içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 B Ö L Ü M 2 PUBERTE, SAĞLIK VE BİYOLOJİK TEMELLER 49 B Ö L Ü M 3 BEYİN VE BİLİŞSEL GELİŞİM 86

Transkript

1 içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 Tarihsel Bakış Açısı 3 Erken Tarih 3 Yirminci ve Yirmi Birinci Yüzyıllar 3 Ergenliğe İlişkin Kalıpyargılar 6 Ergenliğe Pozitif Bir Bakış Açısı 7 Amerika Birleşik Devletleri nde ve Tüm Dünyada Bugünün Ergenleri 10 Amerika Birleşik Devletleri ndeki Ergenler 10 Global Bakış Açısı 12 Gelişimin Doğası 15 Süreçler ve Dönemler 15 Gelişimsel Geçişler 17 Gelişimsel Konular 23 Ergen Gelişim Bilimi 26 Bilim ve Bilimsel Yöntem 26 Ergen Gelişimi ile İlgili Kuramlar 27 Ergen Gelişiminde Araştırma 34 EK ERGEN GELİŞİMİ ÜZERİNE KARİYERLER 46 B Ö L Ü M 2 PUBERTE, SAĞLIK VE BİYOLOJİK TEMELLER 49 Puberte 50 Pubertenin Belirleyicileri 51 Büyüme Atağı 55 Cinsel Olgunlaşma 56 Pubertede Seküler Eğilimler 57 Pubertenin Psikolojik Boyutları 58 Pubertenin Etkileri Abartılıyor mu? 62 Sağlık 64 Ergenlik: Sağlıkta Kritik Öneme Sahip Bir Zaman 64 Beliren Yetişkinin Sağlığı 67 Beslenme 67 Egzersiz ve Spor 68 Uyku 72 Evrim, Kalıtım ve Çevre 74 Evrimsel Bakış Açısı 75 Genetik Süreç 76 Kalıtım-Çevre Etkileşimi 78 B Ö L Ü M 3 BEYİN VE BİLİŞSEL GELİŞİM 86 Beyin 87 Nöronlar 88 Beyin Yapısı, Biliş ve Duygu 88 Deneyim ve Plastisite 90 Bilişsel Gelişimsel Görüş 91 Piaget nin Kuramı 92 Vygotsky nin Kuramı 100 Bilgi İşleme Görüşü 101 Bilişsel Kaynaklar 102 Dikkat ve Bellek 103 Yürütücü işlevler 105 Psikometrik/Zekâ Görüşü 114 Zekâ Testleri 115 Çoklu Zekâ 117 Kalıtım ve Çevre 119 Sosyal Biliş 120 Ergen Benmerkezciliği 120 Kitabın Geri Kalanında Sosyal Biliş 121 ix

2 B Ö L Ü M 4 BENLİK, KİMLİK, DUYGU VE KİŞİLİK 128 Benlik 129 Benlik Anlayışı 130 Benlik Saygısı ve Benlik Kavramı 134 Kimlik 140 Erikson un Kimlik Üzerine Görüşleri 140 Dört Kimlik Statüsü 143 Kimlikteki Gelişimsel Değişimler 145 Kimlik ve Sosyal Bağlamlar 147 Kimlik ve Yakınlık 149 Duygusal Gelişim 150 Ergenlerin Duyguları 150 Hormonlar, Deneyim ve Duygular 151 Duygusal Yetkinlik 151 Kişilik Gelişimi 153 Kişilik 153 Mizaç 154 B Ö L Ü M 5 CİNSİYET 162 Cinsiyet Üzerindeki Biyolojik, Sosyal ve Bilişsel Etkiler 163 Cinsiyet Üzerindeki Biyolojik Etkiler 164 Cinsiyet Üzerindeki Sosyal Etkiler 165 Cinsiyet Üzerindeki Bilişsel Etkiler 169 Cinsiyet Kalıp Yargıları, Benzerlikler ve Farklılıklar 170 Cinsiyet Kalıp Yargıları 170 Cinsiyet Benzerlikleri ve Farklılıkları 170 Cinsiyet Tartışmaları 174 Cinsiyet Bağlamı 175 Cinsiyet Rolü Sınıflandırması 176 Erkeksilik, Kadınsılık ve Androjenlik 176 Bağlam, Kültür ve Cinsiyet Rolleri 177 Androjenlik ve Eğitim 178 Erkek Ergenlerde Geleneksel Erkeksilik ve Problem Davranışlar 179 Cinsiyet Rolü Geçişi 179 Gelişimsel Değişiklikler ve Bağlantılar 180 Erken Ergenlik ve Cinsiyet Yoğunlaşması 180 Erken Ergenlik Kızlar İçin Önemli Bir Geçiş midir? 181 B Ö L Ü M 6 CİNSELLİK 186 Ergen Cinselliğini Keşfetmek 188 Ergen Gelişiminin Normal Bir Parçası 188 Cinsellik Kültürü 189 Cinsel Kimlik Gelişimi 190 Ergen Cinselliği Hakkında Bilgi Edinmeye Yönelik Araştırmalar 190 Cinsel Tutum ve Davranışlar 191 Heteroseksüel Tutum ve Davranışlar 191 Cinsel Azınlıkların Tutum ve Davranışları 197 Kendini Uyarma 200 Kontraseptif Kullanımı 200 Ergenlerde Cinsel Davranışların Olumsuz Sonuçları 202 Ergen Hamileliği 202 Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar 208 Cinsel Davranışa Zorlama ve Cinsel Taciz 213 Cinsel Okur Yazarlık ve Cinsel Eğitim 216 Cinsel Okur Yazarlık 216 Cinsel Bilgi Kaynakları 216 Bilişsel Faktörler 216 Okullarda Cinsel Eğitim 217 x

3 B Ö L Ü M 7 AHLAKİ GELİŞİM, DEĞERLER VE DİN 223 Ahlaki Gelişimin Alanları 224 Ahlaki Düşünce 225 Ahlaki Davranış 232 Ahlaki Duygu 235 Ahlaki Kişilik 236 Ahlaki Gelişim Ortamları 238 Ebeveynlik 238 Okullar 239 Değerler, Din ve Maneviyat 244 Değerler 244 Din ve Maneviyat 245 B Ö L Ü M 8 AİLELER 252 Aile Süreçleri 254 Karşılıklı Sosyalleşme ve Bir Sistem Olarak Aile 254 Olgunlaşma 255 Ergenlerin ve Beliren Yetişkinlerin Ebeveynleriyle İlişkileri 258 Yönetici Olarak Ebeveynler 259 Ebeveynlik Stilleri 260 Evli Olmayan Ebeveynler 263 Ebeveyn-Ergen Çatışması 263 Özerklik ve Bağlanma 265 Beliren Yetişkinlerin Ebeveynleriyle İlişkileri 270 Kuşaklararası İlişkiler 273 Kardeş İlişkileri 274 Kardeş Rolleri 274 Doğum Sırası 276 Değişen Toplum İçerisinde Değişen Aile 277 Boşanmış Aileler 278 Üvey Aileler 281 Çalışan Ebeveynler 283 Evlat Edinme 284 Gay ve Lezbiyen Ebeveynler 286 Kültür ve Etnisite 286 Sosyal Politika, Ergenler ve Aileler 288 B Ö L Ü M 9 AKRANLAR, ROMANTİK İLİŞKİLER VE YAŞAM TARZLARI 294 Akran İlişkileri ve Arkadaşlığın İncelenmesi 295 Akran İlişkileri 296 Arkadaşlık 303 Yalnızlık 306 Ergen Grupları 308 Çocukluk ve Ergenlik Dönemi Grupları 308 Klikler ve Geniş Arkadaş Grupları 308 Gençlik Organizasyonları 309 Cinsiyet ve Kültür 310 Cinsiyet 311 Sosyoekonomik Düzey ve Etnik Köken 311 Kültür 311 Flört ve Romantik İlişkiler 313 Flörtün işlevleri 313 Flört Çeşitleri ve Gelişimsel Değişiklikler 314 Duygu, Uyum ve Romantik İlişkiler 315 Romantik Aşk ve Oluşumu 317 Cinsiyet ve Kültür 319 Beliren Yetişkinlerin Yaşam Tarzları 320 Bekar Yetişkinler 321 Birlikte Yaşayan Yetişkinler 321 Evli Yetişkinler 322 Boşanmış Yetişkinler 324 Gay ve Lezbiyen Yetişkinler 325 xi

4 B Ö L Ü M 1 0 OKULLAR 330 Öğrencileri Eğitme Yaklaşımları 332 Öğrencilerin Öğrenmesinde Çağdaş Yaklaşımlar 332 Hesap Verebilirlik/Sorumluluk 333 Okul Geçişleri 334 Ortaokula Geçiş 334 Ortaokulların Geliştirilmesi 335 Amerika daki Liseler 335 Lise Terkleri 336 Liseden Üniversiteye Geçiş 338 Üniversiteden İş Yaşamına Geçiş 338 Okulların Sosyal Bağlamı 339 Sosyal Gelişimsel Bağlamlarda Değişim 339 Sınıf İklimi ve Yönetimi 339 Kişi Çevre Uyumu 340 Öğretmenler, Ebeveynler, Akranlar ve Ders Dışı Aktiviteler 341 Kültür 345 Özel Eğitime Gereksinim Duyan Ergenler 351 Engelli Ergenler Kimdir? 351 Öğrenme Güçlükleri 352 Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu 353 Engelli Ergenlerin Eğitsel Sorunları 354 Üstün Yetenekli Ergenler 355 B Ö L Ü M 1 1 BAŞARI, ÇALIŞMA VE KARİYERLER 361 Başarı 363 Ergenlikte Başarının Önemi 363 Başarı Süreçleri 363 Sosyal İlişkiler ve Bağlamlar 372 Başarının Önündeki Bazı Motivasyonel Engeller 375 Çalışma/ İş 378 Ergenlikte Çalışma 378 Üniversitedeyken Çalışma 379 İş/ Kariyer Temelli Öğrenme 380 Beliren Yetişkinlikte Çalışma 381 Kariyer Gelişimi 382 Gelişimsel Değişiklikler 382 Bilişsel Faktörler 382 Kimlik Gelişimi 383 Sosyal Bağlamlar 384 B Ö L Ü M 1 2 KÜLTÜR 391 Kültür, Ergenlik ve Beliren Yetişkinlik 393 Ergenlik ve Beliren Yetişkinlik Çalışmalarında Kültürün Yeri 393 Kültürlerarası Karşılaştırmalar 393 Geçiş Ritüelleri 397 Sosyoekonomik Düzey ve Yoksulluk 399 Sosyoekonomik Düzey Nedir? 399 Ailelerde, Yaşanılan Çevrede ve Okullarda Sosyoekonomik Çeşitlilikler 399 Yoksulluk 400 Etnisite 404 Göç 405 Ergenlik ve Beliren Yetişkinlik: Etnik Azınlık Bireyler İçin Dönüm Noktası 405 Etnisite Meseleleri 407 Medya ve Teknoloji 410 Medya Kullanımı 410 Televizyon 411 Medya ve Müzik 414 Teknoloji, Bilgisayarlar, İnternet ve Cep Telefonları 414 Sosyal Politika ve Medya 417 xii

5 B Ö L Ü M 1 3 ERGENLİK VE BELİREN YETİŞKİNLİK DÖNEMİ SORUNLARI 422 Ergenlik ve Beliren Yetişkinlik Döneminde Ortaya Çıkan Sorunların İncelenmesi 423 Biyopsikososyal Yaklaşım 424 Gelişimsel Psikopataloji Yaklaşımı 425 Ergenlik ve Beliren Yetişkinlikteki Sorunların Özellikleri 427 Stres ve Başa Çıkma Yolları 429 Psikolojik Sağlamlık 433 Sorunlar ve Bozukluklar 435 Madde Kullanımı 435 Çocuk Suçluluğu 444 Depresyon ve İntihar 448 Yeme Bozuklukları 452 Sorunlar Arasındaki İlişkiler ve Önleme/Müdahale 457 Birden Fazla Sorunu Olan Ergenler 457 Önleme ve Müdahale 458 Sözlük 465 Kaynaklar 473 İsim Dizini 516 Konu Dizini 530 xiii