Cito Türkiye Cito, merkezi Hollanda da bulunan uluslararası bir ölçme-değerlendirme kurumudur. Almanya, ABD ve Türkiye de şubeleri; Japonya ve Kore de temsilcilikleri bulunmaktadır. Otuz ülkeye eğitimin farklı alanlarında danışmanlık hizmeti veren Cito, Avrupa da ölçme-değerlendirme alanında en büyük kurum olarak kabul edilmektedir. Bağımsızlık, bilimsellik, tarafsızlık, gizlilik ve yenilikçilik Cito nun temel ilkeleridir. Cito Türkiye, Cito nun Türkiye şubesidir. Çalışmalarını 2005 yılından itibaren Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Teknokent te bulunan merkezinde yürütmektedir. Cito Türkiye Öğrenci İzleme Sistemi (ÖİS), Cito Türkiye nin geliştirdiği ilk üründür. Öğrenci İzleme Sistemi (ÖİS), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve Tilburg Üniversitesi gibi yurt içi ve yurt dışında farklı üniversitelerden akademisyenlerin yer aldığı Cito Türkiye Bilim Kurulu yönetiminde, özel okul ve devlet okullarında görev yapan 50 öğretmenin katılımıyla geliştirilmiştir. Cito Türkiye Öğrenci İzleme Sistemi (ÖİS) Eğitim süreci içinde her öğrencinin gelişiminde farklılıklar vardır. Bu farklılıklardan dolayı bir veli olarak hepimiz, çocuklarımızın eğitim süreci içinde bireysel gelişimlerini izlemek isteriz. Böylece çocuklarımızı başarılı oldukları alanlarda yönlendirmek ve eğer varsa başarısız oldukları alanlarda gereken önlemleri almak isteriz. Cito Türkiye Öğrenci İzleme Sistemi, her öğrencinin gelişimsel farklılıklarının olacağı, bu farklılıkların ortaya çıkarılarak her öğrencinin başarılı olması için gerekli destek hizmetlerinin sağlanabileceği düşüncesinden yola çıkılarak hazırlanmış bir ölçme ve değerlendirme sistemidir. Cito Türkiye ye göre Her öğrencinin başarılı olacağı bir alan mutlaka vardır. Cito Türkiye ÖİS, ilköğretim okullarına, öğretmenlere ve velilere, yukarıda söylenen amaçlara hizmet etmek için geliştirilmiştir. ÖİS, öğrencinin bireysel gelişimini izler ve geri bildirim sağlar. ÖİS sayesinde veliler, çocuklarının sorunsuz bir gelişim göstermelerini sağlayabilir, bir sorun olduğunda bunu tespit edebilir ve zamanında doğru yardımı alabilirler. Çünkü ÖİS uygulamaları sadece sonucu bildirmez, süreci de ölçmeye yöneliktir. Ülkemizde pek çok merkezi sınav uygulanmakta, bunların birçoğu da okullardaki öğrencilerin genel durumunu değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Ancak bu sınavlar, sadece öğrencileri sıralayan ve toplam doğru yanıt sayısını dikkate alan ama öğrencilerin yeterlikleri (bir öğrencinin hangi becerileri kazanıp, hangi becerileri kazanamadığı) konusunda bilgi vermeyen formatta gerçekleştirilmektedir. Bu uygulamalar öğrencilerin geliştirmiş olduğu ya da geliştirmeye ihtiyaç duyduğu beceriler konusunda bilgi vermemekte, sıralamanın ötesine geçmeyen değerlendirmeler ortaya çıkmaktadır. Cito Türkiye ÖİS işte bu noktada fark yaratmaktadır. Öncelikle ÖİS bir sınav değildir. ÖİS uygulamalarına katılan öğrencinin farklı ders alanlarında hangi becerileri kazandığı, hangi becerilerde desteğe ihtiyaç duyduğu ortaya çıkarılmakta, olası eksikliklerin tamamlanması yönünde gerekli tedbirlerin alınması sağlanmaktadır. Bunun yanı sıra, ÖİS, öğrenci gelişimini yıllar içerisinde takibe alarak izleme olanağı sağlamaktadır. Cito Türkiye Bilişsel Gelişim Uygulaması (BG) Bilişsel Gelişim (BG) uygulaması, ÖİS in bir modülü olarak 3-7 yaş arası (37-84 ay aralığı) öğrencilere yöneliktir. Ana sınıfı/ anaokulu öğrencilerine ve ilköğretimin 1. sınıfına yeni başlayan öğrencilere uygulanmaktadır. Böylece öğrencilerin bilişsel ve dil becerilerinin gelişim süreci erken yaştan itibaren takibe alınmakta, ilköğretime hazır bulunuşluk düzeyleri tespit edilmekte, ilköğretimdeki akademik başarıları hakkında öngörüde bulunulmakta ve okul başarılarını arttırmaya yönelik öneriler geliştirilmektedir. BG uygulamaları, bir eğitim-öğretim yılı içerisinde, Ekim-Kasım ve Mart-Nisan aylarında olmak üzere iki defa yapılmaktadır. Her bir uygulama (bir ders saatinde bir oturum olmak üzere) en az üç oturumdan oluşmaktadır. Oturum sayısı öğrencilerin durumu da dikkate alınarak arttırılabilir. Bilgisayar ortamında gerçekleştirilen uygulamalarda zamanla yarışma söz konusu değildir. BG uygulamaları sonucunda BG Öğrenci Raporu, BG Sınıf Raporu, BG Okul Raporu ve raporların okunmasında yararlanılacak BG Uygulama Kılavuzu verilmektedir. 1
BG uygulamaları, Bilişsel Kavramlar, Ses Ayrımı, Pasif Sözcük Dağarcığı ve Metin Anlama olmak üzere dört alt alanda gerçekleştirilmektedir. Bu alt alanlar aşağıda açıklanmaktadır. Bilişsel Kavramlar Bilişsel kavramlar alt alanının geliştirilmesinde olayları kavrama, bellekte tutma, olayları ve nesneleri sınıflandırma, kıyaslama yapabilme becerileri dikkate alınmıştır. Bu beceriler bütün dillerde var olan kavramlarla doğrudan ilişkilidir. Bilişsel Kavramlar da kendi içinde, temel ve yoğunluk içeren renkleri tanıma; geometrik şekilleri tanıma; nicelikleri tanıma ve karşılaştırma; mekânsal konumları bir referans noktasına göre ve referans noktası olmaksızın tanıma; olaylar ve süreçlerle ilgili belirleyici olan ilişkileri anlama gibi alt alanlar olarak ele alınmıştır. Pasif Sözcük Dağarcığı Bu uygulama ile öğrencinin ad ve eylem türündeki sözcükleri tanıma becerisi ölçülmektedir. Sözcükler hedef yaş grubunun düzeyine uygunluğu, kullanım sıklığı ve zorluk dereceleri bakımından ön uygulamalarla denendikten sonra seçilmiştir. Ses Ayrımı Bu ölçme aracının geliştirilmesinde fonolojideki tanımlardan hareketle, sesler arasındaki farklılıklar anlam ayırıcı özellikleri bakımından temel alınmıştır. Uygulama ile aralarında sadece bir sesin değiştiği sözcük çiftlerini ayırt etme becerisi ölçülmektedir. Sözcük çiftlerinin seçiminde Ünsüz-Ünlü-Ünsüz birleşimine (cam-çam gibi) bağlı kalınmıştır. Çiftlerden birinde bir sesin eksikliğini ayırt edebilme becerisini ölçmede ise Ünsüz-Ünlü-Ünsüz-Ünsüz kombinasyonu (park- pak gibi) seçilmiştir. Metin Anlama Bir kurgusu olan kısa öykülerden ve bu öykülerle ilişkili sorulardan oluşan bir ölçme aracıdır. Çocuğun metinde doğrudan verilen bilgileri anlama becerisinin yanında, dolaylı olarak verilen bilgileri anlama becerileri de ölçülmektedir. Seçilen metinlerin zorluk dereceleri de ön uygulamalarla belirlenmiştir. 2
BG ÖĞRENCİ RAPORU BG Öğrenci Raporu, okul öncesi ve 1. sınıf seviyesindeki öğrencilere yönelik olarak hazırlanmaktadır. Ana sınıfı/anaokulu öğrencileri için verilen BG Öğrenci Raporu öğrencilerin bilişsel ve dil becerilerinin gelişimi yanında okula hazır bulunuşlukları hakkında da bilgi vermektedir. İlköğretime yeni başlayan öğrenciler için hazırlanan rapor ise öğrencinin süreç içindeki akademik başarısı hakkında öngörüde bulunmayı, olası durumlarda gelecek yıllardaki akademik başarısının iyileştirilmesi için tedbir alınmasını sağlamaktadır. Aşağıda, örnek bir BG Öğrenci Raporu verilmiştir. Alan ve Alt Alanlar: Öğrencinin hangi alan ve alt alanlarda uygulamaya girdiğini göstermektedir. Bilişsel Gelişim uygulaması dört alt alandan oluşmaktadır. Bu alt alanlar Bilişsel Kavramlar, Pasif Sözcük Dağarcığı, Ses Ayrımı ve Metin Anlama dır. Toplam Soru Sayısı: İlgili alt alanda soru bankasından o uygulama için seçilen toplam soru sayısını göstermektedir. ÖNEMLİ HATIRLATMA: Bilişsel Gelişim Uygulamasındaki bütün sorular her yaş grubundaki öğrencilere yöneltilmektedir. Örneğin, 37 aylık bir öğrenci ile 73 aylık bir öğrenci aynı soruları yanıtlayacaktır. Doğal olarak küçük yaştaki öğrenciler daha az soru yanıtlayabileceklerdir. Bu durum alınan puanlara yansıyacaktır. Ancak öğrenciden beklenen becerilerin değerlendirilmesinde Kesme Puanları dikkate alınmalıdır. Her yaş grubu kendi normuna göre değerlendirilmektedir. Puan, öğrencinin gelişimini gelecek yıllarda izlemeye yönelik yardımcı bilgi olarak değerlendirilmelidir. Puan: Öğrencinin ilgili alt alanda aldığı standart puanı göstermektedir. Raporda yer alan her alt alan puanının hesaplanmasında farklı bir ölçek kullanılır. Bu nedenle BG de yer alan farklı alt alanlara ait puanlar kendi aralarında karşılaştırılamaz. Örneğin, Pasif Sözcük Dağarcığı alt alanında 250 puan ve Bilişsel Kavramlar alt alanında 244 puan alan bir öğrencinin Pasif Sözcük Dağarcığı alt alanında daha başarılı olduğu yorumu yapılamaz. Her bir alt alan için hesaplanan standart puanlar, o alt alana ait uygulama sorularından elde edildiğinden puanlar arasında bu karşılaştırmayı yapmak doğru değildir. 3
KESME PUANLARI VE BECERİ TANIMLARININ KULLANILMASI Bilişsel Gelişim uygulamalarında, ÖİS ders alanlarında olduğu gibi, farklı puan dilimleri için yeterlik tanımı yapılmamaktadır. Bilişsel Gelişim uygulamasının alt boyutlarında hangi özelliklerin ölçüldüğü ileriki sayfalarda tanımlanmaktadır. Öğrencinin puanını anlamlandırmak için ilgili alt alandaki tablolara bakılmalıdır. Tablolarda ay aralıkları bazında öğrencinin Türkiye normuna göre ilgili becerileri geliştirme anlamında yardıma ihtiyacı olup olmadığını görmek mümkündür. Yardıma ihtiyacı olan öğrencileri belirlemek amacı ile alt alanlar için Türkiye den elde edilen norm grupları kullanılarak kesme puanları belirlenmiştir. Yardıma ihtiyacı olan öğrencilerin tespitinde her bir öğrenci için belirlenen ay aralıkları, örneğin, 55-60 ay aralığı gibi, dikkate alınmalıdır. Öğrencinin yer aldığı ay aralığı için belirlenen kesme puanının üstünde olup olmadığı irdelenmelidir. Okullardaki şube organizasyonu dikkate alınarak raporların bu bilgiler doğrultusunda oluşturulması için belirli ay aralıklarına sembol olarak harfler verilmektedir. Buna göre ay aralıkları T1, T2, F1, F2, P1, P2, K1, K2 ve G1 gibi sembollerle adlandırılmıştır. Raporların yayımlandığı web portalda yer alan bu sembollerin düzey belirlemede herhangi bir işlevi yoktur. Bilişsel Gelişim uygulaması sonucunda puanı, kesme puanının üzerinde olan öğrencilerin gelişimleri Türkiye normlarına uygun olarak devam etmektedir. Bu öğrencilerin ilgili alt alanlarda tanımlı becerilere büyük olasılıkla sahip olduğu sonucuna varılabilir. Bilişsel Kavramlar, Pasif Sözcük Dağarcığı ve Metin Anlama alt alanlarından en az ikisinde bu kesme puanının altında kalan öğrencilerin tablolarda tanımları verilen becerileri geliştirme konusunda yardıma ihtiyaçları olduğu düşünülmektedir. En az iki alt alanda puanı kesme puanın altında olan öğrencilerin daha yakından izlenmesi gerekmektedir. Bu öğrencilerin okullarında yapılacak uygun etkinliklere katılmaları büyük ölçüde sorunlarını ortadan kaldıracaktır. Öğrencilere verilen etkinliklerin içeriğine ilişkin yapılacak çalışmaların kapsamı tablonun üzerindeki tanımlamalar kullanılarak belirlenmelidir. Bilişsel Gelişim uygulamasının dört alt alanından birisi olan Ses Ayrımı becerisinin gelişimi diğer alt alanlara göre bazı farklılıklar içermektedir. Gelişim sürecinin hızında çocuklar arasında farklıklar olabilmektedir. Becerilerin yavaş gelişmesi her zaman bir soruna işaret etmeyebilir. Dolayısıyla bu alt alanda alınan puanlardan hareketle ileriye yönelik Destek eğitimine ihtiyacı var. tespiti yapılamaz. Kısaca, Ses Ayrımı alt alanında kesme puanı belirlenmiş olmasına rağmen bu puan yardıma ihtiyacı olan öğrencilerin belirlenmesinde kullanılmamaktadır. Ancak, öğrencinin bu alt alandaki becerileri belirlenen kesme puanlarına göre sistemli olarak izlenmeli, becerileri ne oranda edindiği tespit edilmelidir. Ayrıca, Ses Ayrımı uygulaması ile duyma sorunu olan çocukların bu sorunları erken yaşlarda teşhis edilebilmektedir. Düşük dereceli duyma kaybı olan öğrencilerin tespiti çok kolay değildir. Özellikle bu öğrencilerin tespiti eğitimcileri ve velileri için önem arz etmektedir. 4
Dökümanın bundan sonrasında örnek iki öğrenci raporu verilen açıklamalar doğrultusunda ve örnek kesme puanı tablosuna göre değerlendirilecektir. Örnek 1: Örnek 1 olarak verilen BG Öğrenci Raporu ndan görülebileceği üzere, öğrencinin Bilişsel Kavramlar ve Ses Ayrımı alt alanlarındaki puanları verilen örnek kesme puanı tablosuna göre kesme puanları altındadır. Bu durumda, dokümanda açıklandığı gibi, Ses Ayrımı alt alanı yardıma ihtiyacı olan öğrenci belirlenmesinde kullanılmadığından bu öğrenci için yardıma ihtiyacı olan öğrenci tanımlaması yapılmamakta, bu öğrencinin sadece bu alt alanlarda izlenmesi gerekmektedir. 5
Örnek 2: Örnek 2 olarak verilen BG Öğrenci Raporu, örnek kesme puanları tablosuna göre değerlendirildiğinde, öğrencinin Bilişsel Kavramlar ve Pasif Sözcük Dağarcığı alt alanlarında kesme puanı altında kaldığı görülmektedir. Bu iki alt alan yardıma ihtiyacı olan öğrenci belirlenmesinde kullanıldığından, bu öğrenci için yardıma ihtiyacı olan öğrenci tespiti yapılmaktadır. Bu durumda, bu öğrencinin Bilişsel Kavramlar ve Pasif Sözcük Dağarcığı alt alanlarında tanımlanan becerileri geliştirme konusunda yardıma ihtiyacı olduğu düşünülmektedir. 6
Bilişsel Gelişim Uygulaması Alt Alanlarında Sahip Olunması Beklenilen Beceriler ve Türkiye Normlarına Göre Kesme Puanları SEVİYE ALAN Ana Sınıfı Bilişsel Gelişim ALAN: Bilişsel Gelişim ALT ALAN: Bilişsel Kavramlar Temel renkleri ve yoğunluk bildiren renkleri tanır. Geometrik şekilleri tanır. Mekânsal konumları bir referans noktasına göre ve referans noktası olmaksızın tanır. Olayların veya süreçlerin anlatıldığı durumlarda belirleyici olan ilişkileri anlar. Neden-sonuç ilişkilerini ayırt eder. Ay Aralığı Kesme Puanı (37 ay - 42 ay)* 60 (43 ay - 48 ay)* 80 (49 ay - 54 ay) 100 (55 ay - 60 ay) 120 (61 ay - 66 ay) 140 (67 ay - 72 ay) 160 (73 ay - üstü) 180 (*) Bu yıl okula yeni başlayan bir grup olduğu için kesme puanları bu dönem uygulamaya katılan öğrencilerin puanları ve BG nin farklı yaş gruplarından elde edilen puan dağılımları dikkate alınarak belirlenmiştir. Gelecek dönemlerde puan dağılımları izlenecek gerektiğinde kesme puanlarında güncellemeler yapılacaktır. 7
Bilişsel Gelişim Uygulaması Alt Alanlarında Sahip Olunması Beklenilen Beceriler ve Türkiye Normlarına Göre Kesme Puanları SEVİYE ALAN Ana Sınıfı Bilişsel Gelişim ALAN: Bilişsel Gelişim ALT ALAN: Pasif Sözcük Dağarcığı Yeterli sayıda ad ve eylem türünde sözcük tanır, hatırlar veya belli bir bağlam içinde anlamlandırır. Sözcük sayısı öğrencinin yaşına göre önem kazanır. Ay Aralığı Kesme Puanı (37 ay - 42 ay)* 60 (43 ay - 48 ay)* 80 (49 ay - 54 ay) 100 (55 ay - 60 ay) 120 (61 ay - 66 ay) 130 (67 ay - 72 ay) 150 (73 ay - üstü) 170 (*) Bu yıl okula yeni başlayan bir grup olduğu için kesme puanları bu dönem uygulamaya katılan öğrencilerin puanları ve BG nin farklı yaş gruplarından elde edilen puan dağılımları dikkate alınarak belirlenmiştir. Gelecek dönemlerde puan dağılımları izlenecek gerektiğinde kesme puanlarında güncellemeler yapılacaktır. 8
Bilişsel Gelişim Uygulaması Alt Alanlarında Sahip Olunması Beklenilen Beceriler ve Türkiye Normlarına Göre Kesme Puanları SEVİYE ALAN Ana Sınıfı Bilişsel Gelişim ALAN: Bilişsel Gelişim ALT ALAN: Ses Ayrımı Aralarında en az fark bulunan anlam ayırıcı sesleri fark eder ( c ve ç ; s ve z gibi). Aralarında en az fark bulunan anlam ayırıcı sesleri sözcükler içerisindeki kullanımlarına göre ayırt eder. Ses olarak benzeşen; ancak, bir sesin eksikliğinden dolayı anlamca farklı olan sözcükleri ( park ve pak ; kart ve kat gibi) ayırt eder. Ay Aralığı Kesme Puanı (37 ay - 42 ay)* 140 (43 ay - 48 ay)* 145 (49 ay - 54 ay) 150 (55 ay - 60 ay) 155 (61 ay - 66 ay) 160 (67 ay - 72 ay) 165 (73 ay - üstü) 170 (*) Bu yıl okula yeni başlayan bir grup olduğu için kesme puanları bu dönem uygulamaya katılan öğrencilerin puanları ve BG nin farklı yaş gruplarından elde edilen puan dağılımları dikkate alınarak belirlenmiştir. Gelecek dönemlerde puan dağılımları izlenecek gerektiğinde kesme puanlarında güncellemeler yapılacaktır. 9
Bilişsel Gelişim Uygulaması Alt Alanlarında Sahip Olunması Beklenilen Beceriler ve Türkiye Normlarına Göre Kesme Puanları SEVİYE ALAN Ana Sınıfı Bilişsel Gelişim ALAN: Bilişsel Gelişim ALT ALAN: Metin Anlama Bir kurgusu olan kısa öykülerde doğrudan ve dolaylı olarak verilen bilgileri anlar. Öyküde geçen olayların, nesnelerin ve kişilerin birbiriyle olan ilişkilerini anlar, olaylardan çıkarımlar yapar. Ay Aralığı Kesme Puanı (37 ay - 42 ay)* 130 (43 ay - 48 ay)* 135 (49 ay - 54 ay) 140 (55 ay - 60 ay) 145 (61 ay - 66 ay) 150 (67 ay - 72 ay) 155 (73 ay - üstü) 160 (*) Bu yıl okula yeni başlayan bir grup olduğu için kesme puanları bu dönem uygulamaya katılan öğrencilerin puanları ve BG nin farklı yaş gruplarından elde edilen puan dağılımları dikkate alınarak belirlenmiştir. Gelecek dönemlerde puan dağılımları izlenecek gerektiğinde kesme puanlarında güncellemeler yapılacaktır. 10
Hiçbir öğrenci geride kalmasın!
Her öğrencinin başarılı olacağı bir alan mutlaka vardır!