Özet: 13.10.2017 01/10/2017 tarihinde Plan ve Bütçe Komisyonu na sunulan (Esas No:1/884), Bazı Vergi Kanunları ile Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair çok sayıda vergi düzenlemesi içermektedir. Kapsam: Kanun tasarısı genel gerekçesinde, küresel gelişmeler ışığında, ülkemiz ile diğer ülkeler arasında, sosyal, ekonomik ve teknolojik alanlardaki etkileşimde yaşanan sorunları aşmak amacıyla yerel mevzuatta değişiklik yapılması gerekliliğinin altı çizilmektedir. Bu kapsamda; - Vergiye gönüllü uyumu sağlamak, - Vergi uygulamalarını kolaylaştırmak, - Tahsilatta etkinliği arttırmak, - Kayıt dışılıkla mücadele etmek, amaçlarına yönelik olarak vergi mevzuatında bir dizi değişiklik öngörülmüştür. Yürütme ve yürürlük maddeleri hariç 131 maddeden oluşan tasarının 41 maddesi toplamda 12 adet vergi kanununda değişiklik öngörmektedir. Söz konusu kanunlar ve öngörülen değişiklikler aşağıda özetlenmiştir.
1. Kurumlar Vergisi Kanunu Düzenlemeleri a) Kurumlar Vergisi Oranı Tasarı ile kurumlar vergisi oranı %22 ye çıkarılmaktadır. Tasarının ilk halinde sadece finans kurumları için öngörülen artış, yazılı önerge ile tüm kurumlar vergisi mükellefleri için öngörülmüştür. Tasarının ilk halinde, kurumlar vergisi oranı artırılan kurumlar; bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri, ödeme ve elektronik para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları,sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri şeklinde idi. Kanun tasarısı, Bakanlar Kurulu na, oranı %22 den %20 ye düşürme yetkisi vermektedir. Yeni oran 01/01/2018 tarihinden sonra verilen beyannamelerin düzenlemesinde dikkate alınacağından; hesap dönemi takvim yılı olan kurumlar ile özel hesap dönemine tabi kurumlardan hesap dönemi sonu Ekim 2017 ve sonrası döneme denk gelen kurumlar için 2017 kazançlarının vergilendirmesinde yeni oran geçerli olacaktır. b) Taşınmaz ve İştirak Satış Kazancı istisnası: Tasarıyla; - Kurumların iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançlarına uygulanan istisna, kazancın %75 inden %50 sine indirilmektedir. Düzenleme kanunun yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir. - Bankalara borçlu olanların ve bunlann kefillerinin, bu borçlara karşılık olarak taşınmaz ve iştirak hisselerinin bankalara devrinden doğan kazançları ve bankaların bu varlıkları elden çıkartmalarından doğan kazançlarına tanınan kurumlar vergisi istisnası, finansal kiralama ve finansman şirketlerini de kapsayacak şekilde genişletilmekte, mevcut düzenlemede yer alan %75 istisna oranı taşınmazlar için %50, iştirak hisseleri için %75 olarak yeniden belirlenmektedir. Düzenleme 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe girecektir.
c) Teşvik Belgeli Yatırımlarda 2018 Oranları: 2017 yılı harcamaları için geçerli olan yatırıma katkı oranlarının ve kurumlar vergisi indirim oranının 2018 yılı yatırım harcamalarında da kullanılması öngörülmüştür. d) Kooperatiflerde Muafiyet ve Risturn İstisnası: Tasarıyla 01/01/2018 tarihinde yürürlüğe girmek üzere; - Kooperatiflerde muafiyet koşullarından biri olan «ortak dışı işlem» kavramı tanımı yapılarak, faaliyetleri nedeniyle iktisap edilen varlıkların ekonomik ömürlerini tamamladıktan sonra elden çıkartmalarının ortak dışı işlem sayılmayacağı belirtilerek, ortak dışı işlem nedeniyle muafiyet koşullarının ihlal edilmesi halinde kooperatif tüzel kişiliğine bağlı bir iktisadi işletme nezdinde vergileme yapılması öngörülmektedir. Bu muafiyet düzenlemesi, üretim ve kredi kooperatiflerinin risturn istisnasını kaldırılmakta ve bu istisnanın tüketim kooperatifleriyle sınırlı hale gelmesi sonucu doğurmaktadır. e) Finansal Kiralama ve Finansman Şirketlerinde Özel İndirimin Gider Kaydedilmesi: Tasarıyla, 01/01/2018 tarihi itibariyle Finansal Kiralama, Faktoring ve Finanasman Şirketleri Kanunu nun 16. Maddesine göre ayrılan karşılıkların tamamının ayrıldıkları yıla gider olarak yazılması sağlanmaktadır.
2. Gelir Vergisi Kanunu Düzenlemeleri a) Gelir Vergisi Tarifesi: Tasarının ilk halinde gelir vergisi tarifesinin üçüncü dilimine giren oran %27 den %30 a çıkartılmış ve yeni oranın, ücretliler için 01/01/2018, diğer gelir türleri için ise 01/01/2017 tarihinden itibaren uygulanacağı kabul edilmiş iken yazılı önerge ile düzenleme tasarıdan çıkartılmıştır. b) GMSİ Matrahının Tespitinde Götürü Gider Oranı: Gayrimenkul sermaye iradı gelirinin matrah tespitinde belgesiz ibrazı gerekmeksizin indirilebilen gider oranı %25 den %15 e düşürülmüştür. Düzenleme 01/01/2017 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanacaktır. c) Dağıtılmayan Kurum Kazançlarına Stopaj: Tasarının ilk halinde, tam mükellef kurumların, kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar sermayeye eklenmeyen veya kâr dağıtımına konu edilmeyen dağıtılabilir kârları üzerinden gelir vergisi stopajı yapılmasına olanak sağlayacak düzenleme yapılmıştır. Öngörülen düzenlemeye göre, stopaja tabi tutulduktan sonra kazancın; - Sermayeye eklenmesi durumunda, sermayeye eklenen kazanca isabet eden stopaj tutarı kuruma iade edilmesi, - lara dağıtılması durumunda ise stopaj tutarı kâr dağıtımına bağlı stopaj tutarından mahsup edilmesi. esası getirilmiş ancak düzenleme parlamento görüşmeleri sırasında Tasarı dan çıkartılmıştır.
d) Asgari Ücret Vergi Tarifesi: Asgari ücret tutarında gelir elde edenlerin, yıl içerisinde gelir vergisi tarifesinde ikinci dilime girmelerinden kaynaklanan gelir kaybını önlemek amaçlı olarak bekar ve çocuksuz birinin asgari geçim indirimi göz önüne alınarak 2016 yılında yapılana benzer bir düzenleme yapılmıştır. 3. Katma Değer Vergisi Kanunu Düzenlemeleri Tasarıyla; - Türkiye de ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve kanuni işyeri bulunmayanlar tarafından katma değer vergisi mükellefiyeti olmayan gerçek kişilere elektronik ortamda sunulan hizmetin vergisinin, hizmeti veren tarafından beyan edilip ödenmesi öngörülmüştür. - Uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışından alınan roaming hizmetleri ve bu hizmetlerin yurt içindeki müşterilere yansıtılması hizmetleri ile abonelerin yurt dışı telefon kullanımlarına ilişkin olarak yurt dışı operatörün yurt içindeki operatöre verdiği roaming hizmeti bedeli ve bu bedelin tüketiciye yansıtılması katma değer vergisinden müstesna olmaktadır. - Finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin, borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin devir ve teslimi katma değer vergisinden müstesna tutulmaktadır. - Geçici 37. maddede yapılan değişiklik ile imalat sanayii yatırımları nedeniyle 2017 yılında yapılan inşaat harcamaları nedeniyle yüklenilen katma değer vergisinin iadesi uygulaması, 2018 yılı için de önerilmektedir.
- Kanuna eklenen geçici madde ile FATİH Projesi kapsamında yapılan mal ve hizmet alımları için katma değer vergisinden, proje bileşenleri için belirlenen internet kullanımları için özel iletişim vergisinden, mal ve hizmet alımlarına ilişkin olarak düzenlenen, idare ile proje yüklenicilerinin taraf olduğu kağıtlar damga vergisinden, yükleniciler tarafından serbest dolaşıma sokulacak araç, gereç, malzeme, makine, ürün ve bunların yedek parçaları için gümrük vergisinden, ithalata ilişkin kâğıtlar damga vergisinden, yapılacak işlemler harçlardan, proje bileşenlerine ilişkin olarak ÖTV Kanunu na ekli (IV) sayılı listede yer alan malların teslimi ve ithali özel tüketim vergisinden müstesna tutulmasına dair düzenleme yapılmıştır. 4. Özel Tüketim Vergisi Kanunu Düzenlemeleri - Otomobil, arazi taşıtı, SUV ve benzeri taşıtların engelliler tarafından ilk iktisabında uygulanan istisna, Bakanlar Kurulunca ÖTV kanunu nun 12. maddesinin (2) numaralı fıkrasının (c) bendine gore özel tüketim vergisi matrahı esas alınarak fiyat grupları itibariyle farklı oranlar belirlenmesi halinde, belirlenen en yüksek orana tabi olanların dışındaki taşıtlarla sınırlandırılmaktadır. - Yeni düzenleme ile makaronlar ve meyveli gazozlar özel tüketim vergisi kapsamına alınmaktadır. 5. Vergi Usul Kanunu Düzenlemeleri - Kanunda sayılan adreslere ek olarak mükelleflerin MERNİS kayıtlarında yer alan yerleşim adresleri eklenerek, mükellefin işyeri adresinde bulunamaması halinde MERNİS kaydındaki adresine gidilebilmesi esası getirilmektedir. - İlanen tebliğ usullerine mükellefin MERNİS te kayıtlı yerleşim yeri adresi bulunmaması hali eklenmektedir. - MERNİS kaydı esasına dayalı düzenlemeler sonucunda mükellefin ikametgah adres değişikliklerini bildirim zorunluluğu kaldırılmaktadır.
6. 6183 Sayılı Kanun Düzenlemeleri - Kanunun 22/A maddesinde yapılan değişiklik ile Maliye Bakanlığı, kamu tüzel kişiliğini haiz kurum ve kuruluşların (mesleki kuruluşlar ve vakıf yüksek öğretim kurumları hariç) mal ve hizmet alımları ile yapım işleri nedeniyle hak sahiplerine yapacakları ödemelerden önce, vadesi geçtiği halde ödenmemiş kamu borcu bulunmadığına ilişkin belge arama zorunluluğu getirilmesini düzenleme yetkisine haiz olmaktadır. Yetkinin kullanımı halinde söz konusu kurum ve kuruluşlar ödeme yapmadan önce alacaklıdan vergi borcu olmadığına ilişkin belge talep edebilecekler. - Yurt dışında bulunan mükellefler tarafından kamu alacaklarının yurt dışı bankaların banka kartı ve benzer kartları ile ödenmesi halinde yurt içi bankaların katlanacakları giderler için komisyon alabilmeleri sağlanmaktadır. - Tasarı ile sürelere ilişkin düzenlemelerde aşağıdaki değişiklikler öngörülmüştür; İhtiyati hacze itiraz süresi (Madde 15), Ödeme emri ile amme borçlusuna borcun 7 gün içerisinde ödenmesi veya mal bildiriminde bulunulması yönünde bildirimde bulunulacağını belirten düzenlemede yer alan süre (Madde 55), Teminatlı alacakların paraya çevrilmesinden önce borçluya yapılan tebliğ ile verilen ödeme süresi (Madde 56) Ödeme emrine itiraz ve itirazı reddedilenler için mal bildiriminde bulunma süresi (Madde 57) Mal bildiriminde bulunmayanlar hakkında uygulanacak hapis cezası kararı alınması için geçmesi gereken süre (Madde 60) 7 günden 15 güne çıkartılmaktadır. Yeni süreler kanunun yayımlanması ile yürürlüğe girecektir.
7. Gider Vergileri Kanunu Düzenlemeleri a) Özel iletişim Vergisi Kanununda yapılacak düzenleme ile, farklı hizmetler için %5, 15 ve 25 olan oranlar bütün hizmetler için %7,5 olarak belirlenmiştir. b) Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Kanununa getirilen düzenleme ile, İşlemin yapıldığı yere bakılmaksızın, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri sonucu lehe alınan paralar istisna kapsamına girecektir. 8. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu Düzenlemeleri Şans oyunları ile düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyelerde vergi oranı %10 dan %20 ye çıkartılmaktadır. 9. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu Düzenlemeleri - Motorlu taşıtlar vergisi ile ilgili olarak tasarıda değişikliğe gidilmiştir. Tasarının ilk halinde; otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerlerinin mevcut vergilendirme kriterlerine aracın vergi değeri de eklenmekte, ödenecek vergi tutarı, aracın değerine göre de farklılaştırılmaktadır. taşıt değeri, taşıtların teslimi, ilk iktisabı ve ithalinde hesaplanacak ÖTV hariç, KDV matrahını oluşturan unsurlardan oluşan değer olarak tanımlanmaktadır. Tasarının ilk halinde, 31.12.2017 tarihi öncesinde kayıt ve tescil edilen otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerlerinin vergi tutarlarının %40 oranında artırılması, 01.01.2018 tarihinden sonra kayıt ve tescil edilecek otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerlerinin vergi tutarları en az %40 oranında artırılması öngörülmekte iken Maliye Bakanlığı tarafından yapılan sözlü açıklamalarda oranın %25 e düştüğü ifade edilmiştir. 10. Damga Vergisi Kanunu Düzenlemeleri - Bakanlar Kurulu na verilen yetki kâğıt türleri itibariyle birlikte veya ayrı ayrı kullanılabilmesine olanak sağlayacak şekilde düzenlenmektedir.
- Kamu özel iş birliği projelerinin finansmanı için yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetler karşılığında fon temin etmek üzere kurulan özel amaçlı kuruluşların, bu fonları proje yüklenicisi firmalara kullandırmasına ilişkin olarak düzenlenen kâğıtlar ile bunların teminatı ve geri ödemesine ilişkin işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesna tutulmaktadır. 11. Harçlar Kanunu Düzenlemeleri - Kamu özel iş birliği projelerinin finansmanı için yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetler karşılığında fon temin etmek üzere kurulan özel amaçlı kuruluşların, bu fonları proje yüklenicisi firmalara kullandırmasına ilişkin işlemler ile bunların teminatı ve geri ödemesine ilişkin işlemler, yargı harçları hariç, harçlardan müstesna tutulmaktadır. - Transfer fiyatlandırması yöntem belirleme anlaşmalarında, transfer fiyatlandırması ön fiyat anlaşmalarına ilişkin başvuru harcı ve yenileme harcı kaldırılmaktadır.
12. Emlak Vergisi Düzenlemeleri - Kanuna eklenen geçici madde ile, takdir komisyonlarınca 2018 yılı arsa ve arazi metrekare birimlerinin asgari değerlerinin belirlenmesinde 2017 yılı değerlerinin belirli bir yüzdesi geçmesi önlenmiştir. 2018 yılı için takdir edilen asgari arsa ve arazi metrekare birim değeri, 2017 yılı değerlerinin %50 sinden fazla ise, 2018 değerlerinin hesabında, 2017 yılı uygulanan değerinin %50 fazlası dikkate alınacaktır. 2019-2021 döneminde de aynı esas uygulanacaktır. 13. GİB Teşkilat Yapısı ve Görevleri Hakkında Kanun Düzenlemeleri Tasarı ile, kanunun 11. maddesine eklenen (i) bendi uyarınca Gelir İdaresi Başkanlığı na vergiye gönüllü uyumu artırmak, vergi kayıp ve kaçağı ile mücadele etmek ve tahsilatta etkinliği arttırmak amaçlı mükelleflere dair her türlü bilgi, veri ve istatistiği toplayarak «Risk Analiz Sistemi» üzerinden vergiye gönüllü uyum düzeyini ölçme yetkisi verilmektedir.