ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ VE GİRİŞİMCİLİK İskenderun Körfezi'nde Endüstriyel Simbiyoz Projesi Kapanış Etkinliği: Endüstriyel Simbiyoz Konferansı 2014 Dr. Emrah Alkaya Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı 20 Şubat 2014, Ankara
Girişimcilik/Girişimci Girişimcilik: Fırsatları keşfederek, değerlendirerek ve bu fırsatlardan yararlanarak daha önce var olmayan yenilikçi ürünler/süreçler ve pazarlar yaratma yaklaşımıdır (Scott Shane) Girişimci: Risk almaktan çekinmeden diğer kişilerin sorun veya tehdit olarak gördüğü konulardan fırsat yaratmaya odaklanan kişilerdir (Michael K. McCuddy) 2
Tehditler/Fırsatlar 3
Tehditler/Fırsatlar 2030 yılında Dünya nüfusu 8 milyar olacak ve nüfusun %60 ı şehirlerde yaşayacak. 1 milyondan fazla nüfusa sahip şehir sayısı 1950 de 75 iken 2020 yılında 527 e yükselecek. Şehirler toplam enerjinin %80 ini tüketirken, CO 2 emisyonlarının %70 ini üretiyor. 2010 yılında 63 trilyon ABD doları olan Dünya GSMH sı 2030 yılında %50 lik bir artışla 95 trilyon ABD doları olacak. Buna karşılık aynı dönemde Dünya enerji tüketiminin %40 artması bekleniyor. 4
Değişimler/Trendler Doğal kaynak fiyatlarında yaşanacak dalgalanmalar ve yükselmeler (ör: nadir elementler) Çevresel maliyetlerde yaşanacak artışlar (ör: iklim değişikliği su kaynaklarında azalma hidroelektrik) Doğal kaynaklar üzerindeki sübvansiyonların azaltılması (ör: karbon ve ekosistem zararlarının fiyatlara yansıtılması) Malzemesizleştirme (dematerialization) ve ürünlerden hizmetlere geçiş (ör: araç paylaşım sistemleri) 5
Yeşil Girişimcilik 6
Türkiye nin Çevre Performansı Yale Üniversitesi nin Kolombiya Üniversitesi ve Dünya Ekonomik Forumu işbirliği ile en son 2005 yılında yayınladığı Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi : 146 ülke arasında 91. sırada. Yale Üniversitesi nin 2012 de yayınladığı Çevresel Performans Endeksleri : 132 ülke içinde 109. sırada ve zayıf performanslı ülkeler grubunda. OECD nin 2013 yılında yayınladığı İyi Yaşam Endeksi çalışmasının çevre başlığında 36 ülke arasında 35. sırada. 7
Türkiye nin Çevre Performansı Doğal Hayatı Korumu Vakfı nın (WWF) 2012 yılına ait Türkiye nin Ekolojik Ayak İzi Raporu na göre Türkiye nin yıllık kaynak tüketimi ve atık üretiminin, ülke kapasitesinin 2 katı kadar. Avrupa İstatistik Ofisi nin (Eurostat) 2012 verilerine göre: Türkiye atıklarının sadece %25 ini enerji ve diğer şekillerde geri kazanabiliyor; Bu oran Avrupa da ortalama %51 iken Almanya da %80. Eurostat verilerinde dikkati çeken bir diğer husus da sanayide çevre korumaya yönelik yapılan harcamalarla ilgili: Gayri Safi Milli Hasıla ya (GSMH) oranla bakıldığında Türkiye bu alanda tüm Avrupa ülkeleri arasında son sırada yer alıyor. 8
Türkiye de Yeşil Girişimcilik 2011 yılında Temiz Üretim Bölgesel Çevre Merkezi (RAC/CP) Akdeniz Bölgesi nde Sürdürülebilir Girişimcilik ve Yeşil İstihdam Stratejisi (SEGEM) çalışmalarını yürüttü. TTGV, RAC/CP ile işbirliği yaparak Türkiye de yeşil girişimciliğin mevcut durumunu, ortaya koyan araştırma ve inceleme çalışması gerçekleştirdi. Yapılan çalışmalar, yeşil girişimcilik örnekleri ile birlikte raporlandı ve RAC/CP tarafından 2012'de yayınlandı. http://www.ttgv.org.tr/content/docs/green-entrepreneurship-in-turkey_final-report.pdf 9
Türkiye de Öne Çıkan Alanlar Enerji (yenilenebilir enerji, temiz kömür teknolojileri, enerji verimliliği) Atık yönetimi (atık geri kazanımı ve katma değerli ürün üretimi) Tarım ve hayvancılık (üretim verimliliği, organik/eko tarım, atık değerlendirme, atıktan enerji sistemleri) Otomotiv (Elektrikli araçlar, motor ve batarya teknolojileri) Çevre ve enerji danışmanlığı Eko-turizm 10
Neden Endüstriyel Simbiyoz? Atık = En somut problem?? Bedelsiz/negatif-maliyetli kaynak?? Özel sektör = Problemlerin sorumlusu?? Mutlak çözüm?? Küçük ölçekli firmalar = Esneklik?? Yaratıcılık?? Yaratıcılık/Yenilik = Test?? Doğrulama?? Geliştirme?? Ekosistem paydaşları = Ekonomik etki?? Sosyal/Çevresel etki?? Yönetmelikler = Kolaylaştırıcı?? Zorlaştırıcı?? Avrupa Birliği ne uyum = İtici kuvvet?? Başarılı örnekler: Hizmet?? Ürün?? 11
Örnek-1: Atıklardan Ürün Üretimi Angora Ltd. Şti. resmi olarak 1998 yılında kuruldu. Firma, tarım ve hayvancılık sanayi alanlarında danışmanlık yaparak faaliyetlerine başladı. 2004 yılında Firma nın Biracılık Sanayi Yan Ürünü Atık Bira Mayasının Kurutularak Yem Katkı Maddesi (yemlik preparat) Olarak Değerlendirilmesi Ar-Ge Projesi TTGV ve TÜBİTAK tarafından desteklendi. Böylece 2004 yılında Ankara İvedik Organize Sanayi Bölgesi ndeki tesisi devreye girdi. 12
Örnek-1: Atıklardan Ürün Üretimi TTGV Çevre Destekleri ile Lüleburgaz Bira Fabrikası Atık Bira Mayasının Kurutularak Yem Maddesi Olarak Değerlendirilmesi Projesi 2010 yılında başladı. Fizibilite ve projelendirme çalışmaları doğrultusunda projenin toplam bütçesi 330 bin ABD doları olarak belirlendi. Proje yine TTGV tarafından, bu kez Çevre Proje Destekleri tarafından desteklendi. 13
Örnek-1: Atıklardan Ürün Üretimi 1.800 ton miktarında atık maya katma değer yaratacak şekilde hammadde ikamesiyle ürüne dönüştürülürken, atığın bertarafına yönelik maliyetler de ortadan kalkıyor. Bira fabrikası atıksu arıtma tesisinden kaynaklanan yıllık 250 bin m 3 biyogazın da yenilenebilir enerji kaynağı olarak kullanımı ile yaklaşık 90 bin m 3 doğalgaz tasarrufu sağlanıyor. Böylece yılda 176 ton luk CO 2 salımının da önüne geçiliyor. Projenin geri ödeme süresi 2,5 yıl olarak öngörülmüş; ancak bira üretiminin azalmasına bağlı olarak bu sürenin daha uzun olacağı tahmin ediliyor. 20 çalışanı bulunan firmanın yıllık cirosu 1.9 M TL. 14
Örnek-2: Atıklardan Ürün Üretimi 2004 yılında Pacific Steel Demir-Çelik Grubu (Avustralya) atık problemini çözmek için bir program başlattı. Elektrikli Ark Ocakları ve Galvaniz Kaplama tehlikeli atıklarının bertarafı büyük problemdi. 2007 yılında baca gazı arıtma sistemlerinde biriken çinkolu atıklardan çinko-oksit geri kazanımı için firma kurulmasına (spin-off) karar verildi. 2008 yılında teknolojinin geliştirilmesi ve ticarileştirme için Metsol adında bir firma kuruldu. 2010 yılında pilot tesis kuruldu. 15
Örnek-2: Atıklardan Ürün Üretimi Geliştirilen teknoloji çinkoyu çinko-oksit olarak üretmeye imkan tanıyor. Çinko oksit kozmetik, inşaat vb. pek çok alanda değerlendirilen oldukça değerli bir kimyasal. Victoria Eyaleti Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından HazWaste Fonu kanalıyla 440.000 $ oranında desteklendi. Victorian Clean Technology Fund tarafından yatırım aldı. 2012 yılında ticari ölçekteki tesisi kuruldu. 16
Teşekkürler Dr. Emrah Alkaya Çevre Projeleri Grubu Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı ealkaya@ttgv.org.tr 17