İmalat Sanayinde Döngüsel Ekonomi ve İklim Değişikliğine Yönelik Çalışmalarımız Özlem DURMUŞ Sanayi ve Teknoloji Uzmanı Döngüsel Ekonomi Kongresi 5-6 Ekim 2017, İstanbul
Kavramsal Çerçeve Döngüsel Ekonomi: Kaynakların kapalı bir çevrim içerisinde sürekli olarak yeniden kullanıldığı, mümkün olduğunca az kayıp veren bir üretim ve tüketim sistemi Kaynak verimliliği (enerji, ham madde ve su verimliliği) Geri kazanım, geri kullanım ve geri dönüşüm (endüstriyel simbiyoz, eko-tasarım vb.) Tedarik zincirinin (yaşam döngüsünün) tüm aşamalarını dikkate alan beşikten beşiğe /cradle to cradle (beşikten mezara yerine) yaklaşımı
Politika Çerçevesi: Avrupa Komisyonu Döngüsel Ekonomi Eylem Planı (COM, 2017) Eko tasarım (ürünlerin uzun ömürlü, kolay onarılabilir, enerji-suyu tasarruflu kullanır ve geri dönüştürülebilir biçimde tasarımı), Döngüselliğin MET lere entegrasyonu: Örneğin Demir Dışı Metaller için Mevcut En İyi Teknikler Dokümanı (2ncil ham maddelerin kullanımının ve enerji/su verimliliğinin artırılması) «Döngüsel Ekonomide Endüstri 2020» 650 milyon Euro luk fonun oluşturulması KOBİ lerin temiz üretim teknolojilerine erişiminin desteklenmesi Ulusal Eko-Verimlilik Programı (2014-2017) Odak Alanları: Kaynak Verimliliğinin Artırılması Ürünlerin Yaşam Döngüleri Boyunca Ortaya Çıkan Çevresel Etkilerinin Azaltılması Atıkların Yeniden Kullanımı / Geri Dönüşümü / Geri Kazanımı Endüstriyel Simbiyoz Temiz Üretim Teknolojilerinin Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması
Sanayide Döngüsel Ekonomi ile İlgili Çalışmalarımız: Kaynak Verimliliği: Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Enerji Verimli Motorların Teşvik Edilmesi Projesi (2017-2021) İmalat Sanayi Sürdürülebilir Üretim Göstergeleri AÇA nın Kaynak Verimliliği konusunda Ulusal Referans Merkezi (2015 ten beri) Endüstriyel Simbiyoz: Türkiye için Yeşil OSB Çerçevesinin Geliştirilmesi Projesi (2016-2017) Yaşam Döngüsü Perspektifi: Ulusal Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Veri Tabanının Geliştirilmesi için Teknik ve İdari Altyapının Oluşturulması Projesi (2017-2020)
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) o Amaç: Türkiye Sanayisinde; hammadde, enerji ve suyun verimli ve sürdürülebilir kullanımı ile elde edilebilecek potansiyel ekonomik ve çevresel faydaları; sektörler ve bölgeler düzeyinde analiz etmek o Sektörel Kapsam: İmalat Sanayi Geneli ve Seçili Sektörler; I. Gıda ürünleri imalatı II. Tekstil ürünlerinin imalatı III. Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı IV. Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı V. Ana metal sanayi o Bölgesel Kapsam: İBBS 26
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) PROJE ÇIKTILARI: İmalat sanayi geneli ve seçili sektörlerde (gıda, tekstil, kimya, ana metal, mineral); o toplam kaynak tasarruf potansiyeli (TL/yıl) o enerji tasarruf potansiyeli (TL/yıl) (TEP/yıl) (toplam, elektrik ve yakıt olarak) o ham madde tasarruf potansiyeli (TL/yıl) o su tasarruf potansiyeli (TL/yıl) ve (m3/yıl) o yatırım miktarları ve yatırımların geri dönüş süreleri o kaynak verimliliğini olumsuz etkileyen faktörler o potansiyelin hayata geçirilmesi ile önlenebilecek çevresel etkiler
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) o İmalat sanayinde tüm kaynaklardan (ham madde, enerji ve su) elde edilebilecek toplam tasarruf potansiyelinin senaryolara göre yaklaşık 23,7-39,3 milyar TL/yıl olacağı ve toplam potansiyelin yaklaşık %71 inin (senaryolara göre 16,8-27,6 milyar TL/yıl) ham madde tasarrufu ile sağlanabileceği öngörülmektedir. 3,3-5,2 3,1-6 1,5-2,3 3,2-5,3 2,2-3,9 23,7-39,3
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) o Türkiye imalat sanayi genelinde toplam tasarrufun parasal olarak en yüksek olduğu bölgeler sırasıyla TR10 (İstanbul) ve TR42 dir (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova).
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) o İmalat sanayinde ham madde ile sağlanabilecek tasarruf potansiyelinin senaryolara göre yaklaşık 17-28 milyar TL/yıl olacağı öngörülmektedir. Potansiyelin hayata geçmesi için gereken toplam yatırım miktarı 16-26,5 milyar TL ve yatırımın geri dönüş süresi 1,4 yıldır. 2,5-4 2-4 1,2-2 1,5-2,5 0,9-1,5 17-28
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) o İmalat sanayinde enerji ile sağlanabilecek tasarruf potansiyelinin senaryolara göre yaklaşık 6-10 milyar TL/yıl ve 4,6-7,7 milyon TEP/yıl olacağı öngörülmektedir. Potansiyelin hayata geçmesi için gereken toplam yatırım miktarı 10,8-18 milyar TL ve yatırımın geri dönüş süresi 1,8 yıldır. 0,7-1 0,9-1,9 0,2-0,4 1,7-2,7 0,7-1,3 6-10 0,5-0,8 MilyonTEP/yıl 0,6-1,2 MilyonTEP/yıl 0,2-0,3 Milyon TEP/yıl 1,5-2,4 Milyon TEP/yıl 0,6-1 Milyon TEP/yıl 4,6-7,7 Milyon TEP/yıl
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) o İmalat sanayinde su verimliliği ile sağlanabilecek tasarruf potansiyelinin senaryolara göre yaklaşık 297-519 milyon m3/yıl olacağı öngörülmektedir.. Potansiyelin hayata geçmesi için gereken toplam yatırım miktarı 0,5-0,9 milyar TL ve yatırımın geri dönüş süresi 1 yıldır. 10-18 Milyon m3/yıl 36-74 Milyon m3/yıl 10-16 Milyon m3/yıl 7-12 Milyon m3/yıl 207-353 Milyon m3/yıl 297-519 Milyon m3/yıl 31-55 Milyon TL/yıl 108-224 Milyon TL/yıl 31-48 Milyon TL/yıl 23-37 Milyon TL/yıl 622-1.062 Milyon TL/yıl 892-1.557 Milyon TL/yıl
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) o İmalat sanayinde tüm kaynaklardan (ham madde, enerji ve su) elde edilebilecek toplam tasarruf potansiyelinin hayata geçmesi ile 9,5-16 milyon ton CO 2 -e/yıl sera gazının oluşmadan önlenebileceği (% 14 oranında azaltılabileceği) öngörülmektedir. 0,2-0,3 Milyon ton CO2/yıl 0,4-0,7 Milyon ton CO2/yıl 0,7-1 Milyon ton CO2/yıl 4,7-7,5 Milyon ton CO2/yıl 0,7-1,3 Milyon ton CO2/yıl 9,5-16 Milyon ton CO2/yıl
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) o İmalat sanayinde tüm kaynaklardan (ham madde, enerji ve su) elde edilebilecek toplam tasarruf potansiyelinin hayata geçmesi ile toplam çevresel etkide % 14-23 oranında azalma ev eko-verimlilikte %12-25 oranında artış öngörülmektedir. %13 %20 %8 %21 %11 %14-23 %9-17 %22-60 %6-10 %9-23 %9-18 %12-25
Sanayide Kaynak Verimliliği Potansiyelinin Belirlenmesi Projesi (2014-2017) Özet Kitap Sonuç Raporu Çevresel Etki Analizi Raporu http://vgm.sanayi.gov.tr/sayfa.html?sayfaid=fa6667a3-32b1-4d34-9f93-0f809109123e
Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerde Enerji Verimli Motorların Teşvik Edilmesi Projesi (2017-2021) Projenin amacı: Küçük ve orta boy işletmelerde kullanılan elektrik motorlarında enerji verimliliğine yönelik piyasa dönüşümünü sağlayarak Türkiye de sanayide enerji verimliliği alanında büyük ilave yatırımları teşvik etmek. Sera gazı azaltım hedefleri: - Doğrudan ömür boyu sera gazı azaltımı : 3 milyon ton CO 2 -eq - Dolaylı ömür boyu sera gazı azaltımı: 6 milyon ton CO 2 -eq Projenin tarafları: BSTB, GEF, UNDP, TSE, Arçelik, Aemot, Gamak Volt İmalat Sanayinde Kullanılan Elektrik Motorları Envanteri*: Sanayide halihazırda kullanılan ve verimsiz (IEO, IE1, değişken hız sürücüsü bulunmayan IE2) olarak nitelendirilen toplam 3.783.694 adet 7.5 kw ve üzeri AC motorun bulunduğu tahmin edilmektedir. Verimsiz motorların tamamının yenilenmesi ile yaklaşık 34 milyar kwh/yıl elektrik tasarrufunu ve ülkemiz ekonomisine yaklaşık 8,5 milyar TL/yıl katkı sağlanabilecektir * Envanter 62 ilde, 23 sanayi sektöründe, 887 adet firmada, 7,5 kw üzeri yaklaşık 100 000 adet motora ilişkin veriyi içerir
BSTB İmalat Sanayi Sürdürülebilir Üretim Göstergeleri (sera gazı yoğunluğu) A. Atık yoğunluğu (kg/tl) B. Su verimliliği (TL/m3) C. Sera gazı yoğunluğu (ton CO 2 -e/tl) Kyoto Protokolü kapsamında yer alan doğrudan sera gazlarının (CO2, CH4, HFC, N2O, SF6 ve PFC) toplam CO2 eşdeğeri cinsinden miktarının (ton CO2-e), faktör maliyetiyle katma değere (TL) oranıdır. D. Atık geri kazanım oranı (%) E. Çevresel harcama ve istihdam (%) http://vi.sanayi.gov.tr/sug/
BSTB İmalat Sanayi Sürdürülebilir Üretim Göstergeleri (sera gazı yoğunluğu) İmalat sanayi genelinde 2013 yılında üretilen 1 TL katma değer başına 1,34 kg CO 2 -e salınımı yapıldı üretilen 1 TL katma değer başına CO2 salınımı Kaynak: İmalat Sanayi Sürdürülebilir Üretim Göstergeleri (BSTB,Verimlilik Genel Müdürlüğü) http://vi.sanayi.gov.tr/sug/
BSTB İmalat Sanayi Sürdürülebilir Üretim Göstergeleri (sera gazı yoğunluğu) sera gazı salınımı en fazla 3 sektör: 1. Metalik olmayan mineral 2. Ana metal 3. Kimya sera gazı yoğunluğu en fazla 3 sektör: 1. Metalik olmayan mineral 2. Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı 3. Ana metal Kaynak: İmalat Sanayi Sürdürülebilir Üretim Göstergeleri (BSTB,Verimlilik Genel Müdürlüğü) http://vi.sanayi.gov.tr/sug/
Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) Kaynak Verimliliği Ulusal Referans Merkezi (2015- ) More from less 2015 More from less 2018 (devam ediyor) https://www.eea.europa.eu/publications/more-from-less
Karbon Ayak İzi Eğitimleri (UNEP işbirliği ile, 2013) Genel Müdürlüğümüz ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı, Teknoloji Sanayi ve Ekonomi Birimi (UNEP- DTIE) işbirliği ile; Ankara ve İstanbul da sanayicilere yönelik 2 şer günlük ücretsiz temel eğitimler düzenlendi. Farklı sektörlerden toplam 80 firma temsilcisi ve çevre yöneticisi ile ayrıca Mısır, Fas ve Rusya Temiz Üretim Merkezleri nden 7 uzman eğitildi.
Türkiye için Yeşil OSB Çerçevesinin Geliştirilmesi Projesi (2016-2017) Projenin Amacı: Yeşil OSB ler için ulusal bir çerçeve oluşturulması ve organize sanayi bölgelerinde yeşil rekabetçilik fırsatlarının ortaya konulması Projenin Kapsamı: seçilen 4 OSB de İzmir Atatürk OSB, Bursa OSB, Adana Hacı Sabancı OSB ve Ankara Sanayi Odası 1. OSB kaynak tüketimi yoğun sektörlerde saha çalışmaları yürütülerek kaynak verimliliği, su verimliliği, yeşil altyapı ve endüstriyel simbiyoz olanakları gibi alanlarda saha çalışmaları yapılmış, aynı zamanda literatür araştırmaları ve teknik analizler gerçekleştirilmiştir. Proje kapanış toplantısı 7 Kasım 2017 de Ankara da gerçekleştirilecek ve hazırlanan Ulusal Yeşil OSB Yol Haritası paydaşlar ile değerlendirilecektir
Ulusal Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Veri Tabanının Geliştirilmesi için Teknik ve İdari Altyapının Oluşturulması Projesi (2017-2020) Projenin Amacı: Ülkemizde üretilen ürün ve hizmetlerin çevresel etkilerinin bütüncül ve somut olarak ölçülüp değerlendirilebilmesi, karbon ve su ayak izlerinin hesaplanabilmesi amacıyla; 1. Ulusal YDD Veri Tabanının kurulabilmesi için idari ve teknik alt yapının oluşturulması 2. Veri Tabanının iskeletinin kurulması ve çekirdek veri setinin (enerji ve su üretim ve dağıtımı)oluşturulması
Türkiye de Sürdürülebilir Üretim Kalıplarının Geliştirilmesi Projesi (2018-2020) Projenin Amacı: Sürdürülebilir üretim, yeşil girişimcilik, eko-inovasyon/eko-tasarım prensiplerinin Türkiye imalat sanayinde yaygınlaştırılması
Teşekkürler ozlem.durmus@sanayi.gov.tr