Aşı Programları Şubesi İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü www.istanbulhalksagligi.gov.tr
Aşı Uygulama Teknikleri 2
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Aşı uygulaması yapan hemşire ve ebeler hastalık bulaşma riskini en aza indirgeyici önlemleri almalıdır. Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık, Suçiçeği, Hepatit B, İnfluenza, Tetanos ve Difteri gibi bazı hastalıklara karşı ya bağışık ya da aşılanmış olmalıdır. 3
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Bireylere her temastan önce ve sonra eller su veya sabun ile mutlaka yıkanmalıdır. 4
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Kullanılacak enjektör ve iğneler bulaş riskini en aza indirgemek için steril ve tek kullanımlık olmalıdır. 5
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Tek kullanımlık iğne ve enjektörler kullanıldıktan sonra üzeri atık bilgilerini içeren etiketli, delinmeyen, kapalı kaplara imha edilmek üzere atılmalıdır. 6
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Farklı aşılar, kullanım talimatında belirtilmedikçe asla aynı enjektörde karıştırılmamalıdır. 7
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Her bir aşı için kullanılacak olan aşı uygulama bölgeleri ve aşıların hangi enjeksiyon tekniği ile uygulanması gerektiği aşı üreticileri tarafından belirtilmiştir. 8
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Bir yaşın altındaki çocuklarda, rutin aşı uygulamasında uyluğun üst bölümünün anterolaterali (en büyük kasın bulunduğu bölge olduğundan) kullanılmalıdır. 9
10
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Daha büyük çocuklarda deltoid kası intramusküler enjeksiyon için kullanılabilecek ölçüdedir ve aşı enjeksiyonu için kullanılabilir. 11
12
Aşı Uygulamasında Enfeksiyon Kontrolü ve Steril Teknik Siyatik sinir zedelenmesi riski yüksek olduğundan rutin aşılamada gluteal bölge kullanılmamalıdır. 13
Enjeksiyondan Önce Çocuğa Pozisyon Vermek 14
Enjeksiyondan Önce Çocuğa Pozisyon Vermek Aşı enjeksiyonundan önce aşı uygulanacak bölge üzerindeki kıyafetler çıkarılmalıdır. Giysilerin katlanması veya dar olması nedeni ile kolu sıkarak turnike görevi gördüğü içi enjeksiyon bölgesinde kanamaya neden olabilir. 15
Enjeksiyondan Önce Çocuğa Pozisyon Vermek Herhangi bir enjeksiyon uygulamasından önce bebek veya çocuk nazik bir biçimde sıkıca tutulmalıdır. Bunun için ikinci, üçüncü bir kişinin yardımına ihtiyaç duyulabilmektedir. Bebeklere (0 1 yaş) ve oyun çocuklarına enjeksiyon yaparken bebek, aile üyesi veya refakatçisi tarafından kucakta diz üzerinde oturtularak tutulmalıdır. Aileye uygulama boyunca kol ve bacağın oynatılmasına izin verilmemesinin gerekliliği çocuğu incitmeden sıkıca tutması gerektiği anlatılmalıdır. 16
Enjeksiyondan Önce Çocuğa Pozisyon Vermek Çocuğun kollarından birisi ebeveynin sırtına doğru koltuk altına yerleştirilerek tutulmalıdır. Çocuğun diğer kolu ise ebeveynin aynı kolu ve eli ile kontrol altına alınmalıdır. Süt çocuklarında ebeveyn bir eli ile her iki kolu birlikte tutarak kontrol edebilir. Ayrıca bu tutma pozisyonunda çocuğun ayakları ebeveynin bacakları arasına yerleştirilerek sıkıca tutulabilir 17
18
19
Enjeksiyondan Önce Çocuğa Pozisyon Vermek Bu pozisyondan farklı olarak, ebeveyn bebeğin sırtını kendi gövdesine çevirirken, bir elini bebeğin omuzu üzerinden geçirerek bebeğin her iki elini göğüs üzerinde çapraz tutabilir. 20
Enjeksiyondan Önce Çocuğa Pozisyon Vermek Daha büyük çocuklarda deltoid kasına enjeksiyon yapıldığında; ebeveyn oturur ve çocuğun sırtını kendine çevirir, ellerini ve kollarını çocuğun her iki elini çaprazlayarak sıkıca ve nazikçe tutabilir. Çocuğun bacaklarını ise kendi bacakları arasına alır ve ayaklarını çapraz biçimde sıkıca tutarak kontrolü sağlayabilir. 21
22
Aşı Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar 23
Aşı Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar 24
Aşı Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar 25
Aşı Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar 26
AŞI UYGULAMALARI 27
Enjektörün farklı pozisyonları 28
İntradermal Aşı Uygulaması 29
BCG aşı uygulaması 30
31
İntramusküler Aşı Uygulaması 32
Bebeklere IM enjeksiyon uygulaması şeması 33
DaBT-İPA-Hib / DT / Td / Hep A/Hep B / KPA aşısı UYGULAMASI 12 aya kadar bebeklerde IM uygulama için uyluğun orta veya üst 1/3 kısmında, vastus lateralis kasının ön yan bölümü kullanılır. 12. aydan sonra kolun üst kısmına deltoid kas içine yapılır. Kol dirsekten, bacak dizden 45º içe bükülür ve enjektör 90º derece dik açıyla cilde girerek, kas içine (intramusküler) uygulanır. DaBT-İPA-Hib, DT, Td, KPA ve Hepatit A aşıları 0,5 ml uygulanır. Hep B aşısı 10 yaşa kadar 0,5 ml 10 yaş ve üzerinde 1 ml uygulanır.
35
Subkutan Aşı Uygulaması 36
Kızamık / Kızamıkçık/KKK/Suçiçeği aşısı uygulaması 37
38
Oral Aşı Uygulaması 39
OPA (Oral Polio Aşısı) 40
41
42
KAYNAKÇA; 1. Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi 2. Çocukluk dönemi aşı uygulama teknikleri ve ilgili standartlar. Yrd.Doç.Dr.Özgür ALPARSLAN 43