Haftalık Menkul Kıymet İstatistikleri Raporuna İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü
İçindekiler I- Tanım... 3 II- Amaç... 4 III- Yöntem... 4 IV-Yayınlama Standartları... 6 2
I- Tanım TCMB bünyesinde yurtiçi ve yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetinde bulunan menkul kıymetlere ilişkin veriler 2003 yılında, İstatistik Genel Müdürlüğü bünyesinde uygulamada olan Bankacılık Gözetim Paketi kapsamında geliştirilen rapor ile banka ve aracı kurumlardan alınmaya başlanmıştır. Zaman içerisinde geliştirilen bu çalışma sonucu elde edilen banka dışı kesimin mülkiyetinde bulunan Devlet İç Borçlanma senetleri (DİBS), Haftalık Basın Bülteninde kamuoyuna açıklanmaya başlanmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen Yurtdışında Yerleşik Kişilerin Mülkiyetindeki DİBS ler, Hisse Senetleri ve Eurobondlar a ilişkin veriler ise 2005 yılında İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü tarafından kamuoyuna açıklanmaya başlanmıştır. 2011 yılında İstatistik Genel Müdürlüğü nde yapılan iş dağılımı sonucu, benzer işlemlerin birleştirilmesi ve yayınlanan verilerin kapsamının geliştirilmesi için Ödemeler Dengesi Müdürlüğü nce yayınlanan bu veriler Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü nce yayınlanmaya başlanmıştır. 2012 Aralık ayında sonuçlanan çalışmalar sonucunda Haftalık Menkul Kıymet İstatistikleri adı altında geliştirilen haftalık rapor kamuoyu ile paylaşılmaya başlanmıştır. Yurtiçi ve Yurtdışı Yerleşik Kişilerin Portföyünde Bulunan Menkul Değerler: Çeşitli kaynaklardan elde edilen veriler derlenerek, Yurtiçinde ve yurtdışında yerleşik kişilerin portföyünde bulunan menkul kıymetler, nominal ve piyasa değeri bazında sektör ve vade dağılımına göre hazırlanmış tablolar ile zaman serilerinden oluşmaktadır. Yerleşiklik: Bir ekonomide bir yıldan fazla süre ile devamlı ve düzenli olarak ikamet eden, o ekonomi içerisinde faaliyette olan kurum ve kişiler yurtiçi yerleşik kişiler; bu tanım dışındakiler ise yurtdışında yerleşik kişiler olarak tanımlanmaktadır. Hisse Senedi: Hisse senetleri, anonim şirketler, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler, özel kanunla kurulmuş kamu kuruluşları tarafından çıkarılan, sermayenin belirli bir bölümünü temsil eden, sahibine ortaklık haklarından yararlanma imkanı veren ve Borsa İstanbul da alım satımı yapılan menkul kıymetlerdir. Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS): T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı (Hazine) tarafından yurtiçinde ihraç edilen ve vadesi bir yıldan az olan borç senetleri (Hazine Bonosu) ile vadesi bir yıldan fazla olan borç senetlerini (Devlet Tahvili) ifade etmektedir. Eurobond: Hazine tarafından yurtdışı piyasalarda yabancı paralar cinsinden ihraç edilen uzun vadeli borç senetlerini ifade etmektedir. Kira Sertifikası: Hazine tarafından yurtdışı piyasalarda yabancı paralar cinsinden, yurtiçinde Türk Lirası cinsinden ihraç edilen uzun vadeli kira sertifikalarını (SUKUK) ifade etmektedir. Nominal Değer: Menkul Kıymetlerin üzerinde yazılı olan değerdir. 3
Piyasa Değeri: Menkul kıymete ilişkin hesaplamanın yapıldığı gün kıymetin piyasadaki alım-satım değeridir. II- Amaç Bu rapor ile yurtiçinde ve yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetinde bulunan menkul kıymetlerin takip edilmesi ve karar alıcıların kullanımına sunulması amaçlanmaktadır. III- Yöntem Rapor, yurtiçi ve yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki devlet borçlanma senetleri, Eurobond ve Kira Sertifikaları ile yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senetlerini içermektedir. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki hisse senedi verileri, Merkezi Kayıt Kuruluşundan gün sonları itibariyle, hisse senedi bazında alınan, yurtdışında yerleşik kişiler adına kayıtlı (doğrudan yabancı yatırımı hariç) hisse senedi verilerinden hesaplanmaktadır. Hisse senetleri stokunun piyasa değeri, Borsa İstanbul da birinci ve ikinci seanslarda hisse bazında oluşan ağırlıklı ortalama fiyatın nominal değere uygulanmasıyla bulunmaktadır. Hazine tarafından yurtiçinde ihraç edilen DİBS ve Kira Sertifikalarına (SUKUK) ilişkin veriler, yurtiçi ve yurtdışı yerleşik kişiler adına saklama hizmeti veren bankalardan haftanın son iş günü itibariyle alınan raporlardan derlenmektedir. Yurtdışında yerleşik kişilerle yapılan repo ve teminat işlemlerinde kullanılan yurtiçindeki yerleşik kişilerin mülkiyetindeki DİBS'ler de yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetinde kabul edilmektedir. DİBS'lerin ve yurtiçinde ihraç edilen SUKUK ların nominal değerleri, T.C. Merkez Bankasınca belirlenen ve Resmi Gazete'de yayınlanan, "Borçlanma senetlerinin tip ve vadeler itibariyle gösterge niteliğindeki günlük değerleri" üzerinden senet bazında piyasa değerine dönüştürülmektedir. Yurtdışında yerleşik kişilerin mülkiyetindeki Hisse senedi ve DİBS'lere ilişkin haftalık net hareketler, stok verilerin kur farkı ve fiyat değişimlerinden arındırılmasıyla hesaplanmaktadır. Hazine Müsteşarlığı tarafından yurtdışında ihraç edilen Eurobond ve Kira Sertifikalarına ilişkin veriler ise bankalar tarafından Bankamıza haftalık olarak gönderilen raporlardaki yurtiçinde yerleşiklerin mülkiyetindeki Eurobond ve Kira Sertifikaları derlenmekte, derlenen bu veriler yurtdışında ihraç edilen toplam stoktan düşülerek yurt dışında kalan Eurobond ve SUKUK miktarı hesaplanmaktadır. Hazine Müsteşarlığı tarafından yurtdışında ihraç edilen Eurobond ve Kira Sertifikalarının piyasa değeri, uluslararası finansal veri sağlayıcılarından alınan günlük fiyatlarıyla tespit edilmektedir. 4
Sınıflamalar Ayrıntılı tablolarda yer alan alacaklı sınıflamasının içeriği aşağıdadır. YURTİÇİ ALACAKLILAR: Bankalar: Yurtiçinde yerleşik bankaların yurtiçi şubeleri. TCMB: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. Banka Dışı Kesim: Yatırım Fonları: Menkul Kıymet Yatırım Fonları, Emeklilik Yatırım Fonları, Borsa Yatırım Fonları. Diğer Finansal Kuruluşlar: Banka/katılım bankası ve aracı kurumlar dışında kalan diğer mali kesimi kapsamaktadır. (Sigorta şirketleri, Portföy Yönetim Şirketleri, Yatırım Ortaklıkları, Kurumsal Yatırımcılar vb.) Aracı Kurumlar: Yurtiçi piyasalarda aracılık işlemi yapma yetki belgesine sahip kurumlar. Finansal Olmayan Kuruluşlar: Yurtiçi ve yurtdışında reel sektörde faaliyet gösteren şirketleri ifade etmektedir. Gerçek Kişiler: Adına menkul kıymet saklanan hanehalkı. Diğer: İcra ve bloke işlemi yapılanlar. YURTDIŞI ALACAKLILAR: Bankalar: Yabancı Bankalar: Yurtdışında yerleşik bankalar. Yurtiçi Bankaların Yurtdışı Şubeleri: Yurtiçinde yerleşik bankaların yurtdışı şubeleri. Banka Dışı Kesim: Diğer Finansal Kuruluşlar: Adına menkul kıymet saklanan ve yurtdışında yerleşik banka dışında kalan ve yurtdışında yerleşik diğer mali kesimi kapsamaktadır. (Sigorta şirketleri, Portföy Yönetim Şirketleri, Yatırım Ortaklıkları, Kurumsal Yatırımcılar vb.) Finansal Olmayan Kuruluşlar: Saklama hizmeti verilen Üretim, Ticaret ve Hizmet faaliyeti sürdüren, yurtdışında yerleşik reel sektör şirketlerini ifade etmektedir. Gerçek Kişiler: Hanehalkı. Veri Kaynakları: Yurtiçinde yerleşik saklama hizmeti veren Bankalar, Aracı Kurumlar, TCMB Şubeleri, EMKT sistemi, Emisyon Genel Müdürlüğü, Takasbank, Merkezi Kayıt Kurumu (MKK), Borsa İstanbul. 5
IV-Yayınlama Standartları Yayımlama Takvimi Yayımlama takvimine http://www.tcmb.gov.tr/yeni/veriyay/takvim.html adresinden ulaşılabilir. Haftalık veriler son 13 haftayı içerecek şekilde, Bankamız internet adresinde, Veriler, Dönemsel Veriler, "Haftalık Menkul Kıymet İstatistikleri" başlığı altında her hafta Perşembe günü saat 14:30 da yayınlanmaktadır. Erişim Güncel rapora http://www.tcmb.gov.tr/odemedenge/dibs/hmktr.html adresinden ulaşılabilir. 31 Aralık 2011 tarihinden başlayan geçmiş verilere ise http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html adresinden ulaşılabilmektedir. 6