T.C. KALKINMA BAKANLIĞI GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI KİLİS İL PROFİLİ OCAK 2015
İÇİNDEKİLER 1. MEVCUT DURUM... 1 1.1. DEMOGRAFİK BİLGİLER... 1 1.2. TARIM... 2 1.2.1. Sulama Yatırımları... 2 1.2.2. Tarım Projeleri... 2 1.2.3. Hayvan Varlığı... 3 1.3. SANAYİ... 4 1.3.1. Teşvik Politikaları... 4 1.3.2. KOBİ Destekleri ve Kümelenme... 4 1.3.3. Sanayi Tesisleri... 5 1.3.4. İhracat İthalat... 5 1.3.5. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)... 6 1.3.6. Küçük Sanayi Siteleri (KSS)... 6 1.4. ENERJİ... 6 1.5. EĞİTİM... 6 1.6. İSTİHDAM... 7 1.7. SODES PROGRAMI... 8 1.8. SAĞLIK... 8 1.9. KÜLTÜR VE TURİZM... 9 1.10. DOĞAL KAYNAKLAR... 9 1.11. ULAŞTIRMA... 10 1.11.1. Karayolu... 10 1.12. SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR... 10 1.13. SPOR TESİSLERİ... 10 1.14. SOSYAL FİZİKİ ALTYAPI... 11 2. GAP İDARESİ NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÖNEMLİ FAALİYETLER... 12 2.1. TARIMSAL FAALİYETLER... 12 2.1.1. Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi... 12 2.1.2. Sözleşmeli Kilis Keçisi Damızlık İşletmeleri Kurulması Projesi... 12 2.1.3. Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi... 13 2.1.4. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi... 13 2.1.5. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi... 13 2.1.6. Organik Tarım Projesi... 14 2.1.7. Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP)... 14 2.2. SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR... 15 2.2.1. Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM)... 15 i
2.2.2. Gençlik ve Kültür Evleri... 15 2.2.3. Çocuklara Yönelik Çalışmalar (Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Oyun Odaları ve Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri)... 16 2.3. ÇEVRE ve ALTYAPI FAALİYETLERİ... 17 2.3.1. Hâlihazır Harita Alımı ve İmar Planı Çalışmaları..... 17 2.3.2. Kilis Katı Atık Düzenli Depolama Alanı....... 17 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı... 1 Tablo 2: Göç İstatistikleri... 1 Tablo 3: Kilis İli Tarım Alanları... 2 Tablo 4: Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı... 4 Tablo 5: İmalat Sanayi Sektörlere Göre Firma ve İstihdam... 5 Tablo 6: Kilis İli İthalat İhracat Verileri... 5 Tablo 7: Tamamlanan KSS ler... 6 Tablo 8: Devam Eden KSS ler... 6 Tablo 9: 2013-2014 Öğretim Yılı Okul, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları... 6 Tablo 10: TYÇP Kurs ve Katılımcı Sayıları... 7 Tablo 11: Hastanelerin Dağılımı ve Yatak... 8 Tablo 12: Karayolları Devam Eden Projeler... 10 Tablo 13: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi... 12 Tablo 14: Sözleşmeli Kilis Keçisi Dağıtım Tablosu... 12 Tablo 15: Kilis Keçisi Damızlık İşletmeleri Kurulması Projesi... 12 Tablo 16: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri... 13 Tablo 17: Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Faaliyetleri... 13 Tablo18: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri... 14 GRAFİK DİZİNİ Grafik 1: GAP İllerinin Nüfusu... 1 Grafik 2: Şehir ve Köy Nüfusu Dağılımı... 1 Grafik 3: Tarım Alanlarının Dağılımı... 2 Grafik 4: Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı... 2 Grafik 5: Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı... 4 Grafik 6: Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı... 5 Grafik 7: İstihdamın Sektörel Dağılımı... 5 ii
KİLİS 1. MEVCUT DURUM 1.1. DEMOGRAFİK BİLGİLER Nüfus 2014 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre Kilis 128.781 kişilik nüfusu ile GAP illeri arasında dokuzuncu sırada yer almakta ve Bölge nüfusunun %1,56 sını oluşturmaktadır. Nüfusun 64.642 si (%50,2) erkek, 64.139 u (%49,8) kadındır. İlin 2014 yılı şehir nüfusu 94.414 (%73,2) köy nüfusu ise 34.367 (%26,8) kişidir. 2.000.000 1.500.000 1.000.000 500.000 0 Nüfus Yaşanılan Yere Göre Nüfus Şehir nüfusu Köy nüfusu Grafik 1: GAP İllerinin Nüfusu Grafik 2: Şehir ve Köy Nüfusu Dağılımı Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı Bebek ölüm hızı ülke genelinde olduğu gibi Bölge de iyileşme göstermekle birlikte, 2009 ve 2013 yılları karşılaştırıldığında Bölge de binde 17,3 ten binde 15 5 e gerilerken, Kilis te binde 18,9 dan 25,1 e yükselmiştir. Doğurganlık hızında ise Kilis ilinde, Bölge genelinin biraz altında değerler gözlemlenmektedir. Tablo 1: Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı İller Bebek Ölüm Hızı(Binde) (*) Doğurganlık Hızı(Çocuk ) (**) 2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Kilis 18,9 15,9 14,7 16,6 25,1 2,90 2,97 2,78 2,90 2,92 GAP 17,3 15,8 16,0 15,7 15,5 3,57 3,55 3,45 3,49 3,42 Türkiye 13,9 12,0 11,7 11,6 10,8 2,08 2,06 2,03 2,09 2,07 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Doğum ve Ölüm İstatistikleri,2014 (*) Bebek Ölüm Hızı: Belli bir yıl içinde meydana gelen bir yaşından küçük bebek ölümlerinin o yıl içinde meydana gelen canlı doğumlara oranının binde olarak ifade edilmesidir. (**) Doğurganlık Hızı: Bir kadının doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşları arasında) doğurabileceği çocuk sayısıdır. Göç İstatistikleri Kilis, GAP illeri arasında göç veren illerden biridir. Tablo 2: Göç İstatistikleri Yıllar İller Nüfus Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı (Binde) 2008 Kilis 120.991 4.998 4.611 387 3,20 GAP 7.350.752 132.328 188.111-55.783-7,56 2014 Kilis 128.781 5.759 7.451-1.692-13,05 GAP 8.250.718 148.175 198.824-50.649-6,12 Kaynak: TÜİK 1
Nüfus Artış Hızı ve Nüfus Yoğunluğu İlin 2014 nüfus artış hızı binde 1,52 dir. Kilis GAP illeri içerisinde nüfus artış hızı bakımından sekizinci sıradadır. GAP Bölgesi nin nüfus yoğunluğu (km 2 ye düşen kişi sayısı) 2014 yılında 110 kişi iken, Kilis te bu sayı 90 dır. 1.2. TARIM 2013 yılı itibarıyla GAP Bölgesi nin tarım alanı 3.153.913 hektar, Kilis ilinin tarım alanı ise 105.316 hektardır. Kilis ilinde ekilen tarla alanı 36.165 hektar olup, nadas alanı 4.345 hektar, sebze bahçeleri alanı 6.090 hektar ve meyve bahçeleri alanı ise 58.717 hektardır. Tablo 3: Kilis İli Tarım Alanları Toplam Tarım Alanı(ha) Ekilen Tarla Alanı (ha) Nadas Alanı (ha) Sebze Bahçeleri Alanı (ha) Meyve Alanı (ha) Kilis 105.316 36.165 4.345 6.090 58.717 GAP 3.153.913 2.344.757 220.373 74.537 310.324 Kilis/GAP (%) 3,3 1,5 1,9 8,1 18,9 Kaynak: TÜİK Tarım Alanlarının Dağılımı Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı Ekilen Tarla Alanı Sebze Bahçeleri Alanı Nadas Alanı Meyve Alanı Meyve Alanı Sebze Bahçeleri Nadas Alanı Ekilen Tarla Alanı 0% 20% 40% 60% 80% 100% Kilis GAP Grafik 3: Tarım Alanlarının Dağılımı Grafik4: Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı GAP ın başta sulama olmak üzere temel altyapı yatırımlarının, ekonomik ve sosyal gelişiminin hızlandırılarak büyük bölümünün tamamlanması amacıyla 2008-2012 dönemini kapsayan GAP Eylem Planı (EP) hazırlanmış ve etkin bir şekilde uygulanmıştır. 1.2.1. Sulama Yatırımları Arazi toplulaştırması ve tarla içi geliştirme hizmetleri 2 proje kapsamında 63 köyü içine alan toplam 79.079 ha alanda uygulanmaktadır. 50.000 ha alanda çalışmalar tamamlanmıştır. 1.2.2. Tarım Projeleri Eylem Planı uygulamaları ile tarımsal sanayinin geliştirilmesi hedeflenmiş ve tarımsal verimliliği artırmak üzere tarımsal örgütlenme projeleri, organik tarım uygulamaları, kırsal kalkınma programları ve hayvancılığın geliştirilmesi desteklenmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) tarafından EP kapsamında Kilis te verilen destekler aşağıda özetlenmiştir. 2
Organik Tarım: 100 da alanda Organik zeytin üretimi gerçekleştirilecektir. Bu kapsamda organik zeytin üretimi organik tarım kapsamında alınmış olup, eğitim çalışmaları devam etmektedir. 2012 yılı ödeneği 77 bin TL olup,71,7 bin TL si harcanmıştır. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı: 2008-2012 döneminde Kilis te 29 proje için 6,5 milyon TL hibe desteği sağlanmıştır. Programa alınan 29 projenin 27 tanesi tamamlanmış olup, 2 tane proje devam etmektedir. 1.2.3. Hayvan Varlığı 2013 yılı itibarıyla GAP Bölgesi ndeki 974.684 adet büyükbaş hayvanın 13.849 (%1,42) adedi Kilis tedir. Kilis ilindeki büyükbaş hayvanların 9.841 tanesi yetişkin, 4.008 tanesi ise genç yavrudur. GAP kapsamında büyükbaş hayvanların toplam süt üretimi miktarı 955.257 ton olup, bunun 13.442 (%1,40) tonu Kilis te üretilmektedir. GAP Bölgesi nde mevcut 6.911.054 adet küçükbaş hayvanın 274.262 (%3,96) adedi Kilis ilindedir. Bölge deki küçükbaş hayvanların toplam süt üretimi 298.128 ton olup, bunun 9.777 (%3,27) tonu Kilis te üretilmektedir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 2009 yılında uygulanmaya başlanan Hayvancılığın Desteklenmesi Programı kapsamında Kilis te 2010 yılında 2,3 milyon TL hibe sağlanacak 6 başvuru kabul edilmiştir. Kilis Keçisi Damızlık İşletmeleri Kurulması Projesi: 2008 yılında Kilis İli Merkez İlçeye bağlı Deliçay Köyünde 5 çiftçi ailesine her bir çiftçiye 60 baş keçi, 3 baş teke ile 10 çiftçiye her birine 3 baş olmak üzere toplam 30 baş teke (toplam 345 baş canlı materyal) sözleşme karşılığında dağıtılmıştır. 2009 yılında ise 3 köyde 15 çitçiye 375 keçi ve 15 teke verilmiştir. Kilis keçisi Damızlık işletmesi kurulması projesi kapsamında, Kilis ili Musabeyli ilçesinde Damızlık işletmelerin kurulması ve mevcutlarının geliştirilmesi (Çınar Kiliskeçiciliği) projesi uygulanmış ve 174 bin TL harcanmıştır. Kilis Keçisi ırkının korunması amacıyla çiftçilere dağıtım projesi uygulanacaktır: 2013 yılında GAP BKİ ve Kilis Valiliği arasında imzalanan protokol ile birlikte Kilis merkez ilçeler ve bağlı köylerde uygulanacak, Kilis "0 (348)8131069 Alo Veterinerim" projesine başlanmıştır. 25 aileye 1.050 Kilis Keçisi dağıtılmıştır. - Kilis İli Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği kurulmuştur. - Elde edilen sütün; mamul ve yarı mamul hale getirilerek markalaşmasının sağlanması çalışmalarına başlanmıştır. Kilis Keçisi ırkının korunması amacıyla damızlık işletmelerinin oluşturulması hedeflenmiştir. - 9 köyde, 25 çiftçiye demonstrasyonlar kurulmuş olup 1.050 keçi ve teke dağıtılmıştır. 3
1.3. SANAYİ 1.3.1. Teşvik Politikaları Bölgesel ve sektörel nitelikli yeni teşvik politikalarının uygulanması Bölge yatırımları açısından olumlu bir etki yaratmış, özel sektör yatırımlarında artış izlenmiştir. 2008 2012 döneminde sabit yatırım tutarı 97 milyon TL olan ve 691 kişilik istihdam öngörülen 38 adet teşvik belgesi verilmiştir. 2013 yılında ise 11 teşvik belgesi verilmiş, 81 milyon TL sabit yatırım ile 268 kişilik istihdam öngörülmüştür. Tablo 4: Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı Kilis Belge İstihdam Sabit Yatırım Tutarı (milyon TL) 2002 0 0 0 2005 5 42 5 2010 18 220 19 2013 11 268 81 2014 6 228 45 Kaynak: Kaynak: Ekonomi Bakanlığı (2014 Ağustos) Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım 300 250 200 150 100 50 0 2002 2005 2010 2013 2014 İstihdam Belge Sabit Yatırım Tutarı (on milyon TL) 20 15 10 5 0 Grafik 5: Yıllara Göre Teşvik Belge, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı 5084 sayılı kanun kapsamında 2008-2012 döneminde 4,6 milyon TL enerji desteği sağlanmıştır. 1.3.2. KOBİ Destekleri ve Kümelenme GAP Eylem Planı ile KOBİ lerin finansmana erişimini kolaylaştıracak tedbirler alınmış, kullandırılan kredilerde artış sağlanmıştır. - Küçük girişimcilere mali destek sağlanması amacıyla uygulanan SELP II programı kapsamında 2009-2013 döneminde 207 adet işletmeye 1,6 milyon avro kredi kullandırılmıştır. - KOSGEB tarafından 54 işletmeye ulaşılarak 7,2 milyon TL kredi tutarı için kredi faiz desteği sağlanmıştır. - 2008 2012 döneminde toplam 1 işletmeye 438 bin TL kefalet onayı verilmiş; 438 bin TL tutarında kredi hacmi yaratılmıştır. - Kalkınma Bankası tarafından toptan bankacılık yöntemi haricinde 2008-2012 döneminde 1 milyon TL kredi kullandırılmıştır. 4
1.3.3. Sanayi Tesisleri GAP BKİ nin 2002 yılından beri yaptığı imalat sanayi envanteri çalışmasına göre, Kilis te 2013 yılı sonu itibarıyla 10 kişiden fazla işçi çalıştıran imalat sanayi tesisi sayısı 86 adettir. Bu tesislerde 1.509 kişi istihdam edilmektedir. Gıda sektöründe 58, tekstil ve deride 8, kimya - petrol ve plastikte 12, taş ve toprağa dayalı sanayide 5, makine metalde 2, orman ve kâğıt ürünlerinde ise 1 firma faaliyet göstermektedir. Tablo 5: Kilis İli İmalat Sanayi nde Sektörlere Göre Firma ve İstihdam SEKTÖRLER Kilis GAP Kilis/GAP (%) (2013 YILI) Firma Firma Firma İstihdam İstihdam İstihdam Gıda, İçki ve Tütün 58 667 835 33.215 7,0 2,0 Tekstil, Giyim ve Deri 8 453 1.088 93.990 0,7 0,5 Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünleri 12 201 374 13.130 3,2 1,5 Taş ve Toprağa Dayalı 5 61 303 16.662 1,7 0,4 Metal Eşya ve Makine Teçhizatı 2 100 323 8.906 0,6 1,1 Orman Ürünleri ve Mobilya İmalatı 1 27 123 3.343 0,8 0,8 TOPLAM 86 1.509 3.046 169.246 2,8 0,9 70 60 50 40 30 20 10 0 Sanayi Tesislerinin Sektörlere Dağılımı İstihdamın Sektörel Dağılımı 100 27 61 201 667 453 Gıda Tekstil ve Deri Petro-Kimya Taş ve Toprak Makine Metal Orman ve Kağıt Grafik 6: Sanayi Tesislernin Sektörel Dağılımı Grafik 7: İstihdamın Sektörel Dağılımı 1.3.4. İhracat İthalat Kilis ilinin 2002 yılında 2,4 milyon dolar olan ihracatı 2013 yılında 20,8 milyon dolar, GAP Bölgesi içerisindeki payı da aynı yıllar itibarıyla %0,3 ve %0,2 olmuştur. 2002 yılında 3,9 milyon dolar olan ithalatı 2013 yılında 24,6 milyon dolar, GAP Bölgesi içerisindeki payı aynı yıllar itibarıyla%0,5 ve %0,3 olmuştur. Tablo 6: Kilis İli İthalat İhracat Verileri (Bin Dolar) İhracat İthalat 2002 2014 2002 2014 Kilis 2.486 44.139 3.979 31.256 GAP 689.434 8.938.221 772.986 6.415.946 Kilis/GAP (%) 0,36 0,49 0,51 0,48 Kaynak: TÜİK 5
1.3.5. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Kilis ilinde 1 adet OSB tamamlanmış ve faaliyete geçmiştir. 1 adet OSB nin ise çalışmaları devam etmektedir. Kilis OSB 1993 yılında kurulmuştur. OSB de mevcut olan 37 parselin tamamı tahsis edilmiştir. 2013 yılı itibarıyla 21 firma üretimde olup, 550 kişi istihdam edilmektedir. Toplam istihdam kapasitesi 1.190 kişidir. Kilis Tevsi OSB nin inşaatı devam etmektedir. 1.3.6. Küçük Sanayi Siteleri (KSS) Kilis ilinde faaliyette olan 1 KSS de 250 işyeri mevcuttur. KSS lerin işyeri sayısı ve doluluk oranı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 7: Kilis İli Tamamlanan KSS ler KSS Adı İşyeri Adedi Doluluk Merkez (1.Bölüm) 250 0 TOPLAM 250 0 Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2013 Tablo 8: Kilis İli Devam Eden KSS ler KSS Adı İşyeri Adedi Doluluk Pekmezciler ve Helvacılar 100 0 Merkez Yeni (2.Bölüm) (1) 150 0 TOPLAM 250 0 Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 2013 1.4. ENERJİ Kilis Doğalgaz Boru Hattının 24.03.2011 tarihinde yer teslimi yapılmıştır. Mayınlı bölge dışındaki çalışmalar tamamlanmıştır. Mayınlı bölgenin temizlenmesi için ihale hazırlıkları devam etmektedir. 1.5. EĞİTİM 2008-2014 döneminde okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretimde toplam 246 derslik açılmıştır. Toplam 200 öğrencilik 1 pansiyon tamamlanmıştır. 2013-2014 öğretim yılı itibarıyla; - Okul öncesi eğitimde okul sayısı 73, öğrenci sayısı 2051, öğretmen sayısı 112 dir. - İlköğretimde okul sayısı 139, öğrenci sayısı 22.079, öğretmen sayısı 1111 dir. - Ortaöğretimde okul sayısı 22, öğrenci sayısı 10.577, öğretmen sayısı ise 494 dir. Tablo 9: 2013-2014 Öğretim Yılı Okul, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları Okul Öncesi Eğitim İlköğretim* Ortaöğretim** Okul Öğretmen Okul Okul Öğrenci Öğrenci Öğretmen Öğrenci Öğretmen Kilis 73 2.051 112 139 22.079 1.111 22 10.577 494 GAP 3.644 142.150 6.945 7.384 1.767.109 69.445 916 642.432 23.015 Kilis/GAP (%) 2,00 1,44 1,61 1,88 1,24 1,59 2,40 1,64 2,14 Kaynak: Milli Eğitim İstatistikleri 2013-2014 * Özel Eğitim Dahil ** Mesleki ve teknik liseler dahil 6
Kilis ilinde 2013 2014 eğitim döneminde okullaşma oranları: - Okul öncesi eğitimde % 38,04 - İlköğretimde %108,2 - Ortaöğretimde % 101,71 düzeyindedir. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Kilis 7 Aralık Üniversitesi 2007 yılında kurulmuştur. GAP Eylem Planı kapsamında Bölge deki üniversitelerin fiziki ve beşeri altyapısının geliştirilmesine yönelik yatırımlar desteklenmiştir. Tamamlanan Projeler: - Sosyal Kültürel Merkez Binası - Merkezi Derslik Binası - Lojman inşaatı - Kampüs altyapısı kapsamında çevre düzenlemesi ve spor sahaları - Rektörlük Hizmet Binası ve 600 kişilik konferans salonu inşaatı - Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi Binası - Kilis Öğrenci Yurdu (750 kişilik) inşaatı Devam Eden Projeler: - Merkezi Araştırma Laboratuvarı ihalesi yapılmıştır. - Kampüs Altyapısı: Devam etmektedir, fizik gerçekleşmesi %75 dir. - Derslik ve Merkezi Birimler: Mühendislik Mimarlık Fakültesi inşaatı tamamlanmıştır. Yeni Kurulan Fakülte ve Enstitüler: - İlahiyat Fakültesi - Sağlık Bilimleri Enstitüsü 1.6. İSTİHDAM İŞKUR Kilis te 2009 2012 döneminde 8.102 kişinin yararlandığı Toplum Yararına Çalışma Programları (TYÇP) ile Genel ve İstihdam Garantili İş Gücü Yetiştirme Kursları düzenlenmiştir Tablo 10: TYÇP Kurs ve Katılımcı Sayıları Yıllar Kilis GAP Kilis/GAP Kurs Toplam Katılımcı Kurs Toplam Katılımcı Kurs Toplam Katılımcı 2009 78 1.678 1.017 24.297 7,7 6,9 2010 42 1.182 1.012 23.463 4,2 5,0 2011 94 1.805 1.396 38.002 6,7 4,7 2012 142 3.437 2.698 87.694 5,3 3,9 Toplam 356 8.102 6.123 173.456 5,8 4,7 Kaynak: Türkiye İş Kurumu Aylık İstatistik Bülteni (2009-2010-2011-2012) 7
1.7. SODES PROGRAMI İlk defa GAP Bölgesi nde uygulanmaya başlanan SODES projeleri, istihdam edilebilirliği artırmayı, toplumun dezavantajlı kesimlerinin ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılmalarını sağlamayı; kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetler yoluyla Bölge deki çocukların, gençlerin ve kadınların kendilerini daha iyi ifade etmelerine katkı vermeyi hedeflemektedir. Bu amaçla meslek edindirme, sosyal içerme ve kültür-sanat-spor projeleri desteklenmektedir. SODES Programı kapsamında 2008 2012 döneminde 242 projeye yaklaşık 21,7 milyon TL kaynak sağlanmıştır. 1.8. SAĞLIK Kilis te 2013 yılı sonu itibarıyla 1 adet kamu hastanesi bulunmaktadır. Hastanenin toplam yatak kapasitesi 194 tür. 1 adet Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi (13 üniteli) bulunmaktadır. Bunun yanı sıra il merkezinde 1 adet Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi ve 1 adet Verem Savaş Dispanseri mevcuttur. Tablo 11: Kilis İlinde Hastane ve Yatak Kamu Hastanesi Özel Hastane Üniversite Diğer Toplam Hastane 2013 Yatak 2013 10.000 Kişiye Düşen Yatak Kaynak: TÜİK Kilis 1 1 GAP 76 40 3 3 122 Kilis 194 194 GAP 10.125 3.563 2.318 294 16.364 Kilis 15,1 GAP 20,2 Türkiye 26,4 Tamamlanan Sağlık Tesisleri: - Merkez 3 nolu Sağlık Ocağı - Merkez 6 Nolu Sağlık Ocağı - 1 adet ambulans ve 1 adet motosiklet alınmıştır. - KETEM'e bir adet dizüstü bilgisayarı verilmiştir. - 2010 yılında aile hekimliği uygulamasına başlanmıştır. - 5 adet ambulans ve 1 adet UMKE aracı tahsis edilmiştir. - KETEM'e bir adet dizüstü bilgisayarı verilmiştir. Devam Eden Yatırımlar: - Merkez Kazım Karabekir ASM (6 Hekimlik) (TOKİ-Prefabrik): Fiziki gerçekleşmesi %45 tir. - Merkez Devlet Hastanesi Revize Ek Blok Yapımı: Fiziki gerçekleşmesi %95 dir. - Polateli ASM (3 Hekimlik)(TOKİ-Prefabrik): Evraklar TOKİ' ye teslim edilmiş olup, ihale günü beklenmektedir. 8
1.9. KÜLTÜR VE TURİZM Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Kilis te yürütülen çalışmalar: - Kilis Ravanda Kalesi Onarımı: İş tamamlanmıştır. - Kilis Sokak Sağlıklaştırma Uygulamaları: Tamamlanmıştır. - Şurahbil Bin Hasene Türbesi: 2008 yılı onarımı ve çevre düzenlemesi işleri tamamlanmıştır. - Kilis Sokak Sağlıklaştırma Uygulamaları: Tamamlanmıştır. - Kilis Sabunhane Binası Restorasyonu: 2015 yılı sonunda tamamlanacaktır. - Oylum Höyük Arkeolojik Kazı Çalışmaları: Devam etmektedir. Akcurun Camii Eski Hali Akcurun Camii Yeni Hali Vakıflar Genel Müdürlüğü Tarafından 2003-2007 döneminde Kilis te 5 eski eser onarımı gerçekleştirilmiştir. 2008-2012 döneminde 4 adet eski eser onarımı işi tamamlanmıştır. Tamamlanan dört eserin isimleri aşağıda verilmiştir. - Merkez - Akcurun Camii - Merkez - Hoca Hamamı - Merkez - Şurahbil Bin Hasene Türbesi - Merkez - Eski Hamam 1.10. DOĞAL KAYNAKLAR Orman varlığının artırılması ve barajların erozyondan korunması amacıyla Orman Genel Müdürlüğü tarafından ağaçlandırma, rehabilitasyon, erozyon kontrolü, mera ıslahı ve fidan üretimi çalışmaları etkin olarak yürütülmektedir. 2008-2014 döneminde Kilis ilinde; - 1.559 ha alanda ağaçlandırma çalışması gerçekleştirilmiştir. - 248 ha alanda Orman Kadastrosu yapılmıştır. 9
1.11. ULAŞTIRMA 1.11.1. Karayolu Tablo 12: Karayolları Devam Eden Projeler Proje Adı Fiziki Gerçekleşme (%) (Gaziantep-Kilis)Ayr.-Elbeyli-Çobanbeyli İl Harita çalışmaları tamamlanmış olup, proje yatay-düşey Yolu hattı çalışmaları devam etmektedir. Nurdağı-Musabeyli-Kilis Kamulaştırma işlemlerine başlanabilmesi için Kamu Yararı Kararı talebinde bulunulacaktır. Göksun-Elbistan, Ayr.-Afşin, Elbistan- Kabul işlemleri sırasında tespit edilen eksiklikler Malatya(Elbistan Geçişi), (Elbistan- giderildikten sonra gerekli olan kamulaştırma işlemleri Malatya)Ayr.-Nurhak-Kapıdere, Kilis- yürütülecektir. Öncüpınar Kilis Geçişi ve Kilis Ayr.-Öncüpınar G.Antep-Kilis (Hv.Alanı Oğuzeli B.D.) (Kilis-Hassa)Ayr.-Musabeyli-Nurdağı Çalışmalar devam etmektedir. 65 km uzunluğunda 1A standardındaki yolun 19 km.si Kilis ili sınırları içerisindedir. 6,2 km' si tamamlanarak trafiğe açılmıştır. Kilis-Hassa Toplam 56 km uzunluğundaki yolun 8,5 km'si BY, 28,9 km'si TY olmak üzere toplam 37,4 km'si sathi kaplamalı olarak tamamlanmıştır. 2014 yılında 6 km lik kesimin tamamlanması hedeflenmektedir. (Kilis-Akbez)Ayr.-Polateli Yolu Kaynak: Karayolları GAP Faaliyet Raporu 1.12. SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR 12 km uzunluğunda 2A standardındaki yolun 7,2 km'si tamamlanarak trafiğe açılmıştır. Sosyal hizmetler ve sosyal koruma gibi toplumsal gelişmenin temelini oluşturan alanlarda gerçekleştirilen yatırımlarla Bölge de daha çok sayıda vatandaşa ulaşmak mümkün olmuştur. Çocuklar, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi kırılgan kesimlerin toplumla bütünleşmesini ve toplumsal kalkınmaya katılımının sağlanması amacıyla yapılan sosyal koruma merkezlerinin sayısı artırılmaktadır. Tamamlanan Projeler: - Engelsiz Yaşam Merkezi (60 kişilik) - Toplum Merkezi - Kilis Kültür Merkezi Devam Eden Yatırımlar: - Gençlik ve Kültür Merkezi nde ince işler devam etmektedir. - Yaşlı Hizmet Merkezi İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ihtiyaç duyulması halinde Yaşlı Hizmet Merkezi açılması için gerekli çalışmaların yapılacağını belirtmiştir. 1.13. SPOR TESİSLERİ Kilis ilinde yaptırılan spor tesislerinin son durumları aşağıda verilmiştir. - Açık ve Kapalı Spor Tesisleri (500 kişilik) kapalı spor salonu tamamlanmıştır. - 2 adet halı saha ve idare binası yapım işi 2010 yılında tamamlanmıştır. - Yarı Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu: Tamamlanmıştır. - 2.500 Kişilik Merkez Spor Salonunu: Fiziki gerçekleşmesi %15 dir. - Kilis Merkez Kapalı Yüzme Havuzu: Fiziki gerçekleşme %99 seviyesindedir. - Kilis Merkez Spor Salonu (2500 Seyircili): Fiziki gerçekleşme %65 seviyesindedir. - Kilis Merkez Sporcu Fabrikası: Devam etmektedir. 10
1.14. SOSYAL FİZİKİ ALTYAPI Konut: 2008-2014 yıllarında TOKİ sorumluluğunda yapımı süren ve planlanan konut sayısı 438 dir. 288 konut tamamlanmış, 150 konutun proje/ihale çalışması devam etmektedir. Kilis Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi: Tamamlanmıştır. Yukarı Afrin (Kilis İçmesuyu) Tesisleri ve Depo İnşaatı: Fiziki gerçekleşmesi %82 dir 11
2. GAP İDARESİ NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÖNEMLİ FAALİYETLER 2.1. TARIMSAL FAALİYETLER 2.1.1. Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi Proje ile sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, sulamadan yararlanamayan kırsal toplulukların mevcut sosyo-ekonomik durumlarının, doğal ve toplumsal çevre ile ilişkilerinin, potansiyellerine uygun gelir getirici yeni faaliyet alanlarının ve bunların geliştirilmesi yollarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Proje kapsamında 2010-2012 döneminde Kilis ilinde uygulanan projeler aşağıda gösterilmiştir. Tablo 13: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi 2010 Yılı Musabeyli Koyunculuğu Geliştirme Projesi (Kurtaran Muhtarlık Koyunculuk Projesi) Musabeyli Koyunculuğu Geliştirme Projesi (Hasan Kurtaran Koyunculuk Projesi) Polateli 5040 m2 lik Biokütle ile Isıtmalı Gotik Çatılı Plastik Örtülü Sera Projesi Musabeyli Kilis Keçisi Damızlık İşletmesinin Kurulması 2012 Yılı İl ve İlçelere bağlı köyler Kilis İlinde Zeytin Hasat Günü Etkinlikleri Zeytinimi Seviyorum Projesi Kilis Merkez Köyleri Zeytinyağının Hünerli Ellerde Yolculuğu Merkez İlçe ve Köyleri Organik Zeytin Yetiştiriciliğini Sürdürme Projesi 2.1.2. Sözleşmeli Kilis Keçisi Damızlık İşletmeleri Kurulması Projesi Projenin amacı; Kilis ilindeki hayvan popülasyonunun iyileştirilmesi amacıyla, Kilis merkez ve köylerinden temin edilecek damızlık Kilis keçilerinin küçük işletmelere dağıtılması yerine, ileride damızlık keçi yetiştiricileri birliğinin temelini oluşturacak, tekniğine uygun damızlık üretimi yapabilen büyük kapasiteli az sayıda işletmelerin kurulması ve özel sözleşmeler yapılarak öncelikle bölgenin üstün vasıflı hayvan ihtiyacının karşılanmasıdır. Tablo 14: Sözleşmeli Kilis Keçisi Dağıtım Tablosu Hayvan Keçi Teke Çiftçi 2006 (5 köy) 300 15 5 2009 (1 köy) 300 45 5 2009 (3 köy)* 375 15 15 TOPLAM 975 75 25 * Kilis Merkez e bağlı Narlıca Köyü, Alatepe Köyü ve Uzunlu Köyü nde 15 çiftçi ailesine 375 adet Damızlık Kilis Keçisi ve 15 adet Teke dağıtımı sözleşme karşılığında gerçekleşmiştir. Proje kapsamında 2009-2012 döneminde Kilis te uygulanan projeler aşağıda gösterilmiştir. Tablo 15: Kilis Keçisi Damızlık İşletmeleri Kurulması Projesi İlçe Alt Projeler Merkez Sözleşmeli Hayvancılık Projesi Merkez Damızlık Kilis Keçisi Yetiştiriciliği Projesi Merkez Faal Durumdaki Kooperatiflerin Desteklenmesi Projesi Musabeyli Damızlık İşletmelerinin Kurulması ve Mevcutlarının Geliştirilmesi (Çınar Kilis Keçiciliği) Merkez S.S Çakallıpınarı Tarımsal Koop. Kilis Keçisi Süt İşleme Tesisi Projesi 12
2.1.3. Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Proje ile bölgede yürütülen Merkez Köy, Cazibe Merkezi, Örnek Köy, Köy-Kent gibi uygulamaların Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi ile birlikte ele alınarak, Bölge de sağlıklı bir kırsal yerleşme düzeninin yaratılması amaçlanmaktadır. Projenin 2008 ve 2009 yılları faaliyetleri aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Merkez İlçe Tablo 16: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi 2008 Organik Zeytinciliğin Geliştirilmesi Arıcılığı Geliştirme Projesi Bağcılığı Geliştirme Projesi İçme Suyu Projesi Sosyal Projeler Gülbaba Merkez Köyü ve Çevresi (Sapkanlı mezrası, Deliosman, Hisar, Gözkaya, Bulamaçlı, Çerçili ve Alanlı Mezrası) 2009 Katı Atıkların Toplanması Projesi Gülbaba (Martavan) Sağlık Ocağı ile Lojmanları Bakım Onarım, Eğitim ve Gezici Sağlık Hizmetleri Projesi Sera Projesi Sürdürülebilir Koyunculuğu Geliştirme Projesi Biber Yetiştiriciliğinde Damla Sulama Sistemine Geçiş Projesi 2.1.4. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Bölge de kırsal alanda yaşayan ve işlemeli tarıma uygun arazilerin az olduğu nüfusun sosyo-ekonomik yaşam koşullarının sürdürülebilir ve katılımcılık ilkesi doğrultusunda geliştirilmesi ve iyileştirilmesi projenin amacını oluşturmaktadır. Entegre Kırsal Kalkınma Projesi kapsamında uygulanan projeler aşağıda sıralanmıştır. Tablo 17: Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri İlçe Alt Projeler Merkez Kilis İli ve Yöresindeki Tarımsal Üretimde Verimlilik ve Kalitenin Artırılması İçin Toprak Analizi Projesi Merkez Sizin de Bir Parkınız Olsun Çocuklar Elbeyli Elbeyli Biber Üretimini Geliştirme Projesi Elbeyli Sosyal ve Kültürel Aktivite Projesi Elbeyli Tarımsal Meteoroloji İstasyonları ve Erken Uyarı Sistemleri Kurulması Elbeyli Gaziantep Patlıcanı Yetiştiriciliği Projesi Elbeyli Çilek Yetiştiriciliği Projesi Elbeyli Meyveciliği Geliştirme Projesi Elbeyli Köylere Kilittaşı Döşenmesi Projesi Musabeyli Çevre ve Altyapının İyileştirilmesi Musabeyli Sosyal ve Kültürel Aktivite Projesi Musabeyli Köye Çok Amaçlı Köy Salonu Yapılması Musabeyli Musabeyli İlçesinde Bir Pazaryeri Kurulması Projesi Musabeyli Biber ve Kuru Üzüm Kurutma Tesisi Projesi 2.1.5. Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Projenin amacı; sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, potansiyellere uygun gelir getirici yeni tarım ve tarım dışı faaliyet alanlarının tespit edilmesi, pilot uygulamaların gerçekleştirilmesi, topraksız ve az topraklı çiftçilerin gelir düzeyinin artırılması, aile iş gücünü kullanarak yan uğraşlarla aile gelirlerine katkı sağlanmasıdır. Proje kapsamında 2010-2012 döneminde Kilis ilinde uygulanan projeler aşağıda gösterilmiştir. 13
Tablo 18: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri 2010 Yılı Musabeyli Koyunculuğu Geliştirme Projesi (Aşağı Bademli Koyunculuk Projesi) 2012 Yılı Merkez, İlçeler ve Köyleri Organik Zeytin Yetiştiriciliğini Sürdürme Projesi Merkez/Küplüce Köyü Yenilenebilir Enerji Kaynağı Kullanarak Sulanacak Kapama Hicaz Narı Bahçesi Tesisi Merkez ve İlçeleri Kilis Badem Yetiştiriciliği Projesi Merkez ve İlçeleri Kilis Horoz Karası Üzüm Çeşidinin Yaygınlaştırılması Merkez Güneş Pilinin Damla Suluma Sisteminde Kullanılması Projesi Merkez Köyleri Zeytinyağının Hünerli Ellerde Yolculuğu Projesi 2.1.6. Organik Tarım Projesi Kilis İlinde Organik Zeytinyağının Rekabet Gücünün Artırılması Projesi: Proje kapsamında, bina için mimari tasarım tamamlanmış, metraj ve teknik şartnameler hazırlanmıştır. Bina ve depolama tankları ile dolum/paketleme ünitesi için ihaleye çıkılmıştır. Her iki ihalenin de Ocak 2014 sonu itibarıyla, tesisin ve makine parkının ise 2014 de tamamlanması öngörülmektedir. Kilis İli Organik Zeytin Üreticileri Birliği zeytinyağının pazarlanması için Kilizi markasını tescil ettirmiştir. Kurumsal kapasiteyi artırmaya yönelik eğitim ve çalışma gezileri devam etmektedir. Toplam bütçe 1 milyon TL dir. 2.1.7. Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP) Projenin amacı; GAP Bölgesi'nde sulamaya açılmış ve açılacak alanlarda tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılmasına katkıda bulunmaktır. Bu doğrultuda, bölgede ihtiyaç duyulan tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılması ile çalışmalar sonucu uygun görülen sürdürülebilir tarımsal yayım ve danışmanlık modelinin/modellerinin uygulamaya konması ve yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Yürütülen faaliyetler ise şu şekildedir. - Muhtelif konularda 64 teknik elemana eğitim verilmiştir. - Muhtelif fuarlara üç teknik eleman, 20 çiftçi katılmıştır. - Genel sulama ile ilgili 500 adet, pamuk yetiştiriciliği ile ilgili 500 adet broşür basılmıştır. - Altı çiftçi, muhtelif konularda teknik geziye katılmıştır. - 85 dekar alanda, dört üründe, dokuz adet demonstrasyon kurulmuştur. - 90 dekar alanda, dört üründe on adet demonstrasyon kurulmuştur. - 7 konuda 30 adet demonstrasyon kurulmuştur. - İyi Tarım Uygulamaları Yurtdışı Eğitimi kapsamında bir çiftçi Almanya da bir eğitime katılmıştır. - İki adet tarla günü düzenlenmiş ve 82 çiftçinin katılımı sağlanmıştır. - 39 adet köy toplantısı düzenlenmiş ve 733 çiftçinin katılımı sağlanmıştır. - Sulama-Tanıtım-Eğitim konulu beş adet film hazırlanmıştır. - Dört adet bilbord hazırlanmış ve 1 aylık tanıtım kampanyası düzenlenmiştir. - Tarımsal Yayım Modeli Oluşturma Çalışmaları kapsamında Hollanda ve Polonya daki eğitimlere Üç teknik eleman katılmıştır. 14
2.2. SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR 2.2.1. Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Kadınların toplumsal kalkınmaya katılımlarını sağlamak amacıyla uygulanan proje kapsamında Kilis te 2 ÇATOM kurulmuştur. Bunlar, İslambey ve Ekrem Çetin Mahalleleri ndedir. ÇATOM'larda uygulanan programlar; i) okuma-yazma, okul öncesi eğitimi, anne eğitimi, bilgisayar, beslenme, ev ekonomisi alanlarında eğitim programları, ii) sağlık eğitimi, kısmi ve gezici poliklinik hizmetleri gibi sağlık programları, iii) el sanatları, trikotaj, tekstil, kuaför, keçe işlemeciliği, yöresel bebek, gümüş işlemeciliği gibi konularda beceri geliştirici programlar, gelir getirici atölyeler ve kadın girişimciliğini destekleyici programlar, iv) sosyal yaşama katılımı destekleyen ve kadın bilincini oluşturmayı hedefleyen sosyal ve kültürel programlar, v) hedef grupların sosyal destek hizmetlerine (burs, yeşil kart, ayni yardım, resmi nikah vb.) ulaşmasını kolaylaştırıcı sosyal destek programları düzenlenmektedir. Kilis ÇATOM larda eğitim, sağlık, gelir getirici ve beceri kazandırıcı, sosyal-kültürel faaliyetler, çocuklara yönelik faaliyetler ile sosyal destek programları uygulanmaktadır. - İslambey Mahallesi ve Ekrem Çetin Mahallesi nde yaşayan kadınların üyesi olduğu ve ÇATOM ların girişimiyle kurulan ÇATOM dernekleri, kuruluşundan bu yana 10 SODES projesi, 2 Türkiye-Suriye Sınır Ötesi İşbirliği Programı ve 2 İpekyolu Kalkınma Ajansı destekli proje uygulamışlardır. - İslambey ÇATOM un faaliyet gösterdiği tarihi bina, GAP İdaresi Başkanlığı ve Kilis Valiliği arasında yapılan işbirliği protokolü kapsamında restore edilmiştir. Restore çalışması için İdare, Valiliğe 500 bin TL kaynak aktarımı yapmıştır. Restorasyon çalışması Eylül ayı içinde tamamlanmış olup, ÇATOM restore edilmiş binaya taşınmış ve faaliyetlere başlamıştır. 2.2.2. Gençlik ve Kültür Evleri Temelde gençlerin yerel yönetim ve karar alma süreçlerine katılımını sağlamak amacıyla yürütülen proje kapsamında Gençlik ve Kültür Evleri kurulmakta; bu merkezlerde üniversiteye hazırlık, bilgisayar, resim, müzik, halkla ilişkiler, tiyatro ve halk oyunları kursları düzenlenmektedir. Kilis Gençlik Ve Kültür Evi 15
- 240 kız 280 erkek toplam 520 üye kayıtlıdır. - Kilis Gençlik ve Kültür Evi nin Ali Duyar Sosyal Etkinlik Merkezi adlı projesi SODES kapsamında kabul edilerek 75,9 bin TL hibe desteği verilmesi kararlaştırılmıştır. - Müzik, Bağlama, Bilgisayar, Keman kurslarına 120 genç devam etmektedir. - Ali Duyar Gençlik ve Kültür Evi Konferans Salonu nda Peçiç Turnuvası, Sinema Etkinliği, Çay Partileri faaliyetlerine toplamda 140 kişi katıldı. - Takım Çalışması ve Gönüllülük, Teknoloji Destekli Girişimcilik Eğitimi, CV Yazma Eğitimi, Liderlik ve Kriz Yönetimi düzenlenmiş olup 50 kişi katılmıştır. - Kilis Valiliği tarafından düzenlenen Proje Döngüsü Eğitimine 75 kişi katılım sağlamıştır. - 2013-2014 Sodes için hazırlanan proje Ali Duyar Sosyal Etkinlik Projesi Kilis Valiliği tarafından onaylanmıştır. - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Gaziantep te düzenlemiş olduğu Kayıtlı İstihdamın Teşvik Edilmesi eğitimine katılım sağlanmıştır. 2.2.3. Çocuklara Yönelik Çalışmalar (Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Oyun Odaları ve Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri) Çocukların beklentilerine uygun, enerjilerini olumlu yönde kullanabilecekleri, zihinsel, duygusal, sportif, kişisel ve sosyal gelişimlerini destekleyen eğitimlerin planlandığı ve etkinliklerin düzenlendiği Çocuk Oyun Odaları ile 4-6, Cheetos Gelişim Merkezleri ile 4-6 ve 7-14, Çocuk Okuma Odaları ile ise 7-14 yaş grubu çocuklara yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Proje kapsamında; i) Eğitim faaliyetleri, ii) Sosyal faaliyetler, iii) Sportif Faaliyetler ve iv) Ailelere yönelik faaliyetler düzenlenmektedir. Kilis te faaliyette bulunan 1 GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi ve 2 Çocuk Okuma Odası nda yürütülen çalışmalar şöyledir: - Ekrem Çetin Çocuk Oyun Odası: ÇATOM bünyesinde okul öncesi ve etüt sınıfı hizmet vermektedir. - İslambey Çocuk Oyun Odası: ÇATOM bünyesinde okul öncesi ve etüt hizmeti verilmektedir. - Kilis GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi: Frito Lay ın desteğiyle 2011 yılında faaliyete geçirilmiştir. Bilgisayar, sağlık eğitimi, müzik, bağlama, gitar, tiyatro, masa tenisi, futbol, eskrim, SBS ve sosyal programlar yürütülmüştür. 16
2.3. ÇEVRE VE ALTYAPI FAALİYETLERİ 2.3.1. Hâlihazır Harita Alımı ve İmar Planı Çalışmaları Halihazır Harita Alımı: Halihazır harita alımı işleri Kilis (Merkez) (1993) yılında tamamlanmıştır. 08.07.2010 tarihinde GAP İdaresi ile İller Bankası Genel Müdürlüğü arasında yapılan protokol gereğince Musabeyli (2013) yılında harita çalışmaları tamamlanmıştır. Aynı protokol gereğince Polateli OSB nin ihale hazırlıkları devam etmektedir. İmar Planı: Kilis (Merkez) (1995) yılında imar planı tamamlanmıştır. 2.3.2. GAP Bölgesi Katı Atık Yönetimi 2010 yılına kadar, Kilis (Merkez) Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi Uygulama Projeleri tamamlanarak belediyelerine teslim edilmiştir. Kilis Belediyesi ile düzenlenen protokol kapsamında, Kilis (Merkez) Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi için GAP İdaresi tarafından kaynak aktarımı yapılmıştır. Tesis faaliyete geçmiştir. 17