AÇIK EĞİTİM KAYNAKLARI GİRİŞİMİ VE ULUSAL AÇIK DERS MALZEMELERI KONSORSİYUMU Ali Ekrem Özkul YÖK Üyesi Ulusal Açık Ders Malzemeleri Konsorsiyumu Yönetim Kurulu Başkanı GİRİŞ Son yıllarda Açık Eğitim Kaynakları olarak nitelendirilen çeşitli girişimler eğitim sistemini yeniden şekillendirecek fırsatlar olarak akademik çevrelerde artan bir ilgi görmektedir. Özellikle derslerde kullanılan eğitim malzemelerinin ağ üzerinden erişime açılması dünyada gittikçe yaygınlaşan bir uygulama haline gelmektedir. 2000 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsü nün (MIT) tüm derslere ilişkin ders malzemelerine isteyen herkesin erişimini sağlamayı amaçlayan Açık Ders Malzemeleri (OCW-Open CourseWare) projesini başlatmasından sonra tüm dünyada birçok yüksek öğretim kurumu benzer projeleri hayata geçirmeye başlamış, konsorsiyumlar kurarak işbirliğine yönelmişler ve konunun çeşitli boyutlarına ilişkin çalışmalar içine girmişlerdir. Ülkemizde de Türkiye Bilimler Akademisi öncülüğünde Ulusal Açık Ders Malzemeleri Konsorsiyumu (UADMK) kurularak yüksek öğretim kurumlarımızda verilen derslerin malzemelerinin paylaşılması yönünde çalışmalar başlatılmıştır. Bu bildiride Açık Eğitim Kaynakları kapsamındaki girişimler tanıtılarak bu konuda Türkiye de yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilecektir. AÇIK EĞİTİM KAYNAKLARI (AEK) GİRİŞİMLERİ Açık Eğitim Kaynaklarına (AEK) ilişkin en çok kabul gören tanımlardan birisi UNESCO (2002) forumunda benimsenen Açık eğitim Kaynakları ücretsiz ve açık olarak isteyen herkesin yararlanmasına sunulan, belirli lisans koşulları altında da birleştirme, geliştirme ve yeniden yayınlama olanağı sağlanan eğitim malzeme ve kaynaklarıdır şeklindedir. Açık Eğitim Kaynakları içerisinde yer alan bileşenler ise şu şekilde belirtilmektedir:: Öğrenme İçeriği: Bütünüyle bir ders, ders malzemeleri, içerik modülleri, derse ilişkin öğrenme nesneleri, bilgi kaynakları, ve süreli yayınlar. Araçlar: Açık eğitim kaynağının yaratılması, sunulması, kullanımı ve iyileştirilmesi yanında içeriğin organizasyonu, içerik ve öğrenme yönetim sistemi, içerik geliştirme araçları ve çevrim-içi öğrenme toplulukları konularında da destek verecek yazılım Kurulum kaynakları: Eğitim malzemelerinin yayımlanması, tasarım ilkeleri ve içeriğin yerelleştirilmesini destekleyecek fikri mülkiyet lisansları Açık Eğitim Kaynakları kavramının ortaya çıkışıyla ilgili birbirinden biraz farklı görüşler bulunmaktadır. Williamson (2007) AEK girişimine ortam hazırlayan gelişmelerin Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar (OSS-Open Source Software), Açık İçerik (Open Content) ve Öğrenme Nesneleri (Learning Objects) olduğunu belirtmektedir. Albright (2005) ise yüksek öğretimde açık girişimlerin Açık kaynak kodlu yazılımların ve geliştirilme araçlarının ortaya çıkması, Açık ders içeriklerinin hazırlanmaya başlanması 168
Yeni standartlarının ve lisanslama biçimlerinin ortaya çıkması faaliyetlerinin etrafında kristalleştiğini belirtmektedir. Açık Eğitim Kaynakları da bu üç başlıktaki çalışmaların çıktılarının birleştirilmesi ile oluşan bir kavramdır. Açık kaynak kodlu yazılımlar programın kaynak kodunun herkesin yararlanmasına açık olan yazılımlardır. Kullanıcılar herhangi bir ücret ödemeden yazılıma kullanabilmekte kendi ihtiyaçları doğrultusunda ilave ve değişikliklerle yapabilmektedirler. Açık İçerik ise telifle korunan bir eserin, telif sahibince belirli koşullar altında (genellikle söz konusu eserin kullanılması ile ortaya çıkan yeni eserin de aynı telif esnekliği ile yayınlanması koşulu) diğer kişilerce kullanılabilmesine olanak sağlayan bir uygulamadır. Öğrenme nesneleri ise kendi başın bütünselliği olan, tekrar kullanılabilir nitelikteki belirli bir eğitsel işleve sahip bağımsız içerik bölümleridir. AEK kapsamında en yaygın uygulama MIT OCW- Açık Ders Malzemeleri girişimi olmakla birlikte AEK oldukça geniş bir konudur ve farklı kurumlar tarafından konunun farklı yönlerine ağırlık veren çalışmalar ve uygulamalar yapmaktadırlar. Aşağıda bu konuda çalışma yapan kurumlar ve uygulamalardan başlıcaları kurumların web siteleri ve konuyla ilgili bazı yayınlar esas alınarak tanıtılmaktadır. MIT-Açık Ders Malzemeleri (MIT-OCW) http://ocw.mit.edu/ocwweb/web/home/home/ index.htm Stacey (2007) tarafından da belirtildiği gibi MIT-OCW bir çok kişi tarafından ilk açık eğitim girişimi olarak kabul edilmektedir. Benzer şekilde Atkins ve diğerleri de (2007) MIT-OCW girişimini AEK girişimlerinin bayrak gemisi olarak tanımlayarak bunu MIT nin dünyayı değiştirmeye yönelik bir projesi olarak nitelendirilmektedir. Projeyi başlatan MIT Rektörü (emekli) Vest (2006) MIT-OCW girişiminin başlangıçta internet eğitimde nasıl kullanılacaktır ve MIT bu konuda ne yapacaktır? sorusu etrafında ticari bir e-öğrenme programı düşüncesi olarak ortaya çıktığını belirtmektedir. Ancak böyle bir projenin ekonomik olarak olurlu görülmemesi üzerine MIT de verilen 2000 e yakın dersin içeriğine bir organizasyon dahilinde açık erişim sağlanması amacına yönelinmiş ve ders malzemelerini gelecek 10 yıl içersinde herkese açık hale getirme yoluna gidilmiştir. MIT-OCW kapsamındaki bir dersin ana bileşenleri izlence (syllabus), takvim ve ders notlarıdır. Bunun yanında derslerin video kayıtları, sınavlar, okuma parçaları ve dersin verilmesinde kullanılan diğer bileşenler yer almaktadır. Ders notları içeriğin en yoğun kesimini oluşturmaktadır ve el yazısı dokümanların pdf dosyaları, bilgisayar sunu dosyaları, ders anlatımına ilişkin tahta görüntüleri gibi çeşitli biçimlerde olabilmektedir. Site ziyaret bilgileri, derslerin videolarının en çok ilgi gören ve öğretici bileşen olduğuna işaret etmektedir. 2007 yılı itibariyle bazı istatistikler aşağıdaki gibidir: - 1800 dersin Açık Eğitim Kaynağı hazırlanmıştır, 2008 den itibaren her yıl 200 yeni ve güncelleme planlanmaktadır. - Her ay ortalama 1 milyon ziyaretçi olmuştur, tercüme edilen derslerin ziyaretçi sayısı ise 500.000 dir. - Ziyaretçilerin %48 i bağımsız öğrenenler, %32 si öğrenciler ve %17 si eğitimcilerden oluşmaktadır. Hewlett Vakfı http://www.hewlett.org/programs/education/ OER/openEdResources.htm Hewlett Vakfı adı AEK girişimleri ile birlikte anılan bir kurumdur. Vakıf, 2002 yılında Yüksek Kalitede Öğrenme Materyallerine Erişimin Artırılması İçin Bilgi Teknolojilerinden Yarar- 169
lanılması hedefinin stratejik planına dahil edilmesinden sonra AEK konusunda çalışmalarını üç eksende sürdürmektedir. 1. Yüksek kalitedeki içerik geliştirilmesi için finansal destek 2. Engellerin ortadan kaldırılması 3. Kullanımın teşvik edilmesi Hewlett Vakfının AEK girişimini parasal olarak desteklemesinin temelinde dünyada üretilmiş olan bilginin kamusal bir ürün olarak görülmesi ve teknolojinin, özellikle küresel ağın (www) herkese bu bilgiyi paylaşma, yararlanma ve farklılaştırarak kullanma konusunda büyük olanaklar sağlamasıdır. Hedef kitle tüm dünyadaki eğitimciler, öğrenciler ve kendi olanaklarıyla öğrenenledir ve bilgi teknolojileri yoluyla bilgiye ve öğrenme fırsatlarına erişimde eşitlik sağlamaya yardımcı olmak amaçlanmaktadır. Rice Üniversitesi Connexions Projesi http://cnx.org/ Craddock (2005) Connexion girişimini Rice Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği profesörü Baranjuk un yeni ve farklı bir kitap yazma yönündeki kişisel isteğinin bir sonucu olarak ortaya çıktığını belirtmektedir. Connexions projesi kapsamında eğitim içeriği iki ayrı biçimde sunulmaktadır. Bunlardan biricisi küçük hacimdeki bilgi kümesi şeklindeki modüller; ikincisi ise bu modüllerin farklı biçimlerde birleştirildiği ders kitabı veya ders notlarıdır. Nisan 2008 itibariyle 5191 modül ve bunların farklı birleşimlerinden oluşan 319 eser bulunmaktadır. Stacey (2007) Connexion modelini MIT Açık Ders Malzemesi modelinin tersi olarak nitelendirmektedir. Connexion kapsamında açık eğitim modülleri bir yazarlık aracı kullanılarak üretilerek depolanmakta ve daha sonra ders amaçları doğrultusunda birleştirilerek ve öğrencilerin erişimine sunulmaktadır. Utah Üniversitesi Açık ve Sürdürülebilir Öğrenme Merkezi COSL-(Center for Open and Sustainable Learning) http://cosl.usu.edu/ Eğitim içeriklerine erişimin artmasına yönelik organize girişimlerin bir diğeri olan Açık ve Sürdürülebilir Öğrenme Merkezi Utah Üniversitesi Öğretim Teknolojileri Bölümü içerisinde bulunmaktadır ve üniversitenin açık eğitim malzemeleri yanında educommons projesi ile tanınmaktadır. Halen sürmekte olan proje bir ADM yönetim sistemi olup ADM sunmak isteyenlere bunu geliştirmek ve yönetmek için yardımcı olmaya yöneliktir.aktadır. Bu yazılım yoluyla kullanıcılar ders malzemelerini sistematik bir yapı içerisinde yayımlanabilir hale getirebilmektedirler. Bu sistematik içerisinde ders malzemelerinin bir depo ya aktarılması, telif biçiminin tanımlanması, malzemelerin ders biçiminde bir araya getirilmesi, kalite güvence ve yayımlama aşamaları yer almaktadır. Açık Ders Malzemeleri (OCW)Konsorsiyumu http://www.ocwconsortium.org/ MIT öncülüğünde başlatılan OCW girişimi zaman içerisinde birçok ülkenin yüksek öğrenim kurumu tarafından benimserek günümüzde 19 ülkeden 200 e yakın kuruluşun yer aldığı Open Courseware Consortium adı altında uluslarası bir nitelik kazanmıştır. Konsorsiyumun hedefleri şunlardır: - Açık Ders Malzemelerinin geliştirilmesi ve uyarlanması çalışmalarını teşvik ederek tüm dünyada bu malzemelere erişimi ve bunlardan sağlanacak yararları arttırmak - Yeni ADM projelerinin geliştirilmesine ortam hazırlamak - ADM projelerinin etkinliğini arttıracak ve maliyetlerini düşürecek önlemler geliştirerek sürdürülebilir kılmak Konsorsiyuma katılım için eğitim kurumlarının 170
kendi isimleri altında ve ADM tanımına uyan 10 ders üreterek bunları yayınlamayı taahhüt etmeleri yeterlidir. Kendileri içerik üretmeyen ancak konsorsiyum hedeflerini destekleyici faaliyet içerisinde olan- örneğin; çeviri veya yayımlama- kurumları da üyeliği de kabul edilmektedir. ADM ne erişim tüm dünyadaki eğitimciler ve öğrenciler için yarar sağladığı gibi katılan eğitim kurumları, bilgiye dünya ölçeğinde erişim sağlayarak kurumsal misyonlarına da hizmet etmektedirler. AÇIK EĞİTİM KAYNAKLARI GİRİŞİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Formel ve formel olmayan eğitim sunumunda gittikçe yaygınlaşmakta olan Açık Eğitim Kaynakları girişimleri eğitim dünyasında da yeni bir paradigma olarak da görülmeye başlanmıştır. UNESCO raporunda AEK projelerinden bazıları aşağıda gösterilmektedir - Wikipedia: Kullanıcılar tarafından oluşturulmuş ve 100 den fazla dilde 1.800.000 üzerinde maddeden oluşan wikipedia çevrimiçi ansiklopedi - Edutools ders yönetim yazılımı - Afrika dijital kütüphanesi - Knowledge commons - The Open Content Alliance Bunların dışında, örneğin OER Commons (http://www.oercommons.org/) kendisini, K-12 kurumlarından üniversitelere kadar tüm öğretim elemanlarının meslektaşlarının ders malzemesine ulaşmasına, paylaşmasına ve işbirliği yapmasına olanak sağlayan ilk açık öğrenme ağı olarak tanımlanmaktadır. 10 yıldan daha uzun bir süreyi geride bırakmış olan AEK girişimi başlangıçta elit Amerikan üniversitelerinin üçüncü dünya ülkelerine yönelik hayırsever bir katkısı olarak algılanmış olmakla birlikte günümüzde AEK girişiminin eğitim ortamlarında çok daha yaygın ve etkili olarak katkı verdiği gözlenmektedir. AEK projeleri artmakta ve eğitimi şekillendiren yeni bir fırsat olarak kendini göstermektedir. Şimdiye kadar bir çok proje gerçekleştirilmiş olmakla birlikte bunlar hala pilot çalışmalar olarak değerlendirilmektedir. Bu pilot çalışmalar önemli bir heyecan dalgası yaratmış olmakla birlikte çeşitli sorunları da beraberinde getirmektedir. Atkins ve diğerleri (2007) bu sorunları aşağıda sıralamaktadırlar: - Sürdürülebilirlik - Erişim süresi ve kesintisiz devamı - Nesnelerin büyüklüğü ve format çeşitliliği - Fikri mülkiyet hakları - Bilgi işlem ve iletişim altyapısı - Gelişmekte olan ülkelerdeki etkinin ölçeğinin arttırılması ve derinleştirilmesi Ancak yine Atkins ve arkadaşları (2007) mevcut süreçleri mayalanmakta olan müthiş bir fırtına olarak nitelendirmektedirler. Buna göre AEK na yönelik yatırımlar yapılarak daha yaygın bir erişim yoluyla öğrenmeye daha derin etkiler sağlanmalıdır. Bu da uluslar arası Açık ve Katılımlı Öğrenme Girişimi (OPLI: Open and Participative Learning Infrastructure) adı altında yeni bir girişim olarak şekillenmektedir. Bu şekilde küresel bir öğrenme ve paylaşma kültürü oluşacak yeni öğrenme eko-sistemleri ortaya çıkacaktır. ULUSAL AÇIK DERS MALZEMELERİ KONSORSİYUMU (UADMK) Türkiye Bilimler Akademisi nin (TÜBA) girişimiyle başlatılan Ulusal Açık Ders Malzemeleri Konsorsiyumu (UADMK), 25 Mayıs 2007 tarihinde yapılan ve 45 üniversitenin temsil edildiği Genel Kurul Toplantısında konsorsiyum protokolünün imzalanması ve Yönetim Kurulu oluşturmasıyla hayata geçmiş bulunmaktadır. 171
Yüksek Öğretim Kurulunca hazırlanan Türkiye nin Yükseköğretim Stratejisi başlıklı raporda da hayata geçirilmesinin önemi vurgulanan proje, üniversitelerin yanında TÜBİTAK tarafından da benimsenmiş olup, geliştirilecek ders malzemelerinin proje bazında desteklenmesi, ders malzemelerinin ULAKBİM tarafından oluşturulacak bir web arayüzü üzerinden sunulması ve gerekli altyapı ve teknik desteğin sağlanması öngörülmüştür. UADMK hakkındaki bilgiler ve gelişmeler geçici olarak (http://www. tuba.gov.tr/) adresinden yayınlanmaktadır. Yüksek öğretim sistemi içerinde Açık Ders Malzemeleri (ADM) öğrencilerin dersle ilgili kaynaklarını zenginleştirirken öğretim üyelerine de verdikleri derslerin içeriklerini benzer dersleri verenlerle karşılaştırma, bunlardan yararlanma ve bunları geliştirme olanağı sağlayacaktır. Ayrıca kendini geliştirmek isteyen herkesin yararlanabileceği açık ders malzemelerinin bu yönüyle yaşam boyu öğrenme için önemli bir kaynak oluşturma potansiyeli bulunmaktadır. (Yazıcı ve diğerleri, 2008) Ülkemizde ADM projesinin hayata geçirilmesi hedefine yönelik olarak kritik faktörler aşağıda belirtilmektedir: Açık Ders Malzemeleri Girişimin Üniversitelerce Benimsenmesi Açık ders malzemelerinin üniversitelerde yaygınlaşması kurumsal bir strateji olarak benimsenmesi ve zorlayıcı değil destekleyici bir iklimin oluşturulması gereklidir. Bunun için tüm üniversitelerin rektörlerine UADMK Yönetim Kurulu Başkanınca yazılan yazılarda konu hakkında bilgi verilmiş, konsorsiyuma katılan üniversitelerde temsilcilerin konsorsiyumla bağlantıda olacak kişiler olacağınız belirtilmiştir. Öte yandan YÖK Genel Kurulu toplantısı içerisinde YÖK Genel Kurul üyelerine de konuyla ilgili bir sunuş (http://its.metu.edu.tr/ocw1/materials/ ADMsunu22Haz07[2].ppt) yapılmıştır. Öğretim Elemanlarının Varolan Ders Malzemelerinin Adm ne Dönüştürülmeleri ya da Yeni Açık Ders Malzemeleri Hazırlamaları Konusunda Teşvik Edilmeleri ADM projesinin hayata geçirilmesi ile ilgili en önemli unsur öğretim üyelerinin açık ders malzemesi hazırlama konusunda istekli ve üretken olmalarıdır. Bu amaçla öncelikle - Açık Ders Malzemesinin tanımı, - Açık Ders Malzemesi bileşenlerinin neler olduğu ve bunların farklı sunum biçimleri, - Varolan ders notlarının Açık Ders Malzemesine dönüştürmek isteyenlerin bunu nasıl gerçekleştireceği konularında yol göstermek amacıyla bir doküman (yönerge) hazırlanması gerekirse eğitim seminerleri düzenlenmesi yerinde olacaktır. Açık Ders Malzemelerinin Yayımlanması ADM nin yayını ile ilgili olarak karar verilmesi gereken iki husus bulunmaktadır. Bunlardan birincisi ADM nin nerede yayınlanacağı ikincisi ise bu malzemelerin yayınlanmasına yönelik teknik çalışmaların yapılması hususlarıdır. Birinci sorunun en makul yanıtı her üniversitenin kendi web sitesindeki için bir bağlantı üzerinden ADM yayınlamasıdır. Yeterli altyapısı olmayan üniversitelerin ise ders malzemelerini TUBİTAK-ULAKBİM sunucuları üzerinden yayınlaması söz konusu olabilir. Öte yandan yine ULAKBİM üzerinden tüm üniversitelerin açık ders malzemelerine ilişkin bir indeks ve linkler olması, özellikle arama yapanlar için merkezi bir katalog işlevi görecektir. Telif Hakları ADM girişiminin temelinde kaynaklara serbestçe erişim, birleştirerek, düzenleyerek yeniden paylaşma gibi hususlar vardır ve bunlar geleneksel telif hukukunda yer alan hususlar değildir. Bu nedenle ADM ne yönelik Creative Commons adı altında bir organizasyon kapsamında yeni ve esnek bir telif düzenlemesine gidilmiştir. Creative Commons (http://creativecommons.org/) 172
eser sahiplerine ortaya koyduk ları eserlerin yayını için arzu ettikleri telif ibaresi kullanmalarına olanak sağlayan ve kar amaçlı olmayan bir kurumdur. CC işaretini taşıyan bir eser için artık Tüm hakları saklıdır ibaresini bazı hakları saklıdır biçimine dönüştürmektedir. Bireylerin internet üzerinde bilgiye erişme ve bilgiden yararlanma olanaklarının, telif yasalarıyla kısıtlanmakta olduğunu dikkate alan Creative Commons; sanatçıların ve tüm diğer telif hakkı sahiplerinin yasanın kendilerine tanıdığı kimi haklardan kamu lehine feragatini sağlayan, özel telif lisansı sözleşmeleri hazırlamıştır. Böylelikle, bireylerin özgürce yararlanabilecekleri kamusal bilgi alanının korunması ve geliştirilmesi amaçlanmaktadır. (Bayamlıoğlu, 2007) Açık Ders Malzemeleri Projesinin Bir Uzaktan Eğitim Modeli Olarak Ele Alma Eğilimi Yüksek öğretim kurumlarında kaynak (ders materyali) sıkıntısı olması gerçeğinden hareketle açık ders malzemeleri projesinin bu eksikliği giderebilecek yada en azından hafifletebilecek bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Bunun uzantısı olarak ADM ni Uzaktan Eğitim kapsamında ele alma eğilimi ortaya çıkmaktadır. Uzaktan eğitim uygulamalarında içerik çok önemli bir bileşen olmakla birlikte ADM ve AEK uzaktan eğitim girişimleri değildir. Uzaktan eğitimde öğretim elemanları ve öğrenciler arasında etkileşim esastır ve ders içerikleri yanında bir öğretim yönetim sisteminde bütünleştirilmiş birçok eğitsel işlev yer alır. Ancak yandan eğitimin nicelik ve nitelik yönüyle geliştirilmesi açısından uzaktan eğitim yüksek öğretim sistemimiz için önemli bir potansiyel oluşturmaktadır. YÖK tarafından hazırlanan Türkiye nin Yükseköğretim Stratejisi Raporu nda yüksek öğretim sisteminde kapasite yaratmak için derslerin %20-30 unun e-öğrenme yoluyla verilmesi hedefine de yer verildiği dikkate alınırsa MIT OCW benzeri bir proje kapsamında oluşturulmuş olan ders içeriklerinin uzaktan eğitim geçiş söz konusu olduğunda başlangıç olabileceği gözden uzak tutulmamalıdır. Bu konuda Harmon ve Jones(1999) tarafından önerilen model dikkate alınabilir.] SONUÇ Yüksek öğretim kurumlarımızdaki öğretim üyelerinin kendi kurumlarında derslerine ilişkin materyalleri yayınlamayı gerekli gördükleri bu konuda istekli oldukları görülmektedir ve bu birçok üniversitede bu tür uygulamalar başlamıştır. Bu noktada üniversitelerimizde Açık Ders Malzemelerinin hazırlanması faaliyetinin yönetim tarafından bir organizasyon kapsamında teşvik edilmesi ve açık ders malzemesi hazırlayacak öğretim üyelerine gerekli desteğin sağlanması için bir teknik destek ekibinin oluşturulması yerinde olacaktır. Öte yandan, tüm üniversitelere yönelik bilgilendirme ve eğitim etkinlikleri düzenlenmesi, geliştirilen ders malzemelerinin merkezi olarak yayınlanması/kataloglanması ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği çalışmaları UADMK nun çalışmaları içerisinde yer alacaktır. KAYNAKÇA Albright P.(2005) Internet Discussion Forum, Final Forum report http://learn.creativecommons.org/wp-content/ uploads/2008/03/oerforumfinalreport.pdf Atkins D.E., Brown J.S., Hammond A.L., A Review of Open Educational Resources (OER) Movement: Achievements, Challenges, and New Opportunities, Report to the William and Flora Foundation http://www.hewlett.org/nr/ rdonlyres/5d2e3386-3974-4314-8f67-5c2f22ec4f9b/0/areviewoftheopeneducationalresourcesoermovement_bloglink.pdf Bayamlıoğlu E., http://uadmk.ulakbim.gov.tr/materials/uadm_ cc.pdf Caswell T., Henson S.,Jensen M., Wiley D., (2008). Open Content and Open Educational Resources: Enabling universal education, The International Review of Research in Open and Distance Learning, Vol:9, No:1, 173
Craddock A. (2005).Rice University s Conne xions http://creativecommons.org/education/connexions Harmon S.W., Jones M.G., The Five Levels of Web Use in Education: Factors To Consider in Planning Online Courses, Educational Technology, v39 n6 p28-32 Nov-Dec 1999 Stacey P. (2007). Open educational resources in a global context, First Monday, Vol:2, No:4, 2 April. UNESCO (2002) Forum On the Impact of Open Courseware for Higher Education in Develo ping Countries http://conference.wcet.info/2007/presentations/ converted/open%20educational%20resources.pdf UNESCO (2005) The Virtual University and e-learning, Project Overview http://www.unesco.org/iiep/virtualuniversity/forumsfiche.php?queryforumspages_id=13 Vest C.M. (2006) Open Content and the Emerging Global Meta-University, EDUCAUSE Review, vol.41, no.3 (May/June 2006) Williamson W. (2007) Influences on the open educational resources movement, Wide-Open Education http://oedb.org/blogs/wideopen/2007/ influences-on-the-open-educational-resourcesmovement/ Yazıcı, A., Ozkul A.E., Çağıltay K. (2008) Open Courseware Initiative in Turkey,Future Learning 2008, Istanbul, Proceedings p. 489-494 ISBN: 978-975-404-819-3, Ist. Univ. Publ. No: 4793, 174