mühendisli dergisi Cilt: 8, 4, 685-694 Eylül 2017 Hızlı sismi performans değerlendirme yöntemi Halil GÖRGÜN *,1, Derman KAYA 1 1 Dicle Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Diyarbaır Maale Gönderme Tarihi: 01.01.2017 Maale Kabul Tarihi: 21.02.2017 Öz Yaşamış olduğumuz depremler Türiye de var olan yapıların birçoğunun maalesef deprem yönünden pe de güvenli olmadığını bizlere göstermiştir. Türiye nin fay hatları üzerinde olduğunu düşünece olursa her an büyü bir depremle arşılaşma olasılığımız her zaman vardır. İşte bu gibi tehlieler ve ülemizde entsel dönüşüm sürecinin başlamasıyla birlite var olan yapılarımızın deprem sırasında göstereceği performansın bilinmesi geremetedir. Faat var olan yapı stounun mevcut olan 2007 deprem yönetmeliği ve Risli Yapıların Tespit Edilmesi yönetmelileriyle incelenmesi için gereli olan süre, insan aynağı, maddi ülfet gibi etenler düşünüldüğünde bunun fazla mümün olmadığı görülmetedir. Bu gibi sorunların üstesinden gelebilme için Hızlı Sismi Performans Değerlendirme (PERA) yöntemi geliştirilmiştir. Yapılan bu çalışmada da amaç en ısa zamanda gerçeğe en yaın deprem performansının belirlenmesi olduğundan PERA yönteminde ullanılan Muto yönteminden daha basit bir yöntem olan Smith yöntemi ullanılara bir hızlandırma yapılmış ve yapılan bu hızlandırmanın sonuçları nasıl etileyeceği incelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Hızlı performans analizi, Risli bina tespiti, PERA, Muto yöntemi, Smith yöntemi. * Yazışmaların yapılacağı yazar: Halil GÖRGÜN. hgorgun@dicle.edu.tr; Tel: (412) 241 10 00 (3542) 685
H. Görgün, D. Kaya Giriş Son yıllarda Türiye de ve diğer ülelerde yaşanan yııcı depremlerde yüzbinlerce insan hayatını aybetmiş ve bundan ço daha fazlası da evsiz almıştır. Yaşanan bu depremler mevcut binaların özellile de gelişmemiş veya az gelişmiş ülelerdei binaların deprem risine arşı güvenli olmadığını göstermiştir. Türiye nin de fay hatları üzerinde olduğu ve özellile de nüfusun yoğun olara bulunduğu gelişmiş şehirlerin bu fay hatları üzerinde olduğu düşünece olursa mevcut olan binaların depreme dayanılı olup olmadığının incelenmesi geremetedir. Mevcut olan binalarımızın deprem dayanımının yürürlüte olan deprem yönetmeliği (DBYBHY, 2007) ve risli yapıların tespit edilmesine ilişin esaslar (RYTE, 2013) yönetmeliğiyle incelenmesi var olan yapı stounun büyülüğü düşünüldüğünde ve bir de hızlı bir şeilde deprem dayanımının belirlenmesi istenmesi durumunda bunun mümün olmadığı açıça görülmetedir. Hem bu sebepler hem de Türiye de entsel dönüşüm sürecinin başlatılmasıyla birlite daha ısa zamanda daha fazla yapının daha basit yöntemlerle faat güvenilir sonuçlar elde edilere incelenmesi geresinimi ortaya çımıştır. İşte bu geresinimlere cevap verebilme amacı ile İstanbul Teni Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi ve Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi nden oluşturulan eip, Tür deprem yönetmeliğine paralel olan yeni bir hızlı değerlendirme metodu olan PERA (Hızlı sismi performans değerlendirmesi) yöntemini geliştirmiştir. PERA yöntemi tüm yapıyı modellemeye gere almadan çerçeve sistemli binaların deprem performansını tahmin edebilmetedir. Bu yöntem, genellile Türiye dei mevcut yapılar için, Muto yöntemi ve yapı meaniği temel ilelerini belirli basitleştirme ve varsayımlar ile birlite ullanmamızı sağlar. Faat yüse, önemli düzensizlileri olan ve güçlü perdeleri bulunan binalar PERA yöntemi apsamı dışındadır. Literatür araştırması yaptığımızda ise birço hızlı değerlendirme yöntemini bulabiliriz. Bunlara örne olara, Soa taraması yöntemi (Sucuoğlu vd., 2004), sıfır can aybı yalaşımı (Tezcan vd., 2002), P25 yöntemi (Bal vd., 2007) ve Durtes yöntemi (Temur ve Öztorun, 2005) gibi çeşitli yöntemleri verebiliriz. Yapılan bu çalışmada PERA yönteminde amaç daha hızlı bir şeilde performans analizi yapma olduğundan, burada Muto yönteminden daha basit bir yöntem olan Smith yöntemini ullanara daha önce analiz edilmiş 9 farlı yapı için deprem güvenliğiyle ilgili sonuçlar elde edilmiştir. Elde ettiğimiz sonuçları Muto yöntemiyle elde edilen sonuçlarla ve risli yapı yönetmeliğiyle elde edilen sonuçlarla arşılaştırıp, bu hızlandırmayı ve basitleştirmeyi yaptığımızda sonuçların nasıl etileneceği incelenmiştir. Materyal ve Yöntem Bu çalışmada PERA yöntemi için geliştirilen Program ve programın modifiye edilmiş hali ullanılmıştır. PERA yöntemi (Hızlı sismi performans değerlendirmesi) PERA yöntemi risli binaların bölgesel dağılımının belirlenmesi için iinci aşama değerlendirmesi (binanın dışarıdan belirlenen parametrelerine e olara, malzeme dayanımları, eleman boyutları gibi özellileri göz önüne alınır) ve bina bazında ris değerlendirmesi için de bir ön değerlendirme aracı olara ullanılabilir. PERA yönteminde binanın zemin atı deprem yüleri açısından riti at olara abul edilmetedir. Bu ata ait olon boyutlarının, olon net yüselilerinin ve olon onum bilgilerinin de bilinmesi geremetedir. Metotta il olara yönetmeliğe göre taban esme uvveti hesaplanmatadır. Taban esme uvveti hesabında denlem (1) ullanılmatadır. 686
Hızlı sismi performans değerlendirme yöntemi V WS(T)A I (1) t o : Eşdeğer deprem yüü azaltma atsayısı = 0.85 W : Bina birim ağırlığı 12 N/m 2 abulü ile hesaplanan toplam bina ağırlığı S(T) : Spetrum Katsayısı A o : Etin yer ivmesi atsayısı (Deprem bölgesine bağlı olara) I : Bina önem atsayısı, 1 olara alınıyor (Konut tipi yapılar) PERA yönteminde, olon esme uvvetleri hesaplanıren denlem (2) den yararlanılmatadır. V Vt I 3 L n I 3 L n I : Eylemsizli momenti Ln: Net olon yüseliği (2) Kolon momentlerinin hesabında Muto yönteminde denlem (3) ullanılmatadır. M VLy (3) Şeil 1. Kolonların yapı içindei onumları 2 (Kenar olon) (4) c 1 2 (Orta olon) (5) c 1,2 c 2 1 2 I L 5 m 300 mm600 mm (6) I c (7) L PERA yönteminde, İli ve diğerlerinin (İli vd., 2014) incelemiş olduğu farlı binalardan elde ettileri verilere göre, irişlerin boyutları 300 mm 600 mm ve boyları 5 m abul edilmetedir. Hesaplanan rijitli oranı ya göre her bir at için Tablo 1 de y değerleri bulunabilmetedir. c V: Kolon esme uvveti L: Zemin at yüseliği y: Rijitli oranına bağlı atsayı L ve y değerleri Muto (1956) yönteminden yararlanılara bulunmatadır. Kiriş rijitlilerinin denlem (6) da verilmiş olan hesabında çatlamış esit abulü yapılmatadır. Kolonların yapı içindei onumlarına öşe, enar ve orta olon olmalarına göre olon rijitlileri (7) ile hesaplanabilmetedir. 687
H. Görgün, D. Kaya Tablo 1. Yatay yüün üçgen yayılı dağılışı durumunda y atsayısı Y K Kat 0.10 0.20 0.30 0.40 0.50 0.60 0.70 0.80 0.90 1.00 2.00 3.00 4.00 5.00 adedi 1 0.80 0.75 0.70 0.65 0.65 0.60 0.60 0.60 0.60 0.55 0.55 0.55 0.55 0.55 2 0.95 0.80 0.75 0.70 0.65 0.65 0.65 0.60 0.60 0.60 0.55 0.55 0.55 0.50 3 1.00 0.85 0.80 0.75 0.70 0.70 0.65 0.65 0.65 0.60 0.55 0.55 0.55 0.55 4 1.10 0.90 0.80 0.75 0.70 0.70 0.65 0.65 0.65 0.60 0.55 0.55 0.55 0.55 5 1.20 0.95 0.80 0.75 0.75 0.70 0.70 0.65 0.65 0.65 0.55 0.55 0.55 0.55 6 1.20 0.95 0.85 0.80 0.75 0.70 0.70 0.65 0.65 0.65 0.55 0.55 0.55 0.55 7 1.20 0.95 0.85 0.80 0.75 0.70 0.70 0.65 0.65 0.65 0.55 0.55 0.55 0.55 8 1.20 1.00 0.85 0.80 0.75 0.70 0.70 0.65 0.65 0.65 0.55 0.55 0.55 0.55 9 1.20 1.00 0.85 0.80 0.75 0.70 0.70 0.65 0.65 0.65 0.55 0.55 0.55 0.55 Smith yönteminde ise büüm notaları olon yüseliğinin ortasında oluştuğu abul edilmetedir. Bundan dolayı Smith yönteminde bu işlemler ve tablo oumaları yapılmadan olon momentlerinin hesabında denlem (8) ullanılmatadır. M VL0.5 (8) PERA metodunda olonlara etiyen düşey yülerden gelen esenel yüleri hesaplama için olonun yapı içindei durumuna göre bir od sistemi uygulanmatadır. Bu od sistemine göre, X doğrultusundai il ve son aslarda bulunan olonlarda x1 ve x2, Y doğrultusunda il ve son aslarda bulunan olonlarda y1 ve y2, iç as olonları ise O olara adlandırılmatadır. Kesişim notasında bulunan olonlar ise bulunduları aslara göre x1y1, x2y1 gibi isimler verilmetedir. Adlandırma detayları Şeil 2 ve od detayları Şeil 3 te verilmiştir. Şeil 2. PERA metodunda olonların yapı içindei onumlarına göre adlandırılası Şeil 3. PERA metodunda olonların yapıdai onumlarına göre odlanması Kolonlara etiyen düşey yülerden gelen esenel yüleri hesaplama için denlem (9) ullanılmatadır. s NGQ W (9) s NG+Q: Kolonlara etiyen düşey yülerden gelen esenel yüler s : Kolonların bina içindei onumlarına göre odları 1 : Köşe olonları için 2 : Kenar olonları için 4 : İç as olonları için W : Bina toplam yüü PERA yönteminde dış olonlara etiyen deprem aynalı esenel yüler taban dönme momenti 688
Hızlı sismi performans değerlendirme yöntemi ile hesaplanmatadır. İç olonlara etiyen depremsel esenel yüler ihmal edilmetedir. Dış olonlara etiyen yüleri hesaplama için denlem (10) ve denlem (11) ullanılmatadır. Şeil 6 salt basınç, dengeli durum, basit eğilme ve basit çeme olma üzere 4 notadan oluşmatadır. 2Hn TDM V t (10) 3 Vt: Taban esme uvveti Hn: Bina yüseliği T TDM ci C (11) L taban M Mc : Kolonlardai toplam moment Ltaban : Bina dış asları arası uzalı Şeil 4. Depremden gelen olon esenel yüleri. Depremden gelen olon esenel yüler Şeil 4 de görüldüğü gibi hesaplanmatadır. Kolonların moment apasitelerinin hesaplanmasında esenel yü moment esişim eğrisi ullanılmatadır. Yöntemde, İli ve diğerleri (İli vd., 2014) Kocaeli, Van ve İstanbul da 149 bina 912 olon esitlerinin incelenmesi sonucunda elde edilen istatisel veriler doğrultusunda donatı dağılımı Şeil 5 e göre yapılmatadır. Şeil 5. PERA yönteminde abul edilen donatı dağılımı Esenel yü (N) 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0-1000 1 1- Salt basınç 2- Dengeli durum 3- Basit eğilme 4- Salt çeme A(0,N g ) 3 2 B(M e,n g +N e ) 4 0 200 400 600 800 1000 Moment (Nm) Şeil 6. Kolonlarda esenel yü- moment esişim eğrisi 689
H. Görgün, D. Kaya Kolonlarda oluşabilece masimum esme uvveti Ve hesaplanıren denlem (12) den yararlanılmatadır. Orta olonlarda Müst hesaplanıren denlem (13) enar olonlarda ise denlem (14) ullanılmatadır. ( Müst Malt ) Ve (12) L n Müst=min(M, olon moment apasitesi) Malt= Kolon moment apasitesi 2 Müst Mrj M ri (13) M M 2 (14) üst ri Vc: beton atısı Vw: Kesme donatısı atısı Betonarme bir esitin esmede çatlama dayanımı, daha esin hesaba gere duyulmadığı durumlarda (16) ullanara hesaplanmatadır. N (16) d Vcr 0.65fctdbwd(1 ) (MPa) Ac fctd: Beton esenel çeme dayanımı bw : Kolon genişliği d : Kolon faydalı yüseliği γ : atsayı (esnel basınç durumunda 0.07, esenel çeme durumunda ise -0.3 alınmalıdır.) Nd: Esenel yü (Çemede ve basınçta pozitif alınmalıdır.) Ac: Kesit alanı Kesme dayanımın etriyelerin atısı denlem (17) ile hesaplanmatadır. A (17) s s Vw fywmd (MPa) (a) (b) Şeil 7. Moment dağılımları (a) orta olonlar (b) enar olonlar Pera metodunda abul edilen 30cm*60cm boyutlarındai ve 0.005 donatı oranındai irişlerse S220 ve S420 için pozitif moment apasitesi 120 ve 210 Nm, negatif moment apasitesi 160 ve 290 Nm olara hesaplanmıştır (İli vd., 2014) PERA yönteminde olonun esme dayanımı, Vr, TS 500 e göre denlem (15) ullanılara hesaplanmatadır. V 0.8V V (15) r c w As : Kesme donatısı toplam esit alanı s : Etriye aralığı fywm: Enine donatı ama dayanımı d : Kolon faydalı yüseliği PERA yönteminde, yönetmeliğe uygun olara yapı düzensizlileri de incelenmetedir (Tablo 2). Yöntemde, düzeltme azaltma atsayıları adı altında yönetmelite geçen her bir düzensizli için odlar bulunmatadır. Bu odlar Japon standartlarına, Mevcut betonarme binaların Sismi apasite değerlendirilmesine göre tanımlanmıştır. Mevcut binalarda birden fazla düzensizli olma durumunda düzensizlilere tanımlanan atsayılar çarpılmatadır. 690
Hızlı sismi performans değerlendirme yöntemi Tablo 2. Deprem yönetmeliğinde yer alan bina düzensizlileri A1 - Burulma Düzensizliği A2 - Döşeme Süresizlileri A3 - Planda Çııntılar Bulunması B1 - Zayıf Kat B2 - Yumuşa Kat B3 - Düşey Eleman Süresizliği PERA metodunda, yapı elamanlarının hasar seviyesi olon eti/apasite oranları ile belirlenmetedir. Deprem yönetmeliğinde yer alan sınırlara göre yapı elamanlarının hasar seviyesi tespit edilmetedir. (Deprem Bölgelerinde Yapılaca Binalar Haındai Yönetmeli, Şeil 2.1). PERA yönteminde yapı elemanlarındai hasarlar tespit ediliren ayrıca esme değerleri de ontrol edilmetedir. Eğer Ve>Vr ve r1i>1 ise göçme bölgesi olara değerlendirilmetedir. Eğer Ve<Vr ve rli<1 ise eti/apasite oranına ve sargılama olup olmadığına baılara belirlenmeye çalışılmatadır. Kesme uvveti ontrolünde denlem (18) eğilme ontrolü ise denlem (19) ullanılmatadır. Metotta, etriye aralığının 10 cm veya daha az olması durumunda sargılama var abul edilmetedir. (İli vd., 2014) (Bölüm 2.1 Deprem Bölgelerinde yapılaca binalar haındai Yönetmeli, Çizelge 2.3) V e r1 (18) Vr r M e 2 (19) Mr PERA yönteminde göreli at ötelemeleri hesabında deprem yönetmeliğine paralel olara yapılmatadır. Yöntemde zemin attai göreli at ötelemeleri hesabında denlem (20) ullanılmatadır. D parametresi ise denlem (21) de görüldüğü üzere zemin attai göreli attai olonların onumuna göre Muto yöntemiyle bulunmatadır. Betonun elastisite modülü TS-500 e göre denlem (23) den hesaplamatadır. Öteleme oranı hesaplandıtan sonra Tablo 2.4 (Bölüm 2.1 Deprem Bölgelerinde Yapılaca Binalar Haındai Yönetmeli) ullanılara hasar sınırları tespit edilmetedir. 2 Vt L (20) 12E D c i δ / L: Öteleme oranı E c : Betonun elastisite modülü D = a c (21) Temele anastre bağlı olonlarda 0.5 a 2 c f cj (22) E 14000 3250 (23) Fcj: j günlü betonun arateristi silindir dayanımı Yapı elemanlarındai hasarlar eti/apasite oranlarına ve göreli at ötelemelerine göre tespit edilmetedir. PERA yönteminde elde edilen verilere göre incelenen betonarme binaların ris durumları ile ilgili sonuçlara varılmatadır. PERA metodunda 4 farlı ombinasyonda +X, - X, +Y, -Y sonuçlar elde edilmetedir. Yöntemde incelenen ombinasyonlarda zemin attai yapı elemanlarında herhangi bir hasar yo ise yapı az risli, herhangi bir olonda veya birden fazla olonda yüse ris var ise bina yüse ris taşımatadır sonucuna varılmatadır. (İli vd., 2014) İnceleme Konusu Binaların Özellileri İnceleme onusu binaların özellileri Tablo 3 te verilmiştir. Bu çalışma apsamında, yapılan performans analizlerinde X, +X, -Y, +Y yönleri için ayrı ayrı performansları hesaplanmıştır. Binalarda laboratuvar testleri yapılmadığı için malzeme özellileri ve etriye yerleşimi farlı ombinasyonlar ile hesaba 691
H. Görgün, D. Kaya atılmıştır. Zemin sınıfları ise ii farlı şeilde Z2 ve Z3 olara abul edilmiştir. Beton sınıfı olara C10, C14, C20; donatı sınıf olara 8. ve 9. Binalar haricinde S220 alınmıştır. Kolonlar ve Kirişler için sargılı veya sargısız duruma göre ayrı ayrı değerlendirmeler yapılmıştır. Bir bina için 2 adet zemin sınıfı, 3 adet beton sınıfı, 2 adet sargı durumu ve global esendei 4 doğrultuya göre 48 farlı performans sonucu elde edilmiştir. Faat bu binalar analiz ediliren (Vulaş 2014, Özçeli, 2014) PERA yöntemi içerisinde deprem yüü tablosu yerine sehven rüzgâr yüü tablosu ullanıldığı görülmüştür. Bu sebepten dolayı bu çalışmada binalar deprem yüü tablosu ullanılara terar analiz edilmiştir. Bina No Kat Adedi Tablo 3. İnceleme onusu binaların özellileri Kat Yühseliği (m) Bina Toplam Yüseliği (m) Bina Boyutları (mxm) Kapalı Çıma/Yönü 1 3 2.8 8.4 8.60x10.20 Yo 2 3 2.8 8.4 9.50x 9.00 Var (Y2) 3 3 2.8 8.4 9.00x10.50 Yo 4 3 2.8 8.4 9.10x9.75 Yo 5 3 2.8 8.4 9.90x8.80 Yo 6 3 2.8 8.4 9.80x10.25 Yo 7 3 2.8 8.4 13.25x10.15 Yo 8 3 2.8 8.4 14.50x9.50 Var (Y1) 9 3 2.8 8.4 9.40x14.70 Var (Y2) PERA metodu bir yapı için 4 farlı performans seviyesi vermetedir. Bunlar; Göçme, Göçme öncesi, Can güvenliği ve Hemen ullanım performanslarıdır. RYTE yönetmeliği ise bir yapıyı Risli ve Rissiz olma üzere ii şeilde sınıflandırmatadır. Karşılaştırma yapılıren PERA metodundan elde edilen Göçme öncesi, Can güvenliği ve hemen ullanım performansları Rissiz Göçme performans sınıflandırması ise Risli olara alınara arşılaştırma Tablo 4 de yapılmıştır. Tablo 4. PERA ile RYTE performans ıyaslaması PERA Göçme Göçme Can öncesi güvenli RYTE Risli Rissiz Hemen ullanım Kombinasyon bazında arşılaştırma yapılıren PERA yöntemiyle elde edilen 48 ombinasyonda RYTE ile te te arşılaştırılara uyum yüzdeleri elde edilmiş. Sonuç bazında ise +X, -X, +Y, -Y ombinasyonlarından biri bile risli ise bina risli olara abul edilere arşılaştırma yapılmıştır. Sonuçlar ve Tartışma Bu çalışma apsamında incelenen binalar il haliyle, rüzgar yüü tablosu yerine deprem yüü tablosu ullanılara ve PERA yöntemi içerisinde Muto yöntemi yerine Smith yöntemi ullanılara 3 farlı şeilde analiz edilmiş RYTE ile olan uyumları arşılaştırılmış sonuçlar onbinasyon bazında ve sonuç bazında olma üzere ii farlı şeilde sırasıyla Tablo 5 ve Tablo 6 da verilmiştir. Tablo 5. Kombinasyon bazında elde edilen sonuçlar RYTE İLE PERA RYTE İLE PERA DÜZELTİLMİŞ BU ÇALIŞMA 1.BİNA %62.5 %62.5 %91.7 2.BİNA %75 %81.3 %87.5 3.BİNA %79.2 %91.7 %87.5 4.BİNA %75 %72.9 %79.2 5.BİNA %81.25 %75 %87.5 6.BİNA %77.1 %77.1 %72.9 7.BİNA %72.9 %72.9 %75 8.BİNA %64.6 %72.9 %77.1 9.BİNA %91.7 %83.3 %91.1 SONUÇ %75.5 %76.62 %83.3 692
Hızlı sismi performans değerlendirme yöntemi Tablo 6. Sonuç bazında elde edilen sonuçlar RYTE İLE PERA RYTE İLE PERA DÜZELTİLMİŞ BU ÇALIŞMA 1.BİNA %50 %50 %75 2.BİNA %75 %75 %75 3.BİNA %75 %91.7 %91.7 4.BİNA %58.3 %58.3 %58.3 5.BİNA %75 %75 %91.7 6.BİNA %83.3 %83.3 %91.7 7.BİNA %66.7 %66.7 %75 8.BİNA %41.7 %50 %66.7 9.BİNA %91.7 %75 %91.7 SONUÇ %68.5 %69.4 %79.64 Sonuç olara PERA yöntemi içerisinde rüzgar yüü tablosu yerine deprem yüü tablosu ullanıldığında ombinasyon bazında RYTE ile olan uyum %75.5 ten %76.62 ye sonuç bazında ise %68.5 ten %69.4 e yüselmiştir. PERA yöntemi içerisinde Muto yöntemi yerine Smith yöntemi ullanıldığında ombinasyon bazında RYTE ile olan uyum %75.5 ten %83.3 e sonuç bazında ise %68.5 ten %79.64 e yüselmiştir. Smith yöntemiyle yapılan hızlandırma RYTE olan uyumu artırmıştır. Kaynalar Bal, İ.E., Tezcan, S.S. ve Gülay, F.G., (2007). Betonarme binaların göçme risinin belirlenmesi için P25 hızlı değerlendirme yöntemi, Altıncı Ulusal Deprem Mühendisliği Konferansı, İstanbul, 661-673. DBYBHY, (2007). Deprem bölgelerinde yapılaca binalar haında yönetmeli, Bayındırlı ve İsan Baanlığı, Anara. Ili, A., Comert, M., Demir, C., Oracal, K., Ulugtein, D., Tapan, M. and Kumbasar, N., (2014). Performance based rapid seismic assesment method (PERA) for reinforced concrete frame buildings, Advances in structural engineering, 17, 3, 439-459. Muto, K., (1956). Seismic analysis of reinforced concreate buildings, Proceedings of the First World Conference on Earquae Engineering. Özçeli M.U., (2014). PERA, RBTE ve DBYBHY 2007 yönetmeliği ullanılara mevcut bina deprem performanslarının belirlenmesi, Yüse Lisans tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. RYTE, (2013). Risli yapıların tespit edilmesine ilişin esaslar, Çevre ve Şehircili Baanlığı, Anara. Sucuoğlu, H., Gür, T. and Günay, M.S., (2004). Performans-based seismic rehabilition of damaged reinforced concrete building, Journal of Structural Engineering-ASCE, 130, 10 1475-1486. Temur, R. ve Öztorun, N.K., (2005). Hızlı durum tespit (DURTES) yöntemi yazılımının geliştirilmesi, II. Mühendisli bilimleri genç araştırmacılar ongresi MBGAK, İstanbul, 449-454. Tezcan, S.S., Gürsoy, M., Kaya, E. ve Bal, İ.E., (2002). Depremde can aybını önleme projesinin te sorumlusu devlettir, Dünya İnşaat Dergisi, 107 111. TS 500, (2000). Betonarme yapıların tasarım ve yapım uralları, Tür Standartları, Anara Vulaş, Y., (2014). Mevcut betonarme binaların PERA (Hızlı performans değerlendirme yöntemi) ile performans analizinin yapılması, Yüse Lisans tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. 693
H. Görgün, D. Kaya Rapid seismic performance evaluation method Extended abstract In recent years, hundredthousands of people have lost their lives and much more became homeless in destructive earthquaes in Turey as well as in other countries. Those earthquaes that have been experienced so far show us that existing buildings, especially those in undeveloped or underdeveloped countries, are not safe against earthquae ris. It is also nown that Turey is on fault lines, and that there is always a ris of encountering an earthquae. Especially considering the fact that the developed and densely populated cities are on these fault lines, it is necessary to examine whether the existing buildings are earthquae resistant or not. Due to these dangers and as a result of the beginning of the urban transformation process in our country, it is necessary to now the earthquae performance of our existing buildings. However, when such factors as time, human resource, material burden required to review the earthquae regulation of 2007 of the existing building stoc and regulation on the Determination of Ris Buildings are taen into account. It can be seen that this does not seem liely. In order to overcome such problems, we have sought to develop methods, which are more practical that but compatible with these regulations. It is possible to find a lot of quic evaluation methods. Street scanning method (Sucuoğlu vd., 2004), zero life loss approach (Tezcan vd., 2002), P25 method (Bal vd., 2007) and Durters method (Temur and Öztorun, 2005) are some examples for quic evaluation methods. The team formed from İstanbul Technical University, Bogazici (Bosphorous) University and Van Yüzüncü Yıl University has developed a new, rapid evaluation method in parallel with the Turish earthquae regulation: the PERA (Quic Seismic Performance Evaluation) method. The Pera method can predict the eartquae performance of frame-based buildings without the need to model the whole structure and by maing some assumptions (the ground floor is taen as the critical floor, the dimensions of beams are assumed to be 300mmx600mm and their lengths are assumed to be 5m, reinforcement rate depends on the year of construction. If construction year before 1975, reinforcement rate is taen as 0,009 if construction year after 1975 reinforcement rate is taen as 0.012. Construction unit weight is accepted as 12 N/m. 2 Equivalent earthquae load reduction coefficient (λ) is taen as 0.85. Since the aim is to determine the nearest realistic earthquae performance within the shortest time, an acceleration was therefore made by using the Smith method, which is a simpler method than the Muto method used in the PERA method, and it has been examined how this acceleration would effect the results. When this examination was carried out, it has been seen that the wind load table was inadvertently used instead of the earthquae load table within the Pera method. First, the wind load table was removed in the software and the earthquae load table was used instead of the wind load table, and the buildings were analyzed. When this change was made, it was seen that the compliance with the result-based RYTE was increased from 68.5% to 69.4%. Then, the Smith method, which is a simpler method, was used instead of the Muto method employed in the PERA method. When it is assumed in the Smith method that inflection points are in the middle, they were not used in these two tables, and, by using the Smith method instead of the Muto method, it has been seen that the compliance with RYTE was increased from 68.5% to 79.64%. Keywords: Rapid Performance Evaluation, PERA, Muto Method, Smith Method, Earthquae.