Organik Sektöründeki Mesleki Eğitim Kurumları için Kılavuz

Organik Sektöründeki Mesleki Eğitim Kurumları için Kılavuz Prof. Dr. Feyzi UĞUR Doç. Dr. Ali KARABAYIR Yrd. Doç. Dr. Nazan ARİFOĞLU Yrd. Doç. Dr. Canan ÖZTOKAT KUZUCU Öğr. Gör. Selçuk BİRER ECVET-based training of trainers in organic food retailing to EcoQualify Quality Assurance System (ECVET-ECOQUALIFY) 2013-1-BG1-LEO05-08698 1

ORGANİK PERAKENDECİLİĞİNDEKİ EĞİTMENLERİN ECOQUALIFY KALİTE GÜVENCE SİSTEMİNE GÖRE ECVET e DAYALI EĞİTİMİ /ECVET-ECOQUALIFY/ ÖZET ECVET-Ecoqualify projesinin başlıca amacı organik perakendecilik alanındaki öğretmen, eğitmen ve öğretim elemanları için pilot eğitim kursu sağlamaktır. Kurs, öğretmenlere ECVET ve AYÇ merkezinde eğitim-öğretim kurslarını tasarlama, planlama ve dağıtımını yapma becerisini sağlayan öğrenme araçları sunacaktır. Projenin belirli amaçları şunlardır: - Ecoqualify için AYÇ ve ECVET i ortak ülkelerin ulusal yeterlilik çerçevesine tercüme etmek ve uyarlamak; - EcoQualify Kalite Güvence Sistemi ne (KGS) dayalı organik sektördeki öğretmenlerin, eğitmenlerin ve asistanların eğitimi için gereken pedagoji ve metodları analiz etmek, bir araya getirmek ve tanımlamak ve AYÇ ile ECVET in öğrenme sonuçları yaklaşımını takip etmek; - Online eğitim kurslarının pilot uygulamasını yapmak ve geliştirilmesi için dönüt toplamak; - Uygulama topluluğunun ortak çıkarlarını tanımlamak ve eğitim kursu amaçlayan bir pazar oluşturmak adına organik perakendecilik sektöründeki Mesleki Eğitim-Öğretim (VET) ortakları arasında ortak bir işbirliği anlaşması yayınlamak. Projenin başlıca ürünleri; - E(co)-Qualify Kalite Güvence Sistemine göre organik gıda perakendeciği için AYÇ ve ECVET e dayalı eğitim kurslarının anlaşılır ve detaylı olarak metodolojisinin elde edilmesi - Organik perakendeciliği sektöründeki Mesleki Eğitim-Öğretim (VET) kurumları için kılavuz - Eğitim kursu ve eğitim-öğretim materyalleri (e-öğrenme de dahil olmak üzere) - Uygulama topluluğu için sosyal ağ platformudur. Genel olarak proje faaliyetlerinin, genelde kabul gören nitelik ve eğitim standartlarının yerleşmesine katkıda bulunarak organik perakendecilik sektöründeki VET eğitimcilerinin yeterliliğini artırdığı öngörülmektedir. 2

Ortaklık beş Avrupa Birliği ülkesi (Avusturya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Almanya ve İtalya) ve bir de müzakere sürecindeki ülkeden (Türkiye) oluşmaktadır. Konsorsiyum projenin çeşitli çalışma alanlarını da içeren bir dizi uzmanlaşmaış organizasyonu da bünyesinde barındırmaktadır. Aynı zamanda iki üniversitenin (UARD-Bulgaristan ve ÇOMÜ-Türkiye) işbirliğini, üç yetişkin eğitimi sağlayıcıyı (Adrialand-İtalya, FORUM Berufsbildung e.v ve Ökomarkt Hamburg) ve bir yetişkin eğitimi sağlayan kuruluşu içermektedir. Üstelik proje konsorsiyumu Almanya dan Institute Equalita, Çek Cumhuriyeti nden Zivy Venkov ve Avusturya Viyana da 1 adet sandalyeye sahip olan Organik Perakendeciler Birliği nden (ORA) oluşmaktadır. UARD tüm aktiviteleri proje yürütücü ve yüklenici koordinatör olarak gerçekleştirecektir. 3

ORGANİK PERAKENDECİLİĞİNDEKİ EĞİTMENLERİN ECOQUALIFY KALİTE GÜVENCE SİSTEMİNE GÖRE ECVET e DAYALI EĞİTİMİ Yaşamboyu Öğrenme Programı LEONARDO DA VINCI Yenilik Transferi Projesi 2013-1-BG1-LEO05-08698 Organik Sektöründeki Mesleki Eğitim Kurumları için Kılavuz 4

İçindekiler 1. Giriş 6 2. Organik Gıda Perakendeciliği Eğitmenlerinin Mesleki Yeterlilikleri 8 3. Öğretim Yeterlilikleri 11 4. Değerlendirme Araçları 14 4.1. Değerlendirme Prensipleri 14 4.2. Öğrenim Metotlarının Değerlendirilmesi 14 4.2.1. Çoktan Seçmeli Test 14 4.2.2. Açık Uçlu Sorular 14 4.2.3. Bireysel Sözlü Sınav (Mülakat) 14 4.2.4. Uygulama Testleri 15 4.3. Sınıf Atmosferinin Değerlendirilmesi 15 4.3.1. Devamsızlık 15 4.3.2 Motivasyon 16 4.3.3. İşbirliği ve Etkileşim 16 4.3.4. Öğrenmeye Bireysel Katkı (ÖBK) 16 4.4. Öğrenim Değerlendirmesi için Araç-gereçler 16 5 Eğitim Programı Örneği/Şablonu 19 6. Örnek Ders Öğretimi 20 7. Kısaltmalar 22 5

1. Giriş Yenilik Transferi Projesi Özeti Proje Amaçları ve Stratejisi İnnovasyon projesinin amacı EcoQualify için AYÇ ve ECVET i ortak ülkelerin ulusal nitelik çerçevesine göre tercüme etmek ve uyarlamaktı. Başlıca amaç organik sektöründeki öğretmenlerin, eğitmenlerin ve öğretim elemanlarının eğitimi için gereken becerileri sunabilecek bir eğitim kursu ortaya koymaktı; böylece ECVET ve AYÇ ye dayalı eğitim kurslarını e-öğrenme de dahil olmak üzere tasarlayıp, planlamasını yapabileceklerdi. Bu amaçla ilk olarak AYÇ ve ECVET e dayalı organik ürün perakendeciliği eğitim kursları için uygun bir metodoloji tasarlanması ve VET eğitmenlerinin rolündeki değişikliklerin araştırılması ve düzenlenmesi gerekiyordu. Yeterliliğe dayalı bir yaklaşım kullanmak öğrenme çıktılarının tasarımı üzerine yoğunlaşmak proje ortakları için büyük önem arz ediyordu. Çalışma sürecinin başında ortaklar organik sektöründeki öğretmen, eğitimci ve öğretim görevlileri için öğretim yöntem ve metotlarını beraber analiz edip, biraraya getirerek tanımladılar. Tüm Avrupa ülkelerinde VET öğretim yapmak, bilgisayar odaklı yaklaşım kullanmak ve öğrenme çıktıları önceliktir. Bunun yanı sıra VET teki yeni metodoloji ve didaktik yaklaşımların uygulanması önemli ölçüde profesyonel bağlılık gerektirmekte ve hala tam olarak anlaşılması ve anlatılması gerekmektedir. Şu anki proje Almanya-Avusturya işbirliğinin deneyim ve pratiğine dayalı organik perakendeciliği alanında yeni pedagojiler sunmayı amaçlamaktadır. Oldukça geniş nitelik standartlarıyla EcoQualify Kalite Güvence Sistemi tüm yeni geliştirilen eğitim önerilerinin merkezindeydi. Yeterlilik standartları bir şirketin üretim, işleme ve pazar alanlarındaki bilgi, beceri ve yeterlilik bakımından operasyonel idari seviyesini gösterir. Bunun yanı sıra EcoQualify Kalite Güvence Sistemi öğretmenlerin niteliklerini de belirtmektedir. Tüm eğitim birimleri EcoQualify Kalite Güvence Sistemine dayalı olmak zorundaydı. Başlıca amaçlardan biri AYÇ ve ECVET öğrenme çıktıları amaçlarını takip etmekti. Öğrenme çıktılarının ulusal versiyonları oluşturuldu ve sonrasında değerlendirildi. 6

Bunun dışında konsorsiyum pilot olarak denendi ve online eğitim kurslarında test edildi. Geliştirilmesi için üyeleri tüm kullanıcılarından dönütler toplandı. Çıkar Birliği için bir Sosyal Ağ Platformu kurdular ve organik perakendecilik sektöründeki VET in hissedarları arasında ortak bir işbirliği anlaşması yayınladılar. Sonrasında pazar odaklı bir eğitim kursu şekillendi. Bunların haricinde organik sektöründeki VET kurumları için kılavuzlar oluşturuldu. Kazanımlar ve Öncelikler Genişleyen organik sektörü kalifiye işçi ve yöneticilerin ve onları eğitecek olan eğitimcilerin artan sayısından kazançlı çıkacaktır. Organik gıda perakendeciliği iyi eğitimci ve öğretmenlerin eksikliğinden kaynaklanan boşluk sayesinde şekilenmiştir. Konsorsiyum, Avrupa Parlamentosu nun VET sağlayıcılarını da içeren ECVET i daha ileri götürme isteğine cevaben harekete geçti. Yeni metodolojik ve didaktik yaklaşımları, yenilikçi eğitim metotlarını e-öğrenme de dahil olmak üzere uygulama ihtiyacı konsorsiyum için son derece güçlü bir dürtüydü. Proje sonuçları genelde kabul gören nitelik ve eğitim standartlarının yerleşmesine de katkıda bulunarak organik sektöründeki VET eğitimcilerinin yeterliliğini artıracaktır. ECVET-EcoQualify VET öğretmenlerinin, eğitimcilerinin, öğretim görevlilerinin ve VET kurum yöneticilerinin başlangıç ve devam kurslarını desteklemeyi işaret etmektedir. Hedef grup öğretmenleri ve eğitimcileri, VET hizmet sağlayıcılarını ve yaşamboyu öğrenme programındaki eğitmenleri kapsamaktadır. Hedef sektörler eğitim, tarım, organik ticaret ve perakende satış, ekolojik alan ve gıda güvenliğidir. Yenilik Transferi Projesinin Başlıca Ürünleri: E(co)-Qualify Kalite Güvence Sistemine gore organik gıda perakendeciği için AYÇ ve ECVET merkezinde eğitim kurslarının anlaşılır ve detaylı olarak metodolojisinin elde edilmesi Organik perakendeciliği sektöründeki VET kurumları için kılavuz Eğitim kursu ve eğitim-öğretim materyalleri (e-öğrenme de dahil olmak üzere) Uygulama topluluğu için sosyal ağ platformudur. 7

2. Organik Gıda Perakendeciliğindeki Eğitmenlerin Mesleki Yeterlilikleri Proje amaçlarının gerçekleştirilmesi için organik gıda perakendeciliği eğitmenlerinin mesleki yeterliliklerinin, AYÇ gerekliliklerini (ECVET le uyum halinde) karşılaması adına belirlenmesi gerekir. Ayrıca mesleki yeterlilikler ihraç edilecek ülkelere uygun ve uygulanabilir olmak zorundadır. Tablo 1 de organik gıda perakendeciliği eğitmenlerinin, eğitimle uyumlu haldeki mesleki yeterlilikleri özetlenmiştir. Tablo 1. Organik Gıda Perakendeciliğindeki Eğitmenlerin Mesleki Yeterlilikleri Konular Mesleki Yeterlilikler 1. Organik perakendeciliğine dair temel bilgiler 1.1 Organik Tarım Tarım, Organik Tarım ve Toprakbilimi gibi uzmanlık alanlarında lisans mezunu olmak 1.2 Sürdürülebilir Ekonomi 1.2.1 Adil Ticaret Ekoloji, pazarlama ve gıda işleme gibi uzmanlık alanlarında lisans mezunu olmak 1.2.2 Çevre Korunması 1.2.3. Organik Gıda Üretimi 1.2.4. OSS (ortaklık Sosyal Sorumluluğu) 1.3 Ürün Yönetimi 1.3.1. Ürün Yönetimi/Sipariş 1.3.2. Ürün Depolama, Bakım ve Koruması 1.3.3. Etiketleme & İlan Pazarlama, lojistik ve işletme yönetimi gibi uzmanlık alanlarında lisans mezunu olmak 1.3.4. Ürün Sergileme & Mağaza Planı 1.4. Çalışma Prosedürleri 1.4.1. Kalite Yönetimi Gıda işleme ve kalite 1.4.2. İş Güvenliği ve yönetimi gibi uzmanlık Koruma 1.4.3. Hijyen ve HACCP alanlarında lisans mezunu olmak 1.5. Perakendecilikte İletişim 1.5.1. İletişim Becerileri Halkla ilişkiler ve insan 1.6 Bilgi Teknolojisi ve Bilgisayar Bilimleri 1.5.2. Satış İletişimi 1.5.3. Müşteri Hizmetleri 1.5.4. Şikâyet Yönetimi kaynakları gibi uzmanlık alanlarında lisans mezunu olmak 1.6.1. BİT ve Bilişim Bilgisayar mühendisliği ve bilgi teknolojileri gibi uzmanlık alanlarında lisans mezunu olmak 8

Konular Mesleki Yeterlilikler 2. Ürün Bilgisi I Taze Gıdalar 2.1 Sebze ve Meyveler Gıda bilimi ve teknolojisi, 2.2 Ekmek & Unlu Mamüller gıda mühendisliği, organik 2.3 Süt & Süt Ürünleri gıda işleme ve idaresi gibi 2.4 Peynir uzmanlık alanlarında lisans 2.5 Et Ürünleri mezunu olmak 2.6 Balık 3. Ürün Bilgisi II Paketlenmiş Gıdalar 3.1 Kuru Market Gıdaları Gıda bilimi ve teknolojisi, 3.2. Hububat/tahıl ve Tahıl Ürünleri gıda mühendisliği, organik 3.3 Kuru meyveler&ceviz gıda işleme ve idaresi gibi 3.4 Filiz ve Filizlenme için Yetiştirilen Tohum uzmanlık alanlarında lisans mezunu olmak 3.5 Sıvı ve Katı Yağ 3.6 Bal, Şeker ve Tatlandırıcılar 3.7 Sürülebilir&Baharat Ürünleri 3.8 İçecekler 3.9 Kahve ve Çay 3.10 Bebek Maması 3.11 Mezeler 3.12 Dondurulmuş Gıdalar 3.13 Atıştırmalıklar&Şekerlemeler 3.14 Yarı İşlenmiş Ürünler 4. Ürün Bilgisi III, Gıda Harici Ürünler 4.1 Kimya, kimya mühendisliği Kozmetik ve tekstil mühendisliği gibi 4.2 uzmanlık alanlarında lisans Esansiyel Yağlar mezunu olmak 4.3 Deterjanlar & Temizlik Ürünleri 4.4 Ev araç-gereçleri & Öğütücüler 4.5 Tekstil 4.6 Hayvan Maması Ziraat mühendisliği ve zootekni gibi uzmanlık alanlarında lisans mezunu olmak 5. Beslenme, Diyetetik ve Sağlıklı Gıda 5.1. Beslenme Bilgisi Beslenme ve diyetetik, gıda 5.2 Beslenmeye Dayalı Hastalıklar bilimi ve teknolojisi 5.3 Sağlıklı Beslenme organik gıda işleme ve 5.4 Hastalık Sürecinde ve Diyetlerde idaresi gibi uzmanlık Beslenme alanlarında lisans mezunu 5.5 Gıda Takviyesi olmak 9

5.6 Şifalı Bitkiler & İlaçlar 6. İşletme ve Yönetim Konular Mesleki Yeterlilikler 6.1 İş Felsefesi& Değerleri İşletme yönetimi, ekonomi, 6.2 İş Organizasyonu muhasebe, insan 6.3 Problem Çözme kaynakları, pazarlama, 6.4 Kayıt Altına Alma finans ve lojistik gibi 6.5 Ürün Satınalma uzmanlık alanlarında lisans 6.6 Proje Yönetimi mezunu olmak 6.7 Finansal Kaynak Yönetimi 6.8 İnsan Kaynakları Yönetimi 6.9 İş Yönetmeliği 6.10 Perakendecilik Yönetmelikleri 6.11 Muhasebe, Denetleme ve Kontrol 6.12 Yatırım&Finans 7. Pazarlama 7.1 Pazarlama Prensip ve Teorileri İşletme yönetimi, 7.2 Pazarlama Teknikleri pazarlama, lojistik ve 7.3 Reklamcılık Teknikleri ve Araçgereçleri organik ürün idaresi gibi uzmanlık alanlarında lisans 7.4 E-Ticaret Strateji ve Araçgereçleri mezunu olmak 7.5 Web Merkezli Pazarlama 7.6 Müşteri Hizmetleri Yönetimi 7.7 Organik Ürün Pazarı ve Dağıtımı Tablo 1 de de özetlendiği gibi organik perakendeciliğine dâhil olan eğitimcilerin/eğitmenlerin, yalnızca gerekli eğitim geçmişine sahip olmaları değil aynı zamanda ürün, satış ve işletme yönetimi hakkında deneyimli olmaları da avantaj sağlayacağı için istenmektedir. Eğitimde Kalite Güvence Sistemi için hazırlanan Kalite Elkitabına göre: Ürün Bilgisi ürünün değerlendirilmesini, organik gıdanın öğretilebilmesini ve organik perakendecilikle ilgili pratik bilgilerin edinimini sağlayacaktır; Satış Bilgisi müşterilerin yönlendirilmesi, tarımda şeffaflık ve teorik ve pratik olmak üzere işleme gibi belli başlı kavramların oturmasını sağlayacaktır; İşletme Yönetimi organik gıda perakendeciliğindeki girişimlerin teorik ve pratik olmak üzere organizasyonunu ve aktif katılımla idare edilmesini sağlayacaktır. 10

3. Öğretim Yeterlilikleri Daha önce de belirtildiği gibi Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi, mesleki eğitim-öğretim için Avrupa Kredi Sistemi ile birlikte Avrupa ülkelerindeki farklı seviyede mesleki eğitim-öğretimin karşılaştırmasına yardımcı olmak için tasarlandı. Böylelikle, yalnızca mesleki eğitimin standartları belirlenmekle kalmadı; aynı zamanda eğitimin kalitesi de arttı. AYÇ ile birlikte, eğitim dâhilindeki eğitimci/eğitmenlerin yeterlilikleri de eğitimin başarısı için daha önemli hale gelmiştir. Eğitimcilerin/eğitmenlerin mesleki geçmişine bağlı olarak öğretim yeterlilikleri, eğitimin başarısı adına hayati önem arz etmektedir. Organik gıda perakendeciliği eğitimi boyunca çeşitli öğretim metotları uygulanacaktır. Teknoloji ve küreselleşmenin gelişimi de göz önüne alınarak, organik gıda perakendeciliğindeki eğitimci ve eğitmenlerin aktif öğretim metodlarının yanı sıra açıklayıcı ve keşfetmeye yönelik klasik öğretim metodlarına da hâkim olması gerekir; böylece öğrenciler organik gıda perakendeciliği eğitimi boyunca çalışma alanlarına ilgi duyacaklardır. Öğrenciler, işlenen konulara dikkat çekmek için eğitim aktivitelerine dâhil edilmelidirler. Bunlar; problem çözme, işbirliğine dayalı öğrenme ve vaka çalışması metodlarıyla yapılabilir. Problem Çözme Metodu Problem çözme; hedefe ulaşmak için öğrencilerden farklı potansiyeller arasından etkili ve verimli araç-gereçlerin, davranışların seçimi ve kullanımının istendiği bir süreçtir. Bu metotda bilimsel bilgi, eleştirel düşünme, karar alabilme, sınav ve yansıtıcı düşünme uygulanır. Bu metot problem çözme sürecinde genelleştirmek ya da karar vermek için kullanılır. Uygulanan aşamalar: 1- Problemin önemi ve konu seçimi 2- Problemin sınırlandırılması 3- Uygulamanın planlanması 4- Çalışma planının hazırlanması 5- Kaynak sağlama 6- Problemi inceleme 7- Sonuca varma 8- Konu, görüş ve bulguları tartışmaktır. 11

İşbirliğine Dayalı Öğrenme Metodu İşbirliğine dayalı öğrenme, farklı beceri seviyelerindeki öğrencilerden oluşan bir ekibin konuyu daha iyi özümsemek adına çeşitli öğrenim aktivitelerini kullandıkları başarılı bir öğretim stratejisidir. Ekibin her bir üyesi yalnızca öğretileni öğrenmekten değil, aynı zamanda ekip arası işbirliğinden de sorumludur. Bu, ekibin motivasyonunun artmasına ve pozitif bir atmosfer oluşmasına da yardımcı olur. Kursiyerler, ekibin tüm üyeleri verilen ödevi anlayana ve istenen görevleri yerine getirene kadar çalışırlar. İşbirliği için sarf edilen çaba, katılımcıların ortak çıkarlar için çalışmasıyla sonuçlanır ve böylece ekibin tüm üyeleri başarılı olur. Vaka Çalışması Metodu Eğitmen/eğitimci tarafından öğrencilere örnek bir vaka verilir ve öğrenciler daha önce bir bireyin ya da bir grubun yaşadığı gerçek bir sorun ya da durumla yüz yüze gelir. Genellikle vaka, problemle karşılaşanların ulaşabilecekleri türden gerçeklerle birlikte problemle yüzleşenlerin yaklaşımlarını ve algıların uzun açıklamalarını da içerir. Tartışma analizi vakanın konusu ya da problemi nedir? sorusunu soran eğitmenin sorusuyla başlar. İkinci aşamada, belirtilen durumdaki gerçeklerin analizi öğrenciler tarafından yapılır. Gerçeklerle ilgili kişisel görüşlerden ziyade, gerçekte ne olduğu üzerinde durulur. Analizin üçüncü aşamasında bazı kişisel çıkarımlar ve görüşler ele alınır. Tartışmanın sonunda bazı durumlara özgü olarak birden fazla önerinin en uygunu olabileceği gibi, içlerinden en güçlü öneri seçilir. Konuya dâhil olan öğretmen ve öğrencilerin söz konusu metodlarla ilgili bilgi sahibi olması gerekir. Bu öğretim metodları öğrencilerin motivasyonunu artıracaktır. Organik Gıda Perakendeciliğinde AYÇ ve ECVET ile Uyumlu Öğretim Prensipleri Avrupa Yeterlilik Çerçevesi ne (AYÇ) göre başarılı bir öğretim pek çok prensip içerir. Bunlar başlıca: - Öğrencilerin yönlendirilmesi - Aktif öğrenme ve uygulama yönlendirmesi - Bilgi transferini destekleme ve güvence altına almadır. 12

Öğrencilerin Yönlendirilmesi Profesyonel eğitim-öğretimin yetişkin eğitimi olarak kabul edilmesinden bu yana öğrencilerin heterojen bir karışım halinde olması beklenmektedir. Öğrenciler farklı seviyelerde mesleki ve kişisel geçmişe sahiptir. Bilgi transferi, yalnızca farklı öğrenme hızlarına sahip bireysel özellikler ve farklılıklar (heterojenlikle de başa çıkılarak) göz önüne alındığında başarılı olabilir. Aktif Öğrenme ve Uygulama Yönlendirmesi Bilgi paylaşılmalı ve yeterlilikler yerine getirilmelidir; böylece tüm açılardan profesyonel bir satış teması, eğitimle (açıklama, ders verme) sonuçlanacaktır. Bilgi Transferini Destekleme ve Güvence Altına Alma Öğrenim hedeflerini kontrol etme; öğretmenin kontrol aracı, öğrencilerde başarı algısı oluşturma ve öğrencilerin kendi kendini kontrolü açısından bir araç olarak öğretimin sabit elementlerinden biridir. Öğretim aşağıdaki elementleri içermelidir: Ders girdileri Eğitim periyodları olarak edinim, kavrama ve öğretim içeriklerinin uygulanması Yaklaşımların gelişmesi ve ekiple birlikte çalışabilme için bir bütün olarak sınıfın yansıtma periyodları 13

4. Değerlendirme Araçları 4.1. Değerlendirme Prensipleri Öncelikle eğitimin değerlendirme prensiplerini verimli olarak tanımlamak son derece önemlidir. Başarılı bir eğitim gerçekleştirmek için sonuçların değerlendirilmesi kritik bir süreçtir. Bu yüzden eğitim faaliyetlerinin bu önemli aşamasının uygulanmasına özel bir önem verilmelidir. İki önemli faktör dikkate alınmalıdır: Öğrenimin değerlendirilmesi Öğrenim atmosferinin değerlendirilmesi Öncelikle öğrenimin, gelişimdeki benzerliklerin, yeterliliklerin ve becerilerin sonuçları değerlendirilir. Daha sonra tüm eğitim faaliyetlerinin mümkün olduğunca verimli şekilde iletişim kurmak, öğrenmek ve katılımda bulunmak için doğru şekilde düzenlenip düzenlenmediği değerlendirilir. 4.2. Öğrenim Metotlarının Değerlendirilmesi Öğretimin didaktik sonuçlarının değerlendirilmesi doğru araçlar kullanılarak yapılacaktır; bu nedenle farklı bir yaklaşımdan gerçek öğretim içeriğine doğru tahmin edilecektir. Değerlendirme sürecinde uygulanabilecek pek çok seçenek bulunmaktadır: - Çoktan Seçmeli Test - Açık-uçlu Sorular - Bireysel Sözlü Sınavlar (Mülakatlar) - Uygulama Testleri 4.2.1. Çoktan Seçmeli Test Bu metotda bilgi olabildiğince objektif biçimde değerlendirilebildiğinden en sık kullanılan değerlendirme metotlarından biridir. Bu metot boyunca kolaylıkla özete çevrilebilen özel içerik elementleri (mümkün olduğu takdirde) tanımlanır. 4.2.2. Açık-Uçlu Sorular Bu metot öğrenciye/adaya kendini özgürce ifade etme adına gerçek bir fırsat verir. Bu değerlendirme aracını uygulayarak eğitmen verilen bilginin ne kadar özümsendiğini ve kişisel gelişimini ölçebilecektir. 4.2.3. Bireysel Sözlü Mülakat Bu değerlendirme metodu öğrencilerin daha önceki test sonuçlarını göz önünde bulundurarak ya da 14

bilgi ve yeterliliklerine yoğunlaşarak ve aynı zamanda tüm bunları (gerektiğinde) ilgili seviyeye göre ele alarak, kendini ifade ve iletişimdeki kişisel yeteneğini ölçme imkânını sağlar. 4.2.4. Uygulama Testleri Bu değerlendirme metodu eğitmenlere öğrencilerin objeleri, ürünleri veya diğer dokunmatik özelliği olmayan ürünleri özenle hazırlama becerisini ölçmesini (bu yeterliliği teyit etmek için gerekliyse) sağlar. Yukarıda belirtilen değerlendirme araçları farklı şekillerde uygulanabilir (bkz. 4.4). Kullanımları, aşağıdaki sınavlar ele alındığında değişebilir: Başlangıç Sınavı: Tüm katılımcı/öğrencilerin projenin amacı için gereken bilgi ve becerilerini tanımlamak ve herkesin aynı temel bilgilere sahip olduğu bir sınıf oluşturmak için uygulama öncesi değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Alıştırma testi: Alıştırma testinin amacı, ilk olarak öğrencilerin bireysel sonuçlarını ve ardından da tüm sınıfın ilerleme düzeyini süreç devam ederken değerlendirmektir. Final sınavı: Final sınavının amacı tüm aktivitelerin ardından sonuçların toplam olarak değerlendirilmesidir; bu araç sertifika, derece ve/veya becerilerin sertifikasyonu/hesaplanmasına yol gösterir. Tüm sınavlar, öğrencilere eğitim sürecinin başında duyurulan ve daha önceden belirlenmiş bir puanlama sistemi kullanılarak hesaplanacaktır. 4.3. Öğrenme Atmosferinin Değerlendirilmesi Öğrenme ortamını ve sınıfiçi atmosferi nicel değerlerle ölçmek oldukça güç olduğundan aşağıdaki esaslar ve göstergeler uygulanmalıdır: 4.3.1. Devamsızlık Öğrencilerin/katılımcıların tüm kurs faaliyetlerine olan katılımı konusundaki hassasiyetin önemli olduğu düşünülmektedir. Derse devam, katılımcıların derse olan ilgisi ve eğitim faaliyetlerine katılımı konusunda bilgi sağlayacaktır. 15

4.3.2. Motivasyon Motivasyon, katılımcılar arasında iyi ilişkiler kurmak ve eğitmen ile katılımcılar arasındaki etkileşimi artırmak adına oldukça büyük öneme sahiptir. Bu gösterge, önerilen içerik ve katılımcıların mesleki ilgileri arasındaki uyumu açık bir biçimde göstermektedir. 4.3.3. İşbirliği ve Etkileşim Öğrenme ortamının sınıf atmosferi bakımından analizi, hem öğrencilerin sunulan aktivitelere olan katılımı hem de kendi aralarındaki işbirliği üzerine odaklanabilir. Bu, öğrencilerin iyi bir atmosfer oluşturma becerisine yardımcı olan eşler arası bir ilişki oluşturacaktır. 4.3.4. Öğrenmeye Bireysel Katkı (ÖBK) Bu faktör; daha önceki elementlerin özeti gibi görünse de, başlıca olarak bireysel katılımın boyutları üzerinde durur ve her bir katılımcının amaçları için verdiği çabayı ve başarıyı gösterir. Eğitim faaliyetlerine olan yüksek katılım çoğu zaman kursların değerlendirme süreci sonunda elde ettiği başarılı sonuçlara zemin oluşturur. 4.4. Öğrenme Ortamının Değerlendirilmesi için Araçlar Öğrenim sürecinin değerlendirilmesi ve ORGANİK PERAKENDECİLİĞİNDEKİ EĞİTMENLERİN ECOQUALIFY KALİTE GÜVENCE SİSTEMİNE GÖRE ECVET e DAYALI EĞİTİMİ nde varsayılan öğrenme sonuçlarının kazanılması için önerilen araçlar ve öğrenme çıktıları-ulusal versiyonları Tablo 2 de özetlenmiştir. 16

Tablo 2. Öğrenme Ortamının Değerlendirilmesi için Araçlar Aşama İleri Düzeyde Eğitim Eğitmen Seçimi Başlıca Elementler 1. Eğitmenlerin sayısının öngörüleni aşıp aşmadığına dair resmi değerlendirme 2. Gerektiğinde seçme sınavı uygulanabilir. Bu sınav aşağıdaki gibi olabilir: A) Çoktan Seçmeli Test: Bu test genellikle eğitim için seçilecek eğitmenleri belirlemenin yanı sıra bilgi seviyesini değerlendirmek için de kullanılabilir. B) Açık-uçlu Sorular: Bu tarz bir deney, eğitim alanındaki kursiyerlerin yeterliliklerini ölçmek için kullanılır. C) Sözlü Mülakat: Kursiyerlerin deneyim, motivasyon, isteklilik ve kişisel davranışlarını değerlendirmek için görüşme biçiminde uygulanacaktır. Kurs Süresince Yapılan Sınavlar Uygulama Sınavları Öğrenci Değerlendirme Dosyası Başlıca elementler Bu sınav; açık uçlu sorular, bilgi teknolojisi ya da eğitmenin her bir modül (becerinin tamamlanan kısmı) için oluşturacağı bilgi teknolojisi ya da dili için alıştırmalarla biraraya getirilen bireysel çalışmalarla birlikte uygulama performansını değerlendirmek için kullanılır. Bu tarz bir değerlendirme genellikle eğitimci tarafından eğitim uygulamaları ya da kişisel görüşmeler yoluyla sürece dâhil edilir. Değerlendirmenin sonuçları genellikle öğrenci değerlendirme dosyasında eğitmen tarafından belirtilir. 17

Final Sınavı Final sınavı Öğrenci Değerlendirme Dosyası Başlıca Elementler Final sınavı genellikle yazılı sınav ya da sözlü mülakat şeklinde uygulanır. Yazılı sınav daha önce de belirtildiği gibi a) çoktan seçmeli test b) açık-uçlu sorular c) uygulama testleri şeklinde olabilir. Bireysel sözlü sınavlar mülakat şeklinde yapılabilir: a) yazılı sınav konularının tartışılması b) eğitim faaliyetlerinde mesleki uygulamaların tartışılması c) eğitim programı konularının incelenmesi Öğrenci değerlendirme dosyası final sınav sonuçlarının yanı sıra kurs süresince yapılan sınavları da içerecektir. 18

5. Eğitim Programı Örneği/Şablonu Tablo 4 te daha önce geliştirilen Organik Gıda Perakendeciliği için AYÇ ve ECVET bazında Eğitim Kursu Metodolojisi ve Öğrenme çıktıları-ulusal versiyonları ile uyumlu halde örnek eğitim programı sunulmuştur: Mesleki Profil1: Organik Ürün Mağazası Yeni Başlayan Çalışan Tablo 4. Organik Ürün Mağazası Yeni Başlayan Çalışan için Eğitim Planı Seviye 1 1. Seviyeye ilişkin öğrenme çıktıları: Bilgi: ürünlerle ilgili temel bilgiler; Beceri: mağaza içindeki basit görevleri yerine getirebilmek için gereken temel bilgiler; Yeterlilik: yapılandırılmış bir birimde doğrudan denetim altında çalışma. Ünite Numarası: 1.1 Ünite Adı: Organik Perakendeciliği Temel Bilgiler Süre: 40 saat Dersler Dâhil olan konular Süre Organik Tarım Organik tarım kavramının ulusal düzeyde ve dünya çapında gelişimi Organik tarımcılığın temel kavramları Organik ve geleneksel tarım arasındaki başlıca farklılıklar Ulusal ve uluslararası organik tarım kurum ve kuruluşları Organik tarım ile ilgili AB düzenlemeleri Organik tarımın denetlenmesi ve belgelendirilmesi Organik hasat üretimi Organik hayvancılık Birtakım bitki ve hayvan türleri için üretim, işleme, taşıma ve paketleme metodları 8 saat Ürün Bakımı, Ürün muhafazası ile ilgili temel kavramlar 6 saat Muhafazası ve Su, hava ışık, sıcaklık ve haşerelerin ürün kalitesine olan Depolama etkileri Ürünlerin özelliklerine göre muhafaza edilmesi İş Güvenliği ve Güvenlikle ilgili düzenlemeler 8 saat Koruma İş güvenliğiyle ilgili AB düzenlemeleri 19

Mağazada Hijyen ve HACCP İletişim Becerileri BİT ve Bilgisayar Bilimi Müşteri ve çalışan güvenliği Temel ilk yardım prensipleri Kişisel hijyen standartları HACCP standartları Kalite standartları Müşterilerle ilteşimin temel prensipleri Müşteri talepleri Müşteri-dostu davranışlar Bilgisayar ve temel yazılım sistemleri Yazılım ve donanım Kelime işlemcisi, elektronik tablolar Mağaza uygulama yedeklemeleri Şikayet yönetimi için veritabanı 6 saat 6 saat 6 saat 6. Örnek Ders Organik ürün perakendeciliği üzerine örnek bir ders aşağıda sunulmuştur. Eğitimde etkili bir ders işleme mümkün olduğunca gerçek hayata yakın olmalıdır. Organik Sebze ve Meyvelerin Muhafazası Giriş niteliğindeki bir derste katılımcılar, sebze ve meyvelerin genel özellikleriyle ilgili bilgi sahibi olacaklardır. Farklı sebze ve meyve türlerine örnekler ve farklı muhafaza şartları anlatılacaktır. Üstelik organik ürünlerin muhafaza usulünü daha iyi anlamaları için sebze ve meyvelerin besinsel ve çevresel özellikleriyle ilgili de bilgilendirileceklerdir. Belirtilen sebze ve meyvelerin mevsimlere göre ulaşılabilirlikleri de sunulacaktır. İşlenmemiş organik sebze ve meyvelerin muhafazasını daha iyi kavramaları için, organik ve geleneksel tarım ürünleri arasındaki farklılıklar analiz edilecektir. İşlenmemiş tarım ürünlerinin muhafazası için Avrupa Birliği Kalite Standartları detaylı olarak işlenecektir. Derslerde edinilen bilgiye dayanarak, katılımcılardan bir organik gıda mağazasında gerçek bir organik sebze ve meyve standı hazırlamaları istenecektir. Son tüketim tarihlerinin yanı sıra muhafaza koşullarının Avrupa Birliği standartlarıyla uyumlu olup olmadığı da değerlendirilecektir. Katılımcıların ders materyalini kavrama düzeylerini değerlendirmek için kursiyerler gruplara ayrılacak ve kendi organik sebze ve meyve köşesi ya da mağazalarını 20

tasarlama görevi verilecektir. Kendi organik sebze ve meyve köşesi ya da mağazalarını tasarlamak için katılımcı gruplarından aşağıdaki görevleri yerine getirmeleri istenecektir: 1. görev: Kendi organik sebze ve meyve köşesi ya da mağazalarını piyasaya sürmek: yer alan büyüklüğü - isim tahmini müşteri oranı - genel konsept köşe/mağazanın dekorasyonu 2. görev: Satışa sunulacak organik sebze ve meyvelerin sınıflamasının belirlenmesi 3. görev: Tarım ürünlerinin muhafaza koşulları ve farklı özelliklerinin belirlenmesi. Tarım ürünlerinin muhafazası için gereken ekipman çeşitlerinin belirlenmesi ve buzdolaplarının kurulumu, köşe ya da mağaza için gereken deponun belirlenmesi. 4. görev: Organik sebze ve meyveler için köşe/mağazanın portresinin çizilmesi (sebze ve meyvelerin sergilenmesi). 5. görev: Organik sebze ve meyvelerin pazarlama stratejisinin yanı sıra yukarıda bahsedilen ürünlerin farklı özellikleri için kontrol listesinin oluşturulması. Her bir grubun organik sebze ve meyve satışı için kendi stratejik planını oluşturması beklenmektedir. 21

7. Kısaltmalar ECVET AYÇ AB HACCP ÖBK BİT UYÇ KGS VET Mesleki Eğitim-Öğretim için Avrupa Kredi Sistemi Avrupa Yeterlilik Çerçevesi Avrupa Birliği Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları Öğrenmeye Bireysel Katkı Bilgi ve İletişim Teknolojisi Ulusal Yeterlilik Çerçevesi Kalite Güvence Sistemi Mesleki Eğitim-Öğretim 22

Proje Konsorsiyumu Proje Koordinatörü University of Agribusiness and Rural Development /UARD/ BULGARİSTAN Proje koordinatör olan kurum, Plovidv, Bulgaristan da kurulu olan University of Agribusiness and Rural Development adlı üniversitedir. University of Agribusiness and Rural Development, Bulgaristan hükumetinin kararıyla 1992 yılında kurulmuş olup Ulusal Değerlendirme ve Akreditasyon Ajansı tarafından bakanlar kurulunda Tarım Üniversitesi Yüksekokulu olarak akredite edilmiştir. Üniversite Chippenham da bulunan İngiliz Lackham Üniversitesi model alınarak kurulmuştur. 20 yıllık başarılı bir gelişimin ve bir dizi akreditasyon prosedürünün ardından tarım ticareti ve kırsal kalkınma alanında uzmanlar yetiştiren University of Agribusiness and Rural Development şu an 6500 den fazla öğrencisiyle Bulgaristan daki en büyük özel üniversite haline gelmiştir. Üniversitede tarım işletmeciliği ve kırsal kalkınma alanında, 6 lisans programı ve 10 yüksek lisans programında eğitim verilmektedir. http://www.uard.bg Proje Koordinatörü: Mariana Ivanova mivanova@uard. bg 78 Dunav Blvd. 4003 Plovdiv, BULGARIA + 35932960356 Project Ortakları Organik Perakendeciler Derneği/ORA/ AVUSTURYA Uluslararası Organik Perakendeciler Derneği, organik perakendecileri ve hissedarlar için Avrupa Şemsiye kuruluşudur.özellikle transfer, mesleki nitelik ve eğitimle ilgilenmektedir. Danışmanlık, eğitim ve lobicilik faaliyetleri aracılığıyla ulusal ve uluslar arası organik pazar konusunda destek sunmaktadır. www.o-r-a.org Tom Václavík office@o-r-a.org AT-1070 Wien, Seidengasse 33-35/13 +43-1- 907631325 Zivy venkov ÇEK CUMHURİYETİ Zivy venkov, kar amacı gütmeksizin özellikle kırsal alanlardaki ürün gelişimini ve organik gıda ürünlerinin pazarlamasını sağlamaya çalışan, ve kobilere, yerel girişimcilere ve pazarlama Dana Václavíková info@zivyvenkov 23

müteşebbislerine yardımcı olan bir kuruluştur. Zivy venkov eğitime, proje ve iş geliştirmeye, pazarlama ve yönetime yardımcı olmaktadır. www.zivyvenkov.cz.cz Vinohradska 261 66434 Moravske Kninice + 541263456 FORUM Berufsbildung e.v. ALMANYA FORUM Berufsbildung e.v. organik gıda perakendeciliği, toplumsal refah, iş ekonomisi ve bilgisayar okuryazarlığı gibi farklı iş alanlarında meslekiçi eğitimler ve seminerler gibi ileri eğitimler sunan, bağısız ve kar amacı gütmeyen bir eğitim kurumudur. www.forum-berufsbildung.de Dr. Helmut Riethmüller Charlottenstr. 2 10969 Berlin + 49 30 259008 254 Ökomarkt Verbraucher und Agrarberatung e. V. ALMANYA Ökomarkt e. V. 25 yıldan bu yana organik tarım ve ürünleri hakkında tüketicileri bilgilendiren bir sivil toplum örgütüdür. Bu bağlamda birtakım etkinlikler düzenlemiştir. Bu etkinliklerden birisi de organik ürün dükkanlarında çalışmak üzere işsizlere eğitim vermesidir. www.oekomarkt-hamburg.de Institute Equalita ALMANYA Institute equalita Almanya Köln de bulunup Avrupa da yeterlilik ve ağ geliştirme ile uğraşan ve kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. 1992 den bu yana sayısız proje, işve eğitimin yanı sıra ekolojik ve sosyal kurumlar için danışmanlık hizmeti yürütmüştür. Web tabanlı etkinlikler, e- öğrenme, organik tarım ve perakendeciliği eğitimine odaklanmıştır. www.equalita.de Associazione terre dell Adriatico /ADRIALAND/ İTALYA Association Terre dell Adriatico /ADRIALAND/ kar amacı gütmeyen bir kuruluş olup 1995 te kurulmuştur ve kırsal girişimler için verdiği bilgi ve hizmetin yanı sıra meslekiçi eğitimle ilgilenmektedir. İtalya Marche Bölgesi tarafından akredite edilmiş bir meslekiçi eğitim birimidir. www.adrialand.it Prof. Dr. Dieter Beger Osterstr. 58 20259 Hamburg + 49-40-6565042 Eng. Ulrich Diermann Ulrich- Diermann@equali ta.de DE-50825 Köln, Heliosstr. 6a + 49 2215108860 Dr. Gaetano Sinatti g.sinatti@adrialan d.it Strada della Bruciata 14/1 60019 Senigallia +393296425490 24

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi TÜRKİYE ÇOMÜ 1992 de kurulmuştur. Son yıllarda hızla gelişen üniversite şu an 4 enstitü, 13 fakülte, 8 yüksekokul ve 13 meslek yüksekokulunda öğrenim gören 40000 i aşkın öğrenciye sahiptir. ÇOMÜ yaşam boyu öğrenme programı çerçevesinde pek çok proje içerisinde yer almıştır. www.comu.edu.tr EğitimAraştırmalarıBirliği /EAB/- TÜRKİYE EAB araştırma aracılığıyla eğitimde teori ve pratiğin gelişimi için çalışan eğitim araştırmacılarının ulusal kuruluşudur. Eğitim araştırmalarını ilerletmeyi, bilimsel sorgulamayı teşvik etmeyi ve eğitim politikalarını etkilemek için diğer eğitim ve bilim kuruluşlarıyla işbirliği içinde olmayı hedeflemektedir. www.eab.org.tr Daha fazla bilgi için : www.ecvet-ecoqualify.eu Prof. Dr. Feyzi UĞUR ziraatfak@comu.e du.tr Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Terzioğlu Kampüsü, 17100 Çanakkale, + 90 286 18 00 18 Doç. Dr. Ali Karabayır alikarabayir@com u.edu.tr Hasan Mevsuh Sok. No: 33 17100 Canakkale + 90 286 214 28 00 Organik perakendeciliğinde eğitmenlerin EcoQualify kalite güvence sistemine göre ECVET e dayalıeğitimi projesi 2013-1-BG1-LEO05-08698 Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilmektedir. Bu yayın yalnızca yazarın görüşlerini içerip içeriğindeki bilgilerin kullanılmasından hiçbir şekilde komisyon sorumlu tutulamaz. 25

http://www.ecvet-ecoqualify.eu 26