LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 1 1. Günü gününe yazıldığı için, günlükler, anılara göre daha nesnel değil öznel olur. Zaten anılar toplumun okuması, günlükler ise kişinin kendi okuması için yazıldığından günlükler daha özneldir. III numaralı cümlede bilgi yanlışı vardır. 5. Vesiletü n-necat, yani Mevlid, Nabi ye değil Süleyman Çelebi ye aittir. 2. İlk romanın Don Kişot olduğu ve yazar Miguel de Cervantes tarafından yazıldığı doğrudur ama Cervantes, Fransız değil İspanyol dur. I numaralı yerdeki bilgi yanlışı budur. Diğer seçeneklerde verilen bilgiler doğrudur. 6. Mesneviler en uzun divan nazım biçimleridir, binlerce beyite çıktığı olur. Bu nedenle A seçeneğinde verilen aa ba ca uyak düzeni zaten olanaksızdır. Mesnevilerin uyak düzeni, her beyti kendi arasında olacak biçimdedir: aa bb cc 3. Halk hikâyelerimiz, destan çağı bitip hikâye çağı başladığı dönemlerde doğmuştur. Bu nedenle destan çağında oluştukları, destanlarla yan yana geliştikleri savı yanlıştır. 7. Gazetede her gün yazılan, güncel sorunlara eğilen yazı türü fıkra, yani köşe yazısıdır. Diğer türler her gün yazılmaz, güncel olması da şart değildir. 4. Şiir biçiminde yazılmış bu metinde olay, kişi, zaman ve yer unsurları mevcuttur. Karşılıklı konuşmalar da vardır (diyalog). Ayrıca dizeler kırılarak nazım nesre yaklaştırılmıştır. Bütün bu özellikler manzum hikâye lere aittir. Masal zaten düzyazı biçiminde olur. Fabl larda kahramanlar hayvanlardır. Destan lar şiir biçimindedir ama diyalog içermez ve kahramanlık konulu olur. Mesnevi zaten beyitlerle yazılır, dizeler kırılmaz. 8. Parçada özellikleri anlatılan tür, röportaj dır. Röportaj, bir gerçeği derinlemesine araştıran gazetecinin, elde ettiği verileri yazı dizisi halinde ve hikâye tadında gazetesinde yayımladığı bir türdür. Yanıt: RÖPORTAJ www.deltakitap.com 1
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 1 9. B seçeneğindeki açıklama, fıkra ya, yani köşe yazısına aittir. Makaleler güncel konuları işlemek zorunda değildir, bilimsel kesinlik ve kanıtlama isteyen nesnel yazılardır. 13. C seçeneğinde açıklaması yapılan tür, konferans tır. Münazara, genellikle okullarda yapılan tartışma türüdür. 10. Destanlar halkın ortak malıdır, yani anonim karakterlidir. Destanlar, onu derleyen kişinin adıyla anılır ama yaratıcının destana kendi adını vermesi düşünülemez, zaten yaratıcı bir kişi olmaz. Oluştuktan sonra birçok ozanın katkılarıyla destan haline gelir. Bu nedenle IV. cümlede bilgi yanlışı vardır. 14. Parça, doğal felaketler konusunda nesnel bilgiler ve haberler vermekte, okuru uyarmaktadır. Parçanın türü makale olabilir, yazılış amacı da D seçeneğinde verilmiştir. A söyleşi, B ve C deneme, E seçeneği de hikâye, roman vb. edebi türlerle ilgilidir. 15. Parçada gezilip görülen bir yere ilişkin bilgi verilmektedir. Bu tür yazılara gezi yazısı denir. 11. Saray ve Ötesi, Halit Ziya Uşaklıgil in anı kitabıdır. Diğer seçeneklerdeki eserler de aynı yazarındır ama onlar romandır. 12. A seçeneğinde özetlenen destan Uygurlara ait olan Türeyiş Destanı değil, Göktürklere ait olan Bozkurt destanı dır. 16. Sanat eserleri fayda değil güzellik amaçlar. ve Sanat eserleri, hayalleri estetikle yoğurur. yargıları (I ve III) doğrudur. Sanat eserleri nesnel olur. yargısı yanlıştır, bilimsel ve öğretici eserler nesnel olur. Sanat eserlerinin malzemeleri ortaktır. yargısı da yanlıştır, sözgelimi resim sanatının malzemeleri boya, tuval vb. iken edebi eserlerin malzemesi dil dir. 2 www.deltakitap.com
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 1 17. Parçada özelliği verilen ve İngiliz yazar Bacon ın temsilcisi olduğu tür, denemedir. ENEME 21. Parçada eleştiri türünün ülkemize ne zaman girdiği, hangi dönemlerde geliştiği anlatılmış. O halde konu eleştirinin ülkemizdeki tarihçesi olmalıdır. A tüm türleri, B eleştirinin önemini, C edebiyatı ve E Atatürk Devrimleri ni konu etmektedir. 18. Biyografi, yazarın kendi yaşamlarını kendilerinin anlattığı bir tür değildir, o tür otobiyografi dir. IV numaralı yerde bilgi yanlışı vardır. Diğer verilen bilgiler doğrudur. 19. Parçada kendi yaşamlarından iz düşümler vardır dendiğine göre, söz konusu öyküler otobiyografik olmalıdır. 20. Öğretici metinlerde ağırlıklı olarak açıklayıcı ve tartışmacı anlatım biçimleri kullanılır. Seçenekte verilen öyküleme ve betimleme, ağırlıklı olarak edebi metinlerde kullanılır. www.deltakitap.com 3
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 2 1. İlk boşluğa gelen tür düşsel yaşantı yla, yani edebi bir türle ilgili; ikinci boşluğa gelen tür ise gerçek le, yani öğretici bir türle ilgili olmalıdır. Seçeneklerde bu sıralama sadece D ve E de vardır. Parçadaki bir kişinin hayatını anlatırken sözü ve diğer açıklamalar, E seçeneğindeki masal-fıkra türlerinden çok uzaktır. Boşluklara en uygun türler roman-biyografi dir. 5. Dörtlükte ozan sevdiği kişinin güzelliklerini övmüş, ona hayranlığını anlatmış. Verilen seçeneklerden A da saki (içki dağıtan kişi) hakkında övücü sözler edilmiş, B de bahar gelmesine rağmen şairin gönlü hüzünle doluymuş, C de şair güzellerin kendisine eziyet ettiklerini söylemiş, D de bilgili kişi kime denir düşüncesi sorgulanmış. E seçeneğinde, verilen dörtlükte olduğu gibi, şair, sevgilisinin güzelliğini övmüş, aşkını dile getirmiş. 2. Gurbet, sıladan (memleket) ayrı düşmeye, gidilen yere denmektedir. D seçeneğinde bizi açık denize sürdü ve baba toprağından çok uzaklara sürdü sözleriyle gurbet teması işlenmiştir. 6. Parçada yamacın düşünmesi teşhis (kişileştirme) ve kıyının esen bir acı duyması duyu aktarmasıdır. 3. II. cümlede dizelerle konuşmak, kalemini savruk yürütmek, III. cümlede kendini rüzgâra bırakmak, rastgele koşturmak, IV. dizede sözcüklerle anıt kurmak mecazlı, sanatlı sözlerdir. I. ve V. cümlelerde sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılmış, sanatlı ve mecazlı bir söz kullanılmamıştır. 7. Verilen parça didaktik özelliktedir, şiir değil manzume dir, öğreticilik amaçlamıştır. Bu nedenle de duygusal etkiler uyandırmak gibi bir amacı yoktur. 4. Halk edebiyatında roman, makale, gazete yoktur. Tiyatro da geleneksel seyirlik anlamında vardır. Parçada anlatı türleri nden söz edilmiştir, bu türe giren roman, hikâye, mesnevi vb. dir. doğru seçenek hikâye (B) olmalıdır. 8. A da tuyuğ ve şarkı, B de gazel, D de rubai ve mesnevi, E de murabba ve mesnevi divan edebiyatına mahsus şiir türleridir. C seçeneğindeki mani anonim halk edebiyatına, şathiye ve ilahi dini-tasavvufi halk edebiyatına, koşma âşık edebiyatına mahsus şiir türleridir; yani tümü halk edebiyatına mahsustur. 4 www.deltakitap.com
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 2 9. Parçanın dilinin ağırlığı, aruz ölçüsüyle yazılmış olması, divan şiiri olduğunu gösteriyor. Parça, dörtlük nazım birimiyle ve aaba uyak düzeniyle yazılmıştır. Tek dörtlükten oluşması, uyak düzeni, tema ve söyleyiş biçimi, bu parçanın bir rubai olduğunu göstermektedir. 13. Tiyatroda oyuncuların yaptığı uzun ve etkili konuşmalara tirat denir. Replik ise oyuncuların birbirine söyledikleri her bir söze denir. Diğer seçeneklerde verilenler doğrudur. Yanıt: RUBAİ 10. Divan edebiyatında âşıkane gazel in temsilcisi Fuzuli dir. Yanıt: FUZULİ 14. Dörtlükte kahramanlık teması işlendiğine göre şiirin türü epik tir (A), ş sesleri yarım uyaktır (B), uyak düzeni aaab yani düz uyaktır (D) ve -an, -en ekleri rediftir (E). Dörtlüğün durağı 4+4+3 olamaz, sözcükler bölünür. Durak, sözcükleri bölmemelidir. Şiirin durakları 6+5 tir: Ardına bakmadan / yollara düşen Şimşek gibi çakan / sel gibi coşan 11. E seçeneğindeki bilgi yanlıştır çünkü soldaki ilk dörtlük, ilahi aşk temasından da bellidir ki bir ilahi den alınmıştır. Sağdaki ikinci dörtlük ise dini değildir, insani bir aşkı anlatan bir semai dir. O halde bu iki şiirin nazım türleri farklıdır. Diğer seçeneklerde verilenler doğrudur: 8 li ölçüleri olması (A), uyak düzenlerinin aaab olması (B), nazım birimlerinin dörtlük olması (C) ve ikisinin de halk şiiri olması (D). 15. B seçeneğinde ey denerek nida (seslenme) sanatı, C de tarihe sığmazsın denerek mübalağa (abartma) sanatı, D de mı soru ekleriyle istifham (soru sorma) sanatı, E de öldürmekdiriltmek sözcükleriyle tezat (karşıtlık) sanatı yapılmıştır. A seçeneğinde zümrüt bağ denerek teşbih (benzetme) sanatı yapılmıştır, telmih (anımsatma) sanatı değil. Telmih olabilmesi için şairin şiirde tarihi bir olaya, kişiye vb. atıfta bulunması, okuyana bunu hatırlatması lazımdır. 12. Şiirde kır hayatı, tabiat konu edilmiştir. Sanat yapılmamış, sade bir dil ve açık bir üslupla insanı dinlendirecek bir saflık ve masumlukta yazılmıştır. Tüm bu özellikler pastoral şiir e aittir. 16. Kâbusname, Sinan Paşa değil Mercimek Ahmet tarafından çevrilmiş bir eserdir. www.deltakitap.com 5
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 2 17. Tarihi romanların, realizm in ürünü olduğu savı, doğru değildir. Tarihi romanlar romantizm akımının bir ürünüdür. 18. Sözü edilen tiyatro türü, epik tiyatro dur. Absürt tiyatro saçma, uyumsuz bir anlayıştadır (A). Trajedi eski Yunan kaynaklıdır, izleyiciyi üzerek ve korkutarak eğitmeyi amaçlar (B). Orta oyunu geleneksel seyirlik oyunlarımızdandır (C). Komedi yine eski Yunan kaynaklı, trajedinin tersine izleyiciyi güldürerek eğitmeyi amaçlayan bir oyun türüdür. 6 www.deltakitap.com
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 3 1. Divanü Lügati t-türk, Araplara Türkçe öğretmek amacıyla Arapça yazılmış bir eserdir. 6. Parçada tanıtılan, 19. yüzyılda yaşamış, Deli lakabı alacak kadar dobra taşlamalar yazan ozan, Seyrani dir. Yanıt: SEYRANİ 2. Parçada sözü edilen uzun boyutlu şiir türü terkib-i bend dir. Ziya Paşa nın 19. yüzyılda yazdığı Terkib-i Bend çok meşhurdur. Seçenekler arasında yer alan hiçbir tür bu kadar uzun olmaz. Sözgelimi kaside ler en fazla 99 beyit olur. 7. Dadaloğlu, ömründe hiç aruz vezniyle ve divan tarzı yazmamış, hep hece ölçüsünü kullanmış, dili arı Türkçe olan tam bir halk şairidir. Diğer söylenen şairler için parçada söylenen doğrudur. 3. Vesiletü n-necat, yani Mevlid i yazan şair Süleyman Çelebi dir, Kâtip çelebi değil. Diğer seçeneklerde verilenler doğrudur. 8. II. cümlede tamamen nesir olan denerek Dede Korkut Hikâyeleri hakkında yanlış bilgi verilmiştir. Bu hikâyelerde olaylar nesirle, karşılıklı konuşmalar ise şiirledir. Diğer cümlelerde verilenler doğrudur. 4. Dörtlükte benzetme sanatına başvurulmuştur: Sen bir kuzu ben bir kurdum. Halk şiirinde genelde edebi sanat kullanılmaz ama bu örnekte olduğu gibi nadiren sanatlı söyleyişlere yer verilir. Bu nedenle D seçeneğinde verilen bilgi yanlıştır. Diğer seçeneklerde verilenler doğrudur: Nazım birimi dörtlüktür (A), dörtlüğün teması aşktır (B), 8 li hece ölçüsü kullanılmıştır (C) ve dili yalındır (E). 9. Siham-ı Kaza adlı hiciv eserini Nef i, Tuhfetü l Harameyn adlı gezi eserini ise Nabi yazmıştır. I. ve IV. cümlelerde verilen sanatçılar yer değiştirmelidir. 5. Şecere-i Türki adlı eseri Ahmet Mithat Efendi değil Ahmet Vefik Paşa çevirmiştir. III. cümle yanlış bilgi içermektedir. 10. Yergi konulu şiirlere divan edebiyatında hiciv denirdi. Yanıt: HİCİV www.deltakitap.com 7
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 3 11. Verilen dörtlük, halk şiirinin semai tarzında ve güzelleme türünde bir örneğidir. Teması aşktır. Seçeneklerde yer alan sanatçılardan Fuzuli bir divan şairidir. Yunus Emre, Nesimi ve Yesevi ise dini-tasavvufi şiirler yazan şairlerdir. Bu nedenle, gerek dil ve söyleyiş gerekse yukarıda sözünü ettiğimiz özellikler bakımından şiirdeki mahlas kısmına Karacaoğlan (Karac oğlan) adı getirilmesi uygundur. 15. Verilen dörtlük, dilinden de anlaşılabileceği gibi, İslamiyet Öncesi dönemde sözlü edebiyat a ait bir koşuktur. 12. Geçiş Dönemi Türklerin İslamiyet i kabul ettikten sonraki 11-12. yüzyılları kapsar. Bu dönem, ilk Türk-İslam devleti olan Karahanlı Devleti nde yaşanmıştır. Bu nedenle A seçeneğindeki Kutluk Devleti yanlış bilgidir. 16. Orhun Anıtları nı ilk kez okuyan Türkolog bilgin, Danimarkalı Thomsendir, Macar İgnaz Kunoş değil. 13. C seçeneğindeki beyitte kullanılan zülf-i perişan, bana kim, perişan ola gibi söyleyişler, beytin bir divan şiirinden alındığını göstermektedir. 17. Ziya Paşa nın nazire yazdığı şiir, Bağdatlı Ruhi nin Terkib-i Bend idir. Eser, parçada da söylendiği gibi çok başarılı bir sosyal hiciv örneğidir. 14. D seçeneğindeki bilgi yanlıştır çünkü İslamiyet Öncesi dönemde sadece sözlü ürünler değil, Orhun Abideleri, Uygur Metinleri gibi yazılı ürünler de vardır. Diğer seçeneklerde verilenler doğrudur. 8 www.deltakitap.com
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 4 1. Fecr-i Ati topluluğu, tıpkı Servet-i Fünuncular gibi aruz ölçüsünü kullandılar, hece ölçüsünü değil. III numaralı yerdeki bilgi yanlıştır. Diğer seçenekler doğrudur. 5. Parçada tanıtılan, kent insanının yalnızlığı ve kâbusları, mistik duyarlılık ve sembolist yaklaşım ipuçlarıyla sezdirilen sanatçı Necip Fazıl Kısakürek tir. 2. Servet-i Fünun un en sert yazarı, en son Fransızcadan çevirdiği Edebiyat ve Hukuk başlıklı makale nedeniyle padişahın hışmını çekip derginin kapatılmasına neden olan sanatçı Hüseyin Cahit Yalçın dır. 6. Halit Ziya Uşaklıgil, diğer Servet-i Fünuncular gibi son derece ağır, kapalı, anlaşılmaz bir dil ile yazmış, sonraki dönemlerde ülkede edebiyat dili sadeleşince romanlarını iki kez sadeleştirmek zorunda kalmıştır. D seçeneği yanlış bilgi içermektedir. 3. Seçeneklerde yer alan Kemalettin Kamu (A), Faruk Nafiz Çamlıbel (C), Necmettin Halil Onan (D) ve Ahmet Kutsi Tecer (E), Milli Edebiyatçıdır. Namık Kemal ise daha önce yaşamış bir Tanzimat sanatçısıdır. 1888 de ölen Namık Kemal in 1911 de başlayan Milli Edebiyat a mensup olması zaten düşünülemez. 7. Parçanın dil ve anlatımından, temasından, Cumhuriyet Dönemi sanatçılarınca yazıldığı bellidir. O halde dilleri parçaya göre ağır olan Ahmet Mithat Efendi (A) ve çok daha ağır olan Halit Ziya Uşaklıgil (C) elenir. Gerek fabrika işçisi olan kahramanı ve gerek teması, bir Milli Edebiyatçı olan Ömer Seyfettin in de elenmesini sağlar (D). Aziz Nesin, mizahi hikâye yazarıdır, parça onun tarzı değildir, o da elenmelidir (E). Parça, tipik bir Sait Faik Abasıyanık öyküsüdür. 4. İntibah ın yazarı Namık Kemal dir. Mehmet Rauf un en tanınmış eseri, realizm akımının özelliklerini taşıyan Eylül romanıdır. Nabizade Nazım ın Zehra adlı romanı, edebiyatımızda ilk natüralist eserdir. Doğru yanıt C seçeneğidir. 8. Gerek sembolizm akımının öncüsü gerekse aynı topluluk üyesi olan Tevfik Fikret sözleri, söz konusu sanatçının Cenap Şahabettin, topluluğun da Servet-i Fünun olduğunu gösterir. Eğer yanıtı A sandıysanız, Ahmet Haşim, sembolizmin öncüsü değil temsilcisidir. www.deltakitap.com 9
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 4 9. I. cümlede bilgi yanlışı vardır. Edebiyat-ı Cedideciler (Servet-i Fünun) sanat sanat içindir görüşüne bağlı, bireysel temalı ve ağır bir dille eserler veren sanatçılardı. I. cümledeki bilgi, Tanzimat sanatçıları için doğrudur, Edebiyat-ı Cedide için değil. Diğer seçeneklerde verilenler doğrudur. 13. Verilen eserler, büyük yazar Kemal Tahir e aittir. 14. Garip akımına tepki olarak çıkan ve Ece Ayhan ın mensubu olduğu topluluk, İkinci Yeni dir. 10. Genç Kalemler dergisinde yayımlanan Yeni Lisan makalesini Ömer Seyfettin yazmış, bu olayla beraber de edebiyatta sade Türkçe kullanmayı savunan ve uygulayan Milli Edebiyat fiilen başlamıştır. A seçeneği doğrudur. 15. Parçadaki dışa kapalılık, huzur ve sessizliği yeğleme, kapalı bir ev ve aile dünyasına sıkışmışlık gibi özellikler, adı verilen eserler Behçet Necatigil e aittir. 11. Cevat Fehmi Başkut, bir tiyatro yazarıdır. Eserlerinde Cumhuriyet sonrası değişimleri, mizahtan da yararlanarak anlatmış bir sanatçıdır. En tanınmış oyunu Buzlar Çözülmeden dir. C seçeneğinde deniz insanlarını, deniz efsanelerini işleyen kişi, Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) olmalıydı. Diğer seçeneklerde verilenler doğrudur. 12. Tarık Buğra nın en ünlü romanı olan, Kurtuluş Savaşı temalı eseri Küçük Ağa dır. Yanıt: KÜÇÜK AĞA 10 www.deltakitap.com
LYS EDEBİYAT ÖZET ÇÖZÜMLERİ TEST 5 1. Kötülük Çiçekleri adlı eseri yazarak sembolizm akımının öncüsü olan şair Charles Baudelaire dir, Stephane Mallarme değil. 6. Thomas Mann, İngiliz değil Alman edebiyatı yazarıdır. 2. Andre Breton un öncüsü olduğu, bilinçaltını sanata sokan akım sürrealizmdir. 3. Emma Bovary, Gustave Flaubert in ölümsüz eseri Madam Bovary nin kahramanıdır. Boş bırakılan yere Flaubert getirilmelidir. Yanıt: FLAUBERT 4. Arthur Rimbaud, sembolizm akımının etkisindedir. Diğer seçeneklerde verilen sanatçılar, sürrealizmin ünlü isimleridir. 5. Bertholt Brecht, ünlü Alman tiyatro yazarıdır. Şiirleri, denemeleri ve makaleleri de olan sanatçının, ölümünden sonra basılmış önemsiz iki roman denemesi vardır. Soljenitsin, Marquez, Hamsun ve Wilde dünyaca ünlü yazarlarıdır. www.deltakitap.com 11