6.5. İçmesuyu Dağıtım Şebekesinin Donanımı a) Vanalar: İçmesuyu şebekelerinde, hazne çıkışında ana vana; şebeke içinde tevkif vanaları ve şebekenin en düşük kotlu noktalarında ise tahliye vanaları kullanılır. Normal işletme koşullarında ana vana ve tevkif vanaları açık, tahliye vanaları ise kapalı tutulur. Tevkif vanaları, borularda arıza olması halinde tamirat süresince şebekenin bu bölümündeki borulara gelen suyu kesmek amacıyla kullanılırlar. Tahliye vanaları ise, boru değiştirilmesi, tamirat yapılması gibi işlemleri kolaylaştırmak ve ilk su doldurma işlemi sırasında boru içinde kalan hava, çamur v.b. gibi maddelerin şebekeden dışarı atılmasını sağlamak amacıyla kullanılır. Tahliye vanaları beton (veya betonarme) bir oda içinde muhafaza edilirler. b)yangın muslukları (Hydrant): Cadde kavşaklarına yakın ve azami aralarında 100-150 m uzaklık olacak biçimde tertiplenen yangın muslukları, yangın anında itfaiye araçlarının şebekeden yararlanmasını sağlarlar. Şebeke borusundan, bir T parçası ve dirsek yardımıyla ayrılan hattın ucuna bağlanan yangın muslukları cadde kırmızı kotunda veya yaya kaldırımlarında daha yüksek kotlarda tertiplenebilir. Hydrantlar Ø 80 branşman ile şebekeye bağlanır ve asgari Ø 75 çapında hydrant kullanılır. c) Düğüm noktaları: Dağıtım şebekesinde boruların birleştikleri noktalara düğüm noktası denir. Boruların düğüm noktalarında güvenli biçimde birleştirilmesi; çap değişikliklerinin, yön değiştirmelerin sağlanması ve tevkif vanalarının borulara montajı sırasında özel parça lar kullanılır. Düğüm noktası teşkilinde kullanılan bu özel parçalar font (kırdöküm) veya çelikten imal edilmiş standart elemanlardır. Borular hangi malzemeden yapılmış olursa olsun birleşim noktaları bu elemanlarla teşkil edilebilir. Özel parçaların uç kısımları genellikle düz, flanşlı veya muflu biçimlerde imal edilir. Prensip olarak flanşlı uç daima diğer bir flanşlı uç ile (sızdırmazlık contası, buloncivata sıkma sistemi kullanılarak) birleştirilir. Muflu bir ucun içine düz uç, muf girintisine ise lastik conta yerleştirilir.
Vanalar, çelik, çelik-döküm, pirinç gibi metallerden ve iki yanı flanşlı olarak imal edildiklerinden, şebeke borularına mutlaka flanşlı monte edilirler (F, E, U parçaları kullanılarak). Şebekede çap küçültme işlemi redüksiyon lar yardımıyla, yön değiştirmeler standart merkez açılı dirsekler ile, kollara ayrılmalar T parçalarıyla sağlanır. Bu tür özel parçalar uç tiplerine de bağlı olarak çeşitli harflerle isimlendirilmiş olup, düğüm noktası detay şemalarında sembolik olarak gösterilirler. Örnekler: Dirsekler, α = 90, 45, 22 1/2, 11 1/4 gibi standart merkez açılarda imal edilir. Yön değiştirmelerde sapma açısı (α), standart dirsek açılarından çok farklı ise, iki ardışık dirsek (merkez açıları α1+ α2 α olacak nitelikte) kullanılabilir. Rijid malzemeden imal edilmiş boruların başları bağlanırken küçük sapmalar yaptırılabilir (en çok 3, 5 ). PVC borularda daha büyük sapmalar temin edilebilir.
Üç ucu da flanşlı T parçaları sadece çok büyük parçalarda, üç ucu da muflu T ler (MMB parçaları) vana bulunmayan düğüm noktalarında kullanılır. Dağıtım şebekelerinde en sık kullanılan T parçası MMA tipinde olanıdır. Bu tip T parçasının flanşlı ucu ayrılan koldaki tevkif vanasının montajında kullanılır. Büyük parçalarda, redüksiyonun mansab boruları üzerinde düzenlenmesi biraz pahalı olmasına rağmen yersel enerji kayıplarını azalttığından tercih edilir. Düğüm noktası detay şeması örneği: Örnekteki (2) çözüm, 90 dirsek redüksiyon parçasından daha ucuz olduğundan daha ekonomiktir. Ayrıca, (2) çözümde T parçası 100/100 yerine, 100/80 olduğundan biraz daha ucuzdur. Düğüm noktası detay şemaları topluca bir paftada gösterilir. Bu paftadaki özel parçaların dökümü yapılarak proje raporuna yazılır.
Krepin Ana vana 158 Tevkif vanasý Yangýn musluðu 156 Kör tapa (Kapalý uç) 154 Esas borular 152 Tali borular 150 T (Tahliye) 1 T (Tahliye) 2 max.100-150 m
d) Şebeke İnşaat Planı: Dağıtım şebekesi hesapları tamamlandıktan sonra, inşaat sırasında kullanılacak bilgiler 1/1000 (veya 1/2000) ölçekli imar planı üzerine çizilmiş şebeke inşaat planına işlenir. Şebeke inşaat planında (inşaat kademeleri ve eski mevcut şebeke unsurları da dikkate alınarak) 1-esas ve tali borular, 2-düğüm noktaları ve cadde kotları, 3-boru uzunlukları, cinsleri (A: AÇB, P: PVC gibi) çapları (Ø 100 P), 4-yük kayıpları, 5-ölü nokta yerleri, 6-tevkif ve tahliye vanaları, yangın muslukları, 7-varsa, önemli tesislere bırakılan uç debiler (1,5 Qek =...l/s) gibi şebeke özellikleri çizim standartlarına uygun biçimde gözterilir (Bkz. Sayısal örnekler, s.97)