Elektrik Mühendisliğinde İş Güvenliği

Güvenlik Donanımları Elektrik Mühendisliğinde İş Güvenliği Güvenlik Donanımları Yasal Mevzuatlar Vaka Analizi Istanka 2017 2018 Güz Dönemi Güvenlik Donanımları 30 kv baret 36 kv çizme 45 kv, 4mm halı Alçak gerilimli tesislerde çalışma yapmadan önce enerji kesilmelidir, Yalıtkan bir eşya üzerinde durulmalıdır, İyi durumda bulunan yalıtkan eldivenler, yalıtkan saplı aletler kullanılmalıdır, Hat Tüfeği Yalıtkan Eldiven Çıplak iletkenlerin yakınında çalışırken baret, yalıtkan tabanlı iş ayakkabısı ve yalıtkan iş elbisesi giyilmelidir, Kırık ve çatlak fiş-prizler kullanılmamalıdır, Elektrik makinelerine ait bağlantılar, çalışma sırasında meydana gelebilecek titreşimlere dayanıklı olacak şekilde yapılmalıdır. Elektrik tesislerinde yamanmış ve tel sarılarak köprülenmiş sigortalar sökülmeli kullanılmamalıdır, Tablo veya pano üzerindeki sigorta, şalter ve anahtarların üzerine, kumanda ettiği yeri gösteren etiketler konulmalıdır. Yüksek gerilim hücrelerinde yalıtılmış tabure, kauçuk eldivenler, neon lambalı ıstankalar, manevra çubuğu, yangın söndürme cihazları, topraklama- kısa devre teçhizatı ve manevra talimatı vb. bulundurulmalı. 1

Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburunlar, tornavidalar ve benzeri el aletlerinin uygun şekilde yalıtılmış olduğundan ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının saplarının akım geçirmeyen malzemeden yapılmış olduğundan emin olunmalı. Kontrol, bakım ve onarımı yapılacak makine ve elektrik devrelerinin, kurulumu sırasında, Motor veya teçhizatın enerji kaynağı ile bağlantısını kesilmeli, Akımı kesen şalter veya anahtarların açık durumda olmaları ve bu şekilde kalmaları sağlanmalı, Onarım bitirilmeden devreye akım verilmemeli. Akım kesen şalter veya anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunduğundan veya şalter ve anahtarların üzerine, çalışma yapıldığını gösteren ikaz levhaları asıldığından emin olunmalı. Çalışma yerinde gerilim yokluğu tespit edildikten sonra bakım onarım çalışmaların başlanmalıdır. Aydınlatma tesisleri: İşyerlerindeki aydınlatma tesisatı Türk Standartlarına ve Elektrik İç Tesisler Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere, teknik usul ve koşullara uygun şekilde yapılmalı ve işletilmelidir. Aydınlatma araçları işçilerin sağlığına zarar vermemeli, keskin, göz kamaştırıcı ve titrek ışık meydana getirmeyecek özellikte olmalıdır. Aydınlatma tesisleri: Makinelerin hareketli parçalarının ve bunların bulunduğu mekanların aydınlatılmasında görüntü yanılmalarını önleyecek teknik tedbirler alınmalıdır. Stroboskobik Etki Aydınlatma tesisleri: İşyerlerinde herhangi bir arıza sebebiyle ışıkların sönmesi ihtimaline karşı yeteri kadar yedek aydınlatma araçları bulundurulmalı, gece çalışması yapılan yerlerin gerekli mahallerinde aydınlatma yetersizliği nedeniyle gerektiğinde otomatik olarak yanabilecek yedek aydınlatma tesisatı bulundurulmalıdır. Yangından zarar görebilecek yerlerdeki yedek aydınlatma cihazlarının bulunduğu yerlerde acil durumlarda kaçış istikametini gösteren boyalı işaretler bulundurulmalıdır. Tevzi tabloları: İşyerinde çalışanların erişebileceği yerlerde bulunan tevzi tabloları, panoları ve kontrol tertibatı ile benzeri tesisat, kilitli dolap veya hücre içinde olmalıdır. Tevzi tablolarının üretim ve kullanımında Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği hükümlerine uyulmalıdır. Tevzi tablo ve pano yanına ve altına malzeme istif edilmemelidir. 2

Tevzi tabloları: Tevzi tablosu veya benzeri tertibat üzerinde bulunan sigortalar, şalterler, ilgili standartlara ve Elektrik İç Tesisler Yönetmeliği hükümlerine uygun yapılmış ve korunmuş olmalıdır. Tablo veya pano üzerindeki sigorta, şalter ve anahtarların üzerine, kumanda ettiği yeri gösteren etiketler bulunmalıdır. Tevzi tabloları: Tozlu ve nemli yerlerde kullanılan tablolar tamamen sızdırmaz biçimde kapalı dökme demir ya da çelik saçtan yapılmalıdır. Tevzi tabloları veya panolarının metal gövdesi ile gerilim altında olmayan bütün metal bölümleri topraklanmalıdır. Transformatörler ve kondansatörler: Transformatör, kondansatör vb. malzemelerin konulduğu yerlerin yeteri kadar havalandırılması sağlanmalı ve duvarları ile kapıları yangına dayanıklı olmalıdır. Transformatörler ve kondansatörler: Transformatörler ve kondansatör merkezlerindeki diğer yüksek gerilim cihazları, parmaklıklı veya kafes telli kapılar ile kapalı özel hücrelere yerleştirilmiş olmalıdır. Yüksek gerilim hücrelerinde yalıtılmış tabure, kauçuk eldivenler, neon lambalı ıstankalar, manevra çubuğu, yangın söndürme cihazları, topraklama- kısa devre teçhizatı ve manevra talimatı haiz tabela vb. bulundurulmalıdır. Ark veya kıvılcım çıkaran elektrik motorları parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı madde bulunan ortamlarda kullanılmamalıdır. Parlayıcı maddelerin bulunduğu işyerlerindeki elektrik motorları alev sızdırmaz tam kapalı tipten olmalıdır. Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerle bu maddelerin yakınındaki yerlerde statik elektrik yüklerinin meydana gelmesine karşı nemlendirme, topraklama, iyonizasyon, vb. gibi uygun tedbirler alınmalıdır. Sıvı parlayıcı ve patlayıcı maddelerin çok büyük akma hızları ile doldurulup boşaltılmasından, sıçramalı ve yüksek basınçla doldurulmalarından kaçınılmalıdır. Parlayıcı sıvıların konulduğu bütün depolar ve boru donanımları, boru bağlantıları statik elektriğe karşı uygun şekilde topraklanmalıdır. Depoların parlayıcı sıvılarla doldurulması ve boşaltılmasında araç ile depo arasında topraklama hattı bağlantısı yapılmalı statik elektriğe karşı tedbirler alınmalıdır. 3

Lastik tekerlekler üzerinde hareket eden tankerler yüklü oldukları statik elektrikten tamamen arındırılmadıkça dolum yerlerine sokulmamalıdır. Öğütülerek toz haline getirilmiş maddelerin pnömatik konveyörlerle taşındığı hallerde, statik elektriğe karşı konveyörün metal boruları bütün hat boyunca birbirine iletken bağlantılı olmalı ve topraklanmalı, Titan, Alüminyum ve Magnezyum ince tozlarının taşındığı yerlere statik elektrik dedektörleri veya benzeri uygun tertibat konulmalıdır. Sentetik akaryakıt kapları iletken maddelerle kaplanmalıdır. Nemin düşük olmadığı hallerde karton veya kağıt ile kaplama yapılmalı veya metal boyalarla boyama ya da iletken ağ geçirme işlemleri uygulanmalı yahut bu cins kaplar toprak içine yerleştirilmelidir. Sentetik kaplara iletken yüzeyler kazandırılması halinde bu yüzeyler doldurma ve boşaltmadan önce topraklanmalıdır. Akaryakıt depolama tankları akaryakıt doldurulduktan sonra ilgili standartlara uygun olarak gerekli bir süre dinlendirilmelidir. Yasal Mevzuatlar İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu TEİAŞ İş Güvenliği Yönetmenliği İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Bunların dışında tesislerin güvenli işletimi ile ilgili değerler, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği ve benzer mevzuat ile tanımlanmıştır. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (30.06.2012 RG sayı: 28339) MADDE 1: Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. MADDE 2: Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (30.06.2012 RG sayı: 28339) İKİNCİ BÖLÜM İşveren genel yükümlülüğü: MADDE 4 Risklerden korunma ilkeleri: MADDE 5 İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri: MADDE 6 İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi: MADDE 7 İşyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanları: MADDE 8 Tehlike sınıfının belirlenmesi: MADDE 9.. Çalışanların yükümlülükleri: MADDE 19 Çalışan temsilcisi: MADDE 20 TEİAŞ İş Güvenliği Yönetmenliği (25.02.2010) Amaç (Madde 1) - İş ve çalışma hayatını düzenleyen Yasalar ve sair Mevzuatın İş güvenliğine ilişkin ilgili tüm hükümlerine ek olarak, Teşekkülümüzün faaliyet konusunu oluşturan elektrik unsurunun tehlike taşıyan özelliği dikkate alınarak, bu yönetmelik TEİAŞ işyerlerinde İş Güvenliği açısından alınması gereken asgari önlemleri belirlemek amacı ile hazırlanmıştır. Kapsam (Madde 2) - Bu Yönetmelik hükümleri TEİAŞ işyerlerinde görevli, tüm kamu ve özel sektör personeline uygulanır. 4

6235 Sayılı yasanın verdiği yetkilere kapsamında TMMOB Elk. Müh. Odası tarafından hazırlanmıştır. BİRİNCİ KISIM Bölüm 1: Genel Hükümler Bölüm 2: Elektrik Kazalarının Önlenmesi A- Alçak gerilim tesislerindeki işler ve manevralar B- Yüksek gerilim tesislerindeki işler ve manevralar C- Gerilim altındaki tesislerin yakınında elektrikle ilgili olmayan çalışmalar Bölüm 3: Elektrik Çarpması Dışında Kalan Kazaların Önlenmesi - Genel emniyet tedbirleri - Kazı işleri - Kablo başlıklarını doldurma işlemleri - Patlayıcı maddeler ile çalışma - Direk üzerinde çalışma - Ağaç budama ve kesme işlemleri - Çatı üzerinde ve bina cephesinde çalışma - Taşınabilir merdivenler - Vinçler ve caraskallar Bölüm 4: Emniyet Malzemesinin Kullanımı ve Bakımı - Topraklama tertibatı (21 Ağustos 2001 RG sayı:24500) - Emniyet kemeri - Tırmanma mahmuzları - Manevra ıstakası veya Neon lamba ıstaka - Yalıtılmış tabure - Eldivenler - Emniyet malzemelerinde aranan şartlar Bölüm 5: Çeşitli Hükümler - Elektrik tesislerinde yangın - Gelip geçmeyi engelleyen işler - Hatlar ve civarındaki arızalarda alınacak tedbirler İKİNCİ KISIM Bölüm 1: Elektrik Yanıklarında Alınacak Tedbirler Bölüm 2: Elektrikle ilgili Olmayan Kazalarda Alınacak Tedbirler İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü: Bakanlar kurulu kararı tarihi: 4.12.1973 No:7/7583 Kanuni dayanağı: 28.08.1971 No: 1475 RG tarih ve sayı: 11.11.1974 No:14765 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Bakanlar kurulu kararı tarihi: 4.12.1973 No:7/7583 BİRİNİCİ KISIM Genel Hükümler Madde 1 : 1475 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde, işçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müştemilatında bulunması gereken sağlık şartlarının ve işyerlerinde kullanılan alet, edevat, makinalar ve hammaddeler yüzünden, çıkabilecek hastalıklara engel olacak tedbir ve araçların, işyerlerinde iş kazalarını önlemek üzere bulundurulması gerekli araçların ve alınacak güvenlik tedbirlerinin neler olduğu bu Tüzükte belirtilmiştir. 5

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü: BİRİNİCİ KISIM Genel Hükümler Madde 2: Her işveren, işyerinde işçilerinin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için bu Tüzükte belirtilen şartları yerine getirmek araçları noksansız bulundurmak gerekli olanı yapmakla yükümlüdür. İşçiler de, bu yoldaki usuller ve şartlara uymak zorundadırlar. Madde 3: İşveren, işçilere yapmakta oldukları işlerinde uymaları gerekli sağlık ve güvenlik tedbirlerini öğretmek ve iş değiştirecek işçilere yenisinin gerektiği bilgileri vermek zorundadır. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü BİRİNİCİ KISIM Genel Hükümler Madde 4: İşverenin, işyerinde, teknik ilerlemelerin getirdiği daha uygun sağlık şartlarını sağlaması; kullanılan makinalarla alet ve edevattan herhangi bir şekilde tehlike gösterenleri veya hammaddelerden zehirli veya zararlı olanları, yapılan işin özelliğine ve fennin gereklerine göre bu tehlike ve zararları azaltan alet ve edevatla değiştirmesi iş kazalarını önlemek üzere işyerinde alınması ve bulundurulması gerekli tedbir ve araçları ve alınacak diğer iş güvenliği tedbirlerini devamlı surette izlemesi esastır. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü: İKİNİCİ KISIM Sağlık Şartları ve Güvenlik Tedbirleri: (Madde 5 56) ÜÇÜNCÜ KISIM İşyerlerinde Kullanılan Alet, Edevat, Makine ve Ham Maddeler Yüzünden Çıkabilecek Hastalıklara Engel Olacak Tedbirler: (Madde 57 90) DÖRDÜNCÜ KISIM İşyerlerinde İş Kazalarına Karşı Alınacak Tıbbi Tedbirler ve İşyerlerinde Bulundurulması Zorunlu Olan İlk Yardım ve Tedavi Levazımı ile Sıhhi Tesisat: (Madde 91 108) İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü BEŞİNCİ KISIM İşyerlerinde İş Kazalarını Önlemek Üzere Alınacak Tedbirler ve Bulundurulması Gereken Araçlar: (Madde 109 521) ***Elektrik Tesisatında alınacak tedbir ayrı olarak sıralanmıştır. ALTINCI KISIM Kişisel Koruma Araçları: (Madde 522 534) YEDİNCİ KISIM Son Hükümler: (Madde 535 537) 6