Yapılandırılmış Sermaye Piyasası Araçları: Sertifikalar Müge Türkkan, Erste Securities İstanbul Menkul Değerler Türev Ürünler, Ürün Geliştirme İstanbul,
Sunum Planı Sertifikalara ilişkin temel bilgiler Sertifikaların Türk Sermaye Piyasalarına katkısı Turbo Sertifikaların Varantlardan farkı ve benzerlikleri Turbo Sertifikalarin fiyatlaması Sertifikalara ilişkin riskler ve dikkat edilmesi gereken hususlar 2
Sertifikalara İlişkin Temel Bilgiler Sertifikalar menkul kıymetleştirilmiş türev ürünlerdir Sertifikalar dayanak varlığın fiyat hareketlerini takip eden ve yatırımcısına önceden belirlenmiş koşulların oluşması durumunda alacak hakkı veren menkul kıymet niteliğindeki yapılandırılmış ürünlerdir. Sertifika Çeşitlerine Örnekler: Turbo Sertifikalar Endeks Sertifikalar Primli(Bonus) Sertifikalar İskontolu Sertifikalar 3
Sertifikalara İlişkin Temel Bilgiler Sertifikalar ile ilgili mevzuat -SPK Seri :3 No:37 sayılı SPK Tebliği Madde 20: Varant Benzeri sermaye Piyasası Aracı Varant ve Varant Benzeri Sermaye Piyasası Araçları Risk Bildirim formu İMKB Genelge No.400: Sertifikaların Borsa Kotuna Alınması ve İşlem Görme Esasları 4
Sertifikalara ilişkin Temel Bilgiler Sertifikaların Borsalardaki sınıflandırmaları NYSE Euronext: Warrants & Certificates NASDAQ OMX: Warrants & Certificates London Stock Exchange: Securitized Derivatives Milan Stock Exchange: Covered Warrants and Certificates Warsaw Stock Exchange: Structured Products : Warrants & Certificates SIX Swiss Exchange (Scoach Zurich): Warrants & Certificates Deutsche Börse (Scoach Frankfurt): Warrants & Certificates Wiener Börse: Structured Products : Warrants & Certificates Luxembourg Stock Exchange: Warrants & Certificates 5
Sertifikalara ilişkin Temel Bilgiler Sertifikaların işlem gördüğü Pazar: İMKB Kurumsal Ürünler Pazarı altında Sertifika Pazarı içerisinde işlem görmektedir. Sertifikaların işlem saatleri: Birinci seans:09:50-12:30 arasında, İkinci seans14:15-17:30 arasındadır. Sertifikaların vadeleri: 2 ay ile 5 yıl arasında değişmektedir. Sertifikaların ödeme tarihleri: Vade süresince T+2 Vadede T+3 Nakavt durumunda T+5 te gerçekleşmektedir. 6
Sertifikalara ilişkin Temel Bilgiler Turbo Sertifikaların dayanak varlıkları 7 Eylül ihraç tarihli Turbo Sertifikalarda : 1 Uzun 1 Kısa toplam 2 adet WTI Petrole dayalı VİS dayanak varlıklı, toplam 2 farklı ürün piyasaya sunulmuştur. 26 Eylül ihraç tarihli Turbo Sertifikalarda: 3 Uzun 3 Kısa toplam 6 adet DAX 1 Uzun 1 Kısa 2 adet WTI Petrole dayalı VİS 2 Uzun 2 Kısa 4 adet Altın (USD/ONZ) 2 Uzun EKGYO hissesi 2 Uzun Ereğli hissesi 2 Uzun Garanti Bankası hissesi 2 Uzun İş Bankası hissesi 2 Uzun Yapı Kredi Bankası hissesi 2 Uzun Vakıf Bank hissesi, dayanak varlıklarından oluşan toplam 24 farklı ürün piyasaya sunulmuştur. 7
Sertifikalara ilişkin Temel Bilgiler Turbo Sertifikaların dayanak varlıkları WTI ham petrole dayalı Vadeli İşlem Sözleşmesi fiyatlarına Bloomberg: CL1 Comdty Reuters: CLc1 Foreks: CL1 Matriks:WTIUSD Altın fiyatlarına Bloomberg: XAUUSD Curncy Reuters: XAU= Foreks: XAU/USD Matriks:XAUUSD DAX endeksine Bloomberg: IND Reuters: GDAXI Foreks: IBS Matriks:DAX adreslerinden anlık veya http://sertifika.erste.com.tr web adresimizden 15 dk. gecikmeli olarak ulaşabilirsiniz. 8
Sertifikaların Türk Sermaye Piyasalarına Katkısı Teminatsız ve düşük işlem maliyetleriyle kaldıraçlı kazançlar elde etme Yabancı borsalarda işlem gören ürünlere (DAX, Petrol gibi) kolay ulaşabilme: Yurtdışına para göndermeksizin, Teminatsız Minimum komisyon vs. olmaksızın. Delta bir olma özelliği taşıyan menkul kıymetleştirilmiş türev ürünlerle: Riskten korunma işlemleri Öngörülebilir fiyatlama 9
Sertifikaların Türk Sermaye Piyasalarına Katkısı Delta 1 nedir? Dayanak varlıktaki 1 birimlik değişime karşılık varant veya sertifikanın fiyatının kaç TL değişeceğini gösterir. Turbo Uzun sertifikalarda delta 1 olduğundan etkin kaldıraç ile basit kaldıraç birbirine eşittir. Turbo Kısa Sertifikalarda ise delta -1 e eşittir. 10
Sertifikaların Türk Sermaye Piyasalarına Katkısı Sertifikalarla benzer özellikler taşıyan bazı ürünler: Varantlar Bkz. Sonraki bölüm Kredili hisse işlemleri Fark: Sertifikalarda işlem maliyeti daha düşük, ve teminatlandırma yoktur. Yurtiçi VİS işlemleri Fark1: Sertifikalarda teminatlandırma yoktur Fark2:VOB işlemlerinde kaldıraç Sertifikalara göre daha yüksektir. Yurtdışı Türev İşlemler Fark1: Sertifikalarda minimum işlem komisyonu yoktur. Fark2: Sertifikalarda paranın yurtdışında gönderilmesi gerekmez Forex işlemleri Fark1: Sertifikalarda dayanak varlık ürün çeşitliliği daha fazladır. Fark2:Sertifikalarda teminatlandırma yoktur. Fark3:Foreks işlermlerinde kaldıraç oranı Sertifikalara oranla daha yüksektir. 11
Turbo Sertifika ve Varantların karşılaştırması Özellik Turbo Sertifika Varant Delta yaklaşık 1 (sabit) 0 ile 1/-1 arası (dinamik) Oynaklık etkisiz etkili Zaman Değeri Taşıma maliyeti olarak fiyata eklenen değerdir. Faiz oranından ve vadeye kalan gün sayısından etkilenir.fiyata etkisi varantlara kıyasla düşüktür. Avantaj Aynı kullanım fiyatında varantlara oranla daha yüksek kaldıraç Varant ın Zaman Değeri, Kullanım fiyatı, Dayanak Varlık Fiyatı, Vadeye Kalan Gün, Oynaklık, Faiz ve Temettü gibi değişkenlerden etkilenir ve başabaş veya zararda olan varantlarda varantın fiyatını oluşturur. Nakavt yok, değer kayıpları geçici olabilir Dezavantaj Nakavt olabilir Dayanak varlık fiyat hareketlerinden farklı fiyat hareketleri görülebilir. 12
Turbo Sertifika ve Varantların karşılaştırması: Yatırım değerinde oluşan farklılıklar Yukarıdaki örnekte 100TL değerinde tutarın Altının kendisine ve Erste Group Bank tarafından ihraç edilmiş olan Altın dayanak varlıklı Turbo Uzun Sertifika ve Alım Varantına yatırıldığında aldığı farklı değerleri karşılaştırmalı olarak görebiliriz. Altın Dayanak Varlıklı Alım Varantının Kullanım Fiyatı:1900USD(zararda) Vadesi:28.09.2012 Delta < 0,5 Altın Dayanak Varlıklı Turbo Uzun Sertifikanın Kullanım Fiyatı:1377USD Vadesi:28.09.2012 Delta =1 Varantın zararda olması kaldıraç etkisini arttırırken, delta, oynaklık ve zaman değeri etkileriyle Alım Varantı fiyatların yükseldiği bazı durumlarda bile düşüş göstermiş gözüküyor. 13
Turbo Sertifika ve Varantların karşılaştırması 10 günlük Tarihsel Oynaklık değerleri Yukarıdaki örnekte ise bir önceki slaytta belirttiğimiz yatırım araçları için yine kur farklılıklarından arındırılmış yüzdesel fiyat değişimlerinin ortalamdan sapması olarak 10 günlük hesaplanan Tarihsel Oynaklık değerlerini görebiliriz.turbo Sertifikanın Tarihsel Oynaklığının Altın fiyatlarına daha paralel bir hareket içinde olduğunu görüyoruz. Varantlarda fiyatlamada kullanılan Beklenen Oynaklık değeri ise piyasa yapıcının korunma işlemlerinde opsiyon alım satımı yaptığı oynaklık seviyesinden birebir etkilenir. 14
Turbo Sertifika ve Varantların karşılaştırması EWTAAC EWTPAC Dayanak Varlıktaki fiyat hareketleri Turbo Sertifikaların fiyatına delta, kur ve dönüşüm oranı çarpanlarıyla doğrudan yansır. Dayanak Varlıktaki fiyat yükselişleri Turbo Uzun Sertifikaların değerini arttırırken Turbo Kısa Sertifikaların değerinin azalmasına sebep olur. 15
Turbo Sertifikaların Fiyatlaması Turbo Sertifika Fiyatı Oluşturan Bileşkenler Dayanak Varlık Fiyatı Kullanım Fiyatı Dönüşüm Oranı Kur Oranı Finansman Maliyeti İçsel Değer Turbo Uzun Sertifikanın içsel değeri=((dayanak V. Fiyatı - Kullanım Fiyatı) Turbo Kısa Sertifikanın içsel değeri=((kullanım Fiyatı-Dayanak V. Fiyatı) Turbo Sertifikanın temel fiyatlama formülü = (İçsel değer X Kur Oranı X Dönüşüm Oranı) + Finansman Maliyeti Ancak dayanak varlığa ilişkin oynaklık seviyesi ve faizler de fiyatlamada dolaylı etkiler yaratabilmektedir. 16
Turbo Sertifikaların fiyatlaması Bir Örnek: Dayanak Varlığın 26.09.2012 tarihi saat 14:41 itibariyle fiyatı 90.21 USD dir. Kullanım Fiyatı:78.32 USD Çarpan Oranı:0.1 USD/TRY döviz kuru:1.7940 EWTAA kodlu Turbo Uzun Sertifikanın gerçekçi fiyatlarına aşağıdaki şekilde ulaşabiliriz. =(90,21-78,32)X0.1X1.7940 =2,1336TL olarak hesaplanmaktadır. NYMEX WTI en yakın Vadeli İşlem Sözleşmesi (Foreks CL1) Uluslarası Serbest Döviz Piyasası USD/TRY (Reuters TRY=) IMKB Sertifika Pazarı (Reuters TRY=) Sertifikaların ekran fiyatı 2,17 olarak görünmekte ise gerçekçi fiyatla aradaki 0,03TL lik fark sertifikanın finansman maliyetini oluşturur. Bu da sertifikanın fiyatının %1 ine denk gelmektedir. 17
Sertifikalara ilişkin Riskler ve dikkat edilmesi gerekenler Turbo Sertifikalara ilişkin temel riskler aşağıdaki gibi sıralanabilir: Nakavt Riski Kaldıraç Riski Döviz Riski İhraçcı Riski 18
Sertifikalara ilişkin Riskler Nakavt Riski Nakavt Durumu nedir? İhraç edilen Turbo Sertifikaların vadesi süresince Dayanak Varlık fiyatının Bariyer seviyesine ulaşması veya aşması halinde, Turbo Sertifika nın sırasının kapatılması durumuna Nakavt durumu denir. Dayanağın değerinin Bariyer seviyesine ulaşması ancak daha sonra Bariyer seviyesinden uzaklaşması Sertifikanın nakavt olmasını engellemez.. 19
Sertifikalara ilişkin Riskler Nakavt Riski Nakavt durumunda, aşağıdaki adımlar sırası ile uygulanır: Aynı gün nakavt durumu gerçekleşen sertifikalar İMKB ye bildirilir. Ayrıca, nakavt durumu ihracçı ve/veya piyasa yapıcı tarafından KAP ta ve www.sertifika.erste.com.tr adresinde ilan edilir. Sertifikalar başka bir işleme gerek kalmaksızın Borsa kotundan çıkarılır. İhraççı varsa artık değeri hesaplar ve yatırımcıya [T + 5] gününde transfer eder. Nakavt durumunun gerçekleşmesi halinde, yatırımcıya ödenen Sertifika değeri sıfır ya da artık değeri sıfıra çok yakın bir değer olabilir. Yatırımcılar bu durumda zarar edebilecekleri için, Sertifikalar ı aldıkları esnada Dayanak ın Bariyer seviyeye ulaşabileceğini ve tüm yatırımlarını kaybedebileceklerini göz önünde bulundurmalıdırlar. 20
Sertifikalara ilişkin Riskler Kaldıraç Riski Turbo Uzun Sertifikalarda Kullanım fiyatının etkin kaldıraça etkisi Dayanak Varlık t fiyatı (USD) 93 Kullanım fiyatı (USD) 67.15 70.68 74.40 78.32 82.24 86.35 90.67 Bariyer(USD) 70.15 74.68 77.50 81.58 85.70 88.00 91.50 Dayanak Vaylık t+1 fiyatı (USD) 97.6 97.6 97.6 97.6 97.6 97.6 97.6 D.V. Fiyat Değişim% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 5% Sertifika Teorik Fiyatındaki değişim % 18% 21% 25% 31% 43% 69% 197% ETKİN KALDIRAÇ 3.6 4.2 5.0 6.3 8.6 14.0 39.8 Turbo Uzun Sertifikalarda Kullanım fiyatının etkin kaldıraça etkisi Dayanak Varlık t fiyatı (USD) 93 Kullanım fiyatı (USD) 67.15 70.68 74.40 78.32 82.24 86.35 90.67 Bariyer(USD) 70.15 74.68 77.50 81.58 85.70 88.00 91.50 Dayanak Vaylık t+1 fiyatı (USD) 88.5 88.5 88.5 88.5 88.5 88.5 91.50 D.V. Fiyat Değişim% -5% -5% -5% -5% -5% -5% -2% Sertifika Teorik Fiyatındaki değişim % -17% -20% -24% -31% -42% -68% -64% ETKİN KALDIRAÇ 3.6 4.2 5.0 6.3 8.6 14.0 39.8 Turbo Kısa Sertifikalarda Kullanım fiyatının etkin kaldıraça etkisi Dayanak Varlık t fiyatı (USD) 93 Kullanım fiyatı (USD) 96.30 101.37 106.70 112.32 117.94 123.83 130.02 Bariyer(USD) 94.00 98.30 100.50 106.50 112.32 118.58 123.52 Dayanak Vaylık t+1 fiyatı (USD) 97.60 97.60 97.60 97.60 97.60 97.60 97.60 D.V. Fiyat Değişim% 5% 5% 5% 5% 5% 5% 5% Sertifika Teorik Fiyatındaki değişim % -139% -55% -34% -24% -18% -15% -12% ETKİN KALDIRAÇ -28.2-11.1-6.8-4.8-3.7-3.0-2.5 Turbo Kısa Sertifikalarda Kullanım fiyatının etkin kaldıraça etkisi Dayanak Varlık t fiyatı (USD) 93 Kullanım fiyatı (USD) 96.30 101.37 106.70 112.32 117.94 123.83 130.02 Bariyer(USD) 94.00 98.30 100.50 106.50 112.32 118.58 123.52 Dayanak Vaylık t+1 fiyatı (USD) 94.00 88.50 88.50 88.50 88.50 88.50 88.50 D.V. Fiyat Değişim% 1% -5% -5% -5% -5% -5% -5% Sertifika Teorik Fiyatındaki değişim % -30% 54% 33% 23% 18% 15% 12% ETKİN KALDIRAÇ -28.2-11.1-6.8-4.8-3.7-3.0-2.5 21
Sertifikalara ilişkin Riskler Döviz Kuru Riski Turbo Uzun WTI Sertifikası Döviz kuru simulasyonu Senaryo Petrol F. (USD) Dayanak Varlık F.değişim% Kullanım fiyatı Dönüşüm Oranı USD/TL Kurdaki değişim% Sertifika Teorik fiyat (TL) Sertifikadan elde edilen kar/zarar% Dayanak Varlığa Yatırımdan elde edilen kar/zarar% T günü 93-78.32 0.1 1.791 0 2.63 0% - USD/TL Petrol 97.6 5% 78.32 0.1 1.791 0% 3.45 31% 5% USD/TL Petrol 97.6 5% 78.32 0.1 1.25-30% 2.42-8% -27% USD/TL Petrol 97.6 5% 78.32 0.1 2.32 30% 4.47 70% 36% USD/TL Petrol 88.5-5% 78.32 0.1 1.791 0% 1.82-31% -5% USD/TL Petrol 88.5-5% 78.32 0.1 1.25-30% 1.28-51% -33% USD/TL Petrol 88.5-5% 78.32 0.1 2.32 30% 2.36-10% 23% USD/TL Petrol 93-78.32 0.1 1.25-30% 1.84-30% -30% USD/TL Petrol 93-78.32 0.1 2.32 30% 3.41 30% 30% Turbo Kısa WTI Sertifikası Döviz kuru simulasyonu Senaryo Petrol F. (USD) Dayanak Varlık F.değişim% Kullanım fiyatı Dönüşüm Oranı USD/TL Kurdaki değişim% Sertifika Teorik fiyat Teorik fiyattaki değişim% Dayanak Varlığa Yatırımdan elde edilen kar/zarar% T günü 93-112.32 0.1 1.791 0 3.46 0% - USD/TL Petrol 97.6 5% 112.32 0.1 1.791 0% 2.64-24% -5% USD/TL Petrol 97.6 5% 112.32 0.1 1.25-30% 1.85-47% 27% USD/TL Petrol 97.6 5% 112.32 0.1 2.32 30% 3.42-1% -36% USD/TL Petrol 88.5-5% 112.32 0.1 1.791 0% 4.27 23% 5% USD/TL Petrol 88.5-5% 112.32 0.1 1.25-30% 2.99-14% 33% USD/TL Petrol 88.5-5% 112.32 0.1 2.32 30% 5.53 60% -23% USD/TL Petrol 93-112.32 0.1 1.25-30% 2.42-30% 30% USD/TL Petrol 93-112.32 0.1 2.32 30% 4.48 30% -30% 22
Sertifikalara ilişkin Riskler İhraçcı Riski Sertifikalar, Kurul tarafından derecelendirme skalasına göre yatırım yapılabilir seviyeye tekabül eden en yüksek üçüncü kredi notu veya üzerini almış olan aracı kurumlar tarafından ihraç edilebilir. Erste Group Bank ın derecelendirme kuruluşlarından almış olduğu notlar: S&P: Uzun Vadeli Notu : A Kısa Vadeli : A -1 MOODY S: Uzun Vade Notu : A3 Kısa Vade : P-2 FITCH: Uzun Vadeli Notu : A Kısa Vadeli : F1 23
Sertifikalara ilişkin iletişim adresleri www.sertifika.erste.com.tr CertificatesESI@erstegroup.com Erste Menkul Değerler A.Ş. (212)371 2501 24