HASTANE TEMİZLİK HİZMETLERİ ZEMİN TEMİZLİĞİ

HASTANE TEMİZLİK HİZMETLERİ ZEMİN TEMİZLİĞİ ANKARA 2010

2 TEŞEKKÜR Modüllerin hazırlanma süresinde bizlerden desteklerini esirgemeyen ve eğitime her zaman gereken önemi veren; Hastanelerden temizlik hizmetlerinin ifasında yöntem, eğitim ve uygulamarı gözden geçirip, çalışanlarla yapmış olduğu yüz yüze görüşmelerden edindiği bilgileri derleyerek kitapların hazırlanmasına katkı sağlayan Serpil TEK e ; Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Öner ODABAŞ, Hastane Müdürü Nebi ŞAHİNLİ, Süpervisior Özlem BİDAV, Eğitim Hemşiresi Emine SARIKAMIŞ KALE, Kalite Hemşiresi Ganime Esra YÜZDEN, Keziban AVCI diğer yönetici ve eğitime katılan temizlik personeli; Etlik İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Murat BOZKURT, Başhekim Yrd. Yrd. Doç. Dr. Atilla ŞENAYLI, Personel Müdürü Muhammet Muhsin APAYDIN, Temizlik ve Hijyen Şefi Emrullah AYHAN, Temizlik ve Hijyen Şefi Müjdat AYHAN, Temizlik ve Hijyen Şefi Murat COŞMAAK, Temizlik ve Hijyen Şefi Sedat AYHAN, Bilgi işlem Müdürü Vedat YALÇİ; Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç.Dr. Nurullah ZENGİN, Başhemşire Elvan SALMAN, Müdür Yardımcısı Hatun TEMİRCİ AYHAN; Abdurrahman Yurtaslan Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon personelleri; Soner AŞÇI, Abdullah TAPLI, Murat KORKMAZ, Temizlik ve Hijyen Şefi Ümit ATMACA, Temizlik ve Hijyen Eğitim Şefi SEVİM KOÇ; Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Müdürü Halil YILDIRIM, Hastane Müdür Yardımcısı H.Hüseyin ECEVİT ve Temizlik Şefi Özden ARGÜN, Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Eğitim Merkezi Müdürü Yücel ŞİRİN ve diğer çalışanlar; Sağlıklı Nesiller Derneği Halkla İlişkiler Sorumlusu Berna TUNA ve araştırmalarıyla katkı sağlayan Emel AYHAN a Verdiği emeklerden dolayı teşekkür ederim. Enginer BİRDAL

3 Sağlıklı Nesiller Derneği Tarafından geliştirilen ve Sağlık Bakanlığınca gözden geçirilen modüller; MYK na 10.02.2009 tarihinde yapılan Meslek Standardı hazırlama müracatıyla başlayan çalışmamızda DELPHİ (...Belli bir konuda birçok görüş ve düşünce tek bir görüşten daha anlamlıdır.), DACUM ( Bir işteki becerikli kişiler mesleklerini herkezden daha iyi tanımlar, işçiler gerekli bilgi ve beceriye sahiplerse işler doğru yapılır.) ve meslek analizi yöntemlerinin karma olarak kullanımı sonucunda hazırlanmıştır. Yataklı tedavi kurumlarında görev (Katem/ Hatem/ Gatem) alan/ alacak olan personele ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlilikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlilik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Hastanelerde ve Sağlık Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birimlerin görüş ve önerilerine sunulur. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlilik kazanmak isteyen bireyler modüllere SND nin internet sayfası üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

4 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR 6 GİRİŞ 7 ÖĞRENME FAALİYETİ-1 8 SÜPÜRME MALZEMELERİ 9 Süpürmenin Tanımı 9 Süpürmenin Önemi 9 Süpürme Araçlarının Özellikleri 9 Elektrikli Süpürge 9 Bele ve sırta takılan elektrikli süpürge 10 Binicili ve Islak kuru elektrik süpürgesi 11 Cila makineleri 11 Süpürme Fırçaları 12 UYGULAMA FAALİYETİ 14 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 15 ÖĞRENME FAALİYETİ-2 17 ZEMİN SÜPÜRME 17 Zemin Çeşitleri 17 Yumuşak Zeminler 17 Sert Zeminler 17 Zeminlere Göre Süpürme 18 Süpürme Araçlarını Doğru Kullanma Teknikleri 19 Doğru Süpürme Kuralları 19 Malzemelerin Tekniğine Uygun Toplanması 19 Ergonomi Kurallarına Uygun Çalışma 20 UYGULAMA FAALİYETİ 21 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 22 ÖĞRENME FAALİYETİ-3 24 ZEMİN SİLME MALZEMELERİ 24 Zemin Silmenin Tanımı 24 Zemin Silmenin Önemi 24 Silme Araçları 24 Paspas (Mob) Çeşitleri 24 Silme Gereçleri 26 Silme Gereçlerinin Kullanım Özellikleri 27 Zeminlerin Cilalanması 28 Kir Çeşidine Göre Silme Gereçleri 29 UYGULAMA FAALİYETİ 31 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 32

İÇİNDEKİLER 5 ÖĞRENME FAALİYETİ-4 34 ZEMİNİ SİLME 34 Zemine Uygun Malzeme Hazırlama 34 Silme Öncesi Zeminde Gerekli İşlemleri Uygulama 34 Silinecek Alanlarda Gerekli Uyarıların Yapılması 34 Zemini Tekniğine Uygun Silme 35 Malzemelerin Doğru Toplanması 35 Ergonomi Kurallarına Uygun Çalışma 35 UYGULAMA FAALİYETİ 36 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 37 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ 38 ÖĞRENME FAALİYETİ-5 40 GENEL ALAN ZEMİN TEMİZLİĞİ 40 Genel Alanlar 40 Dikkat dilmesi Gerekenler 40 Asansör temizliği 40 Koridor ve Merdiven Temizliği 40 İdari birim Temizliği 41 Toplantı Salonu Temizliği 41 Bekleme Salonu Temizliği 41 Depo Temizliği 42 Arşiv Temizliği 42 Dış Mekan Kullanım Alanları Zemin Temizliği 42 Otopark Temizliği 42 Yürüyüş Yolu Temizliği 42 Süs Havuzu Temizliği 42 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 43 MODÜL DEĞERLENDİRME 45 CEVAP ANAHTARLARI 46 KAYNAKÇA 48

6 AÇIKLAMALAR

GİRİŞ 7 Sevgili Öğrenci, Küreselleşen dünyamızda sağlık sorunlarının artması ile birlikte sağlık sektörü, önemli bir gelişme içerisindedir. Sağlık sektöründe, hasta hizmetleri, hastanın memnuniyetinde en önemli etkenlerden biridir. Tedavi hizmetleri, hastanın mutlu ve huzurlu bir muayene geçirmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Güzel düzenlenmiş odada, rahat yatakta hizmet alan hastalar, sıhhatlerine daha çabuk kavuşacaklardır. Bu sektörün başarısında, kaliteli hizmeti veren kalifiye elemanın önemi çok büyüktür. Değerli arkadaşım, bu mesleği seçerek hayatınızda isabetli bir kararı almış bulunuyorsunuz. Sağlık sektöründe, her geçen gün kalifiye eleman ihtiyacı artmaktadır. Sektörde çalışan elemanların kariyerleri yükseldikçe, gelir düzeyi de bir o kadar artmaktadır. Bu sektörde, bilgi beceri düzeyi yüksek, nitelikli elemanların iş bulamaması söz konusu değildir. Sağlık sektörüne hoş geldiniz, sizi meslektaşım olarak görmekten onur duyuyor ve başarılar diliyorum.

8

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 9 AMAÇ Bu faaliyet ile, hastane temizlik hizmetleri departmanında süpürme araçlarını, tekniğine uygun olarak hazırlayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Elektrikli süpürge çeşitlerini ve süpürme fırçalarını araştırınız. Çevrenizdeki hastanelere giderek süpürme araçlarının çalışma özellikleriyle ilgili bilgiler alabilirsiniz. Hastane ekipmanları satan firmalara giderek elektrikli süpürgeler ve aparatlarının resimlerinin olduğu katalog ve broşürleri alabilirsiniz. Topladığınız bilgileri sınıfta arkadaşlarınıza anlatabilirsiniz. SÜPÜRME MALZEMELERİ Süpürmenin Tanımı Bir yüzey üzerinde görünen ve görünmeyen, kaba ve serbest kirlerin, çeşitli araçlar kullanılarak ortamdan alınması işlemine süpürme denir. Süpürmenin Önemi Süpürme işlemi şu amaçlarla yapılır: Güzellik: Temizlenmiş bir yüzey, estetik bir görünüm kazanır. Güzel olan her şey gibi, temiz görünen ortamlar da insanları olumlu etkiler. Kullanım şartlarını iyileştirmek: Tozlu bir zeminde hiç kimse çalışmak istemez; çünkü bu zeminin kullanım şartı uygun değildir. Ancak temizlenirse, kullanılabilir hale gelecektir. Yüzeylerin korunması: Toz, kum gibi kirler, çok serttir, hemen her türlü yüzeye zarar verir. İnsanlar tarafından taşınan bu tür kirler, zeminlerde aşındırıcı etkiler yapar ve aşınan yüzeydeki pütürlerin arasına girerek zeminin bozulmasına, mikroorganizmaların barınmasına ve zemin değerinin düşmesine neden olur. Hijyen: Sağlık için gerekli koşulların sağlanması ve sürdürülmesidir. Sağlığa zarar verecek ortamlarda alınan temizlik önlemlerinin tümü hijyeni sağlamak için yapılmaktadır. Süpürme Araçlarının Özellikleri Elektrikli Süpürge Tanımı Bir yüzey üzerindeki gözle görülen ve görülmeyen kirlerin vakumla alınmasını sağlayan ve elektrikle çalışan araçlara elektrikli süpürge denir. Çeşitleri Elle taşınabilir elektrik süpürgesi Bele takılan elektrik süpürgesi Sırta takılan elektrik süpürgesi

10 1 Merkezi elektrik süpürgesi Binicili elektrikli süpürge Islak kuru elektrikli süpürge Cilalama makinesi Merkezi elektrikli süpürge Bu sistemde, siklonik emiş yapan ana ünite, temizlik yapılan mekânın dışına (kalorifer dairesi, otopark vb.) monte edilir. Ana ünite ile temizlenecek mekânlar arasındaki bağlantı duvarlara gömülü PVC borularla sağlanır. Emilen tozlar, duvara gömülü PVC borularla ana üniteye aktarılır. Boruların ucuna özel prizler bağlanır. Bu prizlere takılan 9cm çapındaki spiral bir hortumla temizlik yapılır. Hortumun ucuna takılan temizlik aparatları, Elle taşınabilir elektrikli süpürge Bu süpürgeler, çeşitli kapasite ve boyutlarda üretilmektedir. Kuru tozları çeken modellerin yanı sıra sıvılarıda çekebilen ıslak kuru modeller vardır. Süpürge hortumun ucuna takılan aparatlarla her türlü yüzeyin temizlenmesi sağlanabilir. Bele ve sırta takılan elektrikli süpürge Bu modeller hareket, alanı sınırlı mekânların (uçak, sinema vb.) ve ulaşılması zor yüksek yerlerin (duvarların tavana yakın kısımları, tavanlar, tavan havuzları, yüksek mobilyaların üst kısımları vb.) temizlenmesi için üretilmiştir.

1 11 diğer süpürge çeşitlerinin aynısıdır. Sistemin ana ünitesinin uzakta olması, ortamda elektrik süpürgesi sesinin oluşmasını engellemiş olur. Elle taşınabilir elektrikli süpürgeler gibi eşyalara çarpması söz konusu olmadığı için, bu süpürgelerin kullanılmasıyla eşyaların ve binanın kalitesi korunmuş olur. Binicili ve Islak kuru elektrik süpürgesi Her tür zeminde kullanılabilen ovalama, şampuanlama, yıkama yapan makinelerdir. Yerdeki kir ve atık suyun ve köpüğün kirli su kazanına tekrar toplanması makine tarafından sağlandığı için tek kişi bile rahatlıkla zemin temizliği yapabilir. Kombine yer temizlik makineleri kirli zeminlerden geçtiğinde arkasına temizlenmiş bir alan bırakmaktadır. Fırçalama ped i ile yerleri ovalayan makine bu arada şampuanlamayı da yapmakta alanlardaki kirli sular emilmekte ve püskürtme setinin makineye montajı ile daha sonra vakum ile şampuanlanan temizliği tamamlanmış olmaktadır. Bu sayede temizliği kolay hale getirir, zeminin yıkanmasında iş gücü bakımından büyük bir tasarruf sağlanır. Cila Makineleri Zeminlere cila atılması amacıyla kullanılan makinelerdir. Sert zemin yıkamada, halı yıkamada, kristalize cila yapmada ve parlatmada kullanılırlar. Bu tür makinelerin deterjan tankı, ovma fırçası ve sprey şişesi gibi aparatları vardır. Cilaların bakım, onarım ve parlatılması için uygundur. Siyah, kırmızı, beyaz ped ve sprey şişesi aparatları bulunur.

12 1 Kullanım Özellikleri Elektrikli süpürgelerin kullanım özellikleri, hortumun ucuna takılan temizlik aparatları ile değişiklik gösterir. Buna göre bu konu, üç başlık altında incelenebilir. Zemin temizliğinde kullanılan temizlik aparatları Bu aparatlar, zeminin cinsine göre ayarlanır. Sert zeminler süpürülürken fırçanın iç kısmına çekilmiş kıllar, ayar düğmesine basılarak dışarı çıkartılır. Bu şekilde zeminin çizilmesi önlenir. Halı ile kaplanmış zeminler süpürülürken ise fırçanın dışına çıkmış kıllar, ayar düğmesine basılarak içeri çekilir. Böylece, fırçanın halı zemin üzerindeki hareketi kolaylaşır ve kılları yıpranmaz. Duvar ve tavan temizliğinde kullanılan temizlik aparatları Belli aralıklarla hastanelerde duvarların ve tavanların tozu alınmalı, oluşan örümcek ağları temizlenmelidir. Bu tür temizlik için, genel temizlik fırçasına göre daha küçük ve kılları daha yumuşak uzun aparatlar kullanılmalıdır. Tekstil temizliğinde kullanılan temizlik aparatları Bu aparatlar; perdelerin, kumaş kaplı mobilyaların ve yatakların temizliğinde kullanılmaktadır. Bu tür yüzeylerde de kılları uzun, yumuşak ve küçük aparatlar kullanılır. Mobilyaların girilmesi zor olan iç kısımlarının vakumlanması için, düz uçlar kullanılmalıdır. Bakım Özellikleri Elektrikli süpürgelerinin bakımları, öncelikle, çalışan personelin sorumluluğunda olmakla birlikte, belli aralıklarla teknik servis bölümü ve yetkili servisler tarafından da yapılmalıdır. Elektrikli süpürgelerin bakımında dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır: -Her şeyden önce süpürgeler ve aparatları, kulla- nım talimatlarına uygun olarak kullanılmalıdır. -İş bitiminde toz torbası veya haznesi dolmuş ise, boşaltılmalı veya değiştirilmelidir. -Fırça aparatları sık sık saç, iplik, kırıntı vb. kirlerden temizlenmelidir. -Yıpranmış bütün kabloların değiştirilmesi sağlanmalıdır. -Süpürge, hortum ve borular nemli bir bezle temizlenmelidir. Süpürme Fırçaları -Tanımı Bir yüzey üzerinde oluşmuş serbest kirlerin alınmasını sağlayan ve insan gücü gerektiren süpürme araçlarına süpürme fırçaları denir. -Çeşitleri Saplı fırça Saplı faraşlı fırça -Kullanım Özellikleri Otopark ve bahçe gibi yerlerdeki kaba zeminlerin temizliğinde sert fırçalar kullanılır. Bu fırçaların kılları sert ve gürdür. Duvar, seramik gibi hassas zeminlerde yumuşak fırçalar kullanılır. Bu fırçaların kılları daha yumuşak olur. Hasta kullanımına açık olan mekânlarda, fırçalama esna-

BAŞLIK 13 1 sında havaya toz kalkacağından ve hasta önünde süpürme fırçası kullanmak hoş bir görüntü oluşturmayacağından ve mikropların hava yolu ile bulaşmasına yol açabileceğinden, bu süpürme fırçaları daha çok dış mekânlarda ve hasta kullanımı dışında kalan alanlarda tercih edilmektedirler. - Bakım Özellikleri Temizlik sonrası fırça; saç, iplik, vb. kirlerden temizlenmeli, gerekiyorsa yıkanmalı ve kuruması için sapından asılmalıdır. Fırçalar, kılları üzerine dayalı durumda bırakılmamalıdır. Aksi takdirde kılları bozulur. Güneş, fırçanın PVC kısımlarının yanmasına ve siyahlaşmasına neden olacağından, fırçalar, asla güneşte bırakılmamalıdır. Fırçanın dipleri, ucu sivri bir tahta parçasıyla temizlenmelidir.

14 BAŞLIK UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 15 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçme Soruları (Çoktan Seçmeli Sorular) 1. Bir yüzey üzerinde görünen ve görünmeyen, kaba ve serbest kirlerin, çeşitli araçlar kullanılarak ortamdan alınması işlemine ne denir? A) Süpürme B) Silme C) Toz alma D) Yıkama 2. Aşağıdakilerden hangisi, elektrikli süpürgelerin bakımına örnek olarak verilemez? A) Fırça kıllarının kirlerden temizlenmesi B) Yıpranmış kabloların değiştirilmelisi C) Halı zeminler süpürülürken fırçanın, zemine göre ayarlanması D) Süpürge, hortum ve boruların nemli bir bezle temizlenmesi 3. Küçük elektrikli süpürgeler, geniş alanların temizliği için neden yeterli değildir? A) Kullanımı kolay olmadığı için B) Islak vakumlama kapasiteleri az olduğu için C) Elektrik gücüyle çalışmadıkları için D) Vakum gücü az ve zamandan kayıp olacağı için 4. Ahmet, temizlik sonrası bahçede kurutmaya bıraktığı süpürme fırçası kıllarının siyahlaştığını görür. Yukarıdaki sorunun yaşanmaması için ne yapılmalıydı? A) Fırçayı, kuruması için güneşte bırakmamalıydı. B) Fırçayı, kimyasal maddeler kullanarak yıkamamalıydı. C) Fırçayı, kuruması için asılı bir şekilde bırakmalıydı. D) Fırçanın kıllarındaki saç, iplik vb. kirleri temizlemeliydi. 5. Bele ve sırta takılan elektrikli süpürgeler, hastanelerde neden tercih edilmelidir? A) Elde taşımak zor olduğu için B) Bu süpürgeler daha ucuz olduğu için C) Ergonomik olarak kullanışlı olduğu için D) Tavanların ve yüksek yerlerin temizliğini kolaylaştırdığı için 6. Gatem şefi, Ali yi, zemini süpürmesi için görevlendirir. Şef, kontrol için geldiğinde gözlerine inanamaz; zemin yüzeyi çizilmiştir. Yukarıdaki sorunun yaşanmaması için Ali nin ne yapması gerekirdi? A) Genel temizlik fırçasını, sert zemine göre ayarlamalıydı. B) Süpürgeyi, yüzeyde sürükleyerek çekmemeliydi. C) Eşyaları, çekerek ortamdan almamalıydı. D) Yüzeyi, önce kuru mob ile temizlemeliydi.

16 BAŞLIK NOTLAR.

ÖĞRENME FAALİYETİ -2 17 AMAÇ Bu faaliyetle, araç gereç sağlandığında hastane temizlik hizmetleri bölümünde tekniğine ve kuralına uygun olarak zeminleri süpürebileceksiniz. ARAŞTIRMA Hastanelere giderek zemin çeşitlerini araştırınız. Süpürme işleminin nasıl yapıldığını gözlemleyiniz. Süpürme işlemi sırasında kullanılan aparatların özelliklerini not ediniz. Aldığınız bu bilgileri sınıfta arkadaşlarınıza uygulama yaparak anlatınız. ZEMİN SÜPÜRME Zemin Çeşitleri Süpürme işleminin etkin olması için süpürülecek zeminin iyi bilinmesi gerekmektedir. Bu bilgi, süpürme aracını ve aparatlarını belirlemenin yanı sıra, doğru yöntemin kullanılmasını da sağlar. Bu nedenle zeminleri iki başlık altında inceleyebiliriz. Yumuşak Zeminler Tekstil zeminler Halı Halıser Sert Zeminler Taş zeminler Doğal taş (mermer Yapay taş Ahşap zeminler Ağaç kaplama Parke Elastik zeminler PVC Vinil (vinileks) Yumuşak Zeminler Bu tür zeminler hastanelerde halı ve kilim örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların en büyük ve önemli bir bölümünü de halı zeminler oluşturmaktadır. Genellikle idari bürolarda ve konferans salonlarında kullanılır. Özellikle konferans salonlarında ortamın sessizliğini sağlamak için tercih edilen zemin çeşididir. (Yürüme ve eşya çekme seslerini en aza indirir.) Sert Zeminler Taş Zeminler Mermer Mermer hassas, emici ve kolay aşınabilen bir zemin türüdür. Hastanelerde cilalanmış şekli estetik görünüm açısından tercih edilir.

18 22 Traverten Doğada tabakalar halinde oluşmuş bir kalker taşıdır. Bu taşlar, sünger gibi delikli ve hafiftir. Delikler, hava kabarcıklarından, içindeki nebat ve hayvan kalıntılarının zamanla çürümesinden meydana gelmiştir. Mermer kadar sert olmayıp ocaktan çıktığı zaman yumuşak ve işlenmesi kolaydır. Hava ile temas edince, ocaktaki rutubetini kaybederek sertleşir. Granit Volkanik yapısı nedeniyle oldukça dayanıklı ve serttir. Yapısındaki mineral gruplarına bağlı olarak pembe, koyu gri veya açık gri renklerde olabilir. Granit kendinden cilâlıdır, asit ve alkaliden etkilenmez. Seramik Fiziksel özellikleri farklılık gösteren, pişirilmiştoprak mamulleridir. İstendiği taktirde yüzeyleri, sır adı verilen camsı ve koruyucu bir tabaka ile kaplanabilir. Ahşap Zeminler Bu tür zeminler tek parça (mono blok, masif) olarak kullanılabileceği gibi, çok ince tabakalar hâlinde kaplama malzemesi olarak da kullanılabilir. Üzerleri cilâlı veya doğal görünümlü, yani mat olabilir. Elastik Kaplama Zeminler -PVC (Polivinilklorid) Yumuşatma maddeleri ve dolgu maddelerinden oluşan bu zemin tipi, stabilizatörler ve boya pigmentleri içerir. Bunlar, termoplastik olduklarından, ısıtıldıklarında yumuşar. Sert PVC, sertliğini 80 dereceye kadar koruyabilmektedir. Dayanıklı Vinil ( Vinileks ) Kaymazlık direnci yüksek vinil zemin kaplamasıdır. 2.5 mm kalınlığı ve 0.80 mm üst tabaka kalınlığı sayesinde, çok yoğun trafikli alanlar için ideal çözümdür. Endüstriyel mutfaklar, büyük gıda üretim tesisleri gibi kaymazlık ve hijyenin çok önemli olduğu mekânlarda güvenle kullanılabilir. Zeminlere Göre Süpürme Süpürme Araçlarını Doğru Kullanma Teknikleri Süpürme işleminde kullanılacak doğru araç ve doğru aparat, işin daha verimli yapılmasını sağlayan en önemli iki unsurdur. Bunların dışında uyulması ve dikkat edilmesi gereken diğer hususlar aşağıda verilmiştir. -Bütün araçların kullanma talimatlarına uyulmalıdır. -Elektrikli süpürge, temizlik yapılacak mekâna taşınırken tutma yerinden tutularak taşınmalı, asla hortumundan çekilerek sürüklenmemelidir. -Kullanma talimatında belirtilmiş olan elektrik gücündeki prizlere takılmalıdır. Daha düşük veya yüksek voltajlar kullanıldığı taktirde, aracın motoru zarar görür. -Elektrik süpürgesi ON düğmesi ile açılmalı OFF düğmesi ile kapatılmalıdır. Açıp kapama işlemi elle yapılmalıdır. -Süpürme işlemi sırasında, makinenin kablo ve hortum uzunluğu zorlanmamalıdır. Bu tür bir zorlama, hortumda yıpranmalara ve kırılmalara neden olabilir. Kablo zorlandığı takdirde, fişde prizi zorlayacağından, prizin duvardan çıkmasına ve zarar görmesine neden olabilir. Aynı zamanda makieninde bozulmasına neden olabilir. -Yanlış toz torbası kullanılmamalıdır. Toz torbası doluyken süpürme işlemine devam edilmemelidir. (Aksi halde, motor zorlanır ve yanabilir.)

2 2 19 -Kuru vakumlama yapan elektrikli süpürgeyle asla su çekilmemelidir. (Aksi halde, filtreler ve motor yanabilir.) -Sert zeminlerde, fırçalı aparatlar kullanılmalıdır. (Aksi halde, zemin çizilebilir.) -Elektrikli süpürgenin fişi prize takılmadan önce, süpürgenin kapalı olduğundan emin olunmalıdır. (Aksi halde, zemindeki küçük eşyalar vakumlanabilir ve zarar görebilir.) Doğru Süpürme Kuralları Süpürme sırasında aracın kullanım kurallarına uyulması, işin verimli olmasını sağlar, aracın ve yüzeyin zarar görmesini engeller. Süpürme işlemine geçmeden önce, zemindeki keskin(çivi, toka, vida vb.) ve yapışkan (bant, etiket vb.) parçaların elle alınması gerekmektedir. Alınmadığı takdirde, keskin parçalar, hortumun ve toz torbasının yırtılmasına ve delinmesine neden olur. Yapışkan parçalar ise, hortumun ve borunun içinde yapışıp kalarak süpürgenin vakumlama gücünün azalmasına neden olur. Süpürme işlemine geçmeden önce yapılması gereken diğer bir iş de mekândaki taşınabilir (sandalye, koltuk, sehpa vb. ) eşyaların zeminden alınmasıdır. Bu durum, süpürme işleminin daha rahat ve hızlı yapılmasını sağlar. Aynı zamanda, süpürgenin ve aparatlarının eşyalara çarparak zarar görmelerini engeller. Süpürme işlemi sırasında sağ ayak önde olmalı ve süpürgenin kablosu omuza atılarak kablonun arkada kalması sağlanmalıdır. Böylece hem işin kolay yapılması sağlanır hem de kablo zarar görmemiş olur. Süpürme yönü, halının dokuma istikametinin tersi yönünde olmalıdır (Halının dokuma yönü, el, halı yüzeyinde gezdirilerek anlaşılabilir. El, yüzey üzerinde rahat hareket edebiliyorsa, halı dokuma yönü o taraftır.). Bu yöntem sayesinde, halı tüyleri havalandırılarak daha altlardaki tozların da alınması sağlanmış olur. Malzemelerin Tekniğine Uygun Toplanması Süpürme işlemi bittikten sonra, aracın ve aparatların önce temizlenmesi, daha sonra da kuralına uygun olarak toplanması ve muhafaza edilmesi gerekmektedir. Elektrikli süpürge toz torbaları veya toz hazneleri dolmuşsa bunlar mutlaka değiştirilmeli veya temizlenmelidir. Süpürgenin hortumu, borusu ve aparatları birbirinden ayrılmalıdır. Bunlar birbirinden ayrılmadığı takdirde, araya yerleşen tozlar zamanla oksitlenmeye yol açar ve parçaların birbirine kaynamasına neden olur. Süpürge hortumu, keskin dönüşler yapmayacak şekilde duvara asılı olarak muhafaza edilmelidir. Borular birbirinden ayrılmalı ve yatay olarak muhafaza edilmelidir. Fırçalar temizlenerek uygun bir şekilde muhafaza edilmelidir. Süpürge kablosu, süpürgenin üzerine belli bir çap

20 22 alacak şekilde ( keskin dönüşler yaptırmadan) sarılmalı, rastgele bırakılmamalıdır. Ergonomi Kurallarına Uygun Çalışma Çalışma sırasında ergonomi kurallarına uyulması, çalışan personelin sağlık problemleri yaşamasını engeller. Elektrikli süpürgeyi yerden kaldırırken, bel yerine dizlere ağırlık verilmelidir. (Yanlış uygulama, bel omurlarına zarar verecektir.) Elektrikli süpürgelerin, boşaltılarak kullanılabilen bez toz torbaları yerine bir kez kullanılıp kapasitesi dolduğunda atılan kâğıt toz torbalar tercih edilmelidir. Elektrikli süpürgenin fişe takılı olup olmadığına dikkat ediniz.

UYGULAMA FAALİYETİ 21 UYGULAMA FAALİYETİ

22 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçme Soruları Aşağıdaki bilgileri okuyarak, doğru olanları (D) veya yanlış olanları (Y) olarak işaretleyiniz. 1 ( ) Süpürme aracı ve aparatlarını belirlemek için, süpürülecek zeminin özelliğinin bilinmesi önemlidir. 2 ( ) 3 ( ) 4 ( ) Süpürgenin borusu parçalarına ayrılmalı ve yatay olarak muhafaza edilmelidir. 5 ( )Sert zeminleri süpürürken genel temizlik fırçası, sert zemine göre ayarlanmalıdır. 6 ( ) Elektrikli süpürgeler kullanma talimatında belirtilen elektrik gücündeki prizlere takılmalıdır. Aksi hâlde priz yanar. 7 ( )Toz torbası doluyken süpürme işlemine devam edilirse, motor zorlanır ve yanabilir. 8 ( ) Süpürme işlemi sırasında, süpürge hortumunun ve toz torbasının zarar görmemesi için yüzeydeki çivi, toka vb. parçalar elle alınmalıdır. 9 ( ) Süpürme işlemi sırasında, süpürge hortumundan tutularak sürüklenirse iş kolaylaşır.

BAŞLIK 23 NOTLAR.

24 BAŞLIK UYGULAMA FAALİYETİ-3 AMAÇ Bu faaliyet ile uygun araç gereç sağlandığında, hastane temizlik hizmetleri departmanında tekniğine ve kuralına uygun olarak zeminleri silebileceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizdeki hastanelere giderek zemin silme işlemi için ne tür araç ve gereçlerin kullanıldığını araştırınız. Zemin silme işleminin nasıl yapıldığını ve silme işlemi sırasında nelere dikkat edilmesi gerektiğini gözlemleyiniz. Temizlik gereçleri satan firmalara giderek katalog, broşür vb. kaynaklar alınız. Aldığınız bu bilgileri sınıfta arkadaşlarınıza uygulama yaparak anlatınız. ZEMİN SİLME MALZEMELERİ Zemin Silmenin Tanımı Zeminlerdeki kirlerin, lekelerin ve mikropların su, kimyasal maddeler ve temizlik araçları ile ortamdan alınmasına zemin silme denir Zemin Silmenin Önemi Estetik açıdan hoş bir görünüm elde edilir. Yüzeyler korunur. Kullanım şartları iyileştirilir. Dezenfeksiyon ve hijyen sağlanır. Sağlıklı bir ortam oluşturulur. Silme Araçları Çift Kovalı Paspas Arabası İki ayrı renkteki kova ve kovalar arası dönebilen mob sıkma presinden oluşmuştur. Kovaların biri mavi (temiz bölüm), diğeri kırmızı (kirli bölüm) renktedir. Çift bölmeleri sayesinde değişik temizlik gereçlerinin kullanım kolaylığını sağlar. Paspas (Mob) Çeşitleri Metal veya ahşap sapın ucundaki tutucu parçaya takılmış çeşitli elyaf karışımından oluşmuş tekstil parçalarına paspas (mob) denir. Islak Paspas a. Tanımı Elyaf karışımından oluşmuş tekstil parçalarının solüsyonla ıslatılarak hazırlanmasıyla oluşturulan paspasa ıslak paspas denir.

BAŞLIK 25 3 b. Özellikleri Bu paspaslar, Genellikle %60 pamuk % 40 polyester karışımlıdır. İstenirse %100 pamuk ipliğinden de üretilebilir. Açık veya kapalı uçlu, bantlı veya bantsız olabilir. Kendi ağırlığının üç misli su emer. 90 derecede, 150 defa yıkanabilir. Yeni alınan moblar bir gece suda bekletildikten sonra kullanılmalıdır. c. Kullanım Alanları Bütün sert zeminlerde kullanılabilir. Zeminin özelliğine göre temizlik maddesi seçilmeli ve solüsyon, doğru oranlarda hazırlanmalıdır. Yanlış ve gereğinden fazla temizlik maddesi kullanılırsa zemin zarar görür. Bu da enfeksyon riskini artırabilir. d. Bakımı Moblar; rahat, konforlu ve seri olmaları nedeniyle en çok tercih edilen temizlik araçlarıdır. Uzun süre kullanılabilmeleri için bakımlarının iyi yapılması gerekmektedir. İş bitiminde çamaşırhaneye indirilen ıslak moblar, bir torbanın içine konarak 90 derecede yıkanabilir. Torba kullanılmadığı taktirde, makinenin mekanik gücü mob püsküllerinin birbirine karışmasına ve yıpranmasına neden olur. Islak moplar, yıkandıktan sonra açık havada kurutulmalıdır. Böylece, küf ve bakteri oluşumu önlenmiş olur ve ıslak mob kötü kokmaz. Nemli Paspas a. Tanımı Elyaf karışımından oluşmuş tekstil parçalarının su veya solüsyonla nemlendirilerek hazırlanmasıyla oluşturulan paspasa nemli paspas denir. b. Özellikleri Bu paspasların ipleri, ıslak mob özelliklerinde olup 40, 50, 60 veya 80, 100 cm boyunda olabilir. Dokuma gövdeli olan bu paspasların gövdesi tamamen kapalı uçlu olabilir. Püskülleri bez üzerine kilitli dikişli ve saçakları kumaş üzerine dikişli olmak üzere iki modeli vardır. c. Kullanım Alanları Nemli paspas, zemindeki serbest kirlerin temizlenmesinde oldukça etkili bir mop çeşididir. Bu paspaslar, temizlik maddeleriyle nemlendirilerek (zeminde ıslaklık oluşturmayacak kadar) kullanılabilir. Bu paspaslar, doğru uygulandığı taktirde, hijyenik bir ortamın oluşmasında etkilidir. Havaya saçılan toz miktarını süpürmeye oranla 15 kata kadar azaltır.

26 BAŞLIK 3 d. Bakımı İş bitiminde nemli moplar, torbanın içine konarak 90 derecede yıkanabilir. Bu moplar, yıkama sonrası hemen kullanılacaksa kurutma işlemi yapılmaz. Kuru Paspas a. Tanımı Serbest kirlerin süpürülerek alınmasını sağlayan, elyaf karışımından oluşmuş tekstil parçasına kuru paspas denir. b. Özellikleri %100 akrilik orlon ipliğinden saçak olarak üretilen bu moplar doğal elektrostatik özelli- ğe sahip olduklarından iyi bir toz toplayıcıdır; bu yüzden, toz mopları olarak da adlandırılır. c. Kullanım Alanları Sert zeminlerdeki serbest kirlerin temizlenmesinde kullanılır. Kuru mopla yapılan bu işleme, tozsuz süpürme işlemi de denebilir. d. Bakımı Bu moplar asla ıslatılarak kullanılmaz. İp özellikleri nedeniyle 30 derecede yıkanmalıdır. Mop Aparatları: İki parçadan oluşur. Parçalardan bir tanesine mop takılır; diğeri ise paspas sapı olarak kullanılır. Mop ucu, kimyasal maddelere dayanıklı ve paslanmaz metalden imal edilmiştir. Mop sapı, floksal alüminyumdan imal edilmiştir ve okside olmaz. Silme Gereçleri İyi bir temizlik için kullanılması gereken faktörlerden bir tanesi de temizlik gereçleridir. Temizlik gereçleri, kirlerin ortamdan alınıp sağlıklı bir ortam elde edilmesi ve yüzeyin daha uzun ömürlü olması için gereklidir. Yalnız, her temizlik gereci her yüzeyde kullanılamaz. Bu nedenle temizlik gerecinin özelliğini ve hangi yüzeylerde kullanılabileceğini bilmek gerekir. Silme Gereçlerinin Kullanım Özellikleri Temizlik işlemlerinde kullanılan kimyasalların ph değerleri vardır. Ph, su ve diğer sıvıların ve katı maddelerin sudaki çözeltilerine verilen bir değerdir. Ph potansiyel hidrojen demektir.

BAŞLIK 27 3 Suya herhangi bir madde ilâve edilir. Sudaki hidrojen iyonlarının miktarı artarsa, çözeltiye asidik; azalır ise, alkali denir. Ph Skalası 0-4-7-10-14 güçlü asit, zayıf asit, nötr, zayıf alkali, güçlü alkali. Çalışmanın etkili olabilmesi için, yüzeylerin ve asit ve alkalilere karşı duyarlılığının mutlaka bilinmesi gerekir. Asit Maddeler: Ph 1-7 Kireç ve pas sökücüler Tuvalet temizleme maddeleri Dezenfektanlar Nötr Maddeler: Ph 7 Hassas yüzeyler için temizleme maddeleri ( cilalı yüzeyler ) Sıvı deterjan Sabunlar Zayıf Alkali Maddeler: Ph 8-9 Genel amaçlı temizlik maddeleri Ovma maddeleri Alkali Maddeler: Ph 9-12 Özel cilâ sökücüler Çamaşır deterjanları Kuvvetli Alkali Maddeler :Ph 12-14 Ağır kir ve yağ sökücüler Cilâ sökücüler Fırın temizleme maddeleri Zemine Uygun Silme Gereçleri Taş Zeminler -Asitten Etkilenen Taş Zeminler Mermer, traverten vb. Bu tip yüzeyler, üzerine asit değmesi sonucu bozulur. Bu yüzeylerin yapılarında bulunan bazı kimyasal maddeler, asit ile tepkimeye girerek sararma, kararma ya da gözenekler meydana getirme gibi istenmeyen durumları ortaya çıkarır. Nötr ya da alkali karakterli maddeler, bu tip yüzeyleri olumsuz yönde etkilemez. -Asitten Etkilenmeyen Taş Zeminler Granit, seramik vb. Bu tip yüzeyler asitten etkilenmemelerine rağmen, üzerlerindeki sır tabakalarının bozulup bozulmadığına dikkat etmek gerekir. Zira bozulmuş sır tabakalarının içine sızabilecek asit, malzemenin bozulmasına neden olur. Ahşap Zeminler Temizlik ürününün, yüzeyin özelliğine uygun olmasına dikkat edilmelidir. Cilâlı yüzeylerde, cilâya zarar verecek ürünler kullanılmamalı; temizlik, ahşap cilâsıda içeren temizlik ürünleriyle yapılmalıdır. Doğal görünümlü ahşap yüzeyler de ise, yapay bir parlaklık istenmeyeceği için, sadece hafif güçteki günlük temizlik ürünleriyle temizlik yapılmalı, cila içeren temizleyiciler kullanılmamalıdır. Ahşap zeminler problemli olduğu ve çok kolay yıprandığı için, hastanelerde pek tercih edilmemektedir. Elastik Kaplama Zeminler -PVC (Polivinilklorid) PVC, alkali ve asidik maddelere karşı dayanıklıdır; ancak alkol, eter, aseton ve benzin gibi maddelere dayanıklı değildir. Solventler, içerdikleri yumuşatma maddelerinin özelliklerini bozabilir. Bunun sonucu olarak PVC, elastikiyetini yitirerek sertleşip kırılganlaşır.

28 BAŞLIK 3 Zeminlerin Cilalanması Cila, yüzeylerin ömrünü uzatır, temizlenmesi kolaylaştırır, tozlanmayı önler ve estetik görünmesini sağlar. Zemin cilalanırsa, bir tabaka şeklinde zemini kaplayan cila üzerindeki trafik nedeniyle aşınacağından zeminin zarar görmesi önlenir. Gözenekli zeminlerde yağ ve kir ve kalıntıların gözeneklere girmesi çok daha kolaydır. Ancak, cilalama sonucunda gözenekler dolar, pürüzsüz, düzgün emiciliği engellenmiş bir tabaka meydana gelir. Böylece daha güzel bir görünüm sağlanmış olur. Cilalama mermer, traverten, PVC, linolium vb. sert ve yumuşak zeminlere uygulanır. Seramik ve fayans gibi yapay taşlarda cila uygulaması yapılmaz. Cilalama sırasında şunlara dikkat etmek gerekir: Yüzeydeki toz ve kirler iyice temizlenmedikçe cila sürülmemelidir. Havanın ve ortamın tozlu olduğu zaman cilalama yapılmalıdır. Sadece parlatma yapılacaksa az cila kullanmaya özen gösterilmelidir. Fazla cila girinti ve çıkıntıların içine girerek görüntüyü bozabilir. Parlatma için yüzey iyice ovulurken, bütün cila izleri silinmelidir. Zararları önlemek ve ekonomik kullanımı sağla- mak için, depodan çıkarılan cila miktarı kontrol edilmeli, kuruyup ziyan olmaması için iş bitince kapağı kapatılmalıdır. Cila Çeşitleri Cilalar kristalize ve polimerize olmak üzere iki çeşittir. Genellikle sert cila olarak bilinen kristalize cila ile yumuşak cila olan polimerize cila arasında şu farklar bulunmaktadır: Kristalize cila sadece mermer, traverten gibi doğal kalkerli taşlara uygulanır. Yumuşak zeminlerin cilalanması da polimerize cila kullanılır. Kristalize cilada aşınan yerlere lokal yama yapılabilir. Oysa polimerize cilada zemindeki tüm cilayı söküp yeniden uygulama yapmak gerekir. Kristalize uygulaması zor ve uzun süren ancak, dayanıklı ve görüntü olarak daha üstün ciladır. Polimerize cila ise, daha çabuk ve elle uygulama yapılabilen ancak çabuk aşınan bir ciladır. Kristalize cilanın ilk uygulaması oldukça pahalı olmasına rağmen bakımı kolay, dayanıklı ve lokal yenileme olanakları nedeniyle, uzun süreçte polimerize ciladan daha ekonomiktir. Kristalize cila uygulamasında, gerektiğinde sadece cila uygulaması yapılan birkaç metre karelik alanın trafiğe kapatılması yeterlidir. Oysa polimerize cilada, cilalama bitene kadar alana kesinlikle girilmemesi gerekir. Kristalize cila yapılırken şu işlem basamakları uygulanır: Zemin iyice temizlenir, Kurutulur, Cila makinesinin aparatına ped takılır, Kristalize cila sprey edilerek makine yardımıyla cila üzerinde gezdirilir. Bu işlem üç ya da altı kat arasında istenen parlaklık sağlanıncaya kadar

BAŞLIK 29 3 sürdürülür. Bu cila uygulaması ile zeminde ek bir katman oluşmaz, zemin kimyasal işlem ve ısı sonucunda kendi parlaklığını ortaya çıkarır. Polimerize cilada ise uygulanan işlem basamakları şöyle sıralanabilir: Öncelikle zemin kir ve eski cila kalıntılarından arındırılarak kurumaya bırakılır. Kurumayı kolaylaştırmak için zemin kuru mopla silinir, Polimerize cila, presli kovanın içine konularak, ıslak püsküllü mop ya da preste sıkılabilir nemli mop ile tüm zemine eşit olarak sürülür, Zemin kurumaya bırakılır, Bu işlem zemine en az üç kat cila sürünceye kadar devam eder. Cila kuruduğunda zemin üzerinde bir film tabakası şeklinde parlaklık oluşur. İşlem bittikten sonra periyodik olarak cilaya uygun solüsyonla cilalanmış yüzeyin bakımı yapılır. Kirlilik Kirlilik, steril bölgeler haricinde sert ve yumuşak bölgelerin her ikisinde de mevcuttur. Kirliliğin dış kaynakları, kolayca görülebilen çamur, toprak, kireç, kum veya daha zor meydana çıkan, duman, is ve havayla taşınan tozlardır. İç kaynaklar ise, kulla- nılan pis sular, ağız ve burun salgıları, ölü deri kırıntıları, saçlar vb. şeylerdir. Bunun yanında kirler; klimadan, binada bulunanlardan, ayakkabılar, eller, elbiseler ve saçlar vasıtasıyla bir bölgeden, başka bölgeye ve dışarıdan içeriye taşınırlar. Kir değişik yöntemler kullanılarak temizlenebilir. Bunlar tek tek olabildiği gibi, bazen aynı anda da uygulanabilir. Konumuz açısından başlıcaları; yıkamak, ağartmak, asidik ortamda temizlemek, organik çözücülerle veya leke çıkarma işlemi ile temizlemektir. Kir Çeşidine Göre Silme Gereçleri a. Kir Tanımı Bir yüzey üzerinde estetik açıdan görünümü bozan, insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen, yüzeye zarar veren, yabancı ve istenmeyen maddelere kir denir. Kir çeşitleri 4 ayrı kategoride incelenir: b. Çeşitleri Aşağıdaki şekilde verilmiştir.

30 BAŞLIK 3 c. Özellikleri Kirler, farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere sahip olabilir. Bu nedenle, temizlik işlerinde kaliteli bir sonuç elde edilmesi için, kirlerin yapısının bilinmesi gerekmektedir. Kirin özelliklerinin bilinmesi, kullanılacak temizlik yöntemi ve temizlik gerecinin tespiti açısından çok önemlidir. Temizlik işlemi sırasında yüzeyin zarar görmemesi de dikkat edilmesi gereken diğer bir husustur. Serbest Kir Toz, kâğıt, toprak, saç vb. maddeler serbest kirdir. Bunlar, süpürme ve kuru moplama yöntemleriyle ortamdan uzaklaştırılabilir. Bağlı Kir Kan ve vucut salgıları vb. kirler bağlı kirlerdir. Bu tür kirlerin temizlenebilmesi için, su ve kimyasal madde kullanmak gerekir. Hazırlanan solüsyonlar ve kullanılan mekanik güç, bu tür kirlerin yüzeyden çok rahat bir şekilde alınmasını sağlar. Kimyasal ve Mekanik Bozulma Kimyasal bozulma, geri dönüşümü olmayan bozulma çeşididir. Çökme, erime, yanık ve pas şeklinde oluşabilir. Çeşitli maddelerce etkilenmesi sonucunda malzemenin orjinalliği bozulur. Musluğun kromajının atması sonucunda yüzeyde pas oluşması, halının yanması buna örnek olarak verilebilir. Bu durumda bozulan malzeme sökülür ve yenisi ile değiştirilir. Mekanik bozulma, geri dönüşümü olan bozulma çeşididir. Çizik vb. şekilde oluşabilir. Cilalı yüzeyin çizilmesi buna örnek olarak verilebilir. Mikroorganizmalar Hastalık yapıcı mikroskobik canlılardır. Bakteri,virus, mantar, küf vb. Hastalık yapıcı bu kirler, sıcak su ve uygun solüsyonlar ve temizlik araçları ile yüzeyden uzaklaştırılabilir.

UYGULAMA FAALİYETİ 31 UYGULAMA FAALİYETİ

32 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçme Soruları (Çoktan Seçmeli Sorular) 1) Aşağıdakilerden hangisi Ph skalası için söylenemez? A) 1-14 arası bir değerdir. B) Tam ortası, 7 nötrdür. C) 0-7 arası asit değeridir. D) 7-14 arası asit değeridir. 2 )Aşağıdakilerden hangisi asit maddelere örnek olarak verilemez? A) Kir sökücüler B) Pas sökücüler C) Tuvalet temizleyicileri D) Cilâ sökücüler 3 )Sert zeminlerdeki kirlerin su, kimyasal maddeler ve temizlik araçları ile ortamdan alınmasına ne denir? A) Süpürme B) Silme C) Toz alma D) Yıkama 4)Ahmet kuru mopları yıkanması için çamaşırhaneye götürür. Kullanmak üzere almaya gider. Fakat mopları büzüşmüş ve ipleri keçe haline gelmiş şekilde bulur. Yukarıdaki sorunun yaşanmaması için ne yapılmalıydı? A) Moplar torba içinde yıkanmalıydı. B) Moplar 30 derecede yıkanmalıydı. C) Moplar açık havada kurutulmalıydı. D) Moplar yıkanırken kimyasal madde kullanılmamalıydı. 5) Aşağıdakilerden hangisi zemin silmenin nedenlerinden bir tanesi değildir? A) Hoş bir görünüm için B) Sağlıklı bir ortam için C) Daha çok hasta gelmesi için D) Yüzeylerin korunması için 6 )Aşağıdakilerden hangisi asitten etkilenen zeminlere örnek olarak verilebilir? A) Granit B) Seramik C) Traverten D) PVC 7 )Kuru moplara neden toz mopları da denir? A) %60 pamuk ipliğinden üretildiği için B) Nemlendirilerek kullanıldığı için C) %40 polyester ipliğinden üretildiği için D) Doğal elektrostatik özelliğe sahip oldukları için 8) Aşağıdakilerden hangisi silme araçlarına örmek olarak verilemez? A) Nemli paspas B) Tek kovalı paspas arabası C) Bezler D) Islak paspas

BAŞLIK 33 NOTLAR.

34 BAŞLIK ÖĞRENME FAALİYETİ-4-4 AMAÇ Bu faaliyet ile uygun araç gereç sağlandığında hastane temizlik hizmetleri departmanında, zeminleri tekniğine ve kuralına uygun olarak silebileceksiniz. ARAŞTIRMA Hastanelere giderek zemin ve kir çeşitlerini araştırınız. Aldığınız bu bilgileri arkadaşlarınıza anlatınız. ZEMİNİ SİLME Zemine Uygun Malzeme Hazırlama Kimyasal madde ile solüsyon hazırlama sırasında, kimyasal maddenin ele ve göze temas etmemesine dikkat edilmelidir. Eğer temas söz konusu olduysa, el ve yüz bol su ile yıkanmalıdır. Uygulama öncesinde kullanılacak tüm malzemelerin eksiksiz olduğundan emin olunmalıdır. Paspas arabasının, temiz su kovasına (mavi renkte olana) su ve uygun ölçekte kimyasal ürün konulur. Temizliğin etkili olabilmesi için kullanılacak suyun sıcak olması gerekir. Ayrıca ıslak mob da temiz olmalıdır. Silme Öncesi Zeminde Gerekli İşlemleri Uygulama Süpürme: Etkili bir sonuç için, zemindeki serbest kirler, silme öncesi alınmış olmalıdır. Bu işlem, zemindeki serbest kir miktarına göre, elektrikli süpürge veya diğer araçlarla gerçekleştirilebilir. Eşyaların düzenlenmesi: Uygulama alanında paspaslama işlemine engel olabilecek unsurlar (sandalyeler, çöp kovaları, kablolar vb. eşyalar) yüzeyden alınmalıdır. Silinecek Alanlarda Gerekli Uyarıların Yapılması a. Şerit çekme: Silinecek zeminde yüksek kalitede dezenfekte işlemi gerçekleştirilmek isteniyorsa bu uyarı sistemi kullanılabilir. Yani zemin dezenfekte oluncaya kadar o alana insanların gir-

BAŞLIK 35 4 mesi istenilmiyorsa bu yöntem kullanılabilir. Şerit çekme uyarısı, özellikle hastanelerde tercih edilen bir yöntemdir. b. Kaygan zemin levhası yerleştirme: Temizlik işlemi sırasında insan trafiği sürüyorsa ıslak zemin uyarı levhası kullanmak hem olası kaymaları ve kazaları, hem de temizlenen alanlara basılarak hızla yeniden kirlenmeyi önleyecektir. İnsan trafiği kontrol edilemiyor ise, kuru paspaslar ile zemini hemen kurulamak, bir çözüm olarak düşünülebilir. Zemini Tekniğine Uygun Silme Yukarıda bahsedilen tüm hazırlıklar yapıldıktan sonra yapılması gerekenler aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. -Çalışmanın başlangıç ve bitiş noktasını belirlemek gerekir. Genel olarak temizlik çıkışa en uzak noktadan başlayıp çıkışa doğru devam etmek gerekir. -İşleme, önce kenar ve köşelerden başlamak ve daha sonra açık alanlarla devam etmek gerekir. Bu işleme alan belirleme denir.bunun yararları S hareketi yapılarak zeminden alınan kirlerin süpürgeliklere ve köşelere hapsedilmemesini sağlar. Eğer alan çok büyük ise bu alanları küçük uygulama alanlarına ayırmak, temizliğin kalitesini arttıracaktır. -Paspas püskülünü temiz solüsyon kovasında ıslattıktan sonra, paspas presini temiz su kovası üzerine getirip suyun ihtiyaçtan fazlasını sıkmak gerekir. -Kenarlardan sonra orta alanın temizliğinde ise S metodu kullanılmalı ve paspas zeminden mümkün olduğunca az kaldırılmalıdır. Bu şekilde kirlenen paspas, kirli su kovasında kirlerinden arındırılmalı ve sıkma presi kirli kova üzerine çevrilerek bu kovaya sıkılmalıdır. -Paspas, bu işlemden sonra temiz solüsyon kovasına daldırılmalıdır. -Ağır kirli alanların temizliğinde ise, paspas, solüsyon kovasında ıslatıldıktan sonra, çok az sıkılır. -Zemine daha fazla solüsyon bırakılması sağlanır. -Paspas tamamen sıkılır ve zemindeki solüsyon toplanır. Temas süresi uzatılarak kimyasal etki artırılmış ve daha iyi bir sonuç elde edilmiş olur. Malzemelerin Doğru Toplanması Zemin temizliği sona erdikten sonra, yüzeyin kuruması beklenir. Zemin kuruduktan sonra, zeminden alınan bütün eşyalar, yerine düzgün bir şekilde yerleştirilir. Zemin silme malzemeleri, temizlenmek üzere temizlenecek mekâna götürülür. Kirli su, kovalardan boşaltıldıktan sonra pisliklerin ve artık ürünlerin kalmamasına dikkat edilerek kovalar temizlenir. Paspas püskülü, yıkanması için çamaşırhaneye götürülür. Ergonomi Kurallarına Uygun Çalışma Silme işlemi sırasında çalışan personelin vücudunun dik olması, çok önemlidir. Bu sayede, bel sağlığı korunmuş olur. Çalışan personelin bir eli sopanın ucunu tutmalı, diğer eli ise, sopanın ucunu tuttuğu elin altında olmalı. Altta tutulan el, paspasa yön vermek için kullanılır. Silme öncesi alandaki eşyaların alınması sırasında, eşyalar yerden kaldırılırken ağırlık, bel yerine dizlere verilmelidir.

36 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 37 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçme Soruları Aşağıdaki bilgileri okuyarak, doğru olanları (D) veya yanlış olanları (Y) olarak işaretleyiniz. 1 ( ) Orta alanın temizliğinde S metodu kullanılmalıdır. 2 ( ) Islak zemin levhası, yüksek kalitede dezenfeksiyon elde edilmesi için kullanılır. 3 ( ) Silme işlemi sırasında çalışan personelin vücudunun dik olması çok önemlidir. 4 ( ) Paspas arabasının temiz su kovasına (kırmızı renkte olana) su ve uygun ölçekte kimyasal ürün konulur. 5 ( ) Ağır kirli alanların temizliğinde paspas, solüsyon kovasında iyice sıkıldıktan sonra zemin silinir.

38 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Değerlendirme ölçeğine göre kendiniz ya da arkadaşınızın yaptığı çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre EVET, HAYIR seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. İşaretleme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek eksiklerinizi tamamlayınız.

BAŞLIK 39 NOTLAR.

40 BAŞLIK ÖĞRENME FAALİYETİ - 5 AMAÇ Bu faaliyet ile uygun araç gereç sağlandığında hastane temizlik hizmetleri departmanında, zeminleri tekniğine ve kuralına uygun olarak temizleyebileceksiniz. ARAŞTIRMA Hastanelere giderek zemin ve kir çeşitlerini araştırınız. Aldığınız bu bilgileri arkadaşlarınıza anlatınız. GENEL ALAN ZEMİN TEMİZLİĞİ Genel Alanlar Bu alanlar asansörler, merdivenler, koridorlar, idari birimler, otopark, toplantı salonu, depo, arşiv vb. Dikkat Edilmesi Gerekenler 1) Genel alan olarak ifade ettiğimiz bu alanlar yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle çalışmaya başlamadan önce önlemler alınması gerekir. 2) Temizliğe başlamadan önce çalışma alanına uyarı levhaları konulmalıdır. 3) Uygulama alanında paspaslama işlemine engel olabilecek unsurlar (sandalyeler, çöp kovaları, kablolar vb. eşyalar) yüzeyden alınmalıdır. 4) Uygulama öncesinde kullanılacak tüm malzemelerin eksiksiz olduğundan emin olunmalıdır. Paspas arabasının, temiz su kovasına su ve uygun ölçekte kimyasal ürün konulur. Temizliğin etkili olabilmesi için kullanılacak suyun sıcak olması gerekir. Ayrıca ıslak mop da temiz olmalıdır. 5) Etkili bir sonuç için, zemindeki serbest kirler zeminden silme öncesi süpürme ile alınmış olmalıdır. 6) Hazırlanan solüsyonla zemin silme işlemi yapılır. 7)Islak zeminler kurumadan levha kaldırılmamalıdır. Asansör Temizliği Hastane içerisinde bulunan katlar arası iniş çıkışı sağlayan asansörler farklı tiplerde olabilir. Asansör çeşitleri : Personel, hasta, ameliyathane, tıbbi atık, servis asansörü, yemekhane vb. Asansör zeminleri: Plastik, mermer, pvc vb. malzemelerden yapılmıştır. Zemine uygun kimyasallı temizlik maddeleriyle gerekli önlemler alındıktan sonra temizleme işlemi kurallarına uygun olarak yapılır.

BAŞLIK 41 5 Gün içerisinde üç defa ve yoğunluğa göre de yapılan bu temizlik işlemi gece görevlileri tarafından ayrıntılı olarak yapılır ve dezenfekte edilir. Koridor ve Merdiven Temizliği Hastane içerisinde bulunan tüm alanların birbirine geçişini sağlar. Diğer alanlar ne kadar iyi temizlenirse temizlensin koridorların kirli olması bu alanlarında kirlenmesine ve hastanede bulunan kişilerin rahatsız olmasına neden olur. Merdiven zeminleri: Taş, mermer, mozaik, metal vb. malzemelerden yapılmıştır. Zemine uygun solusyonla ve temizlik araçları ile uygun önlemler alındıktan sonra temizleme işlemine başlanır. Kulanılan yoğunluğa göre, günlük temizleyicilerle kurallara uygun olarak temizlik işlemi yapılır. Periyodik olarak makinalarla yıkanır. Yangın merdiveni : Binanın dış cephesinde bulunan demirden veya çelikten yapılmış merdivenlerdir. Sadece yangın esnasında kullanılacak olmasına rağmen, düzenli olarak temizlik ve bakımlarının yapılması gerekir. Aksi halde yangın esnasında kazalara ve yaralanmalara sebep olabilir. Yangın merdivenlerinde yıkama işlemi yapılmaz. Aksi halde metal yüzeyin yapısının bozulmasına neden olur. İdari Birim Temizliği Bu alanlarda genelde idari çalışmalar yürütülür. İdari birim zemin çeşitleri: Halı, ahşap, seramik vb. Bu alanlar gündüz çalışma alanları olduğu için temizliği idari birim mesai bitiminde yapılır. Zemin günlük temizleyicilerle kurallara uygun olarak temizlenir. Toplantı Salonu Temizliği Toplantı, seminer ve konferanslar için hazırlanmış özel amaçlı salonlardır. Toplantı salonu zemin çeşitleri: Halı, mermer vb. Genellikle halı kaplı olan bu zeminde kullanıma açık olduğu zamanlarda temizlik kurallarına uygun vakumlu temizlik ve leke kontrolü yapılır. Bekleme Salonu Temizliği Hastane girişinde bulunan, hastaların ilk olarak işlemlerini yaptırdıkları alanlardır. Hastalar ilk izlenimleri bekleme salonunda alır. Bu alanın temizliği gatem personeli tarafından yapılmaktadır. Bekleme salonu zemin çeşitleri: mermer, taş, mozaik vb Gün içerisinde yoğunluğa göre saat başı yapılan bu temizlik işlemi gece görevlileri tarafından ayrıntılı olarak yapılır ve dezenfekte edilir.

42 BAŞLIK 5 Depo Temizliği Hastane için gerekli araç gereçlerin konulduğu bölümdür. Depo çeşitleri: Sıhhi sarf, çamaşır, makine, temizlik araç gereçleri, yatak vb. Yürüyüş Yolları Hastanede bulunan personelin, hastaların ve hasta yakınlarının çevreyi dolaşmak, dinlenmek veya diğer alanlara gitmek için kullandıkları yollardır. Bu yolların etrafında farklı bitkiler bulunabilir. Bitkilerin yetiştirilmesi ve bakımından bahçıvanlar sorumludur. Yollara atılmış çöpler ve düşen yapraklar süpürülür. Çöp kovaları boşaltılır ve temizlenir. Çamaşır depoları günlük, diğer depolar periyodik olarak zemine uygun temizlenir. Arşiv Temizliği Hastane evraklarının bulunduğu bölümdür. Arşiv bölümü uygun temizleyicilerle haftasonu nöbetçi memur ya da süpervizior kontrolünde yapılır. Ayrıca on beş gün ara ile ilaçlama yapılır. Dış Mekan Kullanım Alanlarının Zemin Temizliği Hastane büyüklüğüne göre değişen farklı bölümler içerir. Süs Havuzu Görünüm açısından alanları güzelleştirmek amacıyla değişik şekillerde ve farklı malzemelerden yapılır. İçinde bulunan suyun temiz olmasına dikkat edilmelidir. Günlük olarak içine düşen çöpler alınır ve çevresi temizlenir. Periyodik olarak içindeki su boşaltılır ve havuz içi yıkanır. İçinde bulunan dekoratif araçların uygun şekilde bakımı yapılır.

BAŞLIK 43 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçme Soruları Aşağıdaki bilgileri okuyarak, doğru olanları (D) veya yanlış olanları (Y) olarak işaretleyiniz. 1 ( ) Hastane bahçesinde bulunan çiçeklerden bahçıvan sorumludur. 2 ( ) Süs havuzlarının içi her gün boşaltılır ve temizlenir. 3 ( ) Temizlik makinaları işi bitince çalışma alanının bir köşesine bırakılır. 4 ( ) Toplantı salonu günlük temizlenir. 5 ( ) Kimyasal temizleyiciler kullanılırken maske kullanılır.

44 BAŞLIK NOTLAR.

BAŞLIK 45 MODÜL DEĞERLENDİRME Mermer zemin özelliğine sahip yüzeyin süpürme ve silme işlemlerini yapınız. DEĞERLENDİRME Zemin temizliği modülü, faaliyetleri ve araştırma çalışmaları sonunda kazandığınız bilgilerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi için öğretmeniniz size ölçme aracı uygulayacaktır. Siz de bu uygulamayı yaparak kendinizi değerlendiriniz. Eksik veya hatalı olduğunuz konulara geri dönünüz. Modülü bitirme değerlendirmesi için öğretmeninizle iletişim kurunuz.