ŞEHİRLERİN İTİBARI VE YEŞİL GÜNDEM: Yeşil Binaların Ekonomik ve Çevresel Yararları 12 Aralık 2014 Osman Balaban Orta Doğu Teknik Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü
kapsam Şehirler, İtibar ve Yeşil Gündem kavramları Yeşil Gündem için Bina Sektörünün önemi Yeşil Binalar Araştırması ndan önemli tespitler ve sonuçların paylaşılması 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 2
şehirlerin itibarı Kentlerin itibarı önemli bir tartışma konusu 21. yüzyıl, kentlerin yüzyılı olacak Kentsel nüfus artışı: 2010 yılında %50, 2030 yılında %60 2050 yılında dünya kentlerinde 6.3 milyar insan yaşıyor olacak Kentsel ekonomik büyüme: Önemli ekonomik aktiviteler kentlerde Milli gelirin, AGÜ de %55 i, GOÜ de %73 ü ve GÜ de %85 i kentlerde oluşuyor Bazı kentler ülkelerden daha zengin; Tokyo nun GDP si 1.9 trilyon USD 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 3
şehirlerin itibarı Kentler; insan ve sermaye hareketliliğinin birinci adresi Ancak bu durum her kent eşit derecede geçerli değil Bazı kentler birinci hedef konumunda ve bunlar aslında itibarlı kentler 2014 yılı itibariyle dünyanın en itibarlı şehirleri arasında ilk üç: Vienna (Austria); Munich (Germany); Sydney (Australia) Oslo, Vancouver, London, Barcelona, Montreal ve diğerleri 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 4
şehirlerin itibarı Kentlere itibar kazandıran temel unsurlar: 1) Güçlü Ekonomi 2) Etkin Yönetim 3) Nitelikli Kentsel Çevre Üretimin niteliği, teknolojik gelişmişlik, istikrarlı yatırım ortamı, lider firmalara ev sahipliği... Güvenli bir kent, saygın yönetim kadrosu ve yapısı, ekonomi, çevre ve toplumsal alalarda güncel ve öncü politikaların uygulanması Güzel bir kent, önemli ve öncü insanlara ev sahipliği, yaşayanlara nitelikli hizmet ve eylemlere ulaşma olanağı 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 5
şehirlerin itibarı Güvenli Kentsel Ortam, itibar unsurları içinde oldukça önemli Güvenlik sadece asayiş konusu değil! Kentler konumları itibariyle riskli bölgelerde kıyılar, nehir kenarları, deltalar gibi kaynak çeşitliliğinin olduğu yerlerdeler çeşitli risk ve tehlikelere açıklar İçilen su, solunan hava, ekstrem iklim koşulları, doğal afetler önemli risk faktörleri olmamalı Bunun için etkin ve kapsamlı politikalar üretip uygulanması gerekir 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 6
şehirlerin itibarı yeşil gündem Kentlere itibar kazandıran önemli unsurlardan birisi yeşil - çevresel gündem Bir kentin bu gündeme ne kadar katkı yaptığı o kentin uluslararası sistemdeki yerini ve itibarını etkiliyor Bu katkının düzeyi, çevre alanındaki öncü, özgün ve ilerici politika ve eylemlere bakılarak ölçülüyor Bugün kentler küresel çevre sorunlarının çözümünde önemli aktörler haline gelmiştir 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 7
şehirlerin itibarı yeşil gündem Küresel çevre sorunlarının başında ise küresel ısınma ve iklim değişikliği geliyor Küresel ısınma ve iklim değişikliği ile kentler arasında sıkı bir ilişki var Kentler iklim sorununun önemli bir parçası Küresel ısınma ve iklim değişikliğine yol açan sera gazı emisyonlarının %75 i kent kaynaklı İklim değişikliğinin olumsuz etkileri kentlerde daha yoğun olacak Kentler iklim çözümünün de önemli bir parçası Çözüm odaklı eylem ve politikaların uygulama alanı kentler 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 8
İklim değişikliği ve kentler Kentlerde alınacak önlem ve uygulanacak politikaların, iklim sorununun çözümünde etkili olacağı yaygın kabul görmektedir Bu eylemler iki temel hedefe yönelik olarak tanımlanmaktadır: Önleme hedefli eylemler (mitigation actions): SG emisyonlarını ve dolayısıyla küresel ısınma ve iklim değişikliğini azaltmayı amaçlayan eylemler Uyum hedefli eylemler (adaptation actions): kentlerin ve kentlerde yaşayanların iklim etkilerine karşı dirençli hale getirilmelerini amaçlayan eylemler 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 9
İklim değişikliğini önleme eylemleri bağlamında bina sektörü 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 10
yapı sektörü Yapı sektörü ve binalar enerji tüketimine bağlı olarak çevre sorunları ve iklim değişikliğine önemli düzeyde katkı yapmaktadır Konut ve ticari amaçlı yapılar: Dünyanın toplam sera gazı emisyonlarının %8 inden Dünyanın toplam elektrik tüketiminin %60 ından Amerika nın enerji kaynaklı CO 2 emisyonlarının %37 sinden AB nin birincil enerji tüketiminin %40 ı ile CO 2 emisyonlarının %25 inden sorumludurlar Gelişmekte olan ülkeler ileride başı çekecek Yeni ticari ve konut amaçlı bina inşaatı Çin de %7, Hindistan da %5 oranında büyürken gelişmiş ülkelerde bu oran %2 düzeyindedir 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 11
yapı sektörü Yapı sektörü ve binaların, diğer sektörler içinde iklim değişikliğini önlemede en yüksek potansiyele sahip olduğu hesaplanmaktadır Bina sektöründe yıllık emisyon azaltım potansiyelinin 2030 yılına kadar 5.3 ile 6.7 GtCO2-eq arasında olacağı ve bu potansiyelin büyük bölümünün bir ton karbon azaltımı başına 20 ABD Doları dolayında bir maliyet ile realize edilebileceği tahmin edilmektedir Economic mitigation potential by sectors in 2030 Source: IPCC (2007) 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 12
yapı sektörü Sürdürülebilir ve Yeşil Binalar! Yapı sektörünün iklim değişikliğine olan katkısını azaltmak için son dönemde sürdürülebilir inşaat ve yeşil bina kavramları ön plana çıkmaya başladı Sürdürülebilir inşaat; sürdürülebilirlik kavramının bina inşaatının her aşamasına uygulanması sonucunda, binaların inşa, kullanım ve yıkım aşamalarında çevreye olan etkilerini en aza indirilmesini hedefler İklim ve çevre dostu bina inşaatını dünya kentleri genelinde yaygınlaştırmayı amaçlar Sadece yeni binalar ile ilgili olmayıp, mevcut binaların rehabilitasyonu ve yeniden kullanımı süreçlerinde de dikkate alınmaktadır 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 13
sürdürülebilir ve yeşil binalar Pek çok ülkede iklim dostu-yeşil bina inşaatını teşvik etmek için yeşil bina konseyleri kurulmuş durumda Bunların başında LEED ve BREEAM gelmektedir. CASBEE ise Japonya nın öncülüğünde Asya da yaygınlık kazanmaktadır 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 14
İklim değişikliği ve bina sektörü: Japonya deneyimi 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 15
Tokyo yeşil binalar araştırması Tokyo Yeşil Binalar Araştırması: Yeşil bina uygulamalarının sağladığı yerel ve küresel faydanın kantitatif olarak hesaplanması amacıyla yapıldı Yerel yarar: enerji tüketiminin azaltılmasına bağlı olarak ortaya çıkan ekonomik kazanç olarak tanımlandı Küresel yarar: karbon emisyonlarının azaltılması olarak tanımlandı Yeşil binalar ile rehabilite edilmiş binalarda enerji tüketimi ve bundan kaynaklı karbon emisyonlarını hesaplamak, bunu bazı benchmarklar ile karşılaştırarak ortaya çıkan iklim yararını hem emisyon azaltımı hem de ekonomik kazanç olarak hesaplamak 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 16
Japonya da bina sektörü Japonya da karbon emisyonlarının önemli bir bölümü bina kaynaklı 1990 a göre 2007 yılında SG emisyonları %9 dolayında artarak 1.37 milyar tona ulaşmıştır Bu artışta en büyük paya, %37 ve %45 lik oranlar ile ticari ve konut yapıları sahiptir Tokyo da 2008 yılında 63 milyon ton karbon salımı gerçekleştiği ve bunun yarısının binalardan kaynaklandığı tespit edilmiştir Bina sektörü Japonya da iklim değişikliğini önleme çalışmalarının merkezindedir Japonya bina enerji verimliliği alanında Asya da lider ülke konumundadır Oldukça gelişmiş bir inşaat sektörü var Yeşil binalara yatırım giderek artıyor Japonya deneyimi öğretici olabilir 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 17
Pasif Tasarım Stratejileri ECO-BOŞLUK Bina içine doğal ışığı daha fazla almak amaçlı boşluk Boşluğun etkin çalışması için çatıda güneş sensorları ve ayna sistemleri Boşluk aynı zamanda hava dolaşımı sağlamak ve kullanılmış havayı bina dışına enerji harcamadan atmak için tasarlanmış %15 elektrik tasarrufu sağladığı hesaplanmış 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 18
Pasif Tasarım Stratejileri CEPHE LOUVERLARI Bu louver lar güneş ışığının binaya doğrudan girmesini engelliyor Işığının, iç mekanın fazla ısınmasını engelleyecek şekilde bina içine dağılmasını sağlayan bir sistem Ayrıca doğal ışığı iç mekanı en etkin biçimde aydınlanlatacak şekilde bina içine sokmak için tasarlanmış, tavandaki sensörlerle destekli Amaç klima yükü ile ışıklandırma için enerji kullanımını azaltmak 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 19
Pasif Tasarım Stratejileri YEŞİL ÇATI VE CEPHELER Oldukça yaygın ve giderek artan bir diğer strateji Amaç, ısı adası etkisini azaltarak binanın aşırı ısınmasını engellemek Böylece binanın klima yükünü ve soğutma için harcanan enerji miktarını azaltmak Bir diğer strateji, binaların çatı ve yer seviyesinde su tutan döşeme kullanımıdır Binanın doğal yollardan soğutulmasına yardımcı olur 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 20
Aktif Tasarım Stratejileri ÖZEL PENCERE SİSTEMLERİ Low-E (Düşük Yayımlı) Çift Camlar Binaların termal yalıtım performansını iyileştirmek için kullanılır İki cam arasında özel bir kaplama/film bulunmakta ve bu film içeriye yüksek düzeyde güneş ışığı alırken ısının bir bölümünü iki cam arasında hapseder Hava Akımlı Pencere Sistemleri Yatay ve dikey yönde hava akımları yaratarak yazın sıcak havanın, kışın ise soğuk havanın pencerelerden bina içine geçişini engellemeyi amaçlar Böylece binanın klima yükü, yani ısıtma ve soğutma için enerji tüketimi azaltılır Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 12.12.2014 Bursa 21
Aktif Tasarım Stratejileri MERKEZİ ISITMA VE SOĞUTMA SİSTEMLERİ Binaların ısıtma ve soğutma için ihtiyacı olan buhar, sıcak su ve soğutma suyunun merkezi bir sistemden temin edilmesine dayanır Önemli oranda enerji tasarrufu sağlar BİNA ENERJİ YÖNETİM SİSTEMLERİ Binalarda tüketilen enerjiyi azaltmak için binanın enerji kullanım paternini bilgisayar sistemi ile izler değerlendirir ve performans artırımı için alınabilecek önlemleri belirler SOLAR PV PANELLER Henüz yüksek kapasiteli sistemlerin yaygınlaştığını söylemek zordur Binalarda tüketilen enerjinin küçük bölümüne karşılık gelecek enerji üretimi söz konusu Yüksek maliyet önemi engel 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 22
temel engeller Yatırım maliyeti İlk yatırım maliyeti yüksek, yeterli teşvik yok, enerji tasarrufu ile geri kazanım esas ekonomik fayda Firmalar maliyete kendileri katlanmak ve geri kazanım süresini beklemek zorundalar Bu da sektöre sadece büyük firmaların girmesine neden oluyor Yasal ve Kurumsal Kaos Sektörle ilişkili çok farklı kurum var ve mevzuat da dağınık, bu dağınık sistemi izlemek ve uymak zor Kapasitesi sınırlı firmalar bu alana girmekten imtina ediyorlar Bağlayıcı düzenleme yok, politikalar gönüllük esaslı Farkındalığın düşük olması Pek çok gelişmeye rağmen hala kullanıcılar düzeyinde farkındalık yeterli değil İnsanlar ev, ofis kiralarken/alırken enerji verimliliğine öncelik vermiyorlar 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 23
temel fırsatlar Siyasi Kararlık ve İstek Kamu ve özel sektörde iklim değişikliği ile mücadele konusunda pek çok ülkeye kıyasla yüksek bir kararlılık var Sosyal Sorumluluk Algısı Özel sektör firmaları sosyal sorumluluk konusuna büyük önem veriyorlar ve iklim değişikliği konusunu bu bağlamda ele alıyorlar Pek çok büyük firma sosyal sorumluluk projesi kapsamında katkıya açık Piyasa Aktörleri arası Rekabet İnşaat sektörü gelişmiş olduğu için ve uluslararası düzeyde önemli firmalar var Bir firmanın bir alana girmesi diğerlerini de sürüklüyor Firmaların İnovasyon Kapasitesi Beş büyük inşaat firması var ve bunların yenilikçi kapasiteleri yüksek Yeşil bina teknolojilerini geliştirmek ve dışarı pazarlamak istiyorlar, bu da sektörde yatırım ortamını geliştiriyor 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 24
İlginiz ve sabrınız için TEŞEKKÜRLER! 12.12.2014 Bursa Yeşil Şehirler Zirvesi: Şehirlerin İtibarı 25