ORTA GÜNEY BÖLGESİ AİLE ÇİFTÇİLİĞİ ÇALIŞTAYI 14 Ekim 2014 KONYA
GİRİŞ Aile çiftçiliğinin önemine dikkat çekmek amacıyla, Birleşmiş Milletler 66. Genel Kurulu nda alınan kararla, 2014 yılı Uluslararası Aile Çiftçiliği Yılı olarak ilan edilmiştir. Nitekim dünyadaki 570 milyon tarım işletmesinin 500 milyonu aileler tarafından işletilmekte olup; 475 milyon işletme, 2 hektardan daha az bir üretim alanına sahiptir. Bu işletmeler, tarımsal üretimin yaklaşık %56 sını üretmektedirler. Aile çiftlikleri tarım alanlarının, AB ülkelerinde %68 ini, Asya ülkelerinde %85 ini, Kuzey Amerika da %83 ünü, Güney Amerika da %18 ini ve Afrika ülkelerinde %62 sini işlemektedirler. Aile çiftçileri tarımsal girdiler ve desteklerden yeterince yararlanamamalarına rağmen, tarım arazilerinin önemli bir bölümünü işletmektedirler. Türkiye de de durum dünya geneli ile benzerlik göstermekte olup; 10 ha ve daha az arazi varlığı olan işletmelerin oranı % 83,35 i iken, işledikleri arazi toplam arazi varlığının % 42 sidir. Türkiye de Aile Çiftçiliğinin durumunu ortaya koyan yeterli çalışma olmamakla birlikte, tarımsal yapı dikkate alındığında bu konuda yapılacak çalışmalar orta ve uzun vadeli tarımsal planlamalar için önemlidir. Bu amaçla, 100 binden daha fazla çiftçisi olan Konya da Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı öncülüğünde, Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Pazarlama Daire Başkanı M. Lokman Ramazanoğlu, Projeler ve Kredilendirme Daire Başkanlığı nda görevli Dr. Melik Aytaç, çiftçiler, tüccarlar, serbest tarım danışmanları, ziraat odaları temsilcileri, üniversiteler ve araştırma enstitülülerinin içerisinde yer aldığı sektörün tüm paydaşlarının katılımıyla, 14 Ekim 2014 tarihinde Bölgesel Aile Çiftçiliği Çalıştayı düzenlenmiştir. Çalıştaya orta güney tarım bölgesini oluşturan Konya, Afyonkarahisar, Aksaray, Karaman ve Kayseri, Nevşehir ve Niğde illeri katılmıştır. Konya Vali Yardımcısı Erol ÖZKAN ve Konya İl Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Seyfettin BAYDAR ın açılışını yaptığı çalıştayda, öğleye kadar Aile Çiftçiliğinin katılımcı 7 il genelinde mevcut durumu, tüm yönleriyle ortaya konulmuştur. Bu çerçevede; Prof. Dr. Cennet OĞUZ tarafından Dünya da ve Türkiye de Aile Çiftçiliğine genel bir bakış, Türkiye de aile çiftçiliğinin önemi ve bölgesel bazda aile çiftçiliğinin tarım sektörü içerisindeki önemi üzerine bir sunum yapılarak, çalışma grupları öncesinde katılımcılar konu hakkında bilgilendirilmiştir. Çalıştay programı doğrultusunda, Aile Çiftçiliği Açısından Örgütlenme-Finansman-Destekler, Aile Çiftçiliği Açısından Pazarlama-Ürün Değerlendirme Değer Zinciri, Aile Çiftçiliği Açısından Bölgesel Kadın İşgücü, Çocuk İşçiliği, Kayıt Altına Alma, Aile Çiftçiliği Açısından Bölgesel Eğitim-Yayım ve Danışmanlık Hizmetleri Çalışma Grupları şeklinde dört ayrı çalışma grubu oluşturulmuştur.
1. GRUP AİLE ÇİFTÇİLİĞİ AÇISINDAN ÖRGÜTLENME-FİNANSMAN-DESTEKLER ÇALIŞMA GRUBU Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyelerinden Doç. Dr. Yusuf ÇELİK in moderatörlüğünde, Çalışma Grubu aşağıdaki tespitlerde bulunmuştur: ÖRGÜTLENME Öncelikli olarak, kooperatif politikalarının sürekli ve rasyonel olarak yapılandırılması, Kooperatif bilincinin gelişmesi için, üretici örgütleri ile ilgili yayım faaliyetlerinin sürekli ve etkin yapılmasının sağlanması, Aile Çiftçiliği Birlikleri oluşturularak, çiftçilerin ürünlerini kendilerinin pazarlayabilecekleri alanların oluşturulması, Kooperatiflerde, kooperatif işletmeciliği konusunda eğitim faaliyetlerinin yaygınlaştırılması, Üretici örgütlerinde nitelikli eleman istihdamı özendirilmesi, Kooperatiflerin ürün ve girdi piyasalarında etkin olabilecekleri, yapısal dönüşümün sağlanmasına yönelik Ar-Ge faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, Aile çiftçilerinin kooperatif yönetimlerinde etkin rol alabilmelerinin sağlanması, Kooperatiflerin sermaye tedarik ve kullanımlarının geliştirilmesi, Üretici ve üretici örgütlerinin, ulusal ve uluslararası hibe programlarından yararlanabilmeleri için gerekli bilgileri alabilecekleri başvuru merkezlerinin (sosyal yardımlaşma vakıfları, valilikler ve kaymakamlıklar vb.) oluşturulması ve bu merkezlere aile çiftçilerinin kolaylıkla ulaşması, Aile çiftlikleri konusunda uluslararası başarı örneklerinin incelenmesi, Aile çiftliklerinin rekabet üstünlüğünü sağlayıcı ve girdi maliyetlerini azaltıcı çalışmaların yapılması önemlidir. FİNANSMAN Tarımda sermaye devir hızının düşük olması nedeniyle, tarım sektörüne yönelik sübvanse olmuş devlet destekli kredi politikalarında süreklilik sağlanması, Aile işletmelerine, tarımsal kredi kullanım ilkeleri ve kaynakları konusunda yayım çalışmalarının artırılması, Küçük aile işletmelerinin bulunduğu bölge ve işletme tiplerine uygun mikro kredi uygulamalarının oluşturulması, Aile işletmelerinde işletme sermayesini karşılayacak kredi miktar ve faiz oranlarının bölge ve işletme tiplerine göre yapılandırılması, Aile işletmelerine uygun diğer finansal araçlarının geliştirilmesi konusunda Ar-Ge çalışmaların yapılması ve uygulama politikalarının oluşturulması,
Aile işletmelerinde kredi ihtiyaçlarının doğru tespiti ve rasyonel kredi kullanımı için muhasebe kayıtlarının tutulması, Özel banka kredilerine yönelik devlet denetimlerinin artırılması, Hibe kaynaklarının küçük aile işletmelerinin de yararlanacağı şekilde yapılandırılması ve başvuru koşullarının kolaylaştırılmasının sağlanması gerekmektedir. TARIMSAL DESTEKLER Tarımsal desteklerin AB ülkelerinde olduğu gibi, büyük aile işletmelerinde rekabet gücünü artıracak yapıda, küçük aile işletmelerinde ise; gelir çeşitlendirici ve artırıcı nitelikte yapılandırılması, Ürün prim destekleri dışında diğer destekleme araçlarının da tarım havzalarına göre yapılandırılması, Genç çiftçilerin sektörde büyük işletme kurmaları için teşvik ve destekleme modellerinin oluşturulması, Tarımsal destekler ile ilgili yayım çalışmaları artırılması, Bölgeler veya havzalar bazında optimal destekleme modellerini oluşturmak amacıyla, Bakanlık bünyesinde Üniversiteler ile işbirliği içinde konu uzmanlarından oluşan tarım politikası oluşturma birimi kurularak, süreklilik arz eden bir şekilde çalışması sağlanmalıdır. 2. GRUP AİLE ÇİFTÇİLİĞİ AÇIS INDAN PAZARLAMA-ÜRÜN DEĞERLENDİRME DEĞER ZİNCİRİ Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyelerinden Doç. Dr. Zeki BAYRAMOĞLU moderatörlüğünde, aile çiftçiliği açısından pazarlama, ürün değerlendirme, değer zinciri çalışma grubu aşağıdaki tespitlerde bulunulmuştur: Yasal olarak aile çiftçiliğinin tanımlanması, Aile çiftçiliğine yönelik destekler ve teşviklerin düzenlenmesi, Aile çiftçilerinin fuar, toplantı, seminer ve gezilere katılımının teşvik edilmesi, Örgütlenme bilincinin artırılması, Coğrafi işaretleme çalışmalarının yapılması, Belirli bölgelerde doğal olarak kümelenmiş ürünler için aile çiftçiliğine yönelik ortak stratejilerin oluşturulması, Yüksek maliyetli mekanizasyonların ortak kullanımının teşvik edilmesi, Koyun sütü, gilaburu ve yemliha patlıcanı gibi yerel ürünlerinin uzak pazarlara ulaştırılması, Başta Nevşehir ili olmak üzere eko turizmin geliştirilmesi, Turistlere yönelik yerel ürün tanıtımının yapılması, Özel ürünlere yönelik işleme sanayisinin geliştirilmesi (üzüm çekirdeği yağı), Tarımsal e-ticaret alt yapısının oluşturulması, Yöresel ürün festivallerinin yapılması önemli konular olarak ön plana çıkmaktadır.
3. GRUP AİLE ÇİFTÇİLİĞİ AÇISINDAN BÖLGESEL KADIN İŞGÜCÜ, ÇOCUK İŞÇİLİĞİ, KAYIT ALTINA ALMA Aksaray Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyelerinden Doç. Dr. Özgür SARI moderatörlüğünde, çalışma grubu aşağıdaki tespitlerde bulunulmuştur: Kadınların ürünlerini pazarlayabilecekleri mekanların belediyelerce sağlanması ve organik ürün pazarları kurulması, hal yasasının gözden geçirilmesi, Kadın erkek ücret farklılığı ve sigortalarının yapılıp yapılmadığının SGK il müdürlükleri tarafından denetlenmesi, Kadınların sosyal güvencelerinin iyileştirilmesi için bilgilendirme toplantılarının yapılması, Aile çiftçiliğine destek verilmesi, Girdi fiyatlarının düşürülmesi, Kadınların örgüt, birlik, kooperatiflere etkin katılımının sağlanması, Aile çiftçiliğinde, organik tarımın yaygınlaştırılması, Toplum önderi kadınların belirlenerek, çiftçi kadınlarla bir araya getirilmesi suretiyle işletmelerin girişimcilik kapasitesinin artırılması, Kurumlar arası işbirliği ile kırsal alanlarda kadınlara yönelik projelerin etkin ve verimli yürütülmesi, Agro turizm, ekolojik turizmin yapılabileceği köylerde kadınlar arasında farkındalık yaratılması ve girişimci çıkması halinde desteklenmesi, Mikro kredilerin kullandırılmasında kadınlara öncelikli verilmesi, Köylerde iş yoğunluğu olduğu dönemlerde çocukların kalabileceği kreşlerin açılması, Kamu kurumlarıyla kadınların irtibatlarının artırılması, Kadın çalışmalarına ve projelerine ödenek ayrılması, Kırsal alanda, kadın ve çocuklarla ilgili monografi çalışmalarının yapılması, mevcut alt yapının tespit edilmesi, oluşturulacak veriler ışığında projelerin yönlendirilmesi, Kırsalda sosyal ve ekonomik altyapının iyileştirilmesi, kırsal dönüşümlerin sağlanabilmesi, Bölgede kadınlara yönelik projelerin yapılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması, Kadın emeğinin işgücü içerisindeki görünmezliğini kaldıracak politikaların geliştirilmesi, Cinsiyet dengeli ücret politikasının oluşturulması, kadın aleyhine ücretlendirmenin önlenmesi, Kırsalda kadınlar için yeni iş sahaları yaratan kırsal kalkınma projeleri hazırlanması ve uygulanması, Arazi toplulaştırılmasının hızla tamamlanması, Aile Çiftçiliğinin meslek olarak tanımlanması, Aile çiftliklerinin istihdamının nasıl sürdürülebileceğinin, ürün yelpazelerinin belirlenmesi ve çeşitlendirilmesi, Aile Çiftliklerinde üretilen bazı geleneksel ürünlerin işletmede katma değer katılarak pazara taşınması,
Ücretsiz çalışan kadın tarım işçilerinin kayıt altına alınıp, sosyal güvenlik sistemine dahil edilmeleri, Aile çiftçiliğinin şartlarının iyileştirilmesi, özendirilmesi ve kuşaklararası aktarılmasında kadınların önemli rol alması, köy öğretmenlerinin ve imamlarının sürece dahil edilmelerinin sağlanması gerekmektedir. 4.GRUP AİLE ÇİFTÇİLİĞİ AÇISINDAN BÖLGESEL EĞİTİM-YAYIM VE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyelerinden Yrd. Doç.Dr. Mithat DİREK moderatörlüğünde, Çalışma Grubu aşağıdaki tespitlerde bulunmuştur: İlde hazırlanacak yayım programlarının, konunun diğer paydaşlarıyla koordineli bir şekilde hazırlaması, 2014 yılının Aile Çiftçiliği Yılı olarak ilan edilmesinin aile çiftlikleri açısından bir fırsata dönüştürülmesi, Tarım bölgelerine göre yayım programlarının planlanması Aile çiftçilerinin içerisinde yer alabilecekleri faaliyetlerin, az ancak nitelikli olarak yapılması, öncelikle demonstrasyon tarla günleri vb. uygulamalı yayım programlarının planlanması, Yayım programlarının özel sektörde olduğu gibi, ilgi çekici bir formata dönüştürülmesi ve bu konunun desteklenmesi, İl Müdürlüklerinde görevli teknik personelin veri girişi ve büro işlerinden alınarak asli görevlerini yapmalarının sağlanması, büro işlemlerin ve veri girişlerinin diğer idari personele yaptırılması, TARGEL personelinin atamalarında unvan ve bölüm dikkate alınarak yapılması, Belirli bir oranda destek alan çiftçilere tarımsal danışman ile çalışma zorunluluğu getirilmesi, Aile çiftçiliğinin tanımı yapılarak, kamuda, basılı ve görsel medyada spot yayınlarla farkındalık oluşturulması, Tarımsal desteklemelerin, ailedeki kadın çiftçiye verilmesi, Aile işletmelerinin çocuklarının eğitimleri desteklenerek, tarım meslek liseleri ve yüksekokula yönlendirilmelerinin sağlanması, Aile işletmelerine hizmet götürecek tarım danışmanlarının, sağlık alanında aile hekimliğine benzer uygulamalara benzer modelde hizmet vermesi, Çiftçi eğitimi ve yayım faaliyetlerinin, ailenin tüm fertlerini kapsayacak şekilde verilmesi, Araştırma-yayım-çiftçi bağının güçlendirilmesi çalışmalarının yapılması son derece önemlidir.