Enerji sektörünün neredeyse tüm paydaşlarının yakından takip ettiği ve yatırım düşündüğü güneş enerjisi santrallerinin önemi her geçen gün artıyor. 21 Temmuz 2011 tarihli yönetmelikte azami 500 kw sınır ile kendi elektriğini üretebilme hakkı tanınmış, sonrasında 26 Haziran 2012 Lisanssız Elektrik üreticileri için dağıtım sistemine bağlantı anlaşması ve Lisanssız Elektrik üreticileri için dağıtım sistem kullanım anlaşmasıyla bu süreç tamamlanmıştı. Daha sonra bu konu TBMM Genel Kurulunda görüşülerek 14 Mart 2013 te kabul edilen Elektrik Piyasası Kanunu ile yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretimi kurulumları için 500 kw olan üst sınır 1 MW a yükseltilmişti. Yapılan yatırımların ardından TEDAŞ tarafından yapılan geçici kabuller ışığında 16 Eylül 2015 tarihinde geçici kabulü yapılmış lisanssız enerji santralleri listesi yayınlandı. Bu listedeki projeler göz önünde bulundurulduğunda yenilenebilir enerji kaynaklarından lisanssız elektrik üretiminde en çok ilgiyi güneş enerjisi santrallerinin gördüğü açıkça ortadadır. - Geçici kabulü yapılmış GES lerin illere göre dağılımı aşağıdaki tabloda görülmektedir.
- Toplam 287 GES projesinin geçici kabulü yapılmış ve geçici kabulü yapılan santrallerin Türkiye toplam kurulu gücü 180 MW a yaklaşmıştır. - Lisanssız başvuru başına düşen güç miktarı 625 kw a yaklaşarak, 14 Mart 2013 te kabul edilen üst limit artışının yatırımcıyı olumlu yönde etkilediği söylenebilir. - Yatırımın yapıldığı il sayısı 41 e ulaşmış, hala geçici kabulü yapılmış GES yatırımı olmayan 40 ile mevcuttur. 41 ilin 10 unda birer proje bulunmakta ve bu projelerin ilerde başka yatırımcılarında bu bölgelerde yatırım yapabileceğine örnek teşkil edeceği düşünülebilir. - GES Kurulu gücü ve proje sayısı açısından en çok geçici kabulün yapıldığı il kurulu gücün 51489 kw ile 56 santralin bulunduğu Kayseri dir. Kurulu güç bakımından sıralama Denizli, Ankara, Konya ve Niğde şeklinde oluşmakta, proje sayısı açısından ise Kayseri yi İzmir, Ankara, Denizli, Konya ile izlemektedir. - Liderliği sürdüren Kayseri nin proje başına kurulu güç ortalaması yaklaşık 920 kw tır. Neredeyse geçici kabul yapılan santrallerin tamamı üst limite yakındır. Proje başına kurulu gücü en yüksek il ise Malatya dır. Bunun sebebi İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi Başhekimliği GES in tek projeyle 4995,6 kabulünün yapılmasıdır. - Geçici kabulü yapılan santrallerin sayısının GEPA haritasında illere göre dağılımı (www.eie.gov.tr/mycalculator/default.aspx) aşağıdaki gibidir. GEPA da verimli görünen bölgelerin yatırımcının dikkatini çektiği, geçici kabulü yapılan projelerin sayısının yoğunlaştığı bölgelerden anlaşılmaktadır. Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Karadeniz ve İç Anadolu nun kuzeyi yatırımcılar tarafından diğer bölgelere nazaran ilgi görmeyen bölgelerdir. - Geçici kabulü yapılan GES lerin kurulu güçlerine göre bölgelere dağılımı aşağıdaki gibidir. İç Anadolu Bölgesi ndeki GES ler Türkiye de geçici kabulü yapılmış projelerin kurulu güçlerinin %55 isini kapsıyor, birbirine yakın Akdeniz ve Ege ikinciliği ve üçüncülüğü paylaşıyor, Doğu Anadolu Bölgesi ise Karadeniz ile birlikte düşük bir kısmı oluşturmaktadır. Sayılarına göre ilk 3 bölge yerini koruyor.
- Geçici kabulü yapılmış 287 GES in 263 tanesi dağıtım bölgeleri kapsamında, geri kalan 24 santral ise OSB ler kapsamındadır. OSB lerin kapsamında olan 24 santralin kurulu gücü 20453 kw tır. OSB kapsamındakilerin kurulu güçleri, geçici kabulü yapılan tüm lisanssız GES lerin %11 ile önemli bir paya sahiptir. Aşağıda GES kurulu güçleri ve sayıları bulunan tablodan da görüneceği üzere Kayseri deki OSB ler yine liderliği korumaktadır.
- Geri kalan geçici kabulü yapılmış 263 GES projesinin kurulu güçlerinin dağıtım bölgelerine göre dağılımı aşağıdaki gibidir. Geçici kabulü yapılmış santralin bulunduğu 18 dağıtım bölgesinin yanı sıra 3 dağıtım bölgesi içerisinde geçici kabulü yapılmış GES bulunmamaktadır. Bu bölgelerin diğer bölgelere nazaran GES açısından daha az verimli olduğu düşünülen Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerine ait olduğu görünmektedir. Sayılarına göre de Kayseri birinciliği koruyup, ikinci sırayı da Meram üstlenmiştir. Verimli bölgeler içerisinde olmasına rağmen geçici kabul sayısı az görünen bölgelerde ilerleyen günlerde sayının artacağına sektör paydaşlarının güveni sonsuz. Lisanssız GES ler ile birlikte son dönemlerde sıkça gündeme gelen lisanslı GES lerin Türkiye kurulu gücüne katkısı her geçen gün artmaktadır. Farklı sektörlerden yatırımcıların da hızla dikkatini çeken güneş enerjisi potansiyeli ile birlikte önümüzdeki günlerde yatırımların sayısının artacağı kaçınılmazdır. Hazırlayan: Can Tutaşı cantutasi@gmail.com www.tutasi.com