CBS VE BĐLGĐ TEKNOLOJĐLERĐ ĐLE ORTA VE KÜÇÜK ÖLÇEKLĐ KARTOGRAFĐK TASARIM: KONYA ĐLĐ HARĐTASI YAPIMI

ÖZET TMMOB COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMLERĐ KONGRESĐ 2009 02-06 Kasım 2009, Đzmir CBS VE BĐLGĐ TEKNOLOJĐLERĐ ĐLE ORTA VE KÜÇÜK ÖLÇEKLĐ KARTOGRAFĐK TASARIM: KONYA ĐLĐ HARĐTASI YAPIMI Đ. Ö. Bildirici, H. Z. Selvi, S. Böge, A. Üstün 1 Selçuk Üniveristesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü 42075 Kampus Konya Genel anlamda bilgi teknolojilerinde, özelde ise Coğrafi Bilgi Sistemleri teknolojisi alanında yaşanan gelişmeler kartografyanın uygulama alanını önemli ölçüde değiştirmiştir. Günümüzde harita tasarımı tamamen bilgisayar ortamında CBS ya da grafik tasarım yazılımları ile yapılmaktadır. CBS yazılımlarında bu alandaki teknolojide önemli ilerlemeler sağlamasına rağmen halen grafik tasarım açısından yetersizlikler söz konusudur. Bu nedenle, kartografik tasarımın bazı aşamalarında grafik tasarım yazılımlarının da kullanılmasına ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu çalışmada 2003 yılından beri TMMOB Konya Şubesi tarafından takvim formatında bastırılan ve dağıtılan Konya Đli Haritasının yapımı ele alınmaktadır. Orta ve küçük ölçek aralığında oldukça düşük maliyetli, mekansal referanslı datumu, projeksiyonu belli kartografik tasarım ilkelerine uygun bir harita ortaya çıkarmak için geliştirilen çalışmaya özgü yöntemler ve programlar anlatılmıştır. Anahtar Sözcükler: Coğrafi Bilgi Sistemi, Datum, Projeksiyon, Kartografik tasarım ABSTRACT SMALL-SCALE MAP DESIGN USING GIS: THE MAP OF KONYA PROVINCE The rapid developments in information technologies, and also in geographic information systems (GIS) have affected cartography. Today, most maps have been designed in a GIS environment, either following the cartographic rules or not. Although the GIS software packages have been well developed, there are still weaknesses, which make the use of graphic design software necessary. In this paper the production of a physical map, the physical map of Konya, has been discussed. The vector part of this map was prepared with the GIS package MapInfo, the terrain relief was prepared under generic mapping tools (GMT). Since the final product is a wall calendar, the final graphic processing was completed with a graphic design software package. Keywords: Geographic information system, datum, projection, carographic design 1. GĐRĐŞ Kartografya harita ve harita benzeri gösterimleri hazırlamak için gerekli bilim sanat ve teknik olarak kısaca tanımlanabilir. Kartografyanın temel ürünü olan harita ise yeryüzünün belli ölçekte küçültülmüş bir modeli olarak ifade edilir (Uçar ve Uluğtekin 2006). Haritanın en önemli fonksiyonu bir bilgi iletişim aracı olmasıdır. Günümüzde harita tasarımı tamamen bilgisayar ortamında coğrafi bilgi sistemi (CBS) ya da grafik tasarım yazılımları ile yapılmaktadır. CBS yazılımlarında bu alandaki teknolojide önemli ilerlemeler sağlamasına rağmen halen grafik tasarım açısından yetersizlikler söz konusudur. Bu nedenle, kartografik tasarımın bazı aşamalarında grafik tasarım yazılımlarının da kullanılmasına ihtiyaç duyulabilmektedir. Ülkemizde sık sık görülen ve uzman olmayan kişilerce tercih edilen bir yöntem ise bir haritayı tarayıp bir grafik tasarım yazılımında yeniden çizmektir. Bu tip tasarımlar genel olarak kartografya konusunda herhangi bir eğitimi olmayan matbaa sektöründe çalışan grafikerler tarafından yapılmakta olup, ortaya çıkan ürünler çoğu kez harita olarak nitelenemeyecek düzeydedir. Yalnızca bir grafik tasarım ürünü olan bu tür haritalar belli bir projeksiyon ve koordinat sistemine dayalı olmadıklarından güncelleme, ölçek ve projeksiyon değişikliği, başka verilerle entegrasyon vb. işlemlerin yapılması mümkün değildir. Bu çalışmada 2003 yılından beri TMMOB HKMO Konya Şubesi tarafından takvim formatında bastırılan ve dağıtılan Konya Đli Haritasının yapımı ele alınmaktadır. Çalışma siyasi harita niteliğinde başlamış, daha sonra arazi yapısını gösteren gri tonlu bir arazi rölyefi eklenmiştir. 2010 yılında basılmak üzere tasarlanan harita ise fiziki harita olarak hazırlanmıştır. Lambert Konform Konik Projeksiyonu kullanılarak hazırlanan haritanın ölçeği 1: 600 000 olup, 50x70 cm boyutundadır. Haritada renkli arazi rölyefi, yükseklik noktaları, dağ ova vb coğrafi yer isimleri, yerleşim merkezleri, karayolu ve demiryolu ağı, hidrografya bilgileri (akarsular, göller), idari sınırlar, coğrafi yer isimleri, yükseklik noktaları vb bilgiler yer almaktadır. Çalışmada 1: 250 000 ölçekli topografik haritalar (250K haritalar), SRTM3 sayısal yükseklik modeli, GoogleEarth görüntüleri, Türkiye Karayolları Haritası gibi veri kaynaklarından yararlanılmıştır. Karayolu ağının bazı kesimleri ise metre altı doğruluğa sahip DGPS cihazı ve araç ile gezilerek güncellenmiştir. Arazi rölyefi yaklaşık 90m çözünürlüklü SRTM3 sayısal arazi modeli verileri kullanılarak GMT (Generic Mapping Tools) yazılımında oluşturulmuş, MapInfo ortamındaki diğer verilere entegre edilmiştir. NMEA formatında toplanan GPS verileri ve GoogleEarth yazılımında yapılan sayısallaştırmalarda elde edilen KML formatındaki verilerin MapInfo ortamına entegre edilmesi için programlar yazılmıştır. Bu şekilde değişik kaynaklardan elde edilen veriler başarılı bir şekilde birleştirilerek MapInfo ortamında kartografik tasarım ilkelerine uygun olarak harita tasarımı yapılmıştır. Haritanın takvim tasarımı ise bir grafik tasarım yazılımında (CorelDraw) yapılmıştır. Bu yazılıma, MapInfo ortamında

CBS ve Bilgi Teknolojileri Đle Orta ve Küçük Ölçekli Kartografik Tasarım: Konya Đli Haritası Yapımı hazırlanan harita yüksek çözünürlüklü bir resim dosyası olarak transfer edilmiştir. Sonuç olarak orta ve küçük ölçek aralığında oldukça düşük maliyetli, mekânsal referanslı datumu, projeksiyonu belli kartografik tasarım ilkelerine uygun bir harita ortaya çıkmış ve yayınlanmıştır. 2. MATERYAL VE METOT Bu bölümde veri toplama aşamasında kullanılan veri kaynakları ile harita tasarımında kullanılan yazılım ve donanımlarla ilgili bilgi verilecektir. 2.1. Veri Kaynakları Harita tasarımının etkiyen önemli faktörlerden birisi kullanılacak verinin niteliğidir. Kullanılacak verilerin doğruluğu ve güncelliği haritanın istenilen amaca uygun olarak tasarlanmasında oldukça önemli bir yer tutar. Bu nedenle çalışmada çeşitli veri kaynaklarından yararlanarak çalışılan ölçekte güncel ve doğru veriye ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu başlık altında kullanılan veri kaynakları ve özellikleri hakkında kısaca bilgi verilecektir. 2.1.1. 1: 250 000 Ölçekli Haritalar Harita Genel Komutanlığı (HGK) tarafından 1:100 000 ölçekli haritalardan genelleştirme yoluyla ya da fotogrametrik olarak (uydu görüntülerinden yararlanılarak) üretilen 1:250 000 ölçekli (250K) topografik haritalardır (Şekil 1). UTM (Universal Transvers Merkator) projeksiyonu ve ED50/WGS84 datumu referans alınarak üretilmişlerdir. 2000 yılı öncesi paftalar ED50, sonrası paftalar WGS84 datumunda üretilmektedir. Düşey datum ise ortalama deniz seviyesidir. Yatayda yaklaşık 50 m, düşeyde ise 25 m doğruluktadır (URL1). Üretilecek olan harita ölçeği (1: 600 000) dikkate alındığında bu doğruluk düzeyleri yeterlidir. Kullanılan 250K haritalardan elde edilen verilerin güncel olup olmadıkları başka veri kaynaklarından da teyit edilmiştir. Şekil 1: 250000 ölçekli harita örneği 2.1.2. Türkiye Cumhuriyeti Karayolları Haritası Hedef ölçek dikkate alındığında en önemli detaylardan biri olan yol objelerinin güncelliğini sağlamak ve bu çalışmada hedeflendiği şekilde doğru sınıflandırılmasını sağlamak amacıyla 250K haritalara ilaveten Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından her yıl hazırlanan Türkiye Cumhuriyeti Karayolları Haritası da veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Bu amaçla T.C. Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) web sitesinde yayınlanan harita (http://www.kgm.gov.tr/images/turkiye.jpg) indirilmiştir. Bu harita üzerinde herhangi bir projeksiyon ve koordinat bilgisi olmadığından haritanın register edilmesi (görüntü harita koordinat dönüşümünün tanımlanması) için yol kavşaklarından yararlanılmıştır. Haritanın datum ve projeksiyonunun HGK Türkiye haritaları (fiziki ve siyasi haritalar) ile aynı olduğu varsayılmış, bu haritalarda keskin olarak görülen kavşakların koordinatlarından hareketle karayolları haritası register edilmiştir. Bu şekilde CBS ortamına entegre edilen harita, çalışmanın amacına uygun seviyede bir doğruluk sağlamıştır. 2.1.3. Google Earth Google Earth, yeryüzünün tamamının uydularından çekilmiş değişik çözünürlükteki fotoğraflarının görüldüğü, Google Labs tarafından satın alınan Keyhole adlı şirketin geliştirdiği bir bilgisayar yazılımıdır (URL2). Google Earth ortamında Haziran 2006'dan itibaren Konya nın da içinde bulunduğu şehirlerin büyük bir bölümünün ayrıntılı görüntüleri bulunmaktadır. Çalışmada özellikle küresel ısınma nedeniyle kuruyan veya şekli değişen hidrografik objelerin (göl ve akarsuların) güncellenmesi aşamasında Google Earth yazılımından yararlanılmıştır. Bu amaçla Google Earth ortamında sayısallaştırma yapılmış, Google KML formatında kaydedilmiştir. Daha sonra Öztuğ Bildirici tarafından geliştirilmiş

Bildirici,Selvi, Böge,Üstün olan kml2dxf programı ile veriler AutoCAD DXF formatına dönüştürülmüş, bu veriler MapInfo ya alınmıştır. KML formatındaki verilerin datumu WGS84, koordinat sistemi enlem, boylamdır. DXF formatının kullanılmasının nedeni ise KML formatını MapInfo nun doğrudan okumamasıdır. Ancak bu çalışmada yazılımın en son versiyonu kullanılmamış olup, daha yeni versiyonların gittikçe daha yaygınlaşan KML formatını doğrudan okuyacağı değerlendirilebilir. Google Earth yazılımının sağladığı görüntülerin güncelliği ve doğruluğu da yapılan çalışmaya göre yeterli olmayabilir. Genel olarak bu yazılımın güncelliğini yitirmeye başlamış görüntüleri sağladığı bilinmektedir. Bu çalışmada hedeflenen harita ölçeği düşünüldüğünde Google Earth ün sağladığı görüntülerin çalışmanın amacı açısından yeterli olduğu görülmektedir. 2.1.3. SRTM (Shutle Radar Topography Mission) Sayısal Yükseklik Modeli 2000 yılının şubat ayında, NASA tarafından fırlatılan SRTM (Shutle Radar Topography Mission) uzay mekiği, yaklaşık 60 kuzey ve güney enlemleri arasındaki tüm karasal alanları tarayarak sayısal yükseklik verisi toplamıştır. Mekiğin 11 günlük uçuşu sonucu elde edilen veriler işlenerek 1" 1" çözünürlüğünde Sayısal Yükseklik Modeline (SYM) dönüştürülmüş; 1. ve düzeltilmiş 2. versiyonu 3" 3" çözünürlüğünde internet üzerinden tüm kullanıcılara ücretsiz olarak sunulmuştur (Bildirici vd. 2007). Grid biçiminde hazırlanan verilere ilişkin coğrafi koordinatlar WGS84 datumundadır. Yükseklikler için düşey datum ise EGM96 jeoidi ile tanımlı ortalama deniz seviyesidir. SRTM verilerinin doğruluğu, %90 güven düzeyinde yatayda 15 m nin ve düşeyde 10 m nin altındadır (Salamonowicz, 2005; Rodriguez vd., 2006). Çalışmada 3" 3" çözünürlüklü SRTM sayısal yükseklik verileri arazi rölyefini oluşturma aşamasında kullanılmıştır. 2.2. Kullanılan Yazılım ve Donanım 2.2.1. MapInfo Vektör harita tasarımı bir coğrafi bilgi sistemi (CBS) yazılımı olan MapInfo yardımıyla yapılmıştır. Ayrıca GMT yazılımıyla üretilen arazi rölyefi de yine MapInfo ortamında vektör verilerle birleştirilmiştir. MapInfo 1999 yılından itibaren Türkiye de yaygın kullanım alanı bulmaya başlayan bir CBS yazılımıdır (URL3). MapInfo yazılımında da diğer CBS yazılımlarında olduğu gibi önemli ilerlemeler sağlamasına rağmen halen grafik tasarım açısından yetersizlikler ve matbaacılık teknolojisi açısından uyumsuzluklar söz konusudur. Yazılım başlangıçta büyük formatlı çizicilerden harita basmak mantığı ile geliştirilmiş, baskı yapılması hedeflenmemiştir. Yazılımın gelişimi sonucu harita baskısı yapılması gereği ortaya çıkmış yazılım bu yönde iyileştirilmiştir. Bu amaçla tasarlanan haritanın CMYK (Cyan, Magenta, Sarı ve Siyah) renk uzayını temel alan yüksek çözünürlüklü TIF formatında bir resim dosyası olarak kaydedilmesi olanağı yazılıma eklenmiştir. Bu şekilde elde edilen dosya matbaa teknolojisine uygun olarak kullanılabilir ya da bu teknolojiye göre geliştirilmiş grafik tasarım yazılımlarına (Corel Draw, Adobe Illustrator vb) aktarılıp üzerinde çalışmalar yapılabilir. 2.2.2. GMT (Generic Mapping Tools) GMT, Paul Wessel ve Walter H. F. Smith tarafından yazılmış 60'dan fazla program içeren haritalama ve grafik oluşturma paketidir. Unix/Linux tabanlı bilgisayarlarda çalışmak üzerine tasarlanmış ise de günümüzde farklı platformlar üzerinde kullanılabilmektedir. Açık kaynak kod temelli olduğundan dünyadaki birçok kullanıcı geliştirilmesine katkıda bulunabilmektedir (URL4). Đki (xy) ve üç (xyz) boyutlu verileri grafik olarak görüntülemenin yanında 30'dan fazla harita projeksiyonu ile iki ve üç boyutlu görüntüler oluşturabilecek bir yeteneğe ve esnekliğe sahiptir. Çalışmada arazi rölyefinin oluşturulmasında yararlanılmıştır. 2.2.2. Corel Draw Corel Draw 1989 yılında kullanıcılarla tanışan vektör tabanlı bir grafik tasarım programıdır, tasarımcıların, grafikerlerin ve profesyonel sanatçıların çalışmaları için tasarlanmıştır (URL5). Tanımından da anlaşılacağı üzere Corel Draw bir CBS yazılımı değildir. Ancak çalışmanın sonuç ürünü takvim şeklinde olduğundan MapInfo ortamında hazırlanıp resim formatına dönüştürülen haritaya ilave edilecek diğer bilgiler (gün çizelgesi, reklam ve logolar vb.) Corel Draw ortamında tasarlanmıştır. Ayrıca sonuç ürün basıma Corel Draw ortamında hazır hale getirilmiştir. 3. UYGULAMA Yapılan çalışmada harita tasarımı açısından vektör ve raster yapıda olmak üzere iki tür veri üretilmiştir. Vektör veriler yerleşim merkezleri, idari sınırlar, kara ve demiryolu ağı, hidrografya gibi ana sınıflardan oluşmakta olup, belli bir coğrafi veri standardı kullanılmamıştır. Raster veri olarak ise SRTM verilerine dayalı olarak arazi rölyefi üretilmiştir. Bu verilere dayalı olarak tasarlanan harita bir resim dosyası haline getirilerek bir grafik tasarım yazılımına aktarılmış, sonuç grafik ürün olan takvim tasarımı bu yazılımda yapılmıştır.

CBS ve Bilgi Teknolojileri Đle Orta ve Küçük Ölçekli Kartografik Tasarım: Konya Đli Haritası Yapımı 3.1. Vektör Harita Tasarımı Öncelikle yapılacak çalışmanın projeksiyon, datum ve ölçeği belirlenmiştir. Bu kapsamda hedef ölçek olarak belirlenen 1: 600 000 ölçeği için Konya nın tamamını göstermek için HGK Türkiye haritaları için kullanılan projeksiyonun uygun olduğuna karar verilmiştir. Bu projeksiyon 34 doğu meridyenini orta meridyen kabul eden 40 40 ve 43 20 standart paralelli Lambert Konform projeksiyonudur (Uçar vd. 2004). Kaynak veri olarak kullanılan 250K haritalardan yararlanarak Konya ili haritası için gerekli veriler CBS mantığına uygun olarak MapInfo ortamında sayısallaştırılmıştır. Bu verilere, verilerin niteliğine göre öznitelik bilgileri girilmiş, harita tasarımına esas olacak sınıf tanımlamaları yapılmıştır. Burada özellikle yerleşim merkezlerinin isimlerinde yanlışlık olmaması için gerekli görülen hallerde Konya valiliği, Konya il özel idaresi vb. kurumlardaki bilgilerden de yararlanılmıştır. Hedef ölçek olan 1: 600 000 ölçeği için oldukça önemli olan yol detayları ise 250K haritalardan sayısallaştırılmış, KGM karayolları haritası ile de teyit edilmiş, yol sınıflandırması KGM haritası esas alınarak yapılmıştır. Ayrıca bu haritalarda da olmayan ya da yeteri doğruluk ve güncellikte gösterilmeyen yollar metre altı doğruluğa sahip DGPS cihazı ile arazide araçla dolaşılarak sayısal ortama aktarılmış, yolların özniteliğinde olan değişiklikler de güncel durum dikkate alınarak güncellenmiştir. Küresel ısınma vb. nedenlerle özellikle hidrografik objelerde meydana gelen değişikliklerin belirlenmesi amacıyla Google Earth yazılımından yararlanılarak göller ve akarsu ağları tekrar sayısallaştırılarak güncel durum sayısal ortama aktarılmıştır. NMEA formatında toplanan GPS verileri ve GoogleEarth yazılımında yapılan sayısallaştırmalarda elde edilen KML formatındaki verilerin MapInfo ortamına entegre edilmesi için programlar yazılmıştır. Veri toplama aşaması tamamlandıktan sonra kartografik tasarım ilkeleri ışığında harita tasarım aşamasına geçilmiştir. Bu kapsamda il, ilçe sınırlarının, yol ve akarsu ağlarının uygun işaretlerle gösterilmesine büyük önem verilmiştir. Kartografik tasarım açısından oldukça önemli olan yazıların tasarımı ise ayrıca ele alınarak, yine kartografik ilkelere göre tasarım yapılmıştır. 3.2. Arazi Rölyefi Tasarımı Arazi rölyefinin oluşturulmasında 3" 3" çözünürlüklü SRTM sayısal yükseklik modeli verilerinden yararlanılmıştır. 60 kuzey ve güney enlemleri arasındaki tüm karasal alanları kapsayan bu veriler 1 lik hücreler (paftalar) halinde kullanıcılara sunulmaktadır. Her 1 x1 lik dosya grid ağın sol alt köşesinin coğrafi koordinatlarına göre isimlendirilmiştir. Örneğin N36E032.hgt dosyası 36-37 kuzey paraleli ve 32-33 doğu meridyeni arasındaki alanı kapsar. Hgt dosya formatı ise grid dosyası şeklindedir. 3" 3" çözünürlükte her dosya 1201x1201 adet (1442401) grid nokta içerir. Bu dosya formatından xyz dosya formatına geçiş yazılan bir betik (script) yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmamız tüm Konya yı kapsadığından çalışma alanımıza giren 16 adet 1 x1 boyutlu dosya için dönüşüm işlemleri yapılmış ve bu 16 dosya GMT ortamında birleştirilip grid dosyası haline getirilerek tek bir Konya.grd dosyası oluşturulmuştur. Bu Konya.grd dosyası arazi rölyefini oluştururken kullanılacak olan kaynak dosyadır. Haritanın son tasarımında yükseklik bilgileri renk katmanlarıyla da gösterildiğinden bu aşamada kullanılacak renk paleti oluşturulmuştur. Burada kartografik tasarım ilkeleri doğrultusunda renk katmanlarının oluşturulması haritanın doğru bilgiyi aktarması açısından oldukça önemlidir. Hangi yükseklik aralığının hangi renklerle gösterileceğini belirten turk.cpt dosyası kartografik ilkeler dikkate alınarak hazırlanmıştır (Şekil 2). Şekil 2: Arazi rölyefinde kullanılan renk katmanları Kaynak grid dosyası (Konya.grd) ve renk dosyası (turk.cpt) oluşturulduktan sonra yine GMT yazılımıyla aşağıdaki kod yardımıyla arazi rölyefi oluşturulmuştur. Burada kaynak dosyadaki veriler coğrafi koordinatlar olması nedeniyle çalışmamızı tasarladığımız Lambert konform konik projeksiyona dönüşüm yine aynı kod içerisinde yapılmıştır. Kod içinde kullanılan komutların fonksiyonları URL4 adresinde ayrıntılı olarak verilmektedir. Sonuç olarak yüksek çözünürlüklü resim dosyası formatında arazi rölyefi elde edilmiştir (Şekil 3). gmtset LABEL_FONT_SIZE 10 gmtset LABEL_FONT 25 gmtset ANNOT_FONT_SIZE_PRIMARY 8 gmtset ANNOT_FONT_PRIMARY 25 gmtset HEADER_OFFSET -0.05c gmtset HEADER_FONT_SIZE 12 gmtset HEADER_FONT 27 gmtset FRAME_WIDTH 0.1c gmtset PAPER_MEDIA A1 grd2cpt Konya.grd -Cturk -Z -V > turkey.cpt grdgradient Konya.grd -Gturkey_gradient.grd -A0/270 -Ne0.6 -V grdimage zzdtm.konya.netcdf -Iturkey_gradient.grd -Jl34/38/40.67/43.67/11c -R31/35/36/40 - B0.5:."KONYA":WeSn -Cturkey.cpt -V -P -K > takvim1.ps # pscoast -J -R -B -Df -A1 -N1 -W2.5 -V -O -K >> takvim1.ps

Bildirici,Selvi, Böge,Üstün psscale -D0/0/10c/0.35ch -Cturkey.cpt -B500:Topography:/:m: -X7.5c -Y-1c -V -O >> takvim1.ps ps2pdf takvim1.ps rm -f.gmtcommands4.gmtdefaults4 *gradient.grd Şekil 3: GMT yazılımıyla oluşturulan arazi rölyefi Bu şekilde edilen resim formatındaki dosya bilinen köşe koordinatları ile MapInfo ortamında register edilmiş, vektör veriler ile birleştirilmiştir. Bu işlemden sonra yol ve akarsu ağının arazi ile uyumlu olup olmadığı görsel olarak kontrol edilmiş, gerekli hallerde düzeltmeler yapılmıştır. Arazi rölyefi ile yazıların uyumu da incelenmiş, gerekli hallerde yazılarda düzenlemeler yapılmıştır. Bu şekilde son haline getirilen harita MapInfo ortamında yüksek çözünürlüklü (300dpi) CMYK renk uzayını temel alan TIF formatında (CMYK TIF) bir dosya olarak kaydedilmiştir. 3.3. Grafik Tasarım Yüksek çözünürlüklü resim formatındaki dosya Corel Draw ortamına alınarak hedeflenen 50x70 cm lik pafta alanı üzerine yerleştirilmiştir. Sonuç ürün takvim şeklinde tasarlanacağından o yıla ait takvim bilgileri ve çalışmayı destekleyen kuruluşların logo ve adres bilgileri tasarıma ilave edilerek çalışma tamamlanmıştır. Sonuç ürün basılmak üzere matbaaya aktarılmıştır. Şekil 4 de 2009 yılı takvimi olarak basılan çalışma görülmektedir. Bu çalışmada arazi rölyefi renkli değil, gri tonlu gölgelendirme şeklindedir. Şekil 5 de ise yukarıda hazırlanışı ele alınmış olan renkli arazi rölyefi kullanılarak fiziki harita olarak tasarlanan Konya Đli haritası bir bütün olarak küçültülmüş halde görülmektedir. Şekil 6 da ise haritanın bir parçası ölçekli olarak yer almaktadır. Bu haritanın 2010 yılı takvim çalışmasında kullanılması planlanmakta olup, bir önceki yılın haritasına göre (2009 yılı, şekil 4) özellikle hidrografya sınıfının (tabakasının) güncellenmiş olduğu görülmektedir. 4. SONUÇ VE ÖNERĐLER Genel anlamda bilgi teknolojilerinde, özelde Coğrafi Bilgi Sistemleri alanında yaşanan gelişmeler kartografyanın uygulama alanını önemli ölçüde değiştirmiştir. Günümüzde harita tasarımı tamamen bilgisayar ortamında CBS ya da grafik tasarım yazılımları ile yapılmaktadır. CBS yazılımlarında bu alandaki teknolojide önemli ilerlemeler sağlamasına rağmen halen grafik tasarım açısından yetersizlikler söz konusudur. Bu nedenle, kartografik tasarımın bazı aşamalarında grafik tasarım yazılımlarının da kullanılmasına ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu çalışmada 2003 yılından beri TMMOB Konya Şubesi tarafından takvim formatında bastırılan ve dağıtılan Konya Đli Haritasının yapımı tartışılmıştır. Yapılan çalışma küçük ölçekli bir harita çalışmasıdır. Bu çalışma ile matbaa teknolojileri ile CBS ortamının birlikte kullanılabileceği bir yaklaşım geliştirilmiştir.

CBS ve Bilgi Teknolojileri Đle Orta ve Küçük Ölçekli Kartografik Tasarım: Konya Đli Haritası Yapımı Şekil 4: 2009 yılı takvim çalışması 5. KAYNAKLAR Bildirici, Đ.Ö., Üstün, A., Ulugtekin, N., Selvi, H.Z., Abbak, A., Buğdaycı, Đ., Dogru, A.Ö., 2007, SRTM Verilerine Dayalı Ülke Bazında 3"x 3" Çözünürlüklü Sayısal Yükseklik Modelinin Oluşturulması, Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Birliği IV. Sempozyumu. CD, Đstanbul, 5-7 Haziran 2007. Rodríguez E., Morris, C.S. ve Belz, J.E., 2006, An Global Assessment of the SRTM Performance, Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, 72 (3): 249 260. Salamonowicz, P., 2005, A Comprehensive Assessment of the Shuttle Radar Topography Mission Elevation Data Accuracy, The Shuttle Radar Topography Mission Data Validation and Applications Workshop, June 14 16 2005, Reston, Virginia. Uçar, D., Đpbuker, C., Bildirici, Đ.Ö., 2004, Matematiksel Kartografya, Atlas yayın dağıtım, Đstanbul, Ocak 2004. Uçar, D., Uluğtekin, N., 2006, Kartografyaya Giriş, yayınlanmamış ders notu. URL1: http://www.hgk.mil.tr URL2: http://tr.wikipedia.org/wiki/google_earth URL3:http://www.basarsoft.com.tr

Bildirici,Selvi, Böge,Üstün URL4: http://www.atag.itu.edu.tr/gmttr/ URL5: http://tr.wikipedia.org/wiki/coreldraw Şekil 5: Konya Fiziki Haritası (küçültülmüş) Şekil 6: Konya Fiziki Haritası (ölçekli bir kesit)