Anadolu Üniversitesi Etkileşimli e-kitap Projesi Özlem Özöğüt Erorta 1, İlker Kayabaş 1 1 Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi, Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Birimi, Eskişehir oozogut@anadolu.edu.tr, ikayabas@anadolu.edu.tr Özet: 2012-2013 öğretim yılında Anadolu Üniversitesinin açık ve uzaktan eğitim yapan açıköğretim, işletme ve iktisat fakültelerinde okutulan tüm programları, yıllık mutlak sistemden dönemlik kredili sisteme dönüştürülmüştür. Dönüşüm süreci ile birlikte ders kitaplarının sayısı yaklaşık iki katına çıkmış ve tüm ders kitaplarının içerikleri değişmiştir. 1999 yılından itibaren açık sistemde okuyan öğrencilerin ders çalışmalarına yardımcı olmak amacı ile sunulan e-öğrenme hizmetleri, yaşanan büyük dönüşüm ile birlikte güncelliğini yitirmiştir. Açıköğretim öğrencilerinin alışık oldukları e-öğrenme hizmetlerini ayağa kaldırmak için başlatılan e- öğrenme seferberliği kapsamında Açıköğretim e-öğrenme Portalı yeniden tasarlanmış ve sunulan hizmetler yeniden yapılandırılmıştır. Bu çalışmada yeniden tasarlanan Açıköğretim e-öğrenme Portalında sunulan e- öğrenme hizmetlerinden biri olan etkileşimli e-kitapların üretim süreci ve gelinen nokta ile ilgili bilgi verilecektir. Anahtar Sözcükler: Mobil öğrenme, e-öğrenme, e-kitap, etkileşimli e-kitap Abstract: In the 2012-2013 academic year, all of the programs offered via distance education in Open Education, Bussiness and Economics Faculties of Anadolu Universty transformed their credit system from annual absolute system to semester credit system. The number of textbooks has nearly doubled and the content of all textbooks has changed with the transformation process. Since 1999, e-learning services offered with the purpose of helping students studying in open system, have been outdated with experienced major transformations. In context of e-learning campaign which has been launched to raise the e-learning services that distance education students were used to, Distance Education e-learning Portal has been redesigned and offered services hav been restructured. This study will provide information about the production process and current situation of interactive e-books which is one of the services offered by redesigned Open Education e-learning Portal. Keywords: mobile learning, e-learning, e-books, interactive e-books 1. Giriş İlk kez 1982-83 öğretim yılında öğrenci almaya başlayan Anadolu Üniversitesi açıköğretim sistemi kuruluşundan itibaren yıllık mutlak sistemde eğitim vermiştir. Bilgi ve iletişim alanında yaşanan değişim ve dönüşümler, programların tanınırlığı ve akreditasyonunun giderek önem kazanmaya başlaması, Avrupa Kredi Transfer Sistemine (ECTS) uyum sağlamak ve 30 yıllık Açıköğretim hizmetlerinin yeni ihtiyaçlara göre yenilenmesini sağlamak[1] amacı ile 2010 ile 2013 yılları arasında açıköğretim sisteminde büyük bir dönüşüm gerçekleştirilmiştir. 2010-2011 öğretim yılında ilk kez 5 uzaktan eğitim programı ve 1 önlisans programı yıllık mutlak sistemden dönemlik kredili sisteme dönüştürülmüştür. Bir sonraki yıl dönemlik kredili sisteme geçen 12 lisans ve önlisans programı ile 2 uzaktan eğitim programı dönüştürülmüştür. 2012-2013 öğretim yılına gelindiğinde ise 79 programın tamamı dönemlik kredili sisteme dönüştürülerek mutlak sistem sona erdirilmiştir. Dönemlik kredili sisteme geçen programların dersleri ve ders içerikleri yükseköğretim alan yeterliliklerine göre yeniden belirlenmiştir. Böylece mutlak sistemde var olan ders sayısı dönemlik kredili siteme geçiş ile birlikte neredeyse iki katına yükselmiştir. Ders programları ve ders içeriklerinde yapılan değişiklikler açıköğretim sisteminin temel materyali olan ders kitaplarının yeniden yazılmasına neden olmuştur. Buna bağlı olarak öğrenci bilgi sistemi ve sınav sistemi yenilenmiş, açık sistemde kayıtlı öğrencilere yardımcı materyal olarak sunulan ve 1999 yılından dönemlik kredili sisteme geçişe kadar geçen süre içinde hazırlanmış olan e-öğrenme içeriklerinin tümü güncelliğini yitirmiştir. Büyük dönüşüm ile birlikte 2012 yılının yaz aylarında Anadolu Üniversitesinde e-öğrenme seferberliği başlatılmış ve Türkiye nin en büyük eğitim içeriğine
sahip olan Açıköğretim e-öğrenme Portalı teknolojik altyapı ve içerik açısından yeniden yapılandırılırken, sunulacak e-öğrenme hizmetlerinin tümü mobil cihazlara entegre edilebilecek biçimde tasarlanmıştır. Açıköğretim e-öğrenme Portalı yenilenirken temel öğrenme materyali olan ders kitaplarının daha rahat okunması ve akılda kalması amacı ile Etkileşimli e- Kitap projesi hayata geçirilmiş ve e-öğrenme portalından sunulan hizmetlerden biri olarak yerini almıştır. 2. Etkileşimli e-kitap İnsanın bilgilenme, öğrenme ve eğitim sürecindeki en temel iletişim aracı her zaman kitap olmuştur.1450 de başlayan kitapların baskı yoluyla çoğaltılması süreci, günümüzde de en yoğun şekilde kitap üretiminde kullanılmaktadır. Ancak, 1993 den sonra hızla gelişen ve yaygınlaşan internet, iletişimde, geleneksel ortamlara göre çok farklı bir yayın ortamı oluşturmuştur[2]. E-kitaplar, 90 lı yılların sonunda piyasaya çıkmaya başlamış ve 1995 yılından günümüze gelinceye dek biçim, ağırlık gibi fiziksel özelliklerinin yanı sıra bellek kapasitesi, yazılım gibi teknolojik özellikleriyle de gelişerek değişime uğramıştır[3]. e-kitap, okuyuculara herhangi bir kitabın içeriğine elektronik formda erişim olanağı sağlayan kitaptır [4]. e-kitapları okumak isteyenlerin e-kitap okuyucu cihaza, tablet bilgisayara, mobil cihaza ya da bilgisayara sahip olmaları gerekmektedir. Burada en önemli kıstas yayıncının e-kitabı hangi formatta yayınladığıdır[5]. Kitaplar basılı ortamdan dijital ortama dönüştürülürken tasarımının değişmesi gerekmektedir[5]. Kitap okuma alışkanlıklarına yeni bir yaklaşım getiren etkileşimli e- kitap, öğrenenlere video, ses ve animasyonlar ile zenginleştirilmiş interaktif bir öğrenme ortamı sunmaktadır[6]. Etkileşimli e-kitapların sağladığı birçok avantaj görülmektedir. Kolay taşınması, depolanması, baskı maliyetinin olmaması dışında sadelik, etkileşimlilik, okunabilirlik, süreklilik, güncellenebilirlik, erişim kolaylığı ve kişiselleştirilebilir olma bu avantajlardan sayılabilir[5]. 3. Etkileşimli e-kitap Projesi 1999 yılından 2011 yılına kadar internet destekli öğrenme ve internete dayalı öğrenme modeli ile geliştirilen Açıköğretim e-öğrenme Portalı, açıköğretim sisteminde yaşanan dönüşüm ve dünyadaki öğrenme trendinin mobil cihazlara kayması nedeni ile mobil öğrenme baz alınarak yeniden geliştirilmeye başlanmıştır. Açıköğretim e-öğrenme Portalından sunulacak hizmetlerden biri olarak planlanan etkileşimli e-kitapların masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar dışında mobil cihazlar üzerinden de görüntülenebileceği şekilde üretilebilmesi amacı ile 2012 yılının bahar aylarında çalışmalar başlamıştır. Ders tabanlı proje yaklaşımı benimsenerek tasarlanan etkileşimli e-kitap projesi ile açıköğretim ders kitaplarının dijitalleştirilmesi amaçlanmıştır. Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Birimi tarafından yürütülen proje kapsamında 2012-13 öğretim yılında 150 açıköğretim ders kitabının etkileşimli e-kitap biçimine dönüştürülmüş sürümlerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. 3.1 Tasarım Süreci Etkileşimli e-kitap projesi tasarlanırken temel prensip olarak platform ve ortam bağımsızlık dikkate alınmıştır. Etkileşimli e-kitapların masaüstü, dizüstü, tablet ve cep telefonu gibi farklı cihazlara ek olarak Windows, Mac, ios ya da Android gibi farklı platformlar üzerinden erişilebilir olması hedeflenmiştir. Bu hedef doğrultusunda ilk adım olarak etkileşimli e- kitaplar üretilirken hangi yazılımın kullanılacağı sorusu gündeme gelmiştir. Yapılan araştırmalarda etkileşimli e-kitap üretebilmek için dünyada en yaygın kullanılan programın Apple ibooks Author olduğu ortaya konulmuştur. Apple ibooks Author yazılımının kullanımı daha kolay bir program olmasına rağmen sadece Mac işletim sistemini desteklemesi projenin çıkış noktası ve hedef kitlesi açısından uygun bulunmamış ve hem Windows hem de Mac işletim sistemlerinde kullanılabilen çıktılar üreten Adobe Digital Publishing Suite kullanılarak etkileşimli e-kitapların hazırlanmasına karar verilmiştir. Kullanılacak yazılım belirlendikten sonra Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Biriminde çalışan ekibin hızlı üretim yapabilmesi amacı ile Adobe InDesign eğitimi almaları için planlama yapılmış ve MedyaSoft firmasından 30 saatlik eğitim satın alınarak projeye start verilmiştir. Üretilecek etkileşimli e-kitapların kurum kimliğini taşıması ve belirli bir standartta üretilebilmesi amacı ile hem kitap şablonu hem de ünite şablonu oluşturulmuştur. Etkileşimli e-kitapta bulunacak ögeler, ünitelerin yerleşim düzeni, farklı sayfa düzenleri, sütun sayısı, başlıklar, yazı fontları, stiller, renk paleti belirlenmiş, kullanılabilecek etkileşim örneklerini barındıran dijital bir kütüphane hazırlanmıştır. Temel öğrenme materyali kitap olan açıköğretim sisteminde Etkileşimli e-kitaplar, kitap içeriğinin tamamını ve aşağıdaki öğeleri barındırmaktadır. 1. Kitap Kapağı Kitabı betimleyen bir kapak hazırlanmalıdır. 2. Hazırlayanlar Listesi Etkileşimli e-kitap biçimine dönüştürülen ders kitabında çalışan kişilerin isim ve unvanları yer almalıdır. 3. Kullanım Kılavuzu
Etkileşimli e-kitapların içinde nasıl ilerleneceği ve kitap görüntüleyici programda yer alan düğmelerin işlevlerini anlatan kılavuzdur. 4. Editörün Ders Tanıtım Videosu Editörün ders ve kitap içeriği hakkında bilgi verdiği ve en fazla 5 dakika ile sınırlandırılmış tanıtım videosudur. 5. İçindekiler Üniteler, konu başlıkları ve alt konu başlıklarından oluşan bölümdür. Etkileşimli e- kitap içerisinde istenen bir başlığa doğrudan erişimi sağlar. 6. Ünite (ler) a. Kapak Üniteyi betimleyen ünite kapağıdır. Her ünite için ayrı ayrı tasarlanır. b. Amaçlar ve Anahtar Kelimeler Basılı ders kitabında her ünite içerisinde yer alan amaçlar ve anahtar kavramların verildiği bölümdür. c. Konu Anlatımları Etkileşim öğeleri ve görsellerle zenginleştirilmiş d. Özet Ünite özetinin yer aldığı bölümdür. e. Okuma Parçası/Yaşamın İçinden Ünitede anlatılan konu ile ilgili haber, makale vb. yazılardır. f. Kaynakça Basılı kitapta ünite hazırlanırken yararlanılan kaynakların yer aldığı bölümdür. g. Kendimizi Sınayalım Ünite sonunda çoktan seçmeli 10 test sorusunun yer aldığı bölümdür. 7. Bize Ulaşın Etkileşimli e-kitaplarla ilgili öğrencilerin görüş ve itirazlarını iletebilecekleri ortamdır. Yapılan tasarıma göre kapak, hazırlayanlar listesi, kullanım kılavuzu, önsöz videosu, içindekiler ve üniteler yatay olarak, ünite içerikleri ise düşey olarak sıralanmıştır. Örnek ders olarak Görsel Kültür seçilmiş ve kullanılan programın izin verdiği hemen hemen tüm etkileşimleri barındıran bir ünite hazırlanarak demo olarak kullanılmıştır. Etkileşimli e-kitaplarda Kullanılan Etkileşim Türleri aşağıdaki gibidir. Web Bağlantısı (Hyperlink) Web sitelerine, diğer makalelere ve daha pek çok konuma atlayan bağlantılar oluşturmak için kullanılır. Slayt Gösterisi (Slideshow) Slayt gösterisine görüntü dizileri oluşturmak için kullanılır. Her slayt birden fazla nesne içerebilir. Örneğin, her görüntüde farklı bir metin yer alabilir. Sıcak Nokta (Hot Spot) Düğmeye tıklandığında ya da üzerine gelindiğinde bir nesnenin görüntülenmesini sağlamak amacı ile kullanılır. Görüntü Dizisi (Image Sequence) İlerlemeleri bir görüntü dizisi boyunca kaplar. Bir nesneyi mobil aygıtta 360 döndürme gibi efektler oluşturulmasını sağlar. Ses ve Video (Audio and Video) Sayfaya ya da düğmelere ses ve video eklenmesi amacı ile kullanılır. Panorama Görüntüyü içeriden dışarıya doğru görüntüleme yanılsaması sunar. Örneğin, kullanıcıların uçak kokpitinin içini görmelerine olanak sağlayan bir Panorama efekti oluşturulabilir. Kullanıcılar görünümü 360 döndürebilir ve gösterge panelini yakınlaştırabilir. Web İçeriği (Web Content) Bir görünüm alanında web sayfası görüntülenmesine olanak sağlar. Kullanıcılar ayrı bir uygulama içi tarayıcı görüntülemeye gerek kalmadan web sayfası içeriğini görünüm alanında görebilir. Kaydırma ve Yakınlaştırma (Pan and Zoom) Büyük bir görüntüyü küçük bir alanda görüntüleyebilmek ve kullanıcıların görüntüyü bu alanda kaydırmasına ve yakınlaştırmasına olanak sağlamak amacı ile kullanılır. Kaydırılabilir Çerçeve Kullanıcıların daha fazla içerik görüntüleyebilmesini sağlamak için kaydırılabilir çerçeveler oluşturulabilir. Örneğin, uzun bir metni ya da büyük bir tabloyu görüntülemek için sonraki sayfaya geçmek yerine sayfayı kaydırmak için sürükleyebilir. Etkileşimli e-kitapla ilgili tüm temel tasarımlar tamamlandıktan sonra Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Birimi çalışanlarına şablon dosyalar dağıtılmış ve bu dosyaların kullanımı ile ilgili hizmetiçi eğitimler düzenlenmiştir. Bu eğitimler etkileşimli e-kitapların üretim sürecinde de gerekli görüldüğü hallerde devam etmiştir. Birim içi bilgi paylaşımını gerçekleştirmek amacı ile WordPress üzerinden bir Birim Günlüğü oluşturulmuştur. İntranet mantığı ile çalışan birim günlüğüne sadece kayıtlı kullanıcıların giriş yapabilmesine ve bilgi paylaşabilmesine olanak tanınmıştır. Böylece etkileşimli e-kitap projesinde kullanılan programa ilişkin bilgiler, belgeler, makaleler, kılavuzlar ve ipuçları birim çalışanları ile paylaşılmıştır. Etkileşimli e-kitaplarda kullanılmak üzere telifi ödenmiş çok sayıda görsele ihtiyaç duyulacağı
öngörülerek üretimi hızlandırmak amacı ile Thinkstock fotoğraf arşivi sitesine (http://www.thinkstockphotos.com/) üye olunmuş ve günlük 4 kullanıcı hesabı ile ile 100 tane fotoğraf indirilmesi sağlanmıştır. Projenin ilerleyen dönemlerinde bu fotoğraflar http://gorselarsiv.aof.edu.tr adresinde biriktirilerek Anadolu Üniversitesinin tüm öğretim elemanlarının kullanımına sunulmuştur. 3.2 Üretim Süreci Üretim sürecinin ilk aşaması derslerin seçimi ve ekiplerin oluşturulmasıdır. Ders seçimi yapılırken öncelik öğrenci-ders sayılarına verilmiştir. Açıköğretim sisteminde en fazla öğrenci barındıran ve en fazla bölümde okutulan dersler dönemlik olarak sıralanmış ve güz döneminde okutulan 75 ders listeden seçilmiştir. Seçilen derslerin editörleri belirlenerek Dekanlık tarafından görevlendirme yazıları yazılmıştır. Anadolu Üniversitesinde görevli olan öğretim elemanlarına görevlendirme yazıları elden ulaştırılırken, üniversite dışından olan öğretim elemanlarına görevlendirme yazıları e-posta yolu ile gönderilmiştir. Etkileşimli e- kitap formatına dönüştürülecek derslerde görev alacak editör ve yazarlara bilgilendirme toplantısı düzenlenerek proje tanıtılmış, işleyiş, takvim ve görev tanımları konusunda bilgi verilmiştir. Etkileşimli e-kitapların geliştirme süreci rol tabanlı özelleştirilmiş çalışma ekipleri tarafından yürütülmektedir. Her bir etkileşimli e-kitap için aşağıdaki rollere göre yapılandırılmış çalışma ekipleri oluşturulmuştur. Dijital Yayıncılık Uzmanı: Açıköğretim Fakültesi Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Biriminde görevli uzmanlardır. Bu proje kapsamındaki görev tanımı şu şekildedir: Çalışma ekibinin koordinasyonu sağlamak Çalışma takvimi oluşturmak ve işletilmesini sağlamak Kullanıcı - içerik etkileşimlerini tasarlamak İçeriğin etkileşimli e-kitap ortamına nasıl aktarılacağını belirlemek Hazırlanan etkileşimli e-kitapları editörün yayın onayına sunmak Hazırlanan etkileşimli e-kitapları yayınlamak Yayınlanan etkileşimli e-kitapları güncellemek Editör: Etkileşimli e-kitap sürümü geliştirilecek olan basılı kitabın editörüdür. Bu proje kapsamındaki görev tanımı şu şekildedir: Etkileşimli e-kitap ortamına aktarılacak içeriği belirlemek Yazarların koordinasyonunu sağlamak Kullanıcı - içerik etkileşimlerini tasarlamaya yardımcı olmak Gerekli yardımcı materyallerin (ses, video, grafik vb.) temin edilmesini ya da hazırlanmasını sağlamak Yazar: Etkileşimli e-kitap sürümü geliştirilecek olan basılı kitabın ilgili ünitesinin yazarıdır. Bu proje kapsamındaki görev tanımı şu şekildedir: Sorumlu olduğu ünitenin ya da ünitelerin içeriğini (amaç, öğrenme çıktıları, sorular, konu anlatımı vb.) oluşturmak Kullanıcı - içerik etkileşimlerini tasarlamaya yardımcı olmak Gerekli yardımcı materyallerin (ses, video, grafik vb.) temin edilmesini ya da hazırlanmasını sağlamak İlk olarak belirlenen derslerin basılı kitapta yer alan tüm görselleri, Word ve PDF dosyaları Dizgi Biriminden temin edilerek birimde kullanılan İntranet aracılığı ile Dijital Yayıncılık Uzmanlarına dağıtılmıştır. Proje kapsamında her ekip kendi toplantılarını düzenlemiş, ekip üyeleri ile projenin detayları ile ilgili bilgi paylaşımında bulunmuş ve çalışma takvimini oluşturmuştur. Etkileşimli e-kitap, farklı etkileşim türleri ile zenginleştirilmelidir. Basılı kitaplarda sayfa tasarımı üzerinde düşünülürken, etkileşimli e-kitapta ekran tasarımı konusu öne çıkmaktadır. Ünite içindeki bir konunun uzunluğu, içeriği ve önemine göre ekran tasarımının yapılması gerekmektedir. Etkileşim gerekli mi? Sorusu ekran tasarımı yapılırken sorulacak ilk ve en önemli sorudur. Bu soruya yanıt evet ise hangi etkileşim türünün kullanılacağı ve nasıl sorularına yanıt aranmalıdır. Eğer ilgili sayfa için etkileşim gerekli mi sorusunun yanıtı hayır ise hangi sayfa düzeninin kullanılacağına karar verilmelidir. Sayfalar ve etkileşimler tasarlanırken görsel ve işitsel malzemelerin kullanımı, konunun akılda kalıcılığını güçlendirici en önemli unsurlardan biridir. Etkileşimli e-kitaplar üretilirken aşağıda listelenen görsel ve işitsel malzemeler kullanılmıştır. Fotoğraf Editör ya da yazarın kendi çektiği ve telif sorunu olmayan fotoğraflar, http://www.thinkstockphotos.com/ arşiv fotoğrafları sitesinden editör ya da yazarın seçtiği fotoğraflar, Kitaplarda yer alan fotoğraflar, Grafik-Animasyon Video AÖF kitaplarında yer alan grafikler, 2D ve 3D grafik talepleri Editör ya da yazarın kendi çektiği videolar TRT Okul video arşivi Tanıtım videosu çekim desteği
Müzik/Ses Editör ya da yazarın konu anlatımı için kaydettiği sesler Ses kayıt stüdyosu desteği İnternet Kaynakları Etkileşimli kitap üzerinden ulaşılabilecek internet kaynakları (Video paylaşım sitesi, haber portalı, makale ve diğer kaynaklar) Açıköğretim sisteminde yer alan öğrencilerin dersin hocasını görmeleri ve tanımaları amacı ile etkileşimli e-kitaplarda bir önsöz videosu bölümü oluşturulmuştur. Dersin editörünün maksimum 5 dakikalık sürede dersi ve üniteleri tanıtan videolarının hazırlanmasında ETV destek olmuştur. Proje kapsamında sadece önsöz videosu çekmek amacı ile bir yönetmen tahsis edilmiş ve randevu usulü ile dersin editörü tarafından ETV stüdyolarında önsöz videoları çekilmiştir. Kurgusu tamamlanan videolar mp4 formatında ETV den alınmış ve Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Biriminde çalışan dijital yayıncılık uzmanlarına ulaştırılarak etkileşimli e- kitaplara eklenmesi sağlanmıştır. Etkileşimli e-kitaplar hazırlanırken seslendirme yapılması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Öncelikle kitaplarda seslendirme yapılması gereken bölümler belirlenmiş ve bu konuda Konservatuardan destek istenmiştir. Seslendirme için bir erkek bir kadın sesi çekebilecek iki öğretim elemanı projede görevlendirilmiş ve Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Biriminde yer alan ses stüdyosunda çekimler yapılmıştır. Projenin üretim sürecinde editör ve/veya yazarlarla birlikte çalışmak nihai ürünün kalitesini artıran en önemli unsurlardan biridir. Bu nedenle editör ve/veya yazarlar tarafından gönderilen ya da seçilen görsel ve işitsel malzemelerin bolluğu, üretimin her aşamasında projeye verdiği katkı üretilen etkileşimli e-kitapları hedeflenen düzeye taşımıştır. Etkileşimli e-kitabı oluşturan tüm bileşenler hazırlandıktan sonra üretimin son aşaması kontrol ve paketleme aşamasıdır. Yapımı tamamlanan tüm etkileşimli e-kitaplar ders kitabının editörü tarafından kontrol edilerek gerekli görülen düzeltmeler Dijital Yayıncılık Uzmanlarına bildirilmektedir. Düzeltmeler yapıldıktan sonra kitabın editörü tarafından tekrar kontrol edilerek yayınlanabilir onayı alınan etkileşimli e-kitaplar Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Biriminde kullanılan kontrol hesabı ile paylaşılmaktadır. 3.3 Yayınlama Süreci Yayınlanabilir onayı alınan ve kontrol hesabı ile paylaşılan etkileşimli e-kitaplar yayın listesine alınır. Yayın listesine alınan etkileşimli e-kitapların teknik kontrollerini yapmak gerekmektedir. Bu amaçla Öğrenme Teknolojileri Ar-Ge Biriminde çalışan ve 4 kişiden oluşan bir Denetleme Kurulu oluşturulmuştur. Denetleme Kurulunda yer alan ekibe yayın listesinde bulunan etkileşimli e-kitaplar teknik kontrollerinin yapılması amacıyla eşit sayıda paylaştırılır. Denetleme Kurulu tarafından teknik kontrolden geçirilen etkileşimli e-kitapların varsa hataları, dijital yayıncılık uzmanlarına ayrıntılı bir liste halinde bildirilmektedir. Son düzeltmeleri tamamlanan etkileşimli e-kitaplar Folio biçimine dönüştürülerek yayınlanması için İntranette belirlenen klasörlere kopyalanır. Kontrolleri ve düzeltmeleri tamamlanarak Folio biçimine dönüştürülen etkileşimli e-kitaplar Açıköğretim e- Öğrenme Portalında yayınlanmaktadır. Yayınlanan etkileşimli e-kitapların kullanılan işletim sistemine göre, nasıl indirileceğini tarif eden detaylı bir yardım videosu hazırlanarak Açıköğretim e-öğrenme Portalına eklenmiştir. Etkileşimli e-kitaplara masaüstü bilgisayarlarından erişmek isteyen öğrenciler Açıköğretim e-öğrenme Portalında kendi kullanıcı adı ve parolaları ile oturum açarak kitapları görüntüleyebilmektedir. Ayrıca Android tabanlı tablet bilgisayarı olan öğrenciler de Google Play Store dan Açıköğretim Yayınları adlı etkileşimli e-kitap uygulamasını indirerek yayınlanan kitapları okuyabilmektedir. Etkileşimli e-kitapların ipad ve iphone cihazlarında görüntülemek isteyen öğrenciler de çok yakın bir tarihte Apple Store dan Açıköğretim Yayınları uygulamasını indirerek etkileşimli e-kitaplardan faydalanabileceklerdir. 4. Sonuç Etkileşimli e-kitap ortamının öğretim tasarımındaki temel prensiplerinden biri platform ve ortam bağımsızlıktır. Masaüstü, dizüstü, tablet ve cep telefonu gibi farklı cihazlara ek olarak Windows, Mac, ios ya da Android gibi farklı platformlar üzerinden de erişilebilen etkileşimli e-kitaplar her zaman, her ortamda öğrenenlerin kullanımına hazır durumdadır. Öğrenciler hiçbir donanım ve işletim sistemi kısıtlaması olmadan, hazırlanan tüm etkileşimli e- kitapları masaüstü bilgisayarlardan, tabletlerden ya da akıllı telefonlardan kullanabilmektedirler. Etkileşimli e-kitap üretimi ve yayınlanması süreçlerinde altyapı olarak, mobil aygıt görüntüleyicilerinin dergi formatındaki etkileşimli içerikle çalışmasına olanak sağlayan Adobe Digital Publishing Suite kullanılmaktadır. Öğrenciler e-öğrenme hizmetlerinden yararlanırken kitaptaki içeriğe ihtiyaç duyduklarında etkileşimli e- kitap hizmetine kolayca erişerek bilgilerini tazeleyebilmektedirler. Etkileşimli e-kitapların bir Web
Player üzerinden görüntülenmesi için hazırlıklar tamamlanmıştır ve bahar döneminde öğrenciler etkileşimli e-kitapları bilgisayarlarına indirmeden görüntüleyebileceklerdir. Böylece öğrencilerin etkileşimli e-kitap hizmetinden daha fazla yararlanacakları tahmin edilmektedir. Proje kapsamında hazırlanan etkileşimli e-kitapların sayısı 340 adettir ve barındırdığı içerik ile açıköğretim sistemindeki öğrenci-ders sayıları göz önüne alındığında Türkiye deki en kapsamlı etkileşimli e- kitap projesidir. Etkileşimli e-kitap projesi, Adobe Digital Publishing Suite teknolojisi kullanılarak dünyada eğitim alanında geliştirilen ilk ve en kapsamlı projedir. Adobe, Anadolu Üniversitesi etkileşimli e-kitap projesinden sonra eğitim kanalında genişleme kararı almıştır. 5. Kaynakça [1] Aydın, S. (2014). Açıköğretim Sisteminin Dönüşüm Süreci, Açıköğretimin 30 Yılı: e- Öğrenmenin Yükselişi Paneli, Akademik Bilişim 2014, 5-7 Şubat 2014, Mersin Üniversitesi [2] Gürcan, H. İ. (2005). E-kitap Yayımcılığı ve Uygulamaları. X. Türkiye de Internet Konferansı. [3] Önder, I. (2011). e-kitap ve Dünyada Elektronik Kitap Yayıncılığı. Türk Kütüphaneciliği, 25(1), 97-105. [4] Mutlu, M. E., Beyaz Korkut, M., & Yılmaz, Ü. (2006). Ders Kitaplarının Dağıtımı Amacıyla İnternetin Kullanılması: Açıköğretim e-kitap Uygulaması Örneği. 6.Uluslararası Eğitim Teknolojileri. [5] Gümüş, S., Güler, E., Güler, C., & Erorta, Ö. Ö. (2012), Mobil Cihazlar İçin Etkileşimli e-kitap Tasarım Araçları. XVII. Türkiye de İnternet Konferansı [6] Mutlu, M. E, Erorta, Ö. Ö., Kaybaş, K. B., Kayabaş, İ. (2014). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sisteminde e-öğrenmenin Gelişimi. Ali Ekrem Özkul, Cengiz Hakan Aydın, Elif Toprak, Evrim Genç Kumtepe (Ed.), Açıköğretimle 30 Yıl içinde (s. 1-50). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.