Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi ne 2010 Yılında Yaralanma Nedeniyle Başvuran Adli Olguların Değerlendirilmesi

Araştırma / Research Article TAF Prev Med Bull 2014;13(6):459-464 Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi ne 2010 Yılında Yaralanma Nedeniyle Başvuran Adli Olguların Değerlendirilmesi [Evaluation of Forensic Cases Due To Injury Admitted To Mersin University Hospital in 2010] ÖZET AMAÇ: Bu çalışmanın amacı yaralanma şekillerini ve yaralanmaya neden olan durumları belirlemek ve yaralanmaların halk sağlığı açısından sonuçlarını değerlendirmektir. YÖNTEM: Tanımlayıcı tipte olan bu çalışmada Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalının 2010 yılı adli raporları incelendi. Olguların demografik özellikleri ile yaralanmanın şekli, nedeni, olayın oluş yeri ve zamanı, yaralanan vücut bölgesi, yaralanma nedeniyle hastanede yatış, yatırılan klinikler, yatış süresi gibi bilgiler elde edildi. Verilerin özetlenmesinde ortalama±standart sapma ve frekans kullanıldı. BULGULAR: 2010 yılında yaralanma nedeniyle adli rapor tutulan 1.042 kişi olup %67,7 si erkek, %32,3 ü kadın, yaş ortalaması 26,6±16,8 idi. Yaralanmalar sıklık sırasıyla trafik kazalarına, delici ve/veya kesici alete, darp ve zehirlenmeye bağlı meydana gelmişti. Kadın ve erkekte ilk sırada trafik kazaları, ikinci sırada kadınlarda zehirlenme, erkeklerde ise delici-kesici aletle yaralanma yer almaktaydı. Yaralanmanın gerçekleşme nedeni incelendiğinde; sırasıyla kadınlarda kaza, şiddet ve intihar iken erkeklerde kaza, şiddet ve iş kazası bulunmaktaydı. Tüm yaş gruplarında kaza ilk sırada yer almaktaydı. Kadınlarda intihar en sık 15-19 yaşta görülmekteydi. Tüm yaşlarda intihar kadınlarda erkeklerden 5-8 kat fazlaydı. SONUÇ: Trafik kazaları ve kişiler arası şiddet ilk iki sırada yer alan yaralanma nedenleridir. Yaralanmalarda özellikle trafik kazalarında birincil koruma olarak yaralanmaya neden olan olayın engellenmesi, olay engellenemezse yaralanmanın önlenmesi önemli bir yer tutmaktadır. Bu konuda topluma eğitim çalışmalarının yapılması gerekmektedir. Ayrıca kadınlar için özellikle ergenlik döneminde önemli bir sorun olan kendine zarar verme konusunda ailelere danışmanlık verilmesi gerekmektedir. Gülçin Yapıcı Nursel Gamsız Bilgin Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Anahtar Kelimeler: Adli Tıp, Kaza, Yaralanma Key words: Forensic Medicine, Accident, İnjury Sorumlu yazar/ Corresponding author: Gülçin Yapıcı, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi gulyapici@yahoo.com.tr SUMMARY AIM: The aim of this study is to determine injury types and the causes of injury and to evaluate the injury s results in term of public health. METHODS: Mersin University Medical Faculty Forensic Medicine Department s legal reports of year 2010 were evaluated for this descriptive study. Demographic features, causes of injury, injury style, date and place of injury, injured body part, the hospitalization need due to injury, clinics where injured patients were hospitalized (if any), hospitalization duration were obtained. Data are presented as mean± standard deviation and in percentages. RESULTS: There were 1042 reported forensic injury cases in 2010. 67.7% of them are male, 32.3% are female, average age is 26.6±16.8. Injuries occurred due to traffic accidents, sharp objects, assault and poisoning, respectively. The first place belongs to traffic accidents (both for males and females), second place belongs to poison for females and sharp objects for males. The reasons of injuries; the ranking is accidents, interpersonal violence and suicides respectively for women while for accident, interpersonal violence and industrial accidents respectively for men. Accident is first ranked reason for every age group. Suicide was seen most frequently between 15-19 th years for females. Suicide was determined in females 5-8 times more than males in all of age groups. CONCLUSION: Accidents and interpersonal violence were first two reasons of injury. The first protection method for injuries in traffic accidents was prevention from accidents. If it is not possible, injury s prevention is other precaution. Public trainings must be organized in these topics. Besides, families must receive consultancy about girls tendency to self damages in especially adolescent era. Gönderme Tarihi/Date of Submission: 16.01.2014, Kabul Tarihi/Date of Acceptance: 17.02.2014 DOI: 10.5455/pmb 1-1389861619 GİRİŞ Yaralanma, aniden dayanılmaz düzeyde enerjiye bağlı insan vücudunda meydana gelen fiziksel hasar olarak tanımlanmaktadır. Fizyolojik tolerans eşiğini aşan miktarda enerjiye akut maruz kalma sonucu bedensel bir lezyon olabilir veya boğma, donma gibi bir veya birden fazla hayati elementin (hava, sıcaklık) eksikliğinden kaynaklanan bir fonksiyon bozukluğu olabilir (1). Yaralanmalar mekanizmalarına göre; trafik kazaları, zehirlenmeler, düşmeler, yanıklar, boğulmalar, ateşli silah yaralanmaları şeklinde sınıflandırılabilir (1,2). www.korhek.org 459

Tüm dünyada yaralanmalar ölüm ve sakatlık nedenleri arasında önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle son 10 yılda düşük ve orta gelirli ülkelerde yaralanmalar ve şiddet anlamlı düzeyde artmaktadır. 2000 yılı Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre her yıl tahminen 5,06 milyon insan yaralanmalara bağlı ölmektedir ve bu da her gün 14000 ölüme eşit olmaktadır. Yaralanmaya bağlı ölümler tüm ölümlerin %9 unu oluşturmaktadır. Yaralanmalara bağlı ölüm önemli bir sağlık sorunu olmakla birlikte yaşamın kalan kısmını sakat olarak geçirme de önemli bir problemdir. Bu sorunun indikatörü DALY (disabilityadjusted life year), prematür ölüm veya sakatlıkla geçirilen yaşam yılı olarak ifade edilmektedir (1,2). Yaralanmalara bağlı gerçekleşen ölümler yaralanmaların sadece küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Yaralanma piramidinin en geniş kısmı olan tabanını sağlık sistemi dışında kalan, tedavi edilmeyen veya rapor edilmeyen yaralanmalar, bunu takiben birinci basamağa başvuru ile sonuçlanan yaralanmalar, acil servise başvuru ile sonuçlanan yaralanmalar, hastaneye yatışı gerektiren yaralanmalar ve piramidin tepesinde ölümcül yaralanmalar yer almaktadır (3). Yaralanmalar ülkemizde adli olgu olarak değerlendirilmektedir. Adli olgu, kaza, cinayet ya da intihar amaçlı olabilen, kişinin bedensel ve ruhsal bütünlüğünün bozulmasına ya da ölüme sebebiyet veren olaylardır. Bu tür yaralanmalar ile sağlık kuruluşuna başvuran hastalar hakkında hekimin adli rapor tutma yükümlülüğü vardır. Adli rapor, hekimin, insanın beden, akıl ve ruh sağlığını ve vücut bütünlüğünü bozabilen adli olayın sebep, şart ve sonuçlarını değerlendirerek düzenlediği belgedir (4). Bu çalışmada bizim elde ettiğimiz kayıtlar yaralanma piramidinin son üç sırasında yer alan hastane aciline başvuran, hastanede yatışı gerektiren ve ölümcül yaralanmaları içermektedir. Çalışmada amacımız yaralanma tiplerini ve yaralanmaya neden olan durumları belirlemek ve yaralanma sonucu hastanede yatış yapılan durumlarda hastanede yatış sürelerini saptamaktır. GEREÇ VE YÖNTEM Tanımlayıcı tipte olan bu çalışma, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı nın 01 Ocak 2010 31 Aralık 2010 tarihleri arasında yaralanma nedeniyle başvuran kişilerin kesin rapor kayıtları incelenerek yapıldı. Dosya taranarak yapılan çalışmada olguların yaş, cinsiyet, yaşadığı yer gibi demografik özellikleri ile yaralanmanın şekli, yaralanmanın nedeni, olayın oluş yeri ve zamanı, yaralanan vücut bölgesi, yaralanma nedeniyle hastanede yatış olup olmadığı, yatırılan hastaların hangi kliniklerde yattığı ve yatış süresi gibi bilgiler elde edildi. Yaralanma adli raporda belirtilen şekilde kayıt edilip, sonrasında gruplara ayrıldı. Buna göre; araç içi ve araç dışı kazalar, motosiklet, bisiklet ve traktör kazaları trafik kazası olarak, cam, bıçak, testere gibi araçlarla olan yaralanmalar delici-kesici alet yaralanmaları, çarpma, bir alete bir uzvun sıkışması, üzerine bir şey düşme, göçük altında kalma gibi yaralanmalar ezilme-sıkışma şeklinde yaralanma olarak gruplandırıldı. Araştırmanın yapılabilmesi için Mersin Üniversitesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu ndan etik onay alındı. Verilerin özetlenmesinde ortalama±standart sapma ve frekans kullanıldı. BULGULAR 2010 yılında yaralanma nedeniyle adli rapor tutulan 1042 kişi vardı. Kayıtlara göre %67,7 si erkek, %32,3 ü kadındı. Yaş ortalaması 26,6±16,8 (yaş aralığı 0-79) idi. Yaralanmaların %35,0 ı 25-44 yaşta, %14,1 i 45-64 yaşta, %13,1 i 0-4 yaşta, %12,3 ü 20-24 yaşta, %11,6 sı 15-19 yaşta, %6,2 si 5-9 yaşta, %5,6 sı 10-14 yaşta, %2,1 i 65 yaş üstünde meydana gelmişti. Yaralanmalar sıklıkla trafik kazalarına (%28,7), delici-kesici alete (%15,3), darpa (%14,5), zehirlenmeye (%13,4) ve düşmeye (%13,2) bağlı meydana gelmişti. Trafik kazalarının; %43,5 i araç içi, %38,5 i araç dışı, %14,0 ı motosiklet, %3,7 si bisiklet, %0,3 ü traktör kazasıydı. Kişilerden alınan anamnez ve olayın niteliğine göre; yaralanmaların %65,5 i kaza, %32,0 ı kasıtlı ve %2,5 i nedeni bilinmeyen durumlar sonucu meydana geldiği değerlendirildi. En sık yaralanan vücut bölümü; yüz (%30,5), kol (%16,2), baş (%15,9), bacak (%15,3) ve eldi (%15,0) (Tablo 1). Yaralanmaların %25 inde kırık mevcuttu. Kırık en fazla trafik kazalarına (%38,1) ve düşmeye (%31,9) bağlı gelişmişti. Hastaneye başvuran yaralıların %61,3 üne acil serviste müdahale yapılmış ve taburcu edilmiş, %38,7 si yatırılarak tedavi edilmişti. Yatırılarak tedavi gören hastalar en sık ortopedi, plastik cerrahi, beyin cerrahisi, göğüs cerrahisi ve çocuk cerrahisi servislerine yatırılmıştı. Ortalama yatış süresi 1.8±4.8 gündü (gün aralığı 0-58). Hastanede yatış süresi en fazla trafik kazaları (7,5±8,1) (gün aralığı 1-46), darp (5,0±3,7) (gün aralığı 1-18) ve delici-kesici aletle (4,5±4,4) (gün aralığı 1-22) yaralanmalardaydı. 460 www.korhek.org

Tablo 1. 2010 yılı adli tıp kayıtlarına göre yaralanmanın özellikleri Yaralanmanın şekli Trafik kazası Delici-kesici alet Darp Zehirlenme Düşme Ezilme-sıkışma Ateşli silah Yanık Yabancı cisim yutma/batma Elektrik çarpması Hayvan ısırığı Boğulma Yaralanma yeri Sokak-cadde Ev içi ve çevresi İşyeri Park, spor, eğlence alanı Okul ve çevresi Bilinmeyen Yaralanmanın nedeni Kaza Şiddet İş kazası İntihar Bilinmeyen Olayın gerçekleşme zamanı Sabah Öğleden sonra Akşam Gece Bilinmeyen Olayın gerçekleştiği mevsim Sonbahar Kış İlkbahar Yaz Yaralanan vücut kısmı* Yüz Kol Baş Bacak El Göğüs Karın Boyun Spinal Ayak Genital Sayı 299 159 151 140 138 67 33 25 19 6 3 2 322 251 90 27 11 341 605 260 77 74 26 148 307 293 59 235 295 259 223 265 318 169 166 159 156 112 66 49 48 35 33 Yüzde 28,7 15,3 14,5 13,4 13,2 6,4 3,2 2,4 1,8 0,6 0,3 0,2 30,9 24,1 8,6 2,6 1,1 32,7 58,1 25,0 7,4 7,0 2,5 14,2 29,5 28,1 5,6 22,6 28,3 24,9 21,4 25,4 30,5 16,2 15,9 15,3 15,0 10,7 6,3 4,7 4,6 3,4 3,2 *Aynı kişide birden fazla vücut kısmı yaralanması vardır Yaş grubu ve cinsiyete göre yaralanma şekli değerlendirildiğinde; ilk iki sırada 0-4 yaşta kadın ve erkekte zehirlenme ve düşme, 5-14 yaşta kadınlarda trafik kazası ve zehirlenme iken erkeklerde trafik kazası ve düşmeydi. 15-24 yaşta kadınlarda zehirlenme ve trafik kazası, erkeklerde 15-19 yaşta delici-kesici aletle yaralanma ve trafik kazası iken 20-44 yaşta trafik kazası ve delici-kesici aletle yaralanmaydı. 65 yaş üstünde her iki cinsiyette trafik kazası ve düşme yer almaktaydı (Tablo 2). Yaş grubu ve cinsiyete göre yaralanmanın gerçekleşme nedeni incelendiğinde; 0-9 yaşta kadın ve erkekte ilk sırada kaza yer almaktaydı. 5-9 yaşında ikinci sırada yer alan kasten yaralama kadınlarda erkeklerin iki katından fazla iken, 10 yaşından itibaren erkeklerde daha fazlaydı. 10 yaşından itibaren kadınlarda intihar görülmeye başlamış ve tüm yaşlarda erkeklerden 5-8 kat fazla görülmekteydi. Kadınlarda intihar en fazla 15-24 yaş arasındaydı. 25-64 yaşta kadın ve erkekte ilk iki sırada kaza ve kasten yaralama yer almaktaydı. 65 yaş üzerinde ise kadınlarda kaza ve intihar, erkeklerde kaza ve kasten yaralama görüldü (Tablo 2). TARTIŞMA Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı nın 2010 yılında yaralanma nedeniyle başvuran kişilerin kesin rapor kayıtları incelenerek yapılan çalışmamızda yaralanma nedeniyle adli rapor tutulan vakaların %67,7 si erkekti. Gerek sadece trafik kazalarını araştıran gerekse tüm yaralanmaların incelendiği çalışmalarda erkekler kadınlara göre daha fazla yaralanmıştır (5-15). Erkeklerin toplumsal hayat içerisinde kadınlara göre daha fazla yer almaları yaralanmalara da daha fazla maruz kalmalarına neden olmuş olabilir. Yaş gruplarına göre bakıldığında yine en çok aktif yaşamda yer alan genç erişkinlerde (25-44 yaş) yaralanma gözlenmiştir. Yapılan çalışmalar da bizim bulgularımızı desteklemektedir (2,11,12,16). Çalışmamızda en sık yaralanma şekli trafik kazaları olarak belirlendi. 2000 yılı DSÖ verilerine göre tüm dünyada yaralanmaya bağlı mortalite nedenleri arasında ve yaralanmaya bağlı global zarar en sık trafik kazalarına bağlı gelişmiştir (2). Ülkemizde yapılan bazı çalışmalarda da trafik kazaları en sık görülen yaralanma şeklidir (10,14,15). Yurt dışında yapılan bazı çalışmalarda trafik kazaları ilk dört sıradaki yaralanma nedenleri arasındadır (11,17,18). Trafik kazası sonucu yaralanma özellikle 15-44 yaş arası genç ve adult nüfusta görülmektedir (2,7-9,18,19). Erkeklerin çalışma ve sosyal www.korhek.org 461

yaşamlarının kadınlara göre daha fazla dış ortamda olması nedeniyle trafik kazaları erkeklerde kadınlara göre daha sık görülmekte olabilir. Bizim çalışmamızda 5-14 yaş arasında ve 25 yaşından sonra her iki cinste trafik kazaları yaralanmalar arasında ilk sırada yer almaktaydı ve her iki cinste benzer sıklıktaydı. Yurt dışında yapılan çalışmalarda trafik kazalarında en çok etkilenen yayalar ve motosiklet kullanıcıları iken ülkemizde yapılan çalışmalarda bizim çalışmamıza benzer şekilde araçların çarpışması sonucu oluşan araç içi kazalar ve yayaya çarpma şeklindeki araç dışı kazalar daha sık görülmektedir (8,9,18,19,20). Dikkatsizlik, trafik kurallarına uymama, alkollü araç kullanımı, zayıf sürücü yeteneği gibi daha çok araç kullanıcılarının neden olduğu kazalar ülkemiz için önemli bir sorundur (6,21). Sağlık, eğitim ve ulaşım sektörleri gibi birçok kuruluşun trafik kazalarına bağlı zararı azaltmak için birlikte çalışmaları gerekmektedir. Çalışmamızda yaralanmalar en sık öğleden sonra ve akşam olmaktaydı. Özellikle trafik kazaları açısından günün bu yoğun saatlerinde daha fazla güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir. Tablo 2. Yaş ve cinsiyete göre yaralanmanın şekli, yaralanmanın olduğu yer ve yaralanmanın nedeni Yaralanmanın şekli (%)* 0-4 yaş 5-9 yaş 10-14 yaş 15-19 yaş 20-24 yaş 25-44 yaş 45-64 yaş >65 yaş Tüm yaşlar K E K E K E K E K E K E K E K E K E Trafik kazası 14,3 11,5 28,0 40,0 42,9 27,0 35,7 27,7 24,4 33,3 30,6 28,1 48,7 27,8 37,5 42,9 31,2 27,5 Delici-kesici alet 2,0 4,6 4,0 10,0 9,5 10,8 7,1 33,8 9,8 21,8 9,2 20,6 12,8 22,2 0,0 7,1 7,7 18,9 Darp 2,0 1,1 4,0 7,5 14,3 16,2 5,4 18,5 12,2 16,1 25,5 19,5 12,8 16,7 12,5 7,1 13,1 15,2 Zehirlenme 32,7 31,0 28,0 5,0 28,6 5,4 42,9 9,2 39,0 4,6 16,3 3,4 7,7 0,9 12,5 0,0 26,4 7,2 Düşme 28,6 36,8 16,0 27,5 4,8 18,9 3,6 3,1 9,8 6,9 9,2 7,1 10,3 14,8 37,5 28,6 12,2 13,8 Diğer** 20,4 14,9 20,0 10,0 0,0 21,6 5,4 7,7 4,9 17,2 9,2 21,3 7,7 17,6 0,0 14,3 9,5 17,4 Olay yeri (%)* Ev içi ve çevresi 61,2 62,1 52,0 22,5 38,1 16,2 44,6 9,2 36,6 6,9 38,8 6,7 25,6 5,6 50,0 21,4 42,4 15,3 Sokak-cadde 14,3 14,9 24,0 40,0 38,1 29,7 33,9 30,8 29,3 42,5 29,6 31,5 53,8 27,8 37,5 42,9 31,2 30,8 Park, spor, eğlence alanı 0,0 1,1 4,0 5,0 0,0 10,8 0,0 4,6 0,0 4,6 3,1 1,9 0,0 3,7 0,0 0,0 1,2 3,3 İşyeri 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 10,8 4,9 14,9 2,0 18,4 2,6 14,8 0,0 0,0 1,5 12,1 Okul ve çevresi 0,0 1,1 0,0 5,0 4,8 8,1 0,0 3,1 0,0 0,0 0,0 0,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 1,4 Bilinmeyen 24,5 20,7 20,0 27,5 19,0 35,1 21,4 41,5 29,3 31,0 26,5 40,8 17,9 48,1 12,5 35,7 23,4 37,2 Yaralanmanın nedeni (%)* Kaza 98,0 97,7 84,0 90,0 66,7 73,0 51,8 44,6 46,3 49,4 49,0 41,2 74,4 47,2 87,5 85,7 63,8 55,7 Kasten yaralama 2,0 2,3 16,0 7,5 14,3 21,6 8,9 33,8 14,6 32,2 31,6 37,1 15,4 37,0 0,0 14,3 16,6 28,9 İş kazası 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 9,2 4,9 9,2 2,0 15,7 2,6 14,8 0,0 0,0 1,5 10,2 İntihar 0,0 0,0 0,0 0,0 14,3 2,7 37,5 7,7 26,8 4,6 16,3 2,6 7,7 0,9 12,5 0,0 16,3 2,6 Bilinmeyen 0,0 0,0 0,0 2,5 4,8 2,7 1,8 4,6 7,3 4,6 0,0 3,4 0,0 0,0 0,0 0,0 1,8 2,6 * Sütun yüzdeleri kullanıldı ** Ezilme-sıkışma, ateşli silah, yanık, yabancı cisim yutma, göze yabancı cisim batması, elektrik çarpması, hayvan ısırığı, boğulma Çalışmamızda delici-kesici aletle yaralanmalar erkeklerde ikinci sıklıkla görülen yaralanma şekliydi ve kadınların yaklaşık 2,5 katı olarak görülmüştü. Özellikle 15-19 yaş arasında tüm yaralanma şekilleri içerisinde erkeklerde en sık görülen yaralanmaydı. Darp ise 25-44 yaş arasında kadınlarda ikinci sıklıkta görüldü. Darp, ateşli silahla, delici-kesici aletle yaralanma gibi kasten yaralamalar 15-64 yaş arasında özellikle erkeklerde sık görülmüştü. Uganda da yapılan bir çalışmada kırsal kesimde kesi ve bıçaklanma 10 yaşından sonra en sık görülen yaralanma şekli olarak bildirilmiştir (22). İran da yapılan bir çalışmada tüm yaralanmaların %12 si şiddete bağlı gelişmiş (20), ABD de şiddete bağlı yaralanmalar en sık 15-44 yaşta ve erkeklerde kadınların 1,5 katı sıklıkta görülmüştür (13). Kişiler arası şiddet tıbbi girişim gerektirecek kadar ciddi yaralanma ile sonuçlanmamışsa genellikle rapor edilmemektedir. Rapor edilenler ise sadece kişisel başvuru olursa gerçekleşmektedir (23). Bazı ülkelerde kadına yönelik fiziksel şiddet ulusal bildirim sistemine girmektedir. Buna göre bir yakını 462 www.korhek.org

tarafından fiziksel şiddete uğrayan kadın sıklığı; Paraguay ve Filipinler de %10, Amerika da %22,1, Kanada da %29,0, Mısır da %34,4 dür (23). Çalışmamızda zehirlenmeler 25 yaş altında kadınlarda ilk iki sırada yer alan yaralanma şekliydi. Yaşamın ilk 10 yılında zehirlenmeler daha çok ilaç ya da koraziv madde içme gibi kasıtsız yaralanma şeklinde iken 10-24 yaş arasında özellikle kadınlarda intihar amaçlıydı. Yapılan diğer çalışmalarda da 25 yaş altında kadınlarda zehirlenme sık görülen bir yaralanma şeklidir (10,13,24-27). Çalışmamızda 65 yaş üzerinde erkeklerde intihar hiç görülmezken kadınlarda kazalardan sonra ikinci sıklıkta yer almaktaydı. Kadınlarda intihar erkeklerin yaklaşık sekiz katıydı. Adolesan ve genç kadınlarda intiharın yaralanmalar arasında önemli bir yere sahip olması dikkat çekicidir. Bu yaş grubunda kişilerin bağımsız olma istekleri karşısına çıkan baskılar, kimliklerinin gelişmeye başlaması, yaşamlarında meydana gelen değişiklikler ve üzerlerine yüklenen çeşitli sorumluluklar depresyona ve sonrasında intihar girişimlerine neden olabilir (23). Bu durumda ailelere ve eğitimine devam eden gençler için ise öğretmenlerine önemli görevler düştüğü kanısındayız. 65 yaş üzeri kadınlarda da intiharın görülmesi ailelerine yük olduklarını düşünmeleri, kendilerini umutsuz görmelerine bağlı gelişmiş olabileceği kanısındayız. Yapılan diğer çalışmalara benzer şekilde çalışmamızda da 14 yaş altı ve 65 yaş üstünde düşmelere bağlı yaralanmalar sıklıkla görüldü (12,13,17,18,). Tüm yaşlarda düşme kadın ve erkekte benzer sıklıkta görülürken özellikle 5-14 yaşta erkeklerde daha sıktı. Bu yaş grubunda erkek çocukların daha fazla sokakta veya parkta oyun oynamaları düşmelerin onlarda sık görülmesine neden olmuş olabilir. Düşmeler 65 yaş üzerinde önemli bir sağlık sorunu oluşturmaktadır. Bu yaş dönemindeki kişilerin üçte biri her yıl düşmekte ve düşmelerin %20-30 u orta ve şiddetli yaralanma ile sonuçlanmaktadır. Mobilite ve bağımsızlık azalmakta, prematür ölüm riski artmaktadır.. Çalışmamızda yaralanmaların dörtte birinde kırık mevcuttu ve kırıklar en fazla trafik kazaları ve düşmelere bağlı gelişmekteydi. Çalışmamızda hastaneye başvuran yaralıların %38,7 si yatırılarak tedavi edilmişti. Yapılan diğer çalışmalara benzer şekilde bizim çalışmamızda da hastalar en sık ortopedi, plastik cerrahi, beyin cerrahisi ve göğüs cerrahisi servislerinde yatırılmıştı (7,10,14,20). Çalışmamızda hastanede en uzun süre yatırılan yaralanmalar Navaratne ve ark.nın (17) çalışmasına benzer şekilde trafik kazalarıydı. Sonuç olarak adli vaka olarak rapor edilen yaralanmalar içerisinde en sık karşılaşılan trafik kazalarıydı. Özellikle genç erişkinler için hem ölümlere hem de sakatlıklara neden olabilmesi, ayrıca yaralanmaya bağlı iş gücü kaybı ve uzun hastanede yatış süreleri nedeniyle yüksek tedavi giderleri trafik kazaları konusunda ciddi önlemlerin alınmasını gerektirmektedir. Cinsiyete ve yaş gruplarına göre değişen yaralanma nedenlerinin araştırılması ve buna yönelik koruyucu önlemlerin alınması halk sağlığı açısından önemlidir. Çalışmanın kısıtlılıkları: Toplumda yaralanma şekli ve nedenlerini belirlemek için toplum tabanlı çalışmalar yapılması hastanede yapılan çalışmalara göre daha avantajlıdır. Çünkü tüm yaralanmalar hastanelere ulaşmamakta, özellikle küçük yaralanmalar evde ya da birinci basamak sağlık kuruluşlarında tedavi edilmektedir. Hastaneye ulaşan yaralanmaların bir kısmı da adli vaka olarak değerlendirilmemektedir. Bizim çalışmamızda hastaneye ulaşmış ve adli vaka olarak işlem görmüş yaralanmalar değerlendirilmiştir. KAYNAKLAR 1. World Health Organization. 2004. Guidelines for conducting community surveys on injuries and violence. Geneva. http://whqlibdoc.who.int/publications/2004/924154 6484.pdf (Access date: 11.10.2011) 2. World Health Organization. 2002. The injury chart book: a graphical overview of the global burden of injuries. Geneva. http://whqlibdoc.who.int/publications/924156220x. pdf (Access date:11.10.2011) 3. Yavuz MS, Aydın S. Birinci basamak sağlık hizmetlerinde adli olgu ve raporlar. Turk Aile Hek Derg. 2004;8(1):30-3 4. World Health Organization. The Injury Pyramid. Injuries and violence the facts. Geneva http://www.who.int/violence_injury_prevention/key_fac ts/vip_key_fact_5.pdf (Access date: 03.11.2011) 5. Magalhães AF, Lopes CM, Koifman RJ, Muniz PT. Prevalence of self-reported traffic accidents in Rio Branco, Northern Brazil. Rev Saúde Pública. 2011;45(4):1-6 6. Eken C, Görmez H, Başhekim M, Akyürek S, Kartal M. Motorlu Taşıt Kazaları ve Risk Faktörleri: Antalya İlinde Meydana Gelen 12185 Trafik Kazasının Analizi. Türkiye Acil Tıp Dergisi. 2005;5(4):175-180 7. Yücel Beyaztaş F, Alagözlü H. 1998 Yılında Cumhuriyet Üniversitesi Hastanesi Acil Birimine Başvuran Trafik Kazası Olgularının www.korhek.org 463

Değerlendirilmesi. Ulusal Travma Dergisi. 2002;8(1):29-33 8. Sözüer EM, Yıldırım C, Şenol V, Ünalan D, Naçar M, Günay O. Trafik Kazalarında Risk Faktörleri. Ulusal Travma Dergisi. 2000;6(4):237-240 9. Kekeç Z, Şenol V, İkizceli İ, Öztürk Y, Sözüer EM. Kişisel Çevresel ve Araçla İlgili Faktörlerin Trafik Kazaları Üzerine Olan Etkileri. Tr J Emerg Med. 2002;2(2) 10. Ural G, Gün İ. Dr. Nafiz Körez Sincan Devlet Hastanesi Ve Özel Bayındır Hastanesi Acil Servisine Kaza Nedeniyle Başvuranların Epidemiyolojik Yönden İncelenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2008;17(1):31-39 11. Rasouli MR., Saadat S., Haddadi M., Gooya MM., Afsari M. Epidemiology of injuries and poisonings in emergency departments in Iran. Public Health. 2011:1-7 12. Kalaiselvan G, Dongre AR, Mahalakshmy T. Epidemiology of injury in rural Pondicherry, India. J Inj Violence Res. 2011;3(2):62-7 13. Vyrostek SB, Annest JL, Ryan GW. Surveillance for Fatal and Nonfatal Injuries - United States, 2001. MMWR Surveillance Summaries. 2004 Sep 3;53:1-57 14. Mutlu Kukul Güven F, Bütün C, Yücel Beyaztaş F, Eren ŞH, Korkmaz İ. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi ne başvuran adli olguların değerlendirilmesi. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2009;10(3):23-8 15. Türkmen N, Akgöz S, Çoltu A, Ergin N. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servisi ne başvuran adli olguların değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2005;31(1):25-9 16. Tezcan S, Özcebe H, Aslan D, Subaşı N, Yardım N. The Incidence Of Accidents In Two Different Regions Of Ankara Province. Erciyes Tıp Dergisi. 2002;24(4):167-173 17. Navaratne KV, Fonseka P, Rajapakshe L, Somatunga L, Ameratunga S, Ivers R, et al. Population-based estimates of injuries in Sri Lanka. Injury Prevention. 2009;15:170 175 18. Saadat S, Mafi M, Sharif-Alhoseini M. Population based estimates of non-fatal injuries in the capital of Iran. BMC Public Health. 2011, 11:608:1-9 19. Dandona R, Kumar GA, Abdul Ameer Md, Ahmed GM, Dandona L. Incidence and Burden of Road Traffic Injuries in Urban India. Inj Prev. 2008;14(6): 354-359. 20. World Health Organization. 2002. World report on violence and health. Geneva http://www.who.int/violence_injury_prevention/violenc e/world_report/en/full_en.pdf (Access date: 03.11.2011) 21. Kobusingye O, Guwatudde D, Lett R. Injury patterns in rural and urban Uganda. Injury Prevention. 2001;7:46-50 22. Zargar M, Modaghegh MHS, Rezaishiraz H. Urban injuries in Tehran: demography of trauma patients and evaluation of trauma care. Injury, Int. J. Care Injured. 2001; 32: 613 617 23. TÜİK. İstatistiklerle Türkiye 2011. TÜİK Matbaası, Ankara, Haziran 2011. 24. Redaniel MT, Lebanan-Dalida MA, Gunnell D. Suicide in the Philipinnes:time trend analysis (1974-2005) and literature review. BMC Public Health. 2011;11:536 25. Kurt İ, Erpek AG, Kurt MN, Gürel A. Adnan Menderes Üniversitesinde izlenen zehirlenme olguları. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2004;5(3):37-40 26. Ayoğlu FN, Ayoğlu H, Macit Kaptan Y, Özkoçak Turan I. A retrospective analysis of cases with acute poisoning in Zonguldak, Turkey. Turk Anest Der Dergisi. 2009;37(4):240-8 27. Centers for Disease Control and Prevention. National Center for Injury Prevention and Control. 2006. CDC Injury Fact Book. Atlanta (GA) http://www.cdc.gov/injury/publications/factbook/inj urybook2006.pdf (Access date: 03.11.2011) 464 www.korhek.org