Transfüzyon Bağımlı Demir Birikimi ve MDS: Hastalar İçin Bir Kılavuz. Üçüncü Basım

Benzer belgeler
MİYELODİSPLASTİK SENDROM

IX. BÖLÜM KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011

Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör;

Kansız kişilerde görülebilecek belirtileri

OLGU SUNUMU. Dr. Selma ÜNAL Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji BD.

10. Ulusal Pediatrik Hematoloji Kongresi 3 6 Haziran 2015, Ankara [MÜGE GÖKÇE] BEYANI

Altıncı Sürüm. Umut Yolculuğuna Katılın. the myelodysplastic syndromes foundation, inc.

KULLANMA TALİMATI. VENORUTON FORTE 500 mg tablet Ağız yoluyla alınır.

Miyelodisplastik Sendromları Anlamak: Hasta Kılavuzu

Talasem. Oluşumuna ve Tedavisine Yönelik Bilgilendirme. leben-mit-transfusionen.de. Türkisch. İsim: Adres:

BÖBREK HASTALIKLARI. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Böbrekler ne işe yarar?

KULLANMA TALİMATI. ROBİSİD 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir.

III. BÖLÜM EDİNSEL SAF ERİTROİD DİZİ APLAZİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011

T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ NEDİR

TRANSFERRİN ERİTROSİT. Transferrinin normal değerleri: Transferin seviyesini düşüren sebepler. Eritrosit; RBC: Red Blood Cell = Alyuvar

Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi. Dr.Emel Bayrak İç Hastalıkları Uzmanı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

lütfen NationalMSsociety.org

NEFRİT. Prof. Dr. Tekin AKPOLAT. Genel Bilgiler. Nefrit

Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör;

Etkin madde: Her bir flakonda,4 mg topotekana eşdeğer topotekan hidroklorür içerir. Yardımcı maddeler: Mannitol ve tartarik asit

KULLANMA TALİMATI. VİTA B 250/250/1 mg enterik kaplı tablet Ağızdan alınır.

OLGU SUNUMU. Dr Arzu AKÇAY

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Yardımcı maddeler: Sodyum hidroksit, hidroklorik asit, enjeksiyonluk su.

MULTİPL MYELOM VE BÖBREK YETMEZLİĞİ. Dr. Mehmet Gündüz Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji B.D.

YÜKSEK KOLESTEROL. Hiperkolesterolemi; Yüksek kolesterol sebepleri nelerdir?

2. Çocukluk çağında demir eksikliği anemisi?

Çölyak Sprue; Non Tropikal Sprue; Glüten Enteropatisi,

Etkin madde: Her flakon 50 mg desitabin içerir. Yardımcı maddeler: Monobazik potasyum fosfat, sodyum hidroksit, hidroklorik asit, enjeksiyonluk su

KULLANMA TALİMATI. NEROX-B12, 30 ve 60 tabletlik blister ambalajlarda sunulan B vitamini kompleksidir.

OKUL ÖNCESİ CHECK-UP PROGRAMI

Canan Albayrak, Davut Albayrak Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Hematoloji Bölümü, Samsun

VEGAFERON FORT Film Tablet

NUTRİSYONEL VİTAMİN B12 EKSİKLİĞİNDE TEDAVİ

KULLANMA TALİMATI. FEKSİNE 180 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Feksofenadin hidroklorür

KEMOTERAPİ NASIL İŞLEV GÖRÜR?

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

ERKEN ÇOCUKLUKTA GELİŞİM

TALASEMİDE OSTEOPOROZ EGZERSİZLERİ

VEGAFERON 50 mg/ml Oral Damla

HODGKIN DIŞI LENFOMA

KULLANMA TALİMATI. UROCARE 3 g saşe Ağızdan uygulanır.

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI

Terapötik İlaç Düzeylerinin İzlenmesi

İDRAR YOLU ENFEKSİYONU

BAZAL INSÜLIN TEDAVISI IÇIN. başlangıç yardımı

KULLANMA TALİMATI. RUPAFİN 10 mg tablet Ağızdan alınır.

DÜŞÜK KAN ŞEKERİNİN BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ

İnsülin tedavisi ile daha

G. EKLERLE İLGİLİ AÇIKLAMA

KULLANMA TALİMATI. MAYFEX 180 mg Film Tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Feksofenadin hidroklorür

HEPATİTLER (SARILIK HASTALIĞI) VE KRONİK BÖBREK HASTALIKLARI VE

TALASEMİ MAJORDA YAŞAM

Akdeniz Anemisi; Cooley s Anemisi; Talasemi Majör; Talasemi Minör;

Tam Kan; Hemogram; CBC; Complete blood count

AKCİĞER KANSERİ TANISI KONULDUKTAN SONRA NE YAPILIR HASTA NASIL TAKİP VE İDARE EDİLİR

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir tablet 1 mg ketotifene eşdeğer bazda mg ketotifen hidrojen fumarat içerir.

YÜKSEK İRTİFA VE AKCİĞERLER

KULLANMA TALİMATI. SINECOD depo tablet 50 mg Ağız yoluyla alınır.

Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı

VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER. Boşaltım Sistemi

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her tablet 30 mg pioglitazona eşdeğer miktarda 33.4 mg pioglitazon HCl içerir.

KULLANMA TALİMATI. BENLYSTA 120 mg IV İnfüzyonluk Çözelti Hazırlamak İçin Toz İçeren Flakon. Damar içine uygulanır.

PERİOPERATİF ANEMİ. Dr. Hüseyin İlksen TOPRAK İnönü Ün. Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Rean AD

Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALĐMATI. TRANSAMĐNE %10 AMPUL Damar içine uygulanır.

LÖKOSİT. WBC; White Blood Cell,; Akyuvar. Lökosit için normal değer : Lökosit sayısını arttıran sebepler: Lökosit sayısını azaltan sebepler:

KULLANMA TALİMATI. RESCUE FLOW 250 ml enfüzyon çözeltisi Damar içine uygulanır.

KULLANMA TALİMATI. PHOS-NO 1000 mg tablet Oral yoldan uygulanır.

İnfluenza virüsünün yol açtığı hastalıkların ve ölümlerin çoğu yıllık grip aşıları ile önlenebiliyor.

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ

KULLANMA TALİMATI. Etkin Madde: Mepiramin maleat, lidokain hidroklorür, dekspantenol.

: Her bir tablette, 16 mg betahistin dihidroklorür içerir.

İÇ HASTALIKLARI 1.GÜN

Crohn s hastalığı; Regional enterit; Kron;

KULLANMA TALĐMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALĐMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Eğer salbutamole veya VENTOLIN in diğer bileşenlerinden herhangi birine karşı alerjiniz varsa kullanmayınız.

KULLANMA TALİMATI. VENDİOS 600 mg tablet Ağızdan alınır.

KULLANMA TALİMATI. Her çiğneme tableti beyaz, bir yüzü çentikli, yuvarlaktır ve 80 mg simetikon içerir.

Zoladex LA 10.8 mg Depot (Subkütan Implant)

KULLANMA TALİMATI. MERONEM 1 gram IV enjeksiyon için toz içeren flakon Enjeksiyon yoluyla uygulanır.

Karolinska Üniversite Hastanesi Onkoloji Kliniği, FEC TEDAVİSİ HAKKINDA BİLGİLENDİRME

KULLANMA TALİMATI. DİYACURE 250 mg liyofilize toz içeren saşe Ağızdan alınır.

KULLANMA TALİMATI. DONA, kutuda 6 adet 2 ml lik kahverengi ampul (A) ve 6 adet 1 ml lik şeffaf ampul (B) den oluşmaktadır.

KULLANMA TALİMATI. GİSMOTAL 24 mg/5 ml oral süspansiyon hazırlamak için granül Ağızdan alınır.

HİPERTANSİYON VE İLAÇLAR

KULLANMA TALİMATI. ZOVİRAX TM Tablet 400 mg Ağızdan alınır.

KULLANMA TALİMATI. : Her bir kapsül, 200 mg fenofibrat içerir.

Vücudumuzda oluşan tümör hücrelerini yok etmek için uygulanan ilaç tedavisine kemoterapi denir.

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı. VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI

KULLANMA TALİMATI. CEDAX'ın etkin maddesi seftibuten, ağızdan alınan, yarı-sentetik, üçüncü kuşak sefalosporin antibiyotiktir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

Hepatit C ile Yaşamak

Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. PROGESTAN 200 mg Yumuşak Kapsül. Ağızdan alınır.

KULLANMA TALİMATI. BİTERAL 250 mg Film Kaplı Tablet Ağız yoluyla alınır. Etkin madde: Ornidazol Her film kaplı tablet 250 mg ornidazol içermektedir.

Dicle Tıp Dergisi, 2007 Cilt: 34, Sayı: 2, (88-93)

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy

Transkript:

Transfüzyon Bağımlı Demir Birikimi ve MDS: Hastalar İçin Bir Kılavuz Üçüncü Basım Novartis sponsorluğu ile desteklenmiştir. The Myelodysplastic Syndromes Foundation, Inc. tarafından yayınlanmıştır.

ÖNSÖZ Myelodisplastik Sendrom (MDS) etkili olmayan (inefektif) Kemik İliği çalışması ile karakterize, kök hücreden kaynaklanan ciddi bir kan hastalığıdır. Farklı yakınmalara ve tablolara yol açan MDS son zamanlarda özellikle yaşla orantılı olarak giderek artmaktadır. MDSʼnin az oranda bazı nedenlere bağlı olarak meydana gelmesine rağmen, henüz, sebebi belli değildir. Hastalığın tanı ve tedavisinde çalışmalar devam etmektedir. MDS ile ilgili olarak Dünyaʼnın en önemli sivil toplum örgütlerinden olan MDS Vakfı (MDS Foundation), hastalıkla savaşmada çok yol almıştır. Bilimsel toplantılar düzenlmekte, hastalık tedavisi ile ilgili çalışmalara destek vermekte, hasta ve yakınlarının eğitilmesi ve dayanışmasını da öncülük etmektedir. Bu el kitabı hasta ve yakınlarına yönelik, MDS hakkında bilinmesi gereken temel bilgileri içeren bir klavuz olup, karşılaşılabilecek sorunları net ve anlaşılır bir şekilde cevaplamaktadır. MDS ile ilgili bu el kitabının Türkiyeʼde Türkçe olarak sunulmasında büyük emeği olan Novartis Onkolojiʼye teşekkür ederim. Tüm MDSʼli hasta ve yakınlarına sağlıklı günler dileği ile... Prof. Dr. Osman İlhan MDS Foundation Üyesi İçindekiler Anemi için transfüzyonlar 2 Benim için demir birikimi riski var mı? 2 Demir birikimi nedir? 3 Demir birikimi nasıl tedavi edilir? 3 Desferal (Deferoksamin) 3 Exjade (Deferasiroks) 4 Diğer demir şelatörleri 5 Demir birikimi tedavisine karşı Bende ters bir reaksiyon oluşabilir mi? 6 Demir birikimini azaltmak için Ne gibi pratik tedbirler alabilirim? 7 Kaynakça 7 Ek bilgi kaynakları 8 MDS vakfı ile irtibat 8 1

Transfüzyon bağımlı demir birikimi ve MDS: Hastalar için kılavuz MDSʼnin erken evrelerindeki birçok hastada, vücuttaki eritrosit miktarının bir ölçüsü olan hematokrit değerinin ya da vücut dokularına oksijen taşıyan bir kan proteini olan hemoglobin düzeylerinin sürekli düşük olmasıyla nitelenen kansızlık/anemi görülür. İlk olarak MDS teşhisi konan hastaların yaklaşık %80ʼinde anemi görülür. Anemili bazı hastalara, anemiye genellikle eşlik eden yorgunluğa karşı mücadelede yardım etmek üzere destekleyici tedavi olarak periyodik kan transfüzyonu yapılır. Kronik aneminin yaşamı tehdit edici olması ender olmakla birlikte, kansızlık hastanın yaşam kalitesini büyük ölçüde düşürebilir. Bu nedenle, çoğu doktorlar, anemi belirtileri gösteren hastalara kan transfüzyonu önerir. Anemi için transfüzyonlar Düzenli ya da periyodik kan transfüzyonu için aday olan anemili hastalar tipik olarak soluk benizli olup, yorgunluğun yanı sıra nefes darlığı hissederler. Bunlar arasında, Uluslararası Prognostik Puanlama Sisteminin düşük ya da orta 1 risk grubundaki, hematokrit değeri sürekli olarak %30ʼun altında ya da hemoglobin düzeyleri desilitre kan başına 10 gramdan düşük olan ağır anemili hastalar sayılabilir. Düşük ya da orta-1 risk grubundan MDSʼli birçok hastaya periyodik olarak ya da birden fazla transfüzyon yapılmalıdır. Bu tür hastalar, Dünya Sağlık Örgütü ya da Fransız-Amerikan-İngiliz sınıflama sistemine göre refrakter anemi (RA) ya da yüzük şeklinde sideroblastlı refrakter anemi (RARS) hastası olarak sınıflandırılabilir. 1,2 Destekleyici tedaviye ihtiyacı olan hastalarda transfüzyonların sıklığı hastadan hastaya değişir. Bazı hastalar için 1 ila 2 haftada bir kadar sık kan transfüzyonu gerekirken, diğer hastalar için sadece 6 ila 12 haftada bir transfüzyonu gerekebilir. Transfüzyon sıklığı, hastanın belirtilerine, hematokrit değerine ya da kandaki hemoglobin düzeyine bağlıdır. 1 Kan transfüzyonu içeren destekleyici terapi, anemi tedavisinde faydalı olmakla birlikte bunun bir de dezavantajı vardır eritrositlerin demir taşıması nedeniyle, tekrarlayan kan transfüzyonlarından sonra hastanın kanındaki ve diğer dokularındaki demir düzeyi çok yükselebilir. Demir birikimi potansiyel olarak tehlikeli bir durumdur. Neyse ki tedavi edilebilir. Benim için demir birikimi riski var mı? Genellikle birkaç yıl süreyle bir dizi kan transfüzyonu ya da yaklaşık olarak toplam 20 kan transfüzyonu almadığınız sürece demir birikimi riski yoktur. Fazla kan transfüzyonu sonucunda demir birikimine ek olarak, sideroblastik anemili MDS hastalarında, kandan aşırı miktarda demir emilmesi nedeniyle de demir birikimi gelişebilir. 1 2

Demir birikimi nedir? Kan transfüzyonlarının sıklığı, belirtilere ve hematokrit ya da hemoglobin düzeylerine bağlı olarak anemili kişiye göre değişir. Ancak, transfüzyon tedavisine ihtiyacı olan anemili tipik MDS hastasına her 2 ila 6 haftada iki ünite kan verilir. Her ünite yaklaşık 250 miligram demir içerir. Demir, tedavinin seyri boyunca vücudun doku ve organlarında birikir ve yaklaşık 20 transfüzyondan sonra hastada toksik (zehirli) düzeylere erişebilir. 1,3 Demirin, dokuda hasara neden olabilecek güçlü oksidan faaliyeti vardır. Kalp, karaciğer, akciğer, beyin, kemik iliği ve endokrin organlarda aşırı miktarda demir biriktiğinde çeşitli hastalıklar için elverişli bir ortam hazırlanmış olur. Bu olası hastalıkların arasında, kalp yetmezliği, karaciğerde siroz ve fibroz, safra kesesi bozuklukları, şeker hastalığı, artrit, depresyon, cinsel iktidarsızlık, kısırlık ve kanser de bulunur. 3-5 Demir birikimi nasıl tedavi edilir? Transfüzyon bağımlı demir birikimine maruz kalan MDS hastaları için ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından iki tedavi onaylanmış olup, bunlar hastalara reçeteyle sağlanabilir: Desferal (deferoksamin) ve Exjade (deferasiroks) ile demir şelasyon ya da demir giderme tedavisi. Desferalʼin etken maddesi tıp yayınlarında deferoxamine (deferoksamin), desferoxamine (desferoksamin) ve deferroxamine (deferroksamin) olarak da görülebilir. Başka bir demir şelasyon ilacı olan Ferriprox (deferipron), toleranssızlık ya da etkinlik eksikliği nedeniyle Desferal kullanamayan demir birikimli hastaların tedavisi için Avrupaʼda ve diğer ülkelerde (ABDʼden başka) ruhsatlıdır. Bu üç ilaç, demire şelasyon yaparak ya da bağlanarak demirin vücuttan atılmasına yardım eder. 4-12 Birden fazla transfüzyona ihtiyacı olup, demir şelasyon tedavisi alan anemili MDS hastalarının yaşam beklentisi daha uzundur. 6 Demir= Demir Şelasyon Tedavisi Birikimin Azaltılması Eritrositler Kalp Karaciğer Diğer organlar Hedef: Sık sık yapılan kan transfüzyonlarından sonra biriken fazla demir organlarda hasara ve sonunda ölüme yol açabilir. Novartisʼten izin alınarak uyarlanmıştır. Desferal (Deferoksamin) Fazla demirin vücuttan atılması için standart ilaç sayılan Desferal, kan infüzyonuna ek olarak ve tipik olarak haftada 3 ila 7 kere enjeksiyonla verilir. Bazı hastalara günde iki kere subkütan (deri altından) Desferal enjeksiyonu yapılır. Diğerleri ise ilacı, pille çalışan taşınabilir bir pompa aracılığıyla yaklaşık 8 saatlik bir süre içinde, çoğu kez gece boyunca olmak üzere damardan yavaş 3

infüzyon yoluyla alır. Desferal, kas içine yapılan enjeksiyon (intramüsküler uygulama) yoluyla da verilebilir. 4-7,9 Hastalara, transfüzyonu yapılan her bir kan ünitesi için iki grama kadar Desferal verilebilir. Doktor, tipik olarak tedaviyi bir gramla başlatıp, günde üç gramı geçmemek üzere dozu arttırır. Negatif demir dengesini korumak için, doktor hastanın attığı demir miktarını ölçmek için idrar örneklerinden yararlanarak Desferal dozunu ayarlar. 3,5,9 Desferal, yavaş etki yapan bir ilaç olup, infüzyon başına sadece 6 ila 10 mg demir atar; ancak, kan transfüzyonları devam ettiğinde bile negatif demir dengesini koruyabilir. Başarı, tedavinin erken başlatılmasına bağlıdır. Şelasyon tedavisi başladığında önemli derecede demir birikimi varsa, hasta ilerleyen kalp hastalığına ya da karaciğer fibrozuna yenik düşebilir. Şelasyon tedavisi daha iyi bir şekilde programlanıp, tekrarlayan transfüzyonların başlangıcından sonraki iki yıl içinde başlatılırsa, bu hastalıklar önlenebilir veya geri çevrilebilir. 3,5 Tedaviye erken başlamanın yanı sıra, hastanın öngörülen Desferal rejimine uyması, transfüzyon bağımlı demir birikiminin başarılı tedavisinde kritik derecede önem taşır. Bazı hastalar, Desferal demir şelasyon rejiminin elverişli olmaması ya da tekrarlanan iğnelerin rahatsızlık vermesi, özellikle enjeksiyon yerinin aşırı duyarlı olması nedeniyle tedaviye devam etmezler. Hastalara bu konuda rehberlik sağlanmalı ve tedaviye devam etmeleri teşvik edilmelidir Çünkü, demir şelasyon tedavisi, düzenli olarak kan transfüzyonu alan hastalarda organ yetmezliğini önler ve ömrü uzatır. İğnelerin verdiği rahatsızlığa tahammül edemeyen hastaların, iğne yerine bir saat önceden uygulanıp iğne ağrısını hafifleten yüzeysel anestezik krem istemeleri önerilir. Birçok hasta, en tahammül edilebilir tedavi şeklinin yavaş infüzyon pompası aracılığıyla damardan uygulama olduğu görüşünde olup, bu yöntemde iğne bir hafta süreyle yerinde kalarak sık sık iğne batırma gereksinimini ortadan kaldırır. Ayrıca, damardan şelasyon, çoğu kez birkaç günlük uygulama gerektiren deri altından şelasyondan daha etkilidir. 5 Yeni transfüzyon yöntemleri dahil olmak üzere, birden fazla kan transfüzyonuna ihtiyacı olan hastalar için Desferalʼi daha uygun ve daha az külfetli yapmak üzere araştırmalar devam etmektedir. Exjade (Deferasiroks) Exjade 2005 yılında FDA tarafından, 2006 yılında da Avrupa da EMEA tarafından onaylanmıştır. Hasta kan transfüzyonu almaya devam ettiği ya da vücudunda fazla demir bulunduğu sürece, çoğu kez haftada beş ila yedi gece boyunca 8 ila 12 saat deri altından infüzyon gerektiren mevcut bakım standardına kıyasla, Exjade, günde bir kez, vücut kilosu başına günde 20 miligram dozunda alınır. 10 Exjade tabletleri bir bardak su, portakal ya da elma suyu içinde eritilerek içilir. Beta talasemi, orak hücreli hastalık, diğer anemiler ve MDSʼli hastalar üzerinde yapılan 4

Faz III. klinik çalışmalarında, Exjade, vücuttaki demir içeriğinin kabul edilmiş göstergesi olan karaciğerdeki demir konsantrasyonunu (LIC) önemli derecede düşürmüş ve kan transfüzyonu alan hastalardaki demir yükünün azalmasına veya daha kolay yönetilmesine yol açmıştır. Kuru gram ağırlık başına 7 mg demirden (Fe/g dw) yüksek LIC değerleri, morbidite (hastalık) ve mortalite (ölüm) artışı ile ilişkilendirilir. Kalıtımla geçen bir kan bozukluğu olan beta talisemili olup da düzenli kan transfüzyonu alan ve kronik demir birikimi teşhisi konan 586 hasta üzerinde yapılan çok merkezli, randomize, Faz III bir klinik çalışmada Desferal ve Exjade tedavilerinin güvenlik ve etkinliği karşılaştırılmış olup, sonuçları kısa bir süre önce yayınlanmıştır. 11 Bu çalışmadaki hastaların üçte ikisinden çoğunda riskli LIC değeri bulunmaktaydı. Katılanlar, ya haftada beş gün Desferal infüzyonu almış ya da her gün kahvaltıdan önce suda eritilmiş Exjade içmişlerdir. Her bir ilacın dozu, hastanın çalışma başlangıcındaki LIC değerine göre belirlenmiştir: LIC değeri kuru gram ağırlık başına yaklaşık 7 mg demir (Fe/g dw) olan hastalara, LIC değeri kuru gram ağırlık başına 7 mg demirden (Fe/g dw) az olan hastalardan daha yüksek dozlar verilmiştir. Exjade, en yüksek ilaç dozlarını alan hastalarda desferal kadar etkili bulunmuş olup, LIC ve serum ferritin değerlerinde önemli ve doza bağımlı benzer azalmalara yol açmış ve net vücut demir dengesini etkilemiştir. Bu hastaların çoğunluğunda (yaklaşık %60ʼında), çalışma süresince LIC düzeyleri korunmuş veya düşürülmüştür. Ancak Exjade, en düşük ilaç dozlarını alan hastalarda LIC düzeylerini korumamış veya düşürmemiştir. Bunun nedeni, LIC değeri kuru gram ağırlık başına 7 mg demirden (Fe/g dw) az olan hastalara, Desferal dozlarına kıyasla orantısız derecede düşük Exjade dozları verilmesi olabilir. 11 Diğer klinik çalışmaları devam etmekte olup, bunların biri de düşük ve orta riskli MDS hastalarını içermektedir. Exjade ilacının üretici firması olan Novartis, hastalar için EPASS (Exjade Hastaları için Yardım ve Destek Hizmetleri sözcüklerinin İngilizceʼdeki baş harflerini temsil eder) isimli bir program geliştirmiştir. Bu programda reçete doldurma, eğitim desteği ve geri ödeme gibi konularda yardım sağlanmaktadır. Simple Steps (Basit Adımlar) adlı başka bir program da, günlük Exjade dozunun uygulanmasının sağlanmasına yardımcı olmak üzere hizmete hazırdır. İlaç etkinliği doğru dozla ilgili olduğundan, her ilaçta olduğu gibi, Exjadeʼin de reçetelendiği gibi (günde bir kere, her gün) alınması önemlidir. Diğer demir şelasyon ilaçları Exjadeʼe ek olarak Ferriprox (deferiprone) isimli başka bir demir şelasyon ilacı daha vardır. Bu ilaç, toleranssızlık ya da etkinlik eksikliği nedeniyle Desferal kullanamayan demir birikimli hastaların tedavisi için Avrupaʼda ve diğer ülkelerde (ABDʼde dışında) ruhsatlıdır. 7,8,12 Klinik çalışmalarda ve klinik uygulamalarda, 5

Ferriproxʼun vücuttan demir atmada etkili olduğu gösterilmiştir. Ferriproxʼun yan etkileri Desferalʼin yan etkilerine benzemektedir. 8,12 Deneme aşamasında olan başka bir ilaç ise HBED (hidroksibenziletilendiamin diasetik asit) olarak bilinir. Enjeksiyon ile uygulanması gerekmekle birlikte, HBED vücuttan demir atmada Desferalʼden daha verimli olarak görünmekte olup, daha az sıklıkta veya daha kısa süreler boyunca verilebilir. 13 Demir birikimi tedavisine karşı bende ters bir reaksiyon oluşabilir mi? Desferal ya da Exjade ile demir şelasyon tedavisinin bazı hastalar üzerinde yan etkileri vardır. Desferalʼin olası yan etkileri arasında kanlı idrar, bulanık görme, ciltte döküntüler, ürtiker, kaşıntı, kusma, ishal, mide ya da bacak krampları, ateş, hızlı kalp atışı, baş dönmesi ya da infüzyon yerinde ağrı veya şişme sayılabilir. Uzun vadedeki potansiyel ters reaksiyonlar, böbrek veya karaciğer hasarı, işitme duyusunun yitirilmesi veya kataraktı içerir. 3,5,9 Exjade kullanımına (klinik çalışmalarda) ilişkin en yaygın yan etkiler arasında ishal, mide bulantısı, kusma, baş ağrısı, karın ağrısı, ateş, öksürük ve serum kreatinin düzeylerinde ilerlemeyen, hafif artış bulunmaktadır. 10 Exjade ya da Desferalʼin uzun vadedeki potansiyel ters reaksiyonları, böbrek veya karaciğer hasarı, işitme duyusunun yitirilmesi veya kataraktı içerir. 3,5,8,9,10,12 Ender olmakla birlikte, Desferal ve Exjade kullanımıyla işitme ve görme duyularında bozukluklar bildirilmiştir. Bu nedenle, hastaların tedaviye başlamadan önce ve tedavi sırasında düzenli aralıklarla işitme ve görme muayenesi yaptırmaları önerilir. Doktorunuz ayrıca karaciğer enzimlerinizi, böbrek fonksiyonlarınızı, hematokrit değerinizi ve transferrin demir doyma yüzdenizi ölçmelidir. Ayrıca, her türlü ters belirtileri hemen doktorunuza bildirmelisiniz. Doktorunuz dozunuzu ayarlayacak ya da anormalliklerin çok ağır olması durumunda tedaviyi kesecektir. Ağır reaksiyonlarınız geçerse doktorunuz demir şelasyon tedavisini dikkatle yeniden başlatabilir. 3,5,9,10 Tekrar hatırlatmak gerekirse, demir şelasyon tedavisinin avantajı, demir vücuttan atıldıktan sonra daha iyi hematokrit ve hemoglobin düzeyleri elde edilmesidir. Transfüzyon gerektiren anemisi olan ve demir şelasyon tedavisi alan MDS hastalarının organ ve dokularında toksik (zehirli) demir birikme olasılığı çok daha düşük olduğundan bu kişilerin yaşam beklentileri daha yüksektir. 6

Demir birikimini azaltmak için ne gibi pratik tedbirler alabilirim? Transfüzyon-bağımlı demir birikimine maruz kalan hastalar için demir şelasyon tedavisine ek olarak, besinsel demir alımını azaltmak için her gün izlenebilecek birkaç ilke vardır. Demirin emilmesini önlemek için süt ürünleri, bazı yüksek lifli besin maddeleri ve çay faydalı olabilir. Demir birikimi olan kişilerde ölüme yol açabilecek bakteriler içerebileceğinden, pişmemiş kabuklu su hayvanlarını yemeniz önerilmez. Son olarak, alkolden ve tütün dumanından kaçınılması, demir düzeylerinin daha da yükselmesini önleyebilir. 3 En önemlisi, demir şelasyon tedavisi alıyorsanız, doktorunuz dokularınızdaki demir birikimini yakından izlemelidir. Aksi takdirde, demir birikimiyle ilgili hastalıklar için daha yüksek risk taşırsınız. Ayrıca, demir şelasyon ilacının düzenine uymanız kritik derecede önemlidir. Bu konuda kendinizi bezgin hissediyorsanız umutsuzluğa kapılmayıp, destek isteyiniz. Yardım olanakları mevcuttur. Kaynakça 01. Bennett JM (editör). The Myelodysplastic Syndromes: Pathobiology and Clinical Management. (Miyelodisplastik Sendromlar: Patobiyoloji ve Klinik Yönetim.) New York: Marcel Dekker, Inc. 2002. 02. Greer JP, Foerster J, Lukens JN, Rodgers GM, Paraskevas F, Glader B (editörler). Wintrobeʼs Clinical Hematology (Wintrobe Klinik Hematoloji). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 2004. 03. Iron Disorders Institute, Inc. Transfusion-dependent iron overload (Transfüzyon bağımlı demir birikimi). idinsight. Greenville, SC. 04. Brunton LL, Lazo JS, Parker KL (editörler). Goodman and Gilmanʼs The Pharmacological Basis of Therapeutics (Goodman ve Gilman Tedavinin Farmakolojik Temeli). 11th edition. New York, NY: McGraw-Hill, 2006. 05. Rakel RE, Bope ET (editörler). Connʼs Current Therapy. (Conn Güncel Tedavisi). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. 2004. 06. Franchini M. Veneri D. Iron-chelation therapy: an update (Demir şelasyon tedavisi: bir güncelleme). Hematol J. 2004;5:287 292. 07. Kwiatkowski JL, Cohen AR. Iron chelation therapy in sickle-cell disease and other transfusion-dependent anemias (Orak hücreli hastalıkta ve diğer transfüzyon bağımlı anemilerde demir şelasyon tedavisi). Hematol Oncol Clin North Am. 2004;18:1355 1377. 08. Neufeld EJ. Oral chelators of deferasirox and deferiprone for transfusional iron overload in thalassemia major: new data, new questions (Talasemi majörde transfüzyon bağımlı demir birikimi için ağızdan alınan deferasiroks ve deferipron şelasyonu: yeni veriler, yeni sorular). Blood. 2006;107:3436 3441. 09. Novartis Pharmaceuticals Corp. Desferal (deferoxamine mesylate for injection USP [enjeksiyon USP için deferoksamin mesilat]. Complete prescribing information (Komple reçeteleme bilgisi). East Hanover, NJ. October 2002. 7

10. Novartis Pharmaceuticals Corp. Exjade (deferasirox) Tablets for Oral Suspension. Complete prescribing information. (Exjade [deferasiroks] Oral Süspansiyon için Tablet. Komple reçeteleme bilgisi.) East Hanover, NJ. November 2005. 11. Cappellini MD, Cohen A, Piga A, et al. A phase 3 study of deferasirox (ICL670), a once-daily oral iron chelator, in patients with beta-thalassemia (Beta talasemiʼli hastalar tarafından günde bir kez ağızdan alınan demir şelasyon ilacı deferasiroks [ICL670] için bir Faz III. çalışması). Blood. 2006;107:3455 3462. 12. Greenberg PL. Myelodysplastic syndromes: iron overload consequences and current chelating therapies (Miyelodisplastik sendromlar: demir birikiminin sonuçları ve mevcut şelasyon tedavileri). J Natl Compr Canc Netw. 2006;4:91 96. 13. U.S. Department of Health and Human Services. National Institutes of Health. National Institute of Diabetes & Digestive & Kidney Diseases. Recent advances and Emerging Opportunities. February 2004. (ABD Sağlık ve İnsan Hizmetleri Bakanlığı. ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü. ABD Ulusal Diyabet ve Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü. Son zamanlardaki ilerlemeler ve yeni gelişen olanaklar. Şubat 2004.) Diğer Bilgi Kaynakları: Kouides PA, Bennett JM. Miyelodisplastik Sendromları Anlamak: Hasta Kılavuzu. The MDS Foundation, Inc. (MDS Vakfı) 2006. Iron Disorders Institute, Inc. (Demir Bozuklukları Enstitüsü) PO Box 2031 Greenville, SC 29602 USA Bilgi istek hattı: 888-565-IRON (4766) Web sitesi: www.irondisorders.org Iron Overload Diseases Association, Inc. (Demir Birikimi Hastalıkları Derneği) 433 Westwind Drive North Palm Beach, FL 33408-5123 Tel: +1-561-840-8512 Web sitesi: www.ironoverload.org Miyelodisplastik Sendromlar Vakfı ile İrtibat: The MDS Foundation, Inc. (MDS Vakfı) PO Box 353 36 Front Street Crosswicks, NJ 08515 USA Tel: 800-MDS-0839 (sadece ABD içinden) +1-609-298-6746 (ABD dışından) Faks: +1-609-298-0590 The Myelodysplastic Syndromes Foundation, Inc. tarafından yayınlanmıştır. 2008 8