İstanbul, Ankarave İzmir Eczacı Odalarının 12 Nisan 2014 tarih ve 28970 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yönetmelik in bazı maddelerinin yeniden düzenlenmesi ile ilgili çalışması 1)YAPI KULLANIM İZNİ MADDE 4 (1) Bu Yönetmeliğin 4/1-a ve 10/1-c ve 20/2 düzenlemelerinde yer alan; Bağımsız dükkân: Yapı ruhsatı veya yapı kullanım izni belgesinde dükkân veya işyeri olarak kaydedilmiş mekânı, ifadesi eczane olacak yerin yapı ruhsatı veya yapı kullanım izin belgesinin bulunmasını zorunlu tutmaktadır. Bu ifade kaldırılmalıdır. Ülkemizde,başta İstanbul, Ankara, İzmir gibi binlerce eczacının hizmet verdiği metropol başta olmak üzere pek çok şehirde ruhsatsız yapılaşmanın çok fazla olduğu bilinmektedir. İmar mevzuatına aykırı olarak yapılan binaların sonradan çeşitli zamanlarda imar affına uğradığı da bir gerçektir. İmar affına uğrayan bu binaların tapu kayıtlarında dükkân veya işyeri olarak gözükse dahi yapı ruhsatı veya yapı kullanım izin belgesi bulunmamaktadır. Kaldı ki kaçak tabir edilen bu binaların elektrik, su ve doğalgaz gibi bağlantıları da bulunmaktadır; vergileri dahi alınmaktadır. Bu bağlantıları olan ve vergileri verilen,imar affına da uğramış binalarda eczane açılmasına engel olmanın kamuya sağladığı bir yarar yoktur. Yeni açılacak eczanelerin ruhsata tabi ve işyeri olarak kaydedilmiş mekân olmasının zorunlu tutulması, eczane açmayı fiili imkânsızlık haline sürükleyecektir. Nitekim nüfus kriterine göre eczane açmanın uygun olduğu birçok İl ve İlçede de eczane açacak yer bulmak neredeyse imkânsız hale gelecek, bulunan yerler de yüksek ücretler sebebiyle kiralanamaz ve satın alınamaz olacaktır. Ayrıca bu uygulama tanımdaki kritere uymayan mevcut ruhsat almış eczaneler ve yönetmeliğin yayımlanmasının ardından açılacak eczaneler arasında da ayrımcılığa yol açacaktır. Bu durum da eczacıların olduğu kadar, ilaca erişmek isteyen vatandaşların da aleyhinedir. Yasamız açısından bakıldığında da 6197 sayılı yasada eczane açılacak yerle ilgili yapı ruhsatı veya yapı kullanım izin belgesinin bulunması gerektiğine dair bir kural yoktur. Ruhsatsız binaların varlığı ve bu derece yaygınlığı, her şeyden önce yerel idarelerin sorumluluğu altındadır. Belediyelerin görevlerini layıkıyla yapmamalarının faturası, eczanelere ve dolayısıyla ilaç ihtiyacı içinde olan vatandaşa ödetilmemelidir. Kanaatimizce doğru olan, ruhsatsız yapının üstelik kamu hizmetindekullanılmasının yasaklanması değil, binaların ruhsatsız yapılmasının önüne geçilmesidir. 2)İKİNCİ ECZACI MADDE 16 İkinci Eczacı ve Yardımcı Eczacı çalıştırılmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen bu madde gerekçelendireceğimiz nedenlerle yeniden düzenlenmelidir. Maddenin amacı aslen istihdam artışına yönelik ve son derece isabetli olmakla birlikte, yönetmelikte düzenlendiği gibi şekilde uygulanması, bu isabetli amaca hizmet etmeyecektir. Yıllık 3 milyon liranın üzerinde cirosu bulunan eczanelerde bu cironun üzerindeki her iki milyon için bir eczacı daha çalıştıracak olması, eczanelerin fiziksel koşulları ve ekonomik yapıları açısından olumsuzluk yaratabileceği gibi yıl içerisinde çeşitli nedenlerden dolayı cirosu düşen bir eczanenin tüm yıl boyunca bu istihdamı sağlayacak olması da eczaneye ek bir yük getirecek, ikinci eczacı da bir sonraki yıl işsiz kalacaktır.bir eczanede çok sayıda eczacı bulunması yetki karmaşası yaratacak ve işleyişe olumsuz yansıyacaktır.ayrıca; fakülte sayıları ve bu fakültelere alınan öğrenci sayısındaki hızlı artış devam ederken eczacıyı değersizleştirecek bu yöntem ile eczacının işsizlik sorunun çözülmesi beklenemez.bu nedenlerden dolayı
ikinci eczacı çalıştırmayı belirleyen ciro rakamları gözden geçirilmeli ve bir eczanede çalışabilecek ikinci eczacı sayısına üst sınır getirilmelidir. 6197 sayılı yasanın değişik 5. Maddesinde ikinci eczacı çalıştırma zorunluluğuna ilişkin (6308/2) hükmü olmasına rağmen yardımcı eczacı çalıştırmasına zorlayıcı bir hüküm yoktur. Ancak yönetmeliğin ilgili bentleri yükümlülüğünü yerine getirmeyen eczacının eczane ruhsatını 30 gün süre ile askıya alma şeklinde cezai işlem içermektedir. Bu cezai işlem yasal dayanaktan yoksundur. İptali istenilen düzenlemede serbest eczaneleri olan eczacılara yardımcı eczacıları çalıştırmak zorunluluğu getirilmiştir. Çalıştırmama halinde ise eczane ruhsatlarının askıya alınması düzenlenmiştir. Serbest eczanesi olan eczacılara getirilen yükümlülüklerin 6197 sayılı yasada dayanağı bulunmamaktadır. Anayasa nın 18. ve 48. Maddeleri ihlal edilmiştir. İkinci eczacı ve yardımcı eczacı ile eczanelerinde çalışacakları eczacı arasında ilişki iş akdine dayanmaktadır. Anayasa nın 48. Maddesi herkesin sözleşme hürriyetine sahip olduğunu belirtmiştir. Ancak burada serbest eczanesi olan eczacının sözleşme yapma hürriyeti elinden alınarak sözleşme yapma mecburiyeti dayatıldığı gibi 18. Maddesi hilafına zorla çalıştırma yükümlülüğü getirilmiştir.iptalini talep ettiğimiz 16. Maddenin 5. Fıkrasının yasal dayanağını 6197 sayılı yasanın 5. Maddesinin sonuncu fıkrası oluşturmaktadır. Buradaki düzenlemelerde yardımcı ve ikinci eczacıya asgari ücretin belli bir oranı belirlenerek bu orandan az maaş verilmeyeceği belirtilmiştir. Belirlenen oranların net veya brüt olup olmadığı da belli değildir. Yardımcı ve ikinci eczacıları istihdam eden eczacılar arasında iş akdinden doğan çalışan çalıştıran ilişkisi bulunmaktadır. Taraflar sözleşme hürriyeti çerçevesinde ücreti istediği gibi belirleme hakkına sahiptirler. Yasal düzenleme ile bu hakka sınırlama getirmek sözleşme hürriyetinin ihlali mahiyetindedir Yardımcı eczacı çalıştırmak, gerek mesleki eğitim gerekse istihdam yönlerinden olumlu görünmektedir. Fakat mesleki eğitimin ve istihdam sorunun kaynağı eczacılar değil, bu konudaki sorumluluklarını yerine getirmemiş olan idari kurumlardır. İstihdam sorununun en büyük kaynağı, eczacılık fakültelerinin sürekli artmasıdır. Mesleki eğitimin niteliğinin bu fakülte enflasyonu içinde düşmesi, kaçınılmaz olmuştur. Bu tehlikeler yıllardır açıkça ortadayken ve eczacı odaları tarafından ısrarla dile getirilmekteyken, sorunun çözümünü eczacıların omzuna yüklemek adalete ve hakkaniyete aykırıdır. Yardımcı eczacıların eğitim ve istihdamında en büyük sorumluluk Türk Eczacıları Birliği ne düşmekte olup, bu eczacıların ücretleri burs veya uygun koşullu kredi olarak Birlik tarafından karşılanmalıdır. Yönetmeliğin yardımcı eczacı çalıştırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği 16. Maddenin 4. Fıkrasının yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Çünkü: Eczacı istihdamını ve eczanelerin hastalara daha nitelikli hizmet vermelerini sağlamak amacıyla getirilen ciroya bağlı olarak ikinci veya daha fazla eczacı çalıştırma zorunluluğu eczane ekonomilerinde önemli bir yük oluşturacaktır. Ancak bu zorunlu uygulamanın üzerine bir de yardımcı eczacı çalıştırma zorunluluğu getirmek eczanelere altından kalkamayacağı yeni bir yük getirecektir. Ayrıca ikinci eczacı çalıştırma kriterinin altında ciroları olan eczaneler bugün sizlerin de yakından takip ettiği gibi çok ciddi ekonomik kriz yaşamaktadırlar. Son altı yılda yapılan tasarruf amaçlı düzenlemeler bu eczanelerin yarıdan fazla gelir kaybına uğramalarına neden olmuştur. Yanlarında çalıştırdıkları teknisyenleri bile işten çıkarmak zorunda kalan bu eczanelerin maaşlarını karşılayacakları yardımcı bir eczacı çalıştırmalarına yaptıkları cirolar göz önüne alındığında imkânbulunmamaktadır. Diğer yandan eczacılık fakültelerinden mezun olan öğrencilerimizin eczanelerin açmadan önce en az bir yıl zorunlu olarak eczanelerde çalışarak tecrübe kazanmaları hem kendileri hem de mesleğimizin
geleceği açısından önem taşımaktadır. Eczane işletmeciliğini tam ve eksiksiz öğrenmeleri ülke ekonomisine de önemli bir katkı sağlayacaktır. Bu nedenle hem eczaneleri mağdur etmeyecek hem de yeni mezun eczacıların ikinci eczacılık yapabilmelerinin önünü açacak bir düzenlemeye ihtiyaç vardır. Aksi takdirde eczane açmak için bir yıl çalışmak zorunda olacak yeni mezun eczacı meslektaşlarımız ile eczane sahibi meslektaşlarımız arasında etik olmayan bir takım pazarlıkların yapılması kaçınılmaz olacaktır. Ayrıca çalıştırılacak ikinci eczacının ve yardımcı eczacının görev ve sorumlulukları yönetmelikte ayrıntılı olarak belirtilmelidir. Örneğin; ikinci eczacının ve isteğe bağlı olarak kriterlere tabi olmaksızın çalıştırılabilecek eczacıların, serbest eczane sahip ve mesul müdürü eczanede olmadığı koşullarda eczacıyla aynı sorumluluklara sahip olması sağlanmalıdır. 3)ISI-NEM TAKİBİ MADDE 20 7. Fıkra Özel saklama koşulu gerektiren veya soğuk zincire tâbi ilaçların saklama koşullarına uygun olarak eczaneye kabul edilmesi, saklanması ve aynı şartlara uygun olarak hastalara sunulması gerekir. Ayrıca soğuk zincir ilaçların konulması için buzdolabı bulundurulur. Buzdolabı ve eczane içi sıcaklık nem takibinin sağlanması için kayıtların düzenli tutulması kritik durumlarda uyarı verecek erken uyarı sisteminin ve geriye dönük hafıza kaydı bulunan termometrenin bulunması ve eczanede bulunması gereken tüm cihazların düzenli aralıklarla kalibrasyonlarının yapılması gerekir şeklindedir. Bu madde eczanelere ek yük getirmeyecek şekilde yeniden düzenlenmelidir. Eczane içi ısı ve nem takibinin ülkemiz koşulları değerlendirildiğinde uygulanması oldukça sorunludur Özellikle çalışma saatleri dışında kalan zaman diliminde, eczane içi ısı ve nem takibinin uygulanması çok zor ve eczanelere çok büyük maliyetler yükleyecektir.ilacın üretimden eczaneye ulaşımına kadar geçen tedarik sürecinin günümüz koşullarındaki durumu göz önüne alındığında, eczanelerde ısı ve nem kontrolü yapılmasının (soğuk zincir ilaçları haricinde) yeterli olamayacağı ortadadır. İlacın uygun koşullarda tesliminin saatler sürebildiği dikkate alındığında, ısı ve nem değişikliği nedeni ile ilaçlarda yaşanabilecek stabilite sorunlarının kontrolü yapılamamaktadır. Bu koşullar değerlendirildiğinde sektörün tüm bileşenlerinin bir araya geleceği toplantılarla soruna ortak çözümler bulunabileceğini düşünmekteyiz. Önerimiz, İlacın üretimden eczaneye ulaşımına kadar geçen tedarik sürecinin de ısı ve nem açısından takip edilmesi ilaçların ambalajlarına konulacak (geri dönüşümsüz) renk dönüşümlü etiketlerle mümkündür ve bu uygulamanın yurtdışında kullanıldığı da bilinmektedir. Bu uygulama ile ilacın üretiminden hastaya ulaşımına kadar herhangi bir stabilitesorunun kalmayacağı ortadadır. 4)TAKAS MADDE 42 (5.)Fıkrasının son cümlesi Ancak ilaç takası sadece aynı il içerisinde faaliyet gösteren eczaneler arasında yapılabilirşeklindedir.bu hüküm ile il dışı ilaç takası yasaklanmıştır.
Yasada ilaç takasında il içi yada il dışı sınırlaması yoktur.yönetmelikte böyle bir sınırlamanın konulması yasa ile çelişmektedir. Eczaneler arasındaki takas özellikle küçük ve orta ölçekli eczanelerin miadı geçme ihtimali olan ilaçlarını miadı dolmadan diğer eczaneler aracılığı ile hastalara ulaştırabilmelerine ve böylece milli servetin boşa gitmesini önlemeye vesile olmaktadır. Ayrıca, ulaşılmasında sorun yaşanan yaşamsal öneme sahip ilaçların farklı illerden temin edilmesi hastanın ilaca ulaşmasına katkı sağlayacaktır. Takasın sadece ilaca karşı ilaç şeklinde olması da olayın tabiatına aykırıdır. İlaç takasında ilaç dışı ürün ya da nakit ödemede yapılabilmelidir. Ayrıca eczaneler arası ilaç takasında fatura kesilmesi toptan satış olarak değerlendirilmemelidir. Maliye Bakanlığı genelgeleri açısından sadece eczaneler arası fatura kesilmesinin önü açılmalıdır. 5)CADDE-SOKAK MADDE 20 (4) Serbest eczaneler halkın serbestçe girip çıkabildiği yerlerde açılır. Eczanelerin bağımsız dükkânlarda açılması ve faaliyet göstermesi, havaalanları, limanlar, otogarlar ve tren garlarında açılanların dışında cephesinin ve kapılarının belediyelere ait cadde ve sokak üzerinde bulunması zorunludur. Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce başvuru yapılmış veya ruhsatlandırılmış eczanelerde ve bunların devrinde bu madde hükmü uygulanmaz. Maddenin 4. fıkrasında yer alan eczane cephesinin ve kapılarının belediyelere ait cadde ve sokak üzerinde bulunması zorunluluğu getirilmektedir. Türkiye de ve özellikle İstanbul, Ankara, İzmir in yanı sıra sayıları giderek hızla artan ve binlerce konutun oluşturduğu toplu yerleşim alanları içinde kapıları belediyeye ait cadde ve sokağa açılmayan çarşılar ve alış veriş merkezleri bulunmaktadır.bu tip yapılaşmalarda eczaneler de hizmet vermekte olup önemli bir ihtiyacı karşılamaktadır.kaldı ki bu fıkrada yer alan ibarede havaalanları, limanlar, otogarlar ve tren garlarında cepheleri belediyeye ait cadde ve sokağa bakmayan eczanelerin açılması istisna kapsamında tutulması da eşitsizlik yaratmaktadır. 2004 yılında değişikliğe uğrayan yönetmeliğe göre açılmış eczanelerin bundan sonraki devamlılığı yeni düzenleme ile tartışmalı hale gelmiştir. Bugün faaliyette olan ya da yapımı devam eden alışveriş merkezleri ile çarşıların büyük bir kısmının belediyeye ait cadde ve sokak çıkışı olmamasına rağmen bu yerler, halkın serbestçe girip çıkabildiği yerlerdir. Bu düzenleme ile 2004 yılında değişikliğe uğrayan yönetmeliğe göre açılmış eczanelerin bundan sonraki devamlılığı tartışmalı hale gelmiştir. Üzerinden 10 yıl geçtikten sonra yürürlükte olan düzenlemenin değiştirilerek yeniden aynı düzenlemenin geri getirilmesi eczane açılışlarında kaotik bir ortam yaratacaktır. 6)KENTSEL DÖNÜŞÜM MADDE 8 - (7) Doğal afet ve mücbir sebeplerle nüfus azalması hâlinde o yerleşim yerinde bulunan eczanelerin naklinde nüfusa göre eczane açılması kriteri uygulanmaz. Bu hâlin tespit ve ilânı Bakanlıkça yapılır. Yönetmeliğin Eczane açılmasına ilişkin kriterlerini belirleyen bu maddenin 7. Fıkrasına doğal afet ve mücbir sebep gibi kentsel dönüşümün de bir tanım olarak ilave edilmesi gerekmektedir. Ülkemizde yoğun olarak uygulanmakta olan kentsel dönüşüm programı çerçevesinde eczaneler zorunlu olarak kapanmakta ya da nakil olmaktadır. Eczane açma, devir ve nakillerinde yeni yönetmeliğin getirdiği sınırlamalar göz önüne alındığında bu düzenlemenin de bir ihtiyaç olduğu kaçınılmaz bir gerçektir.
7)TABELA Madde 25 (2) Eczanelerin sadece görülebilir cephelerinden birine ve eczane olarak kullanılacak yerin sınırları içerisinde kalmak kaydıyla eczanenin adını gösterir özellikleri Türk Eczacılar Birliği tarafından standardize edilmiş ışıklı veya ışıksız levha konulur şeklindedir. Birden fazla cephesi olan eczanelerde görünürlüğün arttırması ve halkın eczaneye ulaşmasını kolaylaştırmak amacıyla en az bir cephesinde TEB in standartlarını belirleyeceği tabela olması zorunluluğu getirilirken,birden fazla cephesi olan eczaneler için diğer cephelerde tabela bulunması ile ilgili net bir ifadenin olmaması uygulamada sorun yaratmaktadır. Zaten tabelası var olan eczanelerde standart tabela zorunluluğu ciddi kaynak israfına yol açacaktır.mevcut eczanelere 4-5 yıl gibi bir geçiş süresi verilmeli ve yeni açılacak olan eczaneler için standart tabela zorunlu olabilir. Ayrıca, 19. Madde içeriğinde eczanelerin projelerinde belirtmek kaydıyla birden fazla kapısı olmasına izin verilirken, birden fazla cephesi olan eczanelerden sadece bir cephesinde tabela bulundurmasını istemek anlamlı değildir. Bu maddedeki ifade, yoruma yer bırakmayacak kadar net olmalı ve eczanenin diğer cephelerine asılacak tabelalar için açık hükümler bulundurmalıdır. 8)MİADI GEÇEN İLAÇLAR Madde 41 (2)Miadı geçen veyahut kullanılmaz hale gelmiş olan ilaçlar eczane sahip veya mesul müdürü tarafından listelenir ve bu ilaçların imhası için il sağlık müdürlüğü, eczacı odası ve vergi dairesi yetkilileri huzurunda tutanak düzenlenerek ilaçların imhası ilgili mevzuat doğrultusunda yapılır veya yaptırılır şeklindedir. Kare kod uygulaması ve ilaç takip sistemi ile ilaçtaki son kullanma tarihi kolayca kontrol edilebilmektedir. Eczanede miadı dolan ilaçlar için Sağlık Müdürlüğü, Eczacı Odası ve Vergi Dairesi yetkilileri ile birlikte tutanak düzenlenmesi büyükşehirlerde neredeyse imkansızdır. Miadı geçen ilaçların imhasını düzenleyen bu madde uygulanabilir hale getirilmelidir. ITS ye bildirilen miadı dolan ilaçların imhasında ise dünyadaki örneklerinde olduğu gibi sorumlu sadece eczacılar olmamalı, ilaç firmaları da bu süreçte aktif olarak yer almalıdır. Değerlendirmelerinize sunulur Ecz.Semih Güngör İSTANBUL ECZACI ODASI BAŞKANI Ecz. Süleyman Güneş ANKARA ECZACI ODASI BAŞKANI Ecz. Tuncay Sayılkan İZMİR ECZACI ODASI BAŞKANI