TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU SEMĠNERĠ Meteoroloji Mühendisi Murat Durak 23 ġubat 2015 ANKARA

BaĢlıklar 1. DERS: RÜZGAR VE GÜNEġ ENERJĠSĠNE DAYALI ÖNLĠSANS BAġVURULARI ĠÇĠN YAPILACAK RÜZGAR UYGULAMALARINA DAĠR TEBLĠĞ 1.1 Tebliğ Genel Bilgilendirme 1.1 Ölçüm Ġstasyonu Ölçüm Sonuç BaĢvuru Formunun Doldurulması 1.2 Rüzgar Verisi Veri Tamamlama Bilgi Formunun Doldurulması 1.3 Rüzgar Ölçüm Ġstasyonu Ham Veri Teslim Formunun Doldurulması 1.4 Rüzgar Ölçüm Sonuç Raporu Hazırlanmasında Dikkat Edilecek Hususlar 2. DERS: TEBLĠĞ UYGULAMA 2.1 Veri Tamamlama Yöntemi 2.2 Türbin YerleĢiminde MGM Radarlarının Dikkate Alınması 2.3 Türbin YerleĢiminde Dikkat Edilmesi Gereken Diğer Hususlar

1. DERS: RÜZGAR VE GÜNEġ ENERJĠSĠNE DAYALI ÖNLĠSANS BAġVURULARI ĠÇĠN YAPILACAK RÜZGAR UYGULAMALARINA DAĠR TEBLĠĞ

17 Haziran 2014 SALI Tarihli Resmî Gazete Sayı : 29033 RÜZGAR VE GÜNEġ ENERJĠSĠNE DAYALI ÖNLĠSANS BAġVURULARI ĠÇĠN YAPILACAK RÜZGAR VE GÜNEġ ÖLÇÜMLERĠ UYGULAMALARINA DAĠR TEBLĠĞ

Ölçüm istasyonunun kontrolü MADDE 6 (1) Ölçüm istasyonunun kurulumunun kontrolünde, ekteki (EK-C ve EK-D) kontrol formlarına uygun olarak aģağıdaki iģlemler yapılır: a) MGM, ölçüm istasyonunun kurulum kontrolünü, baģvuru tarihinden itibaren 15 (onbeģ) iģ günü içerisinde yapar. b) Kurulum raporu, Yönetmelik eklerinde belirtilen formata uygun olarak (rüzgar ölçümleri için EK-3, güneģ ölçümleri için EK-5) ölçüm istasyonlarının kontrolü için görevlendirilen MGM personeli tarafından sahada yapılacak incelemelerden sonra hazırlanır. c) Ölçüm istasyonu, rüzgar veya güneģ enerjisine dayalı üretim tesisinin kurulacağı önlisans baģvurusu yapılacak santral sahası alanında yer almalıdır. ç) Ölçüm istasyonunun bulunduğu nokta koordinatları, GPS cihazı ile kontrol edilir. GPS ölçüm cihazı hata miktarı en fazla beģ metre olmalıdır.

Ölçüm istasyonunun kontrolü MADDE 6 (1) Ölçüm istasyonunun kurulumunun kontrolünde, ekteki (EK-C ve EK-D) kontrol formlarına uygun olarak aģağıdaki iģlemler yapılır: d) Firma, ölçüme baģlandıktan sonra arıza veya hatalı ölçümden dolayı değiģtirilen yeni sensör veya benzeri ekipmanın kalibrasyon ve uygunluk belgelerini baģvuru merkezine 10 iģ günü içinde ibraz ederek istasyonun kontrolünü talep eder. MGM değiģiklikle ilgili kontrolü 15 (onbeģ) iģ günü içerisinde sahada yapar. e) Görevlendirilen personelin, ölçüm istasyonuna ulaģımı MGM tarafından sağlanır. f) Rüzgar ölçüm istasyonu kurulduktan sonra, istasyonun koordinat ve yükseklik bilgileri firma tarafından, Devlet Hava Meydanları ĠĢletmesi Genel Müdürlüğü ne bildirilir ve bu bildirime iliģkin belge, baģvuru dosyasına eklenir. g) Rüzgar ölçüm istasyonu MGM nin iģletmekte olduğu EK-Ġ de koordinatları belirtilen Meteoroloji Radarlarına kuģ uçuģu en az 5 km. uzaklıkta olacaktır. Bu sahalarda rüzgar türbinleri kurulurken de, bu türbinlerin her birinin meteoroloji radarlarına en az 5 km uzaklıkta olma Ģartı korunacaktır. Diğer kurumların benzer sistemlerinin yakınlarına kurulacak olan rüzgar ölçüm istasyonları ve rüzgar türbinleri için bu kurumlardan uygun görüģ almak

Ölçüm verilerinin MGM ye iletilmesi ve eksik verilerin tamamlanması MADDE 7 (1) Yapılan ölçümler, ölçüm verileri üzerinde herhangi bir değiģiklik ve harici bir müdahale olmaksızın, tebliğde belirtilen veri yapısı kullanılarak ölçümün yapıldığı günü takip eden gün içinde MGM ye iletilir. Ölçülen verilerin MGM ye iletilmesi aģağıdaki yöntemlerden biri kullanılarak yapılır. a) Sabit IP adresli bir sistemden MGM tarafından tahsis edilen sunucuya günün belli bir saatinde, otomatik olarak gönderilir. b) Verinin güvenli bir Ģekilde gönderilebileceği ve MGM tarafından uygun bulunacak baģka bir yöntemle, günün belli bir saatinde, otomatik olarak gönderilir. (2) Ölçüm istasyonundan veri transferinin yapılamadığı durumlarda bağlantı sağlandıktan sonra veri kaydedicilerde saklanan veriler otomatik olarak MGM ye iletilir. (3) Rüzgar ölçüm istasyonundan elde edilen; rüzgar verileri (yön, hız gibi) "*****_********_R.txt" adı verilen metin dosyasına, diğer veriler ise (sıcaklık, nem, basınç) "*****_********_D.txt" adı verilen metin dosyasına ayrı ayrı EK-E'deki formata uygun olarak kaydedilir. Rüzgar kayıtları, tüm seviyelerdeki rüzgar ölçümlerini içerir.

Rüzgar verilerinin kontrolü ve değerlendirilmesi MADDE 8 (1) Rüzgar verilerinin kontrolü ve değerlendirilmesi aģağıdaki Ģekilde yapılır: a) Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-4 de belirtilen formata uygun olarak direğin tepe noktasında ölçülen rüzgar değerleri için rüzgar ölçüm sonuç raporu hazırlanır. Bu raporla birlikte BaĢvuru Formu (EK-B) ve Rüzgar/GüneĢ Verisi-Veri Tamamlama Bilgi Formu (EK-F) MGM ye sunulur. b) MGM ye iletilen verilerle sunulan veriler örnekleme yöntemiyle karģılaģtırılarak kontrol edilir. Kontrol sonucu, sunulan verilerin MGM deki verilerden farklı olması durumunda ölçüm sonuç raporunda bu husus belirtilir. c) Eksik veri tamamlamada kullanılan istatistiksel yöntemler (doğrusal enterpolasyon, hareketli ortalama, korelasyon, basit ortalamalarının alınması ve ortanca değer kullanımı vb.) ayrıntılı olarak EK-F de belirtilir. ç) Veri kaybı, % 20 den daha fazla ise bu durum ölçüm sonuç raporunda belirtilir. % 20 veri kaybı, ölçüm periyodu boyunca kaydedilmesi gereken on dakikalık verilerin toplam kayıt sayısının % 20 si olarak kabul edilir. d) Ölçüm sonuç raporlarının, MGM ye teslim edilmesinden sonra baģvuru yoğunluğu ve baģvuru sırası dikkate alınarak en fazla 30 (otuz) iģ günü içerisinde değerlendirme ve onay iģlemleri sonuçlandırılır. e) Rüzgar ölçüm sonuç raporunda; direğin en üst seviyesindeki ölçüm sonuçları kullanılır. Rüzgar hız, yön ve güç hesaplamaları on dakikalık veriler kullanılarak yapılır. Yıllık ortalama rüzgar hızı, hakim rüzgar yönü ile yönlere göre esme sayısı (frekans) ve güç bilgileri belirtilir. MGM tarafından EK-4 deki Rüzgar Ölçüm Sonuç Raporu onaylanır.

RÜZGAR ÖLÇÜM ĠSTASYONU KONTROL ĠġLEMLERĠ Rüzgar ölçüm direğinde ölçülecek meteorolojik değiģkenler ve algılayıcının adı aģağıda verilmiģtir: DeğiĢken adı Rüzgar Hızı Rüzgar Yönü Hava Sıcaklığı Bağıl Nem Hava Basıncı Ölçen Cihaz Rüzgar Hız Ölçer, Anemometre Rüzgar Yön Ölçer Hava Sıcaklık Ölçer, Termometre Bağıl Nem Ölçer Basınç Ölçer, Barometre

Ölçüm Ġstasyonu No. BaĢvuru Sahibi Tüzel KiĢi Ölçüm Ġstasyonu Rüzgar GüneĢ Ölçüm BaĢlama Tarihi Ölçüm BitiĢ Tarihi % 20 ye kadar Eksik Veri Tamamlama Ölçüm periyodu boyunca veri kaybı var mı? Evet Hayır Kayıp veri yüzdesi %. Ölçüm periyodu boyunca oluģan veri kayıplarının tarihleri (Sağdaki örnek formata uygun olarak ekli text,excel vb. dosyada sunulur.) (1) BaĢlama BitiĢ Toplam Veri Kayıp Süresi Tarih-Saat-Dak. Tarih-Saat-Dak. (Dak.) Eksik veri tamamlama çalıģmasında kullanılan istasyon (MGM veya Diğer) Veri Tamamlama Yöntemi (2) Veri Periyodu ve Süresi Yükseklikteki Rüzgar Verileri Direğin En Üst Seviyesindeki (. m) Rüzgar Verileri Diğer Seviyeler ( m) Diğer Seviyeler ( m) Ortalama Sıcaklık ( C ) (..m) Ortalama Basınç ( hpa ) (...m) Ortalama Nem (%) ( m) Rüzgar Ölçüm Ġstasyonu Verileri Rüzgar Verileri Ortalama Rüzgar Hızı (m/s) Diğer Ölçümler Hakim Rüzgar Yönü

Rüzgar Güç ve Frekans Tablosu (3). Yükseklik En üst seviye.. m. Yükseklik Yönler Sakin N NNE NE E NE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Ortalama Rüzgar hızı Güç Frekans Ortalama Güç Frekans Değer Yüzde Değer Yüzde Rüzgar hızı Değer Yüzde Değer Yüzde Esme Esme sayısı % m/san. Watt/m 2 % sayısı % m/san. Watt/m 2 % Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Yıllık Ortalama Rüzgar hızı (m/san) Rüzgar hızı yıllık standart sapma Maksimum Esme Sayısı ve Hakim Yön Yıllık Ortalama Rüzgar hızı (m/san) Rüzgar hızı yıllık standart sapma Maksimum Esme Sayısı ve Hakim Yön

MGM, rüzgar ölçümlerinden güç hesabını aģağıdaki formül kullanılarak kontrol edecektir: P 1 2 * * V 3 P : Güç yoğunluğu ( Watt/m 2 ) ρ : Hava Yoğunluğu ( kg/m 2 ) ( Hava yoğunluğu 15 o C ve deniz seviyesinde yaklaģık 1.2 kg/m 2 dir.) V : Rüzgar Hızı ( m/san.)

Hava Yoğunluğu Formülü : P R* T P: Hava Basıncı ( Pa.) ρ : Hava Yoğunluğu ( kg/m 2 ) R : Gaz Sabiti :287 J/kg. o K t : Hava Sıcaklığı ( o C ) T: Hava Sıcaklığı ( o K ) ( t + 273.15)

Deniz Seviyesinden -5 C 0 C 5 C 10 C 15 C 20 C 25 C 30 C 35 C 40 C Yükseklik (m) 0 1.317 1.293 1.270 1.248 1.225 1.205 1.185 1.165 1.146 1.128 100 1.301 1.227 1.225 1.233 1.211 1.191 1.171 1.152 1.134 1.116 200 1.284 1.261 1.239 1.218 1.197 1.177 1.158 1.139 1.121 1.104 300 1.268 1.246 1.224 1.203 1.183 1.164 1.145 1.127 1.109 1.092 400 1.252 1.230 1.209 1.189 1.169 1.150 1.132 1.114 1.097 1.080 500 1.236 1.215 1.195 1.175 1.156 1.137 1.119 1.102 1.085 1.068 600 1.221 1.200 1.180 1.161 1.142 1.124 1.106 1.089 1.073 1.057 700 1.205 1.185 1.166 1.147 1.129 1.111 1.094 1.077 1.061 1.045 800 1.190 1.171 1.152 1.133 1.115 1.098 1.081 1.065 1.049 1.034 900 1.175 1.156 1.138 1.120 1.102 1.085 1.057 1.053 1.038 1.023 1000 1.260 1.142 1.124 1.106 1.089 1.073 1.057 1.042 1.026 1.012 1100 1.146 1.128 1.110 1.093 1.077 1.061 1.045 1.030 1.015 1.001 1200 1.131 1.114 1.097 1.080 1.064 1.048 1.033 1.018 1.004 0.990 1300 1.117 1.100 1.083 1.067 1.051 1.036 1.021 1.007 0.993 0.979 1400 1.103 1.086 1.070 1.054 1.039 1.024 1.010 0.996 0.982 0.969 1500 1.089 1.073 1.057 1.042 1.027 1.012 0.998 0.985 0.971 0.958 1600 1.075 1.060 1.044 1.029 1.015 1.001 0.987 0.974 0.961 0.948 1700 1.062 1.046 1.032 1.017 1.003 0.989 0.976 0.963 0.950 0.938 1800 1.048 1.034 1.019 1.005 0.991 0.978 0.965 0.952 0.940 0.928 1900 1.035 1.021 1.007 0.993 0.980 0.967 0.954 0.941 0.929 0.918 2000 1.022 1.008 0.994 0.981 0.968 0.955 0.943 0.931 0.919 0.908 2100 1.009 0.996 0.982 0.969 0.957 0.944 0.932 0.921 0.909 0.898 2200 0.997 0.983 0.970 0.958 0.945 0.933 0.922 0.910 0.899 0.888 2300 0.984 0.971 0.959 0.946 0.934 0.923 0.911 0.900 0.889 0.879 2400 0.972 0.959 0.947 0.935 0.923 0.912 0.901 0.890 0.879 0.866 2500 0.959 0.947 0.935 0.924 0.913 0.902 0.891 0.880 0.870 0.860 2600 0.947 0.936 0.924 0.913 0.902 0.891 0.881 0.870 0.860 0.850 2700 0.935 0.924 0.913 0.902 0.891 0.881 0.871 0.861 0.851 0.841 2800 0.923 0.912 0.902 0.891 0.881 0.871 0.861 0.851 0.841 0.832 2900 0.912 0.901 0.891 0.881 0.870 0.861 0.851 0.842 0.832 0.823 3000 0.900 0.890 0.880 0.870 0.860 0.851 0.841 0.832 0.823 0.814

Rüzgar Güç ve Frekans Tablosu (3). Yükseklik En üst seviye 80 m. Yükseklik Ortalama Güç Frekans Ortalama Güç Frekans Rüzgar hızı Değer Yüzde Değer Yüzde Rüzgar hızı Değer Yüzde Değer Yüzde Esme Yönler m/san. Watt/m 2 % Esme sayısı % m/san. Watt/m 2 % sayısı % Sakin 148 148 N 4.776 68.62 7.24 2466 4.67 2.283 7.50 0.48 872 1.65 NNE 6.813 199.20 21.01 12095 22.89 7.583 274.67 17.55 6232 11.79 NE 5.735 118.82 12.53 12711 24.05 7.226 237.67 15.19 16296 30.83 ENE 4.354 51.99 5.48 7312 13.84 6.092 142.42 9.10 10423 19.72 E 3.18 20.26 2.14 2162 4.09 4.88 73.21 4.68 2898 5.48 ESE 2.012 5.13 0.54 705 1.33 2.793 13.72 0.88 510 0.96 SE 1.996 5.01 0.53 515 0.97 2.313 7.79 0.50 271 0.51 SSE 3.927 38.15 4.02 979 1.85 4.213 47.10 3.01 445 0.84 S 5.72 117.89 12.43 2714 5.14 7.375 252.68 16.15 1503 2.84 SSW 5.303 93.94 9.91 2970 5.62 6.94 210.55 13.46 3468 6.56 SW 5.883 128.26 13.53 3240 6.13 5.976 134.44 8.59 3529 6.68 WSW 4.976 77.61 8.19 2085 3.95 5.805 123.22 7.87 3057 5.78 W 2.232 7.00 0.74 738 1.40 3.417 25.13 1.61 1352 2.56 WNW 2.019 5.18 0.55 557 1.05 2.028 5.25 0.34 755 1.43 NW 1.888 4.24 0.45 622 1.18 1.955 4.71 0.30 638 1.21 NNW 2.213 6.83 0.72 973 1.84 1.967 4.79 0.31 601 1.14 Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam Toplam 948.14 100 52844 100 1564.86 100 52850 100 Yıllık Ortalama Rüzgar hızı (m/san) Rüzgar hızı yıllık standart sapma 5.278 2.95 Maksimum Esme Sayısı ve Hakim Yön 12711 NE Yıllık Ortalama Rüzgar hızı (m/san) Rüzgar hızı yıllık standart sapma 6.266 3.53 Maksimum Esme Sayısı ve Hakim Yön 16296 NE

EK H: RÜZGAR / GÜNEŞ ÖLÇÜM İSTASYONU HAM VERİ TESLİM FORMU GÜNEġ / RÜZGAR ÖLÇÜM ĠSTASYONU BĠLGĠLERĠ Firma Adı/ Unvanı Bölge Ġli Ġstasyon No. Ölçüm Ġstasyonu Rüzgar GüneĢ ĠletiĢim ġekli Sabit IP / GSM No. Kayıt cihazından direkt MGM ye ftp ile Kayıt cihazından bilgi toplama ve gönderme merkezi vasıtasıyla MGM ye ftp ile Ham Veri Kayıtları Veri kayıt cihazı marka ve modeli Veri kayıt cihazında kayıt yeri Veri kayıt Cihazında kayıt ġekli ASCII Text Tabanlı Sisteme ait özel dosya Veri dosya adı/adları ASCII text ise kullanılan ayraç (delimiter) ASCII text Veri dosyası veri kayıt formatı ASCII Text dosyası değilse dosyanın içeriğinin görüleceği yazılım Kayıt dosyası, sisteme ait özel dosya ise dosyanın içeriğinin görüntülenip baģka dosya formatına dönüģtürebilen yazılım bilgileri Ham verilerin aktarıldığı ortam (CD, DVD, taģınabilir bellek, disk ve benzeri) Ham verilerin aktarıldığı ortamdaki toplam dosya boyutu ( MB) Ġstasyonun verilerinin kabul edilmeye baģladığı onay tarihi son kayıt tarihi saati RÜZGAR VEYA GÜNEġ ĠSTASYONU HAM VERĠ DOSYALARI TESLĠMĠ TESLĠM EDEN FĠRMA YETKĠLĠSĠ Tarih Adı, Soyadı Ġmzası TESLĠM ALAN METEOROLOJĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YETKĠLĠSĠ Tarih Adı, Soyadı Ġmzası

EK-E ÖLÇÜM VERİLERİNİN KAYIT FORMATI Veriler dakikalık veya on dakikalık olarak UTC saate göre kaydedilip gönderilir. Verilerin kayıt formatı aşağıda belirtilen şekilde olmalıdır. Kayıtlarda ayraç olarak pipe ( ), virgül (, ) veya noktalı virgül ( ; ) kullanılır. Ölçülen değerler limit dışında (rüzgar ölçümü için EK-C, güneş ölçümü için EK-D) olduğunda -9999 olarak kaydedilir. Sensör devre dışı bırakıldığında ise, -8888 olarak kaydedilir. 1)Rüzgar ölçümleri ölçüm şekli R olan dosya veri formatı aşağıdaki biçimde olmalıdır. Satır içinde Kayıt sırası Parametre Adı Açıklama 1.sütun Ġstno Ġstasyon Numarası ( MGM'nin verdiği numara) 2.sütun Yıl Ölçümün Yapıldığı Yıl 3.sütun Ay Ölçümün Yapıldığı Ay 4.sütun Gün Ölçümün Yapıldığı Gün 5.sütun Saat Ölçümün Yapıldığı Saat 6.sütun Dakika Ölçümün Yapıldığı Dakika Ölçüm yapan Rüzgar yön ve hız sensörlerinin yerden yüksekliği (m.) 7.sütun Yükseklik 8.sütun Rzgortyon Dakikalık veya on Dakikalık Ortalama Rüzgarın Yönü ( o ) 9.sütun Rzgorthiz Dakikalık veya on Dakikalık Ortalama Rüzgarın Hızı ( m/sn. ) 10.sütun Rzgmaxyon Dakikalık veya on Dakikalık Maksimum Rüzgarın Yönü ( o ) 11.sütun Rzgmaxhiz Dakikalık veya on Dakikalık Maksimum Rüzgarın hızı ( m/sn. )

17111111 2014 5 15 0 0 80 215.8053 9.521 237.9297 12.7036 17111111 2014 5 15 0 0 75-8888 9.362-8888 12.6463 171111112014 5 15 0 0 60-8888 8.8089-8888 12.0493 17111111 2014 5 15 0 0 30 206.2089 8.0854 225.9766 11.5114 17111111 2014 5 15 0 10 80 214.4876 10.4477 235.8203 13.4394 171111112014 5 15 0 10 75-8888 10.286-8888 13.7493 17111111 2014 5 15 0 10 60-8888 9.6414-8888 13.1988 17111111 2014 5 15 0 10 30 200.8247 8.2701 228.0859 12.8908 17111111 2014 5 15 0 20 80 212.8721 9.0528 235.1172 11.9218 17111111 2014 5 15 0 20 75-8888 8.9274-8888 12.1867 171111112014 5 15 0 20 60-8888 8.3344-8888 11.4515 17111111 2014 5 15 0 20 30 198.3463 7.2586 224.2188 10.132 171111112014 5 15 0 30 80 210.399 10.0025 234.0625 12.2897 17111111 2014 5 15 0 30 75-8888 9.7559-8888 12.0029 17111111 2014 5 15 0 30 60-8888 8.7726-8888 11.5435 17111111 2014 5 15 0 30 30 196.6417 7.1983 218.2422 10.3159 171111112014 5 15 0 40 80 209.6995 9.3373 231.6016 11.8758 171111112014 5 15 0 40 75-8888 9.2199-8888 11.9569 171111112014 5 15 0 40 60-8888 8.67-8888 11.8653 171111112014 5 15 0 40 30 195.2215 7.3468 223.1641 10.

Ölçüm ġekli D olan diğer ölçümler (sıcaklık, nispi nem, hava basıncı ) dosya veri formatı aģağıdaki biçimde olmalıdır. Satır içinde Kayıt sırası Parametre Adı Açıklama 1.sütun Ġstno Ġstasyon Numarası ( MGM'nin verdiği numara) 2.sütun Yıl Ölçümün Yapıldığı Yıl 3.sütun Ay Ölçümün Yapıldığı Ay 4.sütun Gün Ölçümün Yapıldığı Gün 5.sütun Saat Ölçümün Yapıldığı Saat 6.sütun Dakika Ölçümün Yapıldığı Dakika 7.sütun Yükseklik Ölçüm yapan sensörlerin yerden yüksekliği (m.) 8.sütun Sicaklik Dakikalık veya on dakikalık Anlık Hava Sıcaklığı ( o C ) 9.sütun Nnem Dakikalık veya on dakikalık Anlık Nispi Nem ( % ) 10.sütun Basinc Dakikalık veya on dakikalık Anlık Hava Basıncı ( hpa. )

17111111 2014 5 15 0 0 4 18.2883 59.027 996.2355 17111111 2014 5 15 0 10 4 18.0256 60.03 996.2335 17111111 2014 5 15 0 20 4 17.7886 61.2831 996.228 17111111 2014 5 15 0 30 4 17.4766 62.2126 996.1714 17111111 2014 5 15 0 40 4 17.4039 61.5301 996.1537 17111111 2014 5 15 0 50 4 17.2093 60.9714 996.1705 17111111 2014 5 15 1 0 4 16.842 61.395 996.1778 17111111 2014 5 15 1 10 4 16.6514 62.0311 996.1873 17111111 2014 5 15 1 20 4 16.6195 62.1287 996.267 17111111 2014 5 15 1 30 4 16.6959 61.785 996.4251 17111111 2014 5 15 1 40 4 16.6709 61.3013 996.3911 17111111 2014 5 15 1 50 4 16.594 61.2231 996.3702 17111111 2014 5 15 2 0 4 16.4124 62.0729 996.3019 17111111 2014 5 15 2 10 4 16.3906 62.1657 996.198 17111111 2014 5 15 2 20 4 16.1523 63.4675 996.1535 17111111 2014 5 15 2 30 4 16.4675 62.25 996.213 17111111 2014 5 15 2 40 4 16.4493 62.3474 996.41

EK-I RÜZGAR VE GÜNEġ ÖLÇÜM SONUÇ RAPORU HAZIRLANMASINDA DĠKKAT EDĠLECEK HUSUSLAR Ölçüm Ġstasyonu Ölçüm Sonuç Raporu BaĢvuru Formu (Ek-B): Ölçüm Sonuç Raporu BaĢvuru Formunun hazırlanması ve sunulması: BaĢvuru formunda; istasyon numarası, baģvuru sahibi, ölçüm istasyonu tipi (Rüzgar veya GüneĢ), istasyon yeri, UTM Koordinatları bilgileri yer alır. EK-F: Rüzgar / GüneĢ verisi veri tamamlama bilgi formu ile MGM ye iletilen ölçüm verileri dıģında tamamlanan veri seti elektronik ortamda (CD, DVD vb.); EK-H (rüzgar/güneģ ölçüm istasyonu ham veri teslim formu) ve veri toplama ünitesinde kayıt edilen orijinal verileri elektronik ortamda (CD, DVD vb.) baģvuru formuyla birlikte MGM ye sunulur. BaĢvuru formu baģvuru sahibi yetkilisi veya vekili tarafından imzalanır ve kaģelenir. Rüzgar Ölçüm Sonuç Raporu (Ek-4): Rüzgar Ölçüm Sonuç Raporunun hazırlanması ve sunulması: Sonuç raporunda; baģvuru sahibi, ölçüm baģlama ve bitiģ tarihi, ölçüm istasyonu UTM koordinatları bilgileri yer alır. Sonuç raporu; direğin en üst seviyesindeki ölçüm sonuçlarını içeren rüzgar ölçüm verileri, on dakikalık verilerden hazırlanan yıllık ortalama rüzgar hızı (m/sn), hakim rüzgar yönü, yönlere göre esme sayısı (frekans) ve güç dağılımı bilgilerini içerecek Ģekilde hazırlanır.

2. DERS: TEBLĠĞ UYGULAMA

Madde 7. Ölçüm verilerinin MGM ye iletilmesi ve eksik verilerin tamamlanması (8) Rüzgar verileri için aģağıdaki hususlar dikkate alınarak iģlem yapılır: a) 1 yıllık ölçüm verisinde, iģletme, bakım, arıza vb. nedenlerle rüzgar veri kaybı %20 den daha fazla olamaz. %20 veri kaybı içerisinde değerlendirilecek veri kayıpları, ölçümün resmi olarak baģladığı tarihten itibaren en az 1 yıllık ölçüm verisinin sağlanacağı süre dikkate alınarak hesaplanır. b) Ölçüm süresinin 1 yıldan fazla olduğu durumlarda ise; veri kayıplarının olmadığı veya %20 den az olduğu herhangi bir 1 yıllık periyot dikkate alınır. %20 veri kaybı, ana ölçüm seviyelerindeki her bir rüzgar hızı ve yönü ile tek seviyede ölçülen hava sıcaklığı ve hava basıncı verileri için ayrı ayrı hesaplanır. c) Veri kaybının % 20 ye kadar olduğu durumlarda kayıp verilerin tamamlanması iģlemi, mevcut veriler veya faaliyet alanını temsil edebilecek en yakın meteoroloji istasyonu verilerinden faydalanılarak, istatistiksel veri tamamlama yöntemleri kullanılarak yapılır. Ġstatistiksel olarak elde edilen veriler, yanındaki boģ sütuna yıldız atılarak iģaretlenir.

ç) Eksik veri tamamlamada kullanılacak referans meteoroloji istasyonu, MGM nin meteoroloji istasyonları arasından alanı temsil edebilen, ölçüm yapılan sahaya yakın bir veya birkaç istasyon olarak seçilebilir. Ayrıca aynı ölçüm sahasında aynı firma tarafından kurulan ve MGM tarafından kabulü yapılmıģ birden fazla istasyon olması durumunda bu istasyonların verileri birbirlerinin veri kayıplarını tamamlamak için de kullanılabilir. d) Rüzgar ölçüm istasyonunda ana ölçüm seviyelerindeki rüzgar hız ve yön ölçerlerdeki veri kaybı birbirlerinden veya aynı istasyonda ara seviyelerde de ölçüm yapılıyorsa bu ölçerlerin verilerini kullanarak yapılacak hesaplamalarla tamamlanabilir. e) Veri tamamlama iģlemi, varsa aynı sahada kurulu bulunan baģka bir firmaya ait ve MGM tarafından kabul iģlemleri yapılmıģ bir ölçüm istasyonunun verisi kullanılarak da yapılabilir. Ancak bu iģlemin yapılması için söz konusu ölçüm istasyonunun sahibinden bu verilerin kullanılması konusunda yazılı olarak izin alınması ve verinin bizzat bu ölçüm istasyonu sahibinden temin edilmesi Ģarttır. f) Sahayı temsil eden meteoroloji istasyonu olmadığı durumlarda; yüzde yirmiden az veri kaybı olmak Ģartı ile mevcut veriler kullanılarak ölçüm sonuç raporu hazırlanır.

Eksik Veri Tamamlama (Tahmin/Modelleme) Herhangi bir verinin tamamlanması için 3 yöntem uygulanabilir; 1. Farklı yüksekliklerden tahmin, 2. Diğer bir istasyon verisinden modelleme 3. Verinin kendi iç dinamiğinden tahmin (oto korelasyon, ARMA Modelleri)

Ölçüm Tebliği Kapsamında Kullanılabilecek Bazı Veri Tamamlama Yöntemleri 1. Basit Doğrusal Lineer Korelasyon 2. Ağırlıklı Hareketli Ortalama 3. Doğrusal Ġnterpolasyon 4. Lineer Regresyon

BASĠT DOĞRUSAL REGRESYON ANALĠZĠ ( SIMPLE LINEAR REGRESSION ANALYSIS) Bağımsız DeğiĢken (Independent Variable) Genellikle x ile gösterilir. BaĢka bir değiģken tarafından etkilenmeyen ama y nin nedeni olan yada onu etkilediği düģünülen (açıklayıcı) değiģkendir. Bağımlı DeğiĢken (Dependent Variable) Genellikle y ile gösterilir. x değiģkenine bağlı olarak değiģebilen yada ondan etkilenen (açıklanan) değiģkendir. Saçılım Grafiği Saçılım grafiği iki değiģken arasındaki iliģkiyi grafik olarak gösteren yardımcı bir araçtır. x-y grafiği olarak da adlandırılır.

Ġki değiģken arasındaki iliģki Y (a) Doğrusal X

Ġki değiģken arasındaki iliģki Y (b) Doğrusal X

Ġki değiģken arasındaki iliģki Y (c) Eğrisel X

Ġki değiģken arasındaki iliģki Y (d) ĠliĢki yok X

Ġki değiģken arasındaki iliģki Y (c) Eğrisel X

ĠLĠġKĠ TĠPLERĠ DeğiĢkenlerin tipi ve dağılımlarına göre farklı yollarla korelasyon katsayısı hesaplanır. Pearson's r: Her iki değiģkenin (metrik kesikli ve/veya sürekli) Normal dağılım veya Normal dağılım özelliği gösterdiği durumlarda Pearson s r korelasyon katsayısı kullanılır. Spearman's rho: Her iki değiģkenin metrik olmadığı sıralı ölçülerde veya Normal dağılım özelliği göstermediği durumlarda sıralamaya dayalı hesaplanan korelasyon değeridir.

Pearson s Korelasyon Katsayısı (r) Matematiksel gösterimi r n xy x y 2 2 2 2 n x ( x) n y ( y)

Korelasyon Katsayısı Korelasyon katsayısı ( r ), x ve y değiģkenleri arasındaki iliģkinin derecesini açıklar. Korelasyon katsayısının ( r ) iģareti, iliģkinin yönünün belirler. Korelasyon katsayısı ( r ) 1 ve +1 arasındaki herhangi bir değer alabilir. Korelasyon katsayısının iģareti ( r ) her zaman regresyon katsayısı ( b ) nın iģareti ile aynıdır.

Korelasyon katsayısının aldığı değeri yorumlamak için: r her zaman -1 +1 aralığındadır. Bu değer her iki yana çok yakın ise, saçılım grafiğinde noktalar arası bozulma o derece küçüktür. Bu nedenle iki değiģken arasında güçlü bir iliģki sözkonusudur. r -1 veya +1 değerlerine eģitse iki değiģken arasında mükemmel bir iliģki vardır. Saçılım grafiğinde tüm noktalar doğru üzerinde gözükecektir. (bu doğru regresyon doğrusu olarak bilinir). Eğer r 0 a çok yakın bir değer almıģsa, the bozulma oldukça büyük görünecek ve değiģkenler birbiri ile iliģki göstermeyeceklerdir. Korelasyon katsayısındaki ( r ) pozitif veya negatif işaret iki değiģken arasında pozitif veya negatif iliģkinin varlığına iģaret eder.

KORELASYON KATSAYISI r = -1: Mükemmel negatif bir iliģki ( x yukarı çıkarken, y aģağı doğru) r = +1: Mükemmel pozitif bir iliģki ( x yukarı çıkarken, y yukarı çıkar) r = 0: x ve y arasında bir iliģki görülmemektedir Bu değerlerin dıģında bir katsayı hesaplandığında genel olarak korelasyon katsayısı ( r ) için: 0.0 ile 0.2 Çok zayıf veya ihmal edilebilir bir iliģki 0.2 ile 0.4 Zayıf, düģük iliģki 0.4 ile 0.7 orta derecede iliģki 0.7 ile 0.9 Güçlü, yüksek iliģki 0.9 ile 1.0 Çok yüksek iliģki

Saçılım Grafiği r= -1 r= 0 r= +1 Mükemmel ĠliĢki yok Mükemmel negatif pozitif

Örnek Veri Seti. Pearson s ve Spearman s korelasyon katsayıları No (x) (y) x 2 y 2 xy 1 33 10.8 1089 116.6 356.4 2 33 9.5 1089 90.3 313.5 3 23 14.2 529 201.6 326.6 4 34 9.7 1156 94.1 329.8............ 17 27 12.8 729 163.8 345.6 18 29 11.0 841 121.0 319.0 19 24 13.5 576 182.3 324.0 20 31 10.8 961 116.6 334.8 Top. 581 236.6 17215 2842.4 6761.6

y TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI 15 14 13 12 11 10 9 20 22 24 26 28 30 32 34 36 X

Pearson s Korelasyon Katsayısı r n xy x y 2 2 2 2 n x ( x) n y ( y) r (20*17215 (581) 20*6761.6 581*236.6 2 ) (20*2842.4 (236.6) 2 ) 0.922 Ġki değiģken arasında negatif güçlü bir iliģki vardır. (Pearson s r= -0.922)

80 m 30 m 7.1096 5.7947 6.8361 5.8421 6.8445 5.9878 7.5919 6.4485 7.2878 6.1897 7.4069 6.4862 6.2878 5.9056 5.7809 5.3044 5.5383 4.8405 6.1945 5.2929 5.4989 4.9903 5.1963 4.5116 4.8733 4.2241 5.0029 4.1951 4.9495-6.4098-6.2591-5.8646-6.3881-7 6 5 4 3 2 1 0 y = 0.805x + 0.400 0 1 2 3 4 5 6 7 8

Micrositing Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar 1. Coğrafi ve topoğrafik bilgiler, 2. Saha ziyaretinde edinilen gözlemler ve bilgiler, 3. Bölgedeki diğer meteorolojik parametrelerin (hava yoğunluğu, buzlanma vs) RES projelerine etkisinin değerlendirilmesi, 4. Arazi mülkiyet bilgilerinin, kamulaģtırma Ģartlarının, arazi statü bilgilerinin (özel, orman, mera hazine, vs) öğrenilmesi ve incelenmesi, 5. Proje sahasının yerleģim birimlerine yakınlığının incelenmesi 6. Sahanın çevre düzeni planı açısından incelenmesi,

.7. Proje sahasının, özel çevre koruma, doğal hayatı koruma, milli park, tabiat alanı, yaban hayatı koruma, göl, sulak alan, SĠT alanı kapsayıp kapsamadığının ve tarihi eser bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi, 8. Saha için kuģ göç yollarının incelenmesi, 9. Sahalarda sel, çığ, heyelan ve deprem yaģanma riskinin genel hatları ile incelenmesi, 10. Trafo Merkezi ve/veya Enerji Nakil Hattına bağlantı imkanlarının incelenmesi, 11. Lisansı olan veya EPDK da lisans baģvurusu bulunan (uygun bulunmuģ veya baģvurusu yapılmıģ) baģka bir Rüzgar Elektrik Santralı (RES), Hidro Elektrik Santral (HES), Jeotermal Elektrik Santral (JES), termik santral vb ile çakıģma olup olmadığının kontrol edilmesi, 12. Lisanssız santral baģvurusunun kontrolü

13. Sahaya RES kurulması sırasında karģılaģılabilecek inģaat zorluklarının incelenmesi, 14. Arazi kullanımını fiziksel açıdan etkileyecek karayolu, demiryolu, akarsu, Enerji Nakil Hattı, doğal gaz boru hattı, haberleģme sistemleri (VOR istasyonu vb.) gibi yapıların durumunun incelenmesi, 15. MGM Radarlarının incelenmesi 16. Sahaya ağır vasıta ve geniģ araç için ulaģım koģullarının incelenmesi, 17. Sahanın havaalanına yakınlığının incelenmesi ve ticari/askeri uçuģlarla etkileģiminin incelenmesi, 18. Mevcut durumda veya Mevzuatta olabilecek değiģikliklere bağlı olarak olumsuz yönde olabilecek hususlar

Tablo. Hava sıcaklığı ve deniz seviyesinden yüksekliğe göre yoğunluk değişimi. Deniz Seviyesinden -5 C 0 C 5 C 10 C 15 C 20 C 25 C 30 C 35 C 40 C Yükseklik (m) 0 1.317 1.293 1.270 1.248 1.225 1.205 1.185 1.165 1.146 1.128 100 1.301 1.227 1.225 1.233 1.211 1.191 1.171 1.152 1.134 1.116 200 1.284 1.261 1.239 1.218 1.197 1.177 1.158 1.139 1.121 1.104 300 1.268 1.246 1.224 1.203 1.183 1.164 1.145 1.127 1.109 1.092 400 1.252 1.230 1.209 1.189 1.169 1.150 1.132 1.114 1.097 1.080 500 1.236 1.215 1.195 1.175 1.156 1.137 1.119 1.102 1.085 1.068 600 1.221 1.200 1.180 1.161 1.142 1.124 1.106 1.089 1.073 1.057 700 1.205 1.185 1.166 1.147 1.129 1.111 1.094 1.077 1.061 1.045 800 1.190 1.171 1.152 1.133 1.115 1.098 1.081 1.065 1.049 1.034 900 1.175 1.156 1.138 1.120 1.102 1.085 1.057 1.053 1.038 1.023 1000 1.260 1.142 1.124 1.106 1.089 1.073 1.057 1.042 1.026 1.012 1100 1.146 1.128 1.110 1.093 1.077 1.061 1.045 1.030 1.015 1.001 1200 1.131 1.114 1.097 1.080 1.064 1.048 1.033 1.018 1.004 0.990 1300 1.117 1.100 1.083 1.067 1.051 1.036 1.021 1.007 0.993 0.979 1400 1.103 1.086 1.070 1.054 1.039 1.024 1.010 0.996 0.982 0.969 1500 1.089 1.073 1.057 1.042 1.027 1.012 0.998 0.985 0.971 0.958 1600 1.075 1.060 1.044 1.029 1.015 1.001 0.987 0.974 0.961 0.948 1700 1.062 1.046 1.032 1.017 1.003 0.989 0.976 0.963 0.950 0.938 1800 1.048 1.034 1.019 1.005 0.991 0.978 0.965 0.952 0.940 0.928 1900 1.035 1.021 1.007 0.993 0.980 0.967 0.954 0.941 0.929 0.918 2000 1.022 1.008 0.994 0.981 0.968 0.955 0.943 0.931 0.919 0.908 2100 1.009 0.996 0.982 0.969 0.957 0.944 0.932 0.921 0.909 0.898 2200 0.997 0.983 0.970 0.958 0.945 0.933 0.922 0.910 0.899 0.888 2300 0.984 0.971 0.959 0.946 0.934 0.923 0.911 0.900 0.889 0.879 2400 0.972 0.959 0.947 0.935 0.923 0.912 0.901 0.890 0.879 0.866 2500 0.959 0.947 0.935 0.924 0.913 0.902 0.891 0.880 0.870 0.860 2600 0.947 0.936 0.924 0.913 0.902 0.891 0.881 0.870 0.860 0.850 2700 0.935 0.924 0.913 0.902 0.891 0.881 0.871 0.861 0.851 0.841 2800 0.923 0.912 0.902 0.891 0.881 0.871 0.861 0.851 0.841 0.832 2900 0.912 0.901 0.891 0.881 0.870 0.861 0.851 0.842 0.832 0.823 3000 0.900 0.890 0.880 0.870 0.860 0.851 0.841 0.832 0.823 0.814

TM BAĞLANTISI TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

TM BAĞLANTISI TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

Diğer Projeler ile ÇakıĢma

Maden Ruhsat Hususu TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

Maden Ruhsat Hususu TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

Maden Ruhsat Hususu 2. Grup Maden Ruhsatı (1. Grup Ruhsatları da İçermektedir)

4. Grup Maden Ruhsatı (3. Grup Ruhsatları da İçermektedir)

RES sahası altyapı haritası

MEVCUT RADARLAR PLANLANAN RADARLAR MGM RADARLARI Ankara 39 55 N 32 17 E Ġstanbul 41 42 N 28 18 E Balıkesir 39 24 N 27 06 E Zonguldak 41 55 N 31 54 E Antalya 36 59 N 30 15 E Ġzmir 38 41 N 27 04.1 E Hatay 36 19 04.8 N 35 47 17.4 E Muğla 36 53 09.2 N 28 19 57 E Trabzon 41 04 29 N 39 28 06 E Samsun 41 53 N 36 12 E Afyon 38 06 N 30 09 E Gaziantep 37 14 N 37 14 E Diyarbakır 37 00 N 39 44 E Bursa 40 18 N 29 12 E Sivas 39 56 N 36 16 E Karaman 37 32 N 33 23 E Erzurum 40 37 N 41 24 E

MGM RADARLARI TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

VOR ISTASYONLARI TMMOB METEOROLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI

GAZİPAŞA VOR ISTASYON ETKİ ALANI

HAVAALANI İNİŞ-KALKIŞ HUNİSİ

HAVAALANI ĠNĠġ-KALKIġ HUNĠSĠ

HAVAALANI İNİŞ-KALKIŞ HUNİSİ

Arazi Mülkiyet Bilgileri, Bedelleri ve Kamulaştırma Şartları

Dinlediğiniz Ġçin TeĢekkür Ederim. Murat Durak ENERMET Enerji Meteoroloji Mühendislik ve MüĢavirlik A.ġ. Kızılırmak Mah. 1450 Sok. No: 1 Ankara Ticaret Merkezi B Blok Kat: 3/17 Çukurambar - Çankaya 06510 ANKARA Tel: 0312 441 5520 - Fax: 0312 441 9391 e-mail: md@enermet.com.tr web: www.enermet.com.tr