Hazırlayan: Mehmet Raşit OKUMUŞ Yönetici Asistanı KARACADAĞ KALKINMA AJANSI
Bu Rapor Karacadağ Kalkınma Ajansı tarafından, Türkiye ve TRC2 (Diyarbakır, Şanlıurfa) Bölgesi güncel ekonomik gelişmelerinin bölge aktörlerince takip edilebilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Her hakkı saklıdır. KARACADAĞ KALKINMA AJANSI
TÜRKİYE DE EKONOMİK GELİŞMELER
2009 YILI ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİ ARAŞTIRMASI Ar-Ge harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla içindeki payı yükseldi 8,5 e 2009 yılı Ar-Ge Faaliyetleri Araştırması sonuçlarına göre kamu kuruluşları, vakıf üniversiteleri ve ticari sektördeki anket sonuçları ile devlet üniversitelerinin bütçe ve personel dökümlerine dayalı olarak Türkiye de Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması 2009 yılında bir önceki yıla göre % 17,3 artarak 8 087 Milyon TL olarak hesaplanmıştır. Türkiye de Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) içindeki payı 8,5 tir. Bu oran 2008 yılında 7,3 tür. Yükseköğretim kesimi toplam Ar-Ge harcamasında %47,4 ile en büyük paya sahip Ticari kesim %41,0 ile Ar-Ge harcamalarının finansmanında ilk sırada yer almakta Kaynak: TÜİK, 2010a.
2009 YILI ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME FAALİYETLERİ ARAŞTIRMASI Sektörlere göre Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcaması dağılımı, 2009 Harcama gruplarına göre Gayri Safi Yurtiçi Ar-Ge harcama dağılımı, 2009 %11,4 %3,9 %47,4 %40,0 %49,5 %35,2 %12,6 Ticari Kamu Yükseköğretim Personel Diğer cari Makine teçhizat Sabit tesis Kaynak: TÜİK, 2010a.
ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ EKİM / 2010 ÜFE de aylık değişim %1,21 olarak gerçekleşti. 2010 yılı Ekim ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %1,21, bir önceki yılın Aralık ayına göre %7,80, bir önceki yılın aynı ayına göre %9,92 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,71 artış gerçekleşmiştir. Aylık değişim tarım sektöründe %6,59, sanayi sektöründe %0,01 olarak gerçekleşti. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %21,75, bir önceki yılın aynı ayına göre %26,71 ve on iki aylık ortalamalara göre %19,16 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,94, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,47 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,34 artış gerçekleşmiştir. ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artış %3,63 ile deri ürünleri imalatı alt sektöründe gerçekleşti. Sanayinin üç sektöründen, imalat sanayi sektöründe %0,08 artış, elektrik, gaz, su sektöründe %-0,30, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %-1,17 düşüş gerçekleşmiştir. Kaynak: TÜİK, 2010b.
ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ EKİM /2010 Üretici Fiyatları Endeksi Yıllık Değişim Oranları (%) 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 - -2,00-4,00 10,42 9,92 9,21 8,24 9,03 8,91 8,58 7,64 7,90 6,82 6,30 6,43 5,93 3,46 0,47 1,51 0,19 01 02 03-0,35 04 05 06-1,86 07 08-1,04 09 10 11 12-2,46-3,75 Aylar 2009 2010 Kaynak: TÜİK, 2010b.
ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ EKİM /2010 Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, deri ürünleri imalatı (%3,63), tekstil ürünleri imalatı (%2,88), diğer ulaşım araçlarının imalatı (%1,51), kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı (%1,13) alt sektörleridir. Buna karşılık büro makineleri imalatı (%-7,06), iletişim teçhizatı imalatı (%-3,89), taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri (%-2,96), ana metal sanayi (%-2,74), ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%-1,56) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur. Kaynak: TÜİK, 2010b.
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ EKİM /2010 TÜFE de aylık değişim %1,83 olarak gerçekleşti. 2010 yılı Ekim ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %1,83, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,69, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,62 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,45 artış gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE de en yüksek artış %23,77 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler (%17,08), lokanta ve oteller (%9,61) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır. Kaynak: TÜİK, 2010c.
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ EKİM /2010 Tüketici Fiyatları Endeksi Yıllık Değişim Oranları (%) 10,00 8,00 8,19 9,50 10,13 10,19 9,56 7,89 7,73 9,10 8,37 7,58 8,33 9,24 8,62 6,00 6,13 5,24 5,73 5,39 5,33 5,27 5,08 6,53 5,53 4,00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 Aylar 2009 2010 Kaynak: TÜİK, 2010c.
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ EKİM /2010 Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %7,63 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşmiştir. Ekim ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde %4,52, lokanta ve otellerde %1,08, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,84, ulaştırmada %0,39, konutta %0,19, sağlıkta %0,14, eğitimde %0,09 artış, ev eşyasında %-0,12, haberleşmede %-0,63, alkollü içecekler ve tütünde %-1,10, eğlence ve kültürde %-1,14 düşüş gerçekleşmiştir. Kaynak: TÜİK, 2010c.
HANEHALKI İŞGÜCÜ ARAŞTIRMASI 2010 AĞUSTOS DÖNEMİ SONUÇLARI (Temmuz, Ağustos,Eylül 2010) Ağustos 2010 döneminde kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 856 bin kişi artmıştır. 2010 yılı Ağustos döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın aynı dönemine göre 801 bin kişilik bir artış ile 71 milyon 440 bin kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 856 bin kişi artarak 52 milyon 645 bin kişiye ulaşmıştır. Tarım dışı istihdam 748 bin kişi artmıştır. 2010 yılı Ağustos döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 87 bin kişi artarak, 23 milyon 195 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 339 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 748 bin kişi artmıştır. Ağustos 2010 döneminde istihdam edilenlerin % 26,6'sı tarım, % 19,5 i sanayi, % 6,6 sı inşaat, % 47,2'si ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 0,2 puan, sanayi sektörünün payının 1 puan, inşaat sektörünün payının ise 0,1 puan arttığı, buna karşılık hizmetler sektörünün payının 1,4 puan azaldığı görülmektedir. Kaynak: TÜİK, 2010d.
HANEHALKI İŞGÜCÜ ARAŞTIRMASI 2010 AĞUSTOS DÖNEMİ SONUÇLARI (Temmuz, Ağustos,Eylül 2010) İşsizlik oranı % 11,4 tür. Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 458 bin kişi azalarak 2 milyon 971 bin kişiye düşmüştür. İşsizlik oranı ise 2 puanlık azalış ile % 11,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 2,5 puanlık azalışla % 14, kırsal yerlerde ise 1,2 puanlık azalışla % 6,2 olmuştur. İşgücü dışında olanların % 48,9'u daha önce bir işte çalışmıştır. Ağustos 2010 döneminde işgücü dışında olup, daha önce bir işte çalışanların % 15'i tarım", % 11,4'ü "sanayi", % 3,1'i "inşaat", % 20,5'i "hizmetler" sektöründe çalışmış, % 50 si ise 8 yıldan önce işinden ayrılmıştır. Bu dönemde istihdam edilenlerin; % 71,4'ü erkek nüfustur. % 60'ı lise altı eğitimlidir. % 60,3'ü ücretli, maaşlı veya yevmiyeli, % 24,7'si kendi hesabına veya işveren, % 15'i ise ücretsiz aile işçisidir. % 2,6'sının ek bir işi vardır. % 2,8'i mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş aramaktadır. Kaynak: TÜİK, 2010d.
HANEHALKI İŞGÜCÜ ARAŞTIRMASI 2010 AĞUSTOS DÖNEMİ SONUÇLARI (Temmuz, Ağustos,Eylül 2010) 13.896 21.354 13.982 21.147 13.919 19.632 14.913 20.067 15.516 20.423 15.588 21.189 16.178 21.194 16.023 21.277 16.269 22.108 17.017 23.195 24.000 22.000 20.000 18.000 16.000 14.000 Bin Kişi 10,3 10,5 10,8 10,6 İstihdam ve İşsizlik Oranı (%) 10,2 10,3 11,0 14,0 13,4 11,4 Yüzde 18 16 14 12 10 8 6 12.000 10.000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2009 Kaynak: TÜİK Ağustos Tarım Dışı İstihdam Toplam İstihdam İşsizlik Oranı 2010 Ağustos 4 2
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ EYLÜL 2010 2010 yılı Eylül ayında 2005=100 temel yıllı sanayi üretim endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %10,4 artmıştır. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2010 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre; madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %0,9, imalat sanayi sektörü endeksi %10,9 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %10,8 artmıştır. Takvim etkisinden arındırılmış endeks 2010 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %12,9 artmış, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi ise bir önceki aya göre % 0,4 azalış göstermiştir. Kaynak: TÜİK, 2010e.
SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ - EYLÜL 2010 Eylül 2010 (2005=100) Arındırılmamış Takvim Etkisinden Arındırılmış Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış SEKTÖR Endeks Değişim (Yıllık) Değişim (Aylık) Endeks Değişim (Yıllık) Endeks Değişim (Aylık) Toplam Sanayi 113,9 10,4-1,0 120,0 12,9 117,1-0,4 Madencilik ve Taşocakçılığı 136,6 0,9-9,5 143,1 0,9 128,2 1,1 İmalat Sanayi 111,3 10,9 2,2 117,9 13,6 114,7 0,2 Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Ürt. ve Dağıtımı 126,9 10,8-16,6 126,9 10,8 133,5-1,7 Kaynak: TÜİK, 2010e.
2009-1 2009-3 2009-5 2009-7 2009-9 2009-11 2010-1 2010-3 2010-5 2010-7 2010-9 SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ - EYLÜL 2010 130 Sanayi Üretim Endeksleri (2005=100) 120 110 100 90 80 Kaynak:TÜİK Arındırılmamış Endeks Takvim Etkisinden Arındırılmış Endeks Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış Endeks
SANAYİ CİRO VE SİPARİŞ ENDEKSLERİ EYLÜL /2010 Sanayi Ciro Endeksi, 2010 yılı Eylül ayında yüzde 15,2 arttı. Sanayi Üretim Anketi kapsamında yer alan İmalat Sanayi ile Madencilik ve Taşocakçılığı kısımlarında bulunan işyerlerinden 2005=100 temel yıllı oluşturulan Sanayi Ciro Endeksi, 2010 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 15,2 artmış, bir önceki aya göre ise % 1,3 azalmıştır. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2010 yılı Eylül ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre; Madencilik ve Taşocakçılığı endeksi % 13,4, İmalat Sanayi endeksi ise % 15,3 artmıştır. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2010 yılı Eylül ayında en yüksek artış Ara Malı İmalatında görülmüştür. İmalat sanayi alt gruplarında en yüksek artış Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatında gerçekleşmiştir. İmalat sanayi alt sektörlerinin 2010 yılı Eylül ayında 2009 yılı aynı ayına göre yüzde değişim oranları incelendiğinde, en yüksek artış oranının % 45,8 ile Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatında gerçekleştiği görülmektedir. Bunu % 38,8 ile Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı takip etmektedir. Kaynak: TÜİK, 2010f.
SANAYİ CİRO VE SİPARİŞ ENDEKSLERİ EYLÜL /2010 Sanayi Sipariş Endeksi, 2010 yılı Eylül ayında 2009 yılı Eylül ayına göre yüzde 19,6 artmıştır. Avrupa Birliği düzenlemelerine göre, İmalat Sanayi kısmında sipariş ile çalışan faaliyetlerde bulunan ve Sanayi Üretim Anketi nin kapsamına giren işyerlerinden, 2005=100 temel yıllı oluşturulan Sanayi Sipariş Endeksi, 2010 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre % 19,6 artmış, bir önceki aya göre ise % 8,2 artmıştır. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2010 yılı Eylül ayında en yüksek artış Ara Malı İmalatı nda görülmüştür. İmalat sanayi alt gruplarında en yüksek artış Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatında gerçekleşmiştir. Sipariş Endeksinin 2010 yılı Eylül ayında 2009 yılı aynı ayına göre yüzde değişim oranları incelendiğinde, en yüksek artış oranının %82,4 ile Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatında gerçekleştiği görülmektedir. Bunu, % 32,5 ile Ana Metal Sanayii takip etmektedir. Kaynak: TÜİK, 2010f.
KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ 2010 YILI III. DÖNEM 2010 yılı üçüncü döneminde, 83.697 konut satış sonucu el değiştirmiş ve Türkiye genelinde bir önceki döneme göre %-7,28 oranında düşüş gerçekleşmiştir. 2010 yılı üçüncü döneminde, konut satışlarında bir önceki yılın aynı dönemine göre %-25,21 oranında düşüş gerçekleşmiştir. Kaynak: TÜİK, 2010g.
TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ EKİM /2010 2010 Ekim ayında Tüketici güveni azaldı 2010 Ekim ayında Tüketici Güven Endeksi, bir önceki aya göre %1,54 oranında azaldı; Eylül ayında 90,41 olan endeks Ekim ayında 89,02 değerine düştü. Tüketici Güven endeksindeki düşüş, tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem satın alma gücü ve gelecek dönem genel ekonomik durum durumlarına dair değerlendirmelerinin kötüleşmesinden kaynaklanmaktadır. Kaynak: TÜİK, 2010h.
10/09 11/09 12/09 01/10 02/10 03/10 04/10 05/10 06/10 07/10 08/10 09/10 10/10 TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİ EKİM /2010 95 Tüketici Güven Endeksi 90 85,80 86,58 88,04 87,48 87,35 90,41 89,02 85 84,74 80 80,46 81,85 75 78,38 78,79 79,24 Kaynak: TÜİK, 2010h.
DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ EYLÜL /2010 Geçici dış ticaret verilerinden hesaplanan 2003=100 temel yıllı dış ticaret endekslerine göre; Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre, ihracat birim değer endeksi %0,5, ithalat birim değer endeksi %6 oranında arttı. İlgili ayda ihracat birim değer endeksleri, bir önceki yılın aynı ayına göre tarım ve ormancılıkta %8,6, balıkçılıkta %2,8 azaldı, madencilik ve taşocakçılığında %15,4 ve imalat sanayiinde %0,5 arttı. İthalat birim değer endeksleri geçen yılın aynı ayına göre, tarım ve ormancılıkta %17,9, madencilik ve taşocakçılığında %21,1, imalat sanayiinde %1,9 artış gösterdi. Kaynak: TÜİK, 2010ı.
DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ EYLÜL /2010 2010 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat miktar endeksi %5, ithalat miktar endeksi ise %18,3 arttı. İhracat miktar endeksleri ana sektörler itibariyle, geçen yılın aynı ayına göre, balıkçılıkta %18,8, madencilik ve taşocakçılığında %2,6 azaldı, tarım ve ormancılıkta %19,2, imalat sanayiinde %4,8 oranında arttı. Aynı ayda, ithalat miktar endeksleri tarım ve ormancılıkta %10,5, madencilik ve taşocakçılığında %6,7 ve imalat sanayiinde %22,3 arttı. Kaynak: TÜİK, 2010ı.
DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ EYLÜL /2010 2010 Eylül ayında ithalat %25,3 arttı Türkiye İstatistik Kurumu ve Gümrük Müsteşarlığı işbirliği ile oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; 2010 yılı Eylül ayında, 2009 yılının aynı ayına göre ihracat %5,5 artarak 8 950 milyon dolar, ithalat ise %25,3 artarak 15 650 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 4 004 milyon dolardan 6 700 milyon dolara ulaştı. 2009 Eylül ayında %67,9 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2010 Eylül ayında %57,2 ye geriledi. 2010 Eylül ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan ihracat 2009 Eylül ayına göre %19,6 artarak 1 008 milyon dolar olurken, Almanya yı sırasıyla İngiltere (655 milyon dolar), İtalya (522 milyon dolar), Irak (476 milyon dolar) ve Fransa (456 milyon dolar) takip etti. İthalatta ise, Çin ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %40 artarak 1 614 milyon dolar olarak gerçekleşti. Çin i sırasıyla Rusya Fedarasyonu (1 596 milyon dolar), Almanya (1 483 milyon dolar) ve ABD (1 074 milyon dolar) izledi. Kaynak: TÜİK, 2010i.
Milyon Dolar Milyon Dolar DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ EYLÜL /2010 2009-2010 Eylül Ayı Dış Ticareti 20 000 15 650 16 000 12 485 12 000 8 481 8 950 8 000 2009-2010 Ocak-Eylül Dış Ticareti 140 000 130 523 120 000 100 519 100 000 81 884 80 000 73 089 60 000 4 000 40 000 20 000 2009 2010 2009 2010 İhracat İthalat 2009 İhracat 2010 2009 İthalat 2010 Kaynak: TÜİK, 2010i.
İHRACAT EKİM 2010 12,000,000 10,000,000 8,000,000 6,000,000 4,000,000 2,000,000 0 AYLAR BAZINDA TOPLAM İHRACAT, 2009-2010 2009 2010 Kaynak: TİM,2010a.
İHRACAT EKİM 2010 Kaynak: TİM,2010a. İHRACATIMIZDA İLK 20 ÜLKE (1000 $) ÜLKE EYLÜL % PAY 1. ALMANYA 1,207,834.06 10.24 2. BR.KRALLIK(İNGİLTERE 738,337.37 6.18 3. İTALYA 661,753.74 5.93 4. IRAK 556,030.46 5.22 5. FRANSA 532,104.77 5.54 6. RUSYA FEDERASYONU 513,448.57 4.10 7. BİR.DEVLETLER(ABD) 378,756.51 3.40 8. İRAN (İSLAM CUM.) 335,049.56 2.57 9. İSPANYA 324,834.88 3.22 10. BIRLESIK ARAP EMIRLI 319,267.07 2.33 11. ROMANYA 268,979.55 2.31 12. ÇİN HALK CUMHURİYETİ 238,304.74 2.07 13. HOLLANDA 224,504.74 2.22 14. ISRAIL 202,774.93 1.86 15. SURIYE ARAP CUM.(SUR 195,755.64 1.62 16. BELÇİKA 164,198.52 1.76 17. POLONYA 163,523.50 1.35 18. SUUDI ARABISTAN 162,999.67 2.15 19. MISIR 160,888.03 2.14 20. BULGARİSTAN 156,303.59 1.38 İlk 20 Ülke Toplam 67.60 Genel Toplam 100.00
EKİM AYI SEKTÖREL İHRACAT 2009-2010 (x1000 $) EKİM TOPLAM 2010 I. TARIM 1,513,738 11,940,303 2009 I. TARIM 1,395,939 13,261,925 2010 Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 365,305 3,325,278 2009 Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 353,165 3,649,069 2010 Yaş Meyve ve Sebze 177,291 1,620,645 2009 Yaş Meyve ve Sebze 166,486 1,954,247 2010 Meyve Sebze Mamulleri 115,775 899,662 2009 Meyve Sebze Mamulleri 103,740 1,034,873 2010 Kuru Meyve ve Mamulleri 182,505 976,464 2009 Kuru Meyve ve Mamulleri 160,781 1,111,786 2010 Fındık ve Mamulleri 226,557 1,208,424 2009 Fındık ve Mamulleri 202,262 1,183,263 2010 Zeytin ve Zeytinyağı 12,779 158,628 2009 Zeytin ve Zeytinyağı 18,371 209,337 2010 Tütün 58,562 589,330 2009 Tütün 57,922 739,164 2010 Kesme Çiçek 3,259 47,045 2009 Kesme Çiçek 3,345 49,150 2010 Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 97,605 762,137 2009 Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 78,246 828,808 2010 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 274,100 2,352,690 2009 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 251,621 2,502,229 Kaynak: TİM,2010a.
EKİM AYI SEKTÖREL İHRACAT 2009-2010 2010 II. SANAYİ 8,917,274 76,277,812 2009 II. SANAYİ 8,303,755 81,312,147 2010 Tekstil ve Hammaddeleri 630,273 5,312,648 2009 Tekstil ve Hammaddeleri 589,678 5,513,638 2010 Deri ve Deri Mamulleri 144,380 1,034,794 2009 Deri ve Deri Mamulleri 96,421 1,076,640 2010 Halı 140,448 1,012,869 2009 Halı 119,031 1,086,031 2010 Kimyevi maddeler ve Mamulleri 1,148,526 10,137,388 2009 Kimyevi maddeler ve Mamulleri 1,025,939 9,660,896 2010 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 1,367,064 12,016,064 2009 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 1,305,860 13,301,704 2010 Otomotiv Endüstrisi 1,696,267 14,343,512 2009 Otomotiv Endüstrisi 1,596,721 15,043,181 2010 Gemi ve Yat 68,459 996,529 2009 Gemi ve Yat 170,001 1,831,905 2010 Elektrik-Elektronik,Mak.ve Bilişim 955,280 7,761,558 2009 Elektrik-Elektronik,Mak.ve Bilişim 911,260 8,558,030 2010 Makine ve Aksamları 607,803 5,168,292 2009 Makine ve Aksamları 530,395 5,607,888 2010 Demir ve Demir Dışı Metaller 553,177 4,727,930 2009 Demir ve Demir Dışı Metaller 474,257 4,494,326 2010 Demir Çelik Ürünleri 1,177,066 10,073,691 2009 Demir Çelik Ürünleri 1,084,559 11,029,428 2010 Çimento ve Toprak Ürünleri 297,123 2,686,941 2009 Çimento ve Toprak Ürünleri 285,018 3,084,987 2010 III. MADENCİLİK 359,380 3,056,290 2009 III. MADENCİLİK 213,925 2,508,425 2010 Madencilik Ürünleri 359,380 3,056,290 2009 Madencilik Ürünleri 213,925 2,508,425 2009 T O P L A M 10,095,248 102,135,006 2010 T O P L A M 10,790,392 92,674,743
YABANCI KONTROLLÜ GİRİŞİM İSTATİSTİKLERİ, 2006 VE 2007 Yabancı Kontrol Oranı (YKO) 2006 yılında %14,4, 2007 yılında ise %14,3 tür. Yabancı kontrolündeki üretimin 2006 yılında %60,1 i, 2007 yılında ise %59,6 sı ile yoğunlaştığı İmalat sanayi en büyük paya sahiptir. Daha sonra sırasıyla Ulaştırma ve haberleşme ile Ticaret sektörleri gelmektedir. En düşük paya sahip sektör ise Eğitim sektörüdür. Yabancı kontrolündeki üretimin her iki yılda da yaklaşık %60 ının yoğunlaştığı imalat sanayinde; tütün ürünleri sanayinin 2006 yılında %61,4 ü, 2007 yılında ise %69,0 u; otomotiv sanayinin 2006 yılında %47,2 si, 2007 yılında ise %50,3 ü; elektronik sanayinin 2006 yılında %45,4 ü, 2007 yılında ise %48,5 i yabancı kontrolündedir. Yabancı kontrolündeki üretimde Hollanda, 2006 yılında %17,3 lük payla ilk sırada yer alırken, 2007 yılında ise %15,7 lik pay ile ikinci sıraya gerilemiştir. Almanya 2006 yılında %16,4 lük payla ikinci sıradayken, 2007 yılında ise %17,0 lik payla ilk sıraya yükselmiştir. Kaynak: TÜİK, 2010j.
TURİZM İSTATİSTİKLERİ, 2010 YILI III. DÖNEM Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre %10 azaldı. Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarından oluşan III. Dönemde turizm geliri, geçen yılın aynı dönemine göre % 10 azalarak 8 574 889 686 $ oldu. Turizm gelirinin 6 453 320 361 $ ı yabancı ziyaretçilerden, 2 121 569 325 $ ı ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Yabancıların ülkemizde ortalama kalış süresi 8,8 gece, kişi başı yaptıkları ortalama harcaması ise 550 $ dır. Yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ülkemizde ortalama kalış süresi 17,9 gece, kişi başı ortalama harcaması ise 1 001 $ dır. Kaynak: TÜİK, 2010k.
TURİZM İSTATİSTİKLERİ, 2010 YILI III. DÖNEM Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %1,2 arttı. 2010 yılı III. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 13 861 776 kişidir. Bunun 11 742 391 kişisini yabancı, 2 119 385 kişisini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturmaktadır. Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre %19 arttı. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 19 artarak 1 305 900 206 $ olmuştur. Bunun 1 239 589 768 $ ı kişisel, 66 310 438 $ ı ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 837 126 vatandaşın kişi başı ortalama harcaması 711 $ dır. Kaynak: TÜİK, 2010k.
2010 EKİM AYINA AİT KURULAN VE KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ 2010 Ekim ayında kurulan şirket sayısında bir önceki aya göre % 11,16 artış oldu. Kurulan şirket sayısında bir önceki aya göre % 11,16, gerçek kişi ticari işletme sayısında % 26,45 ve kooperatif sayısında % 20,27 lik bir artış olmuştur. Kapanan şirket sayısı bir önceki aya göre % 5,48, gerçek kişi ticari işletme sayısı % 67,83 oranında artmış olmasına karşın, kapanan kooperatif sayısında % 8,63 lük bir azalış olmuştur. Kapanan şirket sayısında geçen yılın aynı ayına göre % 4,23 azalış oldu. 2010 yılı Ekim ayında, 2009 yılı Ekim ayına göre kurulan şirket sayısında % 14,06 lık ve kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısında % 19,23'lük bir artış olmuştur. Kurulan kooperatif sayısında ise % 9,18 lik bir azalış gerçekleşmiştir. 2010 yılı Ekim ayında, kapanan şirket sayısı 2009 yılının aynı ayına göre % 4,23, kapanan kooperatif sayısı % 16,45 azalmış olmasına karşın, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı ise % 65,35 artmıştır. Kaynak: TOBB,2010.
2010 EKİM AYINA AİT KURULAN VE KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ 2010 yılının ilk on ayında kurulan şirket sayısı, 2009 yılının aynı dönemine göre % 18,31 arttı. 2010 yılının ilk on ayında, geçen yılın aynı dönemine göre kurulan şirket sayısı % 18,31, kooperatif sayısı % 41,24, gerçek kişi ticari işletmesi sayısı % 15,86 oranında artmıştır. Aynı dönemler için kapanan şirket sayısı % 10,34 ve kapanan kooperatif sayısı % 3,05 artmıştır. Kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı ise % 11,73 azalmıştır. 2010 Ekim ayında kurulan şirketlerin sermayelerinin toplamı, bir önceki aya göre % 77,75 oranında arttı. 2010 yılının ilk on ayında toplam 43.633 şirket kurulmuştur. Bu dönemde kurulan toplam 39.972 limited şirket, toplam sermayenin % 64,31 sini, 2.311 anonim şirket ise % 35,67 sini oluşturmaktadır. Ekim ayında kurulan şirketlerin sermayelerinin toplamı, Eylül ayına göre % 77,75 oranında artmıştır. Kaynak: TOBB,2010.
TRC2 BÖLGESİ`NDE EKONOMİK GÖRÜNÜM
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ EKİM /2010 NUTS2 düzeyinde 26 bölge içinde TÜFE nin aylık bazda en yüksek artış gösterdiği bölge TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) (%3,52) olmuştur. Aralık ayına göre en yüksek artış TR72 (Kayseri, Sivas, Yozgat) (%8,81) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) (%11,63) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış TR72 (Kayseri, Sivas, Yozgat) (%10,02) bölgesinde gerçekleşmiştir. Kaynak: TÜİK, 2010l.
TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ EKİM /2010 İstatistiki Bölgelere Göre Tüketici Fiyatları Endeksi ve Değişim Oranı (%) (2003=100) İstatistiki bölge Bir önceki aya göre değişim oranı (Ekim 2010) Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı (Ekim 2010/Aralık 2009) Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (Ekim 2010/Ekim 2009) Oniki aylık ortalamalara göre değişim oranı (01.11.2009-30.10.2010 /01.11.2008-30.10.2009) Endeks (Ekim 2010) TÜRKİYE 1.83 6.69 8.62 8.45 182.35 TRC2 3.52 8.41 11.63 9.84 185.16 Kaynak: TÜİK, 2010l.
KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ 2010 YILI III. DÖNEM 2010 yılı üçüncü döneminde (Temmuz-Ağustos-Eylül), konut satışlarında bir önceki döneme göre en yüksek artış %30,22 oranı ile Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir (TR71) bölgesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki döneme göre yüksek artış gösteren diğer bölgeler sırasıyla, %26,11 ile Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan (TRA2), %18,07 ile Konya, Karaman (TR52), %16,50 ile Samsun, Tokat, Çorum, Amasya (TR83) ve %12,92 ile Mardin, Batman, Şırnak, Siirt (TRC3) bölgeleridir. Aynı dönemde konut satışlarında bölge düzeyinde bir önceki döneme göre en fazla azalış gösteren bölgeler ise sırasıyla; %-24,04 ile İstanbul (TR10), %-15,07 ile Şanlıurfa, Diyarbakır (TRC2), %-12,31 ile Ankara (TR51), %-11,10 ile Antalya, Isparta, Burdur (TR61) ve %-10,55 ile Adana, Mersin (TR62) bölgeleridir. Kaynak: TÜİK, 2010m.
KONUT SATIŞ İSTATİSTİKLERİ 2010 YILI III. DÖNEM 2010 yılı üçüncü döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre konut satışlarında 3 bölgede artış olurken, diğer 23 bölgede düşüş gerçekleşmiştir. Artış gösteren bölgeler %11,54 oranıyla Mardin, Batman, Şırnak, Siirt (TRC3), %6,01 oranıyla Van, Muş, Bitlis, Hakkari (TRB2) ve %0,26 oranıyla Bursa, Eskişehir, Bilecik (TR41) bölgeleridir. Yüksek düşüş gösteren bölgeler sırasıyla; %-48,20 ile Erzurum, Erzincan, Bayburt (TRA1), %-38,19 ile Ankara (TR51), %-35,98 ile İzmir (TR31) ve %-34,43 ile Zonguldak, Karabük, Bartın (TR81) bölgeleridir. 4 dönemlik ortalamalara göre değişimlere bakıldığında ise konut satış sayılarında sadece %5,24 oranı ile Van, Muş, Bitlis, Hakkari (TRB2) bölgesinde artış meydana gelmiştir. Değişim oranlarına bakıldığında yüksek düşüş gösteren bölgeler; Erzurum, Erzincan, Bayburt (TRA1) %-39,99, İstanbul (TR10) %-35,53, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan (TRA2) %-32,32 ve İzmir (TR31) %-29,36 oranlarıyla sıralanmıştır. Kaynak: TÜİK, 2010m.
DİYARBAKIR SEKTÖREL İHRACAT - EKİM 2010 YIL İL SEKTÖR EKİM USD 2010DİYARBAKIR 1 I.TARIM 2,340,095.36 2010DİYARBAKIR 2 A.BİTKİSEL ÜRÜNLER 1,929,498.16 2010DİYARBAKIR 3 Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 1,915,974.86 2010 DİYARBAKIR 4 Yaş Meyve ve Sebze 0.00 2010DİYARBAKIR 5 Meyve Sebze Mamulleri 803.63 2010 DİYARBAKIR 6 Kuru Meyve ve Mamulleri 0.00 2010DİYARBAKIR 7 Fındık ve Mamulleri 0.00 2010DİYARBAKIR 8 Zeytin ve Zeytinyağı 12,719.67 2010DİYARBAKIR 9 Tütün 0.00 2010 DİYARBAKIR 10 Kesme Çiçek 0.00 2010 DİYARBAKIR 11 B.HAYVANSAL ÜRÜNLER 0.00 2010 DİYARBAKIR 12 Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 0.00 2010 DİYARBAKIR 13 C.AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 410,597.20 2010 DİYARBAKIR 14 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 410,597.20 2010 DİYARBAKIR 15 II.SANAYİ 5,385,212.93 2010 DİYARBAKIR 16 A.TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 89,280.00 2010 DİYARBAKIR 17 Tekstil ve Hammaddeleri 0.00 2010 DİYARBAKIR 18 Deri ve Deri Mamulleri 0.00 2010 DİYARBAKIR 19 Halı 89,280.00 2010 DİYARBAKIR 20 B.KİMYEVİ MADDELER VE MAMÜLLERİ 918,536.08 2010DİYARBAKIR 21Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 918,536.08 Kaynak: TİM,2010b.
DİYARBAKIR SEKTÖREL İHRACAT - EKİM 2010 YIL İL SEKTÖR EKİM USD 2010 DİYARBAKIR 22 C.SANAYİ MAMULLERİ 4,377,396.85 2010 DİYARBAKIR 23 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 53,306.21 2010 DİYARBAKIR 24 Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 361,747.75 2010 DİYARBAKIR 25 Gemi ve Yat 0.00 2010 DİYARBAKIR 26 Elektrik-Elektronik,Makine ve Bilişim 2,218,163.01 2010 DİYARBAKIR 27 Makine ve Aksamları 773,590.22 2010 DİYARBAKIR 28 Demir ve Demir Dışı Metaller 439,906.44 2010 DİYARBAKIR 29 Demir Çelik Ürünleri 241,202.46 2010 DİYARBAKIR 30 Çimento ve Toprak Ürünleri 289,480.76 2010 DİYARBAKIR 31 Değerli Maden ve Mücevherat 0.00 2010 DİYARBAKIR 32 Diğer Sanayi Ürünleri 0.00 2010 DİYARBAKIR 33 III.MADENCİLİK 6,161,676.82 2010DİYARBAKIR 34Madencilik Ürünleri 0.00 Kaynak: TİM,2010b.
ŞANLIURFA SEKTÖREL İHRACAT - EKİM 2010 YIL İL SEKTÖR EKİM USD 2010URFA 1 I.TARIM 2,547,829.02 2010URFA 2 A.BİTKİSEL ÜRÜNLER 2,311,125.91 2010URFA 3 Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri 1,410,158.34 2010 URFA 4 Yaş Meyve ve Sebze 113,512.50 2010URFA 5 Meyve Sebze Mamulleri 538,642.64 2010 URFA 6 Kuru Meyve ve Mamulleri 233,220.00 2010URFA 7 Fındık ve Mamulleri 0.00 2010URFA 8 Zeytin ve Zeytinyağı 0.00 2010URFA 9 Tütün 0.00 2010 URFA 10 Kesme Çiçek 15,592.43 2010 URFA 11 B.HAYVANSAL ÜRÜNLER 0.00 2010 URFA 12 Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 0.00 2010 URFA 13 C.AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ 236,703.11 2010 URFA 14 Ağaç Mamulleri ve Orman Ürünleri 236,703.11 2010 URFA 15 II.SANAYİ 13,598,416.62 2010 URFA 16 A.TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER 908,432.81 2010 URFA 17 Tekstil ve Hammaddeleri 781,519.29 2010 URFA 18 Deri ve Deri Mamulleri 126,913.52 2010 URFA 19 Halı 0.00 2010 URFA 20 B.KİMYEVİ MADDELER VE MAMÜLLERİ 149,795.36 2010URFA 21Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 149,795.36 Kaynak: TİM,2010b.
ŞANLIURFA SEKTÖREL İHRACAT - EKİM 2010 YIL İL SEKTÖR EKİM USD 2010 URFA 22 C.SANAYİ MAMULLERİ 12,540,188.45 2010 URFA 23 Hazırgiyim ve Konfeksiyon 1,695,838.93 2010 URFA 24 Taşıt Araçları ve Yan Sanayi 116,297.69 2010 URFA 25 Gemi ve Yat 0.00 2010 URFA 26 Elektrik-Elektronik,Makine ve Bilişim 1,362,283.85 2010 URFA 27 Makine ve Aksamları 120,776.09 2010 URFA 28 Demir ve Demir Dışı Metaller 24,379.65 2010 URFA 29 Demir Çelik Ürünleri 2,626,615.38 2010 URFA 30 Çimento ve Toprak Ürünleri 6,587,461.31 2010 URFA 31 Değerli Maden ve Mücevherat 6,129.40 2010 URFA 32 Diğer Sanayi Ürünleri 406.15 2010 URFA 33 III.MADENCİLİK 153.00 2010URFA 34Madencilik Ürünleri 0.00 Kaynak: TİM,2010b.
2010 EKİM AYINA AİT KURULAN ve KAPANAN ŞİRKET İSTATİSTİKLERİ ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. ŞİRKET KOOP. ŞİRKET KOOP. GER. KİŞİ TİC. İŞL. Bölge İllerine Göre Dağılım 2010 EKİM (BİR AYLIK) 2009 EKİM (BİR AYLIK) İL ADI KURULAN TASFİYE KAPANAN KURULAN TASFİYE KAPANAN DİYARBAKIR 44 3 19 5 0 3 1 4 41 5 16 6 0 7 0 7 Ş.URFA 52 0 26 2 0 1 1 10 34 2 24 3 1 3 0 6 Kaynak: Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Kaynak: TOBB,2010.
MOTORLU KARA TAŞITLARI İSTATİSTİKLERİ EYLÜL /2010 İllere göre motorlu kara taşıtları sayısı, 2010 (Motorsuz (römork ve yarı römork) kara taşıtları hariç) Özel İl Toplam Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Motosiklet amaçlı Traktör (1) (1) (2) taşıtlar TÜRKİYE 14 866 319 7 407 870 385 411 205 817 2 342 733 724 303 2 374 601 35 578 1 390 006 Diyarbakır 93 981 39 114 5 934 1 063 15 888 6 221 7 929 361 17 471 Ş.Urfa 189 372 73 692 5 620 1 242 16 562 14 516 51 797 407 25 536 Kaynak:TÜİK,2010n.
KAYNAKÇA TİM (2010a). Yıllık İhracat Rakamları, http://www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=625&itemid=135, 26.11.2010. TİM (2010b). İller Bazında Rakamlar, http://www.tim.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&id=625&itemid=135, 26.11.2010. TOBB (2010). Kurulan Kapanan Şirket İstatistikleri, http://www.tobb.org.tr/ist/, 26.11.2010. TÜİK (2010a). 2009 Yılı Araştırma ve Geliştirme Araştırması, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:189, 11.11.2010 TÜİK (2010b). Üretici Fiyatları Endeksi Ekim/ 2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:187, 03.11.2010. TÜİK (2010c). Tüketici Fiyatları Endeksi Ekim/2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:186, 03.11.2010. TÜİK (2010d). Hanehalkı İşgücü Araştırması 2010 Ağustos Dönemi Sonuçları (Temmuz, Ağustos, Eylül 2010), TÜİK Haber Bülteni,Sayı:192, 12.11.2010. TÜİK (2010e). Sanayi Üretim Endeksi Eylül 2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:188, 08.11.2010. TÜİK (2010f). Sanayi Ciro ve Sipariş Endeksleri Eylül/2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:193, 12.11.2010. TÜİK (2010g). Konut Satış İstatistikleri 2010 Yılı 3. Dönem, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:197, 25.11.2010. TÜİK (2010h). Tüketici Güven Endeksi Ekim /2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:194, 23.11.2010. TÜİK (2010ı). Dış Ticaret Endeksleri Eylül/2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:191, 12.11.2010. TÜİK (2010i). Dış Ticaret İstatistikleri Eylül/2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:185, 27.10.2010. TÜİK (2010j). Yabancı Kontrollü Girişim İstatistikleri 2006 ve 2007, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:198, 26.11.2010. TÜİK (2010k). Turizm İstatistikleri 2010 Yılı 3. Dönem, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:184, 26.10.2010. TÜİK (2010l). Tüketici Fiyatları Endeksi Ekim/ 2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:186, 03.11.2010. TÜİK (2010m). Konut Satış İstatistikleri 2010 Yılı 3. Dönem, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:197, 25.11.2010. TÜİK (2010n). Motorlu Kara Taşıtları İstatistikleri Ağustos /2010, TÜİK Haber Bülteni,Sayı:182, 21.10.2010.