ENERJİ ÜRETİM VE İLETİMİNDE ELEKTRİK VE OTOMASYON SİSTEMLERİ Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 1
Eerji üretim ve iletimide elektrik ve otomasyo sistemleri Güümüzü e büyük ihtiyaçlarıda birisi ola elektrik eerjisi, gerek fosil yakıtları giderek tükemesi gerekse küresel ısıma problemi edeiyle üretimide tüketim aşamasıa kadar dikkatle izlemesi gereke bir değer halie gelmiştir. Eerjii e uygu maliyetle üretilmesi, üretim aşamasıda çevreye verile zararı asgariye idirilmesi, kullaıcılara kaliteli eerji e az kayıpla iletilmesi kritik öem taşıya koulardır. Eski tekolojilerle yapıla üretimlerde moder tekolojii imetleride faydalaılamamakla birlikte üretimde tüketime büyük kayıplar oluşmakta ve çevreye verile zarar da yüksek olmaktadır. Moder eerji, eerji üretim ve iletim sistemleride ise otomasyou ve akıllı dediğimiz gelişmiş elektrik altyapılarıı kullaılmasıı üretkelik ve kalitei iyileştirilmesie ve kayıpları azaltılmasıa ola katkısı oldukça büyüktür. Eerji, eerji üretim ve iletim sistemleride miimum maliyet ile maksimum eerji üretimi dikkat gerektire diğer öemli koularda birisidir. Eerji, eerji üretim ve iletim sistemleride optimizasyo giderek tükemekte ola kayakları korumak adıa da öem kazamaktadır. Ayrıca eerji üretim ve iletim sistemleri verilerii yöetimii kapsaya bilgi yöetim sistemleri de hataları ölemesi, kısa zamada giderilmesi ve raporlama gibi koularda büyük avatajlar sağlar. Kotrolmatik olarak bizler, eerji sektörüde faaliyet göstere müşterilerimizi sistem ihtiyaçlarıı e iyi biçimde karşılamak üzere belirlediğimiz ve uygulamasıı gerçekleştirdiğimiz otomasyo sistemleri ve elektrik altyapısı ile eerji satrallerii performaslarıı ve üretkeliklerii artırılmasıa, şalt sahalarıı kotrolü ve güveliğie katkıda bulumakta ve elektriği e az kayıpla tüketicilere iletilmesie yardımcı olmaktayız. HAKKIMIZDA Türkiye i lider mühedislik firmalarıda biri ola Kotrolmatik, eerji dolu, tecrübeli ve diamik kadrosu ile kısa zamada yurtiçi ve yurtdışıda birçok projeyi başarı ile tamamlamıştır. Suduğu çözümler içi gerekli tesisat ve paoları imalatıı kedi büyeside gerçekleştirmekte ve aahtar teslim hizmet politikası ile müşterilerie maksimum kalitede çözümler sumaktadır. Güümüz tekoloji koşullarıa bağlı olarak ürü ve sistem yelpazesii sürekli geliştire Kotrolmatik, hızla gelişe yapısı ile düya markası olma hedefie emi adımlarla ilerlemektedir. Kotrolmatik, İstabul merkezli olup yurtiçi ve yurt dışıdaki müşterilerie eerji kayaklarıı verimli kullamak içi farklı projeler ve hizmetler sumaktadır. Buu içi, ölçtüğümüz verileri iteliği çok öemlidir. Gerçek veriye ulaşmak içi geiş bir test ve ölçü aleti techizatımız bulumaktadır. Şirketimiz, TÜV tarafıda yapıla deetimler soucuda, kalite yöetim sistemii iso 9001:2000 stadardıı tüm gereklerii yerie getirmiş ve ISO 9001:2000 kalite sistem belgesii almaya hak kazamış olup, 10/11/2008 tarihi itibariyle oaylamış sertifika tarafımıza teslim edilmiştir. 2 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 3
HİZMETLERİMİZ Geel hizmetler Eerji üretim satralleri içi verdiğimiz hizmetler Güç satrali temel mühedislik ve daışmalık Güç sistemleri dizayı ve aalizi Kotrol sistemleri tasarımı ve tedarik hizmetleri - Kısa devre aalizi - Kotrol sistemi mimari tasarımı Eerji satrali performas değerledirmeleri, - Yük akış aalizi, yük atma - Kotrol sistemi ekipma seçimi iceleme ve gözde geçirme - Stabilite aalizi, geçiş stabilitesi, gerilim - Kotrol paeli tasarım ve imalatı Elektrik tek hat şemaları stabilitesi - Doaım, yazılım pael tedariği Saha yerleşimi - Röle koordiasyou, selektivite aalizi Kotrol sistemi uygulaması Akış diyagramları iceleme ve gözde geçirme - Harmoik aalizi, elektromayetik geçiş aalizi - PLC/DCS programlama P & I diyagramları iceleme ve gözde geçirme - Güç sistemleri dizayı - Doaım/yazılım yapıladırması İhale şartamesi iceleme ve gözde geçirme - Şebeke kalitesi, iterkoeksiyo çalışmalar - HMI/yosol mühedisliği Güç satrali performas test prosedürü, iceleme ve - Frekas regülasyou - FAT (fabrika kabul testleri) gözde geçirme - Güç sistemi strabilizesi Kotrol sistemi, start-up ve devreye alma - Eerji satrali matematiksel modeli - SAT (saha kabul testleri) Güç satrali detay mühedislik ve daışmalık Eerji SCADA çözümleri - Devreye alma hizmetleri Balace of Plat (termik, doğalgaz, hidroelektik) - Saha hizmetleri P & ID ekipma kodlaması (ISA/KKS) ve I & C IEC 61850 ve haberleşme uygulamaları Proses kotrol mühedisliği icelemesi Edüstriyel proses (DCS, Dağıık Kotrol Sistemi) - Foksiyoel matık taımlamaları ve matık Elektrik yük listesi uygulamaları diyagramları MCC kotrol devre şemaları Güç kalitesi aalizi ve modellemesi - Kotrol sistemi şartamesi Estrüma, siyal, kablo listeleri ve bağlatıları Eerji satralleri TEİAŞ RTU ve haberleşme çözümleri - Estrüma tasarımı ve estrüma şartameleri ve Estrüma motaj dokümatasyou Eerji satralleri TEİAŞ ya hizmetler çözümleri datasheetleri Estrüma tasarım ve şartameleri (Primer ve sekoder frekas kotrol, reaktif güç - Estrüma bağlatı diyagramları Foksiyo açıklamaları ve matık diyagramları kotrolü) - Estrüma listesi, kablo listesi, siyal listesi, Kotrol paeli tasarımı Şalt merkezleri; sekoder proje, röle, pao ve SCADA alarm listesi İlgili ekipma ve sistemler içi müşteri teklif çözümleri - Dögü kablolama diyagramları değerledirmesi Ulaşım ve raylı sistemler elektrifikasyo çözümleri Pao çözümleri Eerji iletim sistemleri içi verdiğimiz hizmetler Kısa devre hesapları - IEC60909 stadardıa göre baralarda oluşabilecek maksimum ve miimum 1 faz, faz-faz ve 3 faz kısa devre akımlarıı program ile otomatik olarak hesaplaması, Kısa devre aalizi soucua göre sistemde kullaılacak röleleri selektiviteye uygu parametrelerii hesaplaması, Trafoları kısa devre ve termal dayama eğrilerii milimetrik kağıtta çizilmesi, OG kabloları kısa devre ve termal dayama eğrilerii milimetrik kağıtta çizilmesi, Sistemde oluşacak miimum kısa devre akımlarıı milimetrik kağıt üzeride işaretlemesi, Gelişmiş ve detaylı raporlama, Arızalar simule edilerek röleleri açma sürelerii otomatik olarak izlemesi, OG güç kablolarıı seçimi (gerilim düşümü, akım Yük akışı çalışması Trasiet stabilite çalışması Motor korum rölelerii ayar değerlerii hesaplaması Geeratör koruma rölelerii ayar değerlerii hesaplaması Büyük güçlü motorları çalışması esasıda sistemi davraışıı icelemesi Trafo güç hesapları - Aydılatma gerilim düşümü hesapları - Paratoer (yıldırımda koruma) hesapları - Nötr direci boyutladırma - İletke kesit hesabı - Topraklama hesapları - Akım trafosu boyutladırma - Akü-redresör seçimi - Röle koordiasyou ve röle ayar değerlerii belirlemesi taşıma ve kısa devre bakımıda iceleme) 4 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 5
Eerji üretim satralleride üretim prosesie ait tüm bileşeleri izlemesi, kotrolü ve raporlaması kaliteli eerjii e düşük kayıp ve maliyetle üretilmesi içi esastır. Eerji üretim satralii çeşidie ve kapasitesie uygu kurulumuu gerçekleştirdiğimiz kotrol sistemleri ve elektrik altyapısı ile yatırım maliyetiizi kısa zamada geri kazamaıza yardımcı oluyoruz. Eerji üretim satralleride kurulumuu gerçekleştirdiğimiz altyapı ve vermiş olduğumuz hizmetleri otomasyo sistemleri ve elektrik sistemleri olarak iki ayrı başlıkta topluyoruz. Bu sistemlere ait detayları kataloğumuzu ilerleye sayfalarıda bulabilirsiiz. Eerji üretim satralleride elektrik ve otomasyo sistemleri Otomasyo sistemleri Balace of plat Kotrol sistemleri PLC sistemleri Kompakt DCS sistemleri İleri seviyeli DCS sistemleri SCADA sistemleri Türbi kotrolü ve koruma sistemleri Elektrik sistemleri Sekroizasyo Koruma sistemleri (Jeeratör, türbi ve trafo) İkaz ve uyartım sistemleri, otomatik gerilim regülatörleri (AVR) Statik starter sistemi Ölçüm 6 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 7
ENERJİ SANTRALLERİNDE OTOMASYON SİSTEMLERİ Otomasyo ve kotrol sistemleri işletmelerde riskleri e aza idirerek verimli ve güveli çalışma sağlar. İzleme, raporlama, sistemi herhagi bir oktasıda tüm kotrol oktalarıa erişebilme imkaı eseklik, hız ve hataları e aza idirme avatajı sağlar. Kotrolmatik olarak tesisiize özel suduğumuz balace of plat etegrasyou, kotrol sistemleri, türbi kotrol sistemleri ile otomasyou e üst düzeye taşıyoruz. Sistem mimarisi Tesis Ağı Otomasyo sistemlerii eerji satrallerie sağladıkları katkı Sistemi herhagi bir yeride tüm kotrol Aa Sistem Suucuları Sistem Ağı İş İstasyou Pael 800 parametrelerie erişim imkaı Tek bir kotrol platformu ile tüm sistemi yöetilmesi ve izlemesi Hızlı komut verme imkaı Elektrik altyapısı ve otomasyo sistemlerii birbirie Saha Ağı AC800M Kotrolör Kablosuz HART Ağ Geçidi AC800M High Itegrity Kotrolör Advat, MOD, Harmoy... etegre edilebilmesi Oluşabilecek arızaları öcede tespiti, plasız arızaları egellemesi ve bakım zamaıı azaltılması Güveilir veri toplama ve hızlı veri akışı IEC 61850 Koruma ve Kotrol LED PROFIBUS / PROFINET / Modulebus / DeviceNet Motor Kotrolörü Değişke Hız Kotrol Sürücüleri Orta Gerilim Pao PROFIBUS / Foudatio Fieldbus / Modulebus S900/IO S800/IO Modbus Modulebus Yagı ve Gaz Kapatma S800, S100... Kablosuz HART Güç Otomasyou Proses Elektrifikasyou Proses Estrümatasyo Cihazları Emiyet PLC ve DCS Bağlatıları 8 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 9
BALANCE OF PLANT Balace of Plat ile suduğumuz hizmetler Modülasyo kotrolü Baca gazı kükürt giderme kotrolü Sahip olduğumuz deeyim ve mühedislik altyapımız ile farklı türdeki eerji satralleride, tesisiize özel Balace of Plat etegrasyou ve aahtar teslim sistem etegrasyou sumaktayız. Balace of Plat, bir eerji satralide eerji ürete aa sistem ve atık ısı geri kazaım sistemi (ör. gaz Bu sistemleri birbirie uygu bir şekilde etegrasyou, sistemler arası veri paylaşım yeteeği ve bu sistemi getireceği eseklik, bir eerji satralii verimliliğii ve üretkeliğii etkileye e öemli parametrelerde birisidir. Ardışık kotrol Kaza yakma kotrolü Besleme suyu pompa kotrolü Kaza emiyet deetimi Veri toplama Elektrik sistem kotrolü Balace of Plat ekipma kotrolü Türbi kotrolü Türbi deetim estrümatasyo cihazları Kombie çevrim kotrolü Acil durdurma ERP sistemie veri aktarma Kaza optimizasyou Sistem verimlilik haritası türbileri, buhar türbileri...) dışıdaki tüm diğer sistemleri, bileşe ve yapıları içermektedir ve bu birbiride bağımsız farklı kotrol sistemlerii tek bir platformda birleştirilmesii hedefler. Suucular İş İstasyoları Kotrol Ağı Kotrolör IEC 61850 PROFINET Saha Veriyolu Ağı Saha Veriyolu Yapısı AIS Web HMI Alçak Gerilim Ürüleri İkaz Kotrol Alçak Gerilim Paosu Valf GIS Orta Gerilim Paosu Güç Trafosu Sürücü Uzak Bağlatılar Profibus ve diğer buslar içi proxy ler Estrümatasyo Cihazları HV Güç Dağıtımı Proses Elektrifikasyou Proses Kotrolü 10 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 11
KONTROL SİSTEMLERİ DCS, PLC gibi kotrol sistemleri yaı sıra stadart bilgisayar doaımı üzeride çalışa ve tüm kotrol parametrelerii görsel kotrol araçlarıa döüştüre SCADA yazılımları sahip oldukları açık protokol sayeside sistemi gelecekte karşılaşılabilecek ihtiyaçlar doğrultusuda geişletilebilmesi ve üreticide bağımsız doaımları sisteme dahil edilmesie imka taır. Raporlama ve detaylı aalizler, arızaları miimuma idirilmesi, eerji tasarrufu ve sistem performasıı değerledirilmesi ve iyileştirme yapılmasıa katkıda buluur. PLC Sistemleri Yüksek performas, düşük maliyet ve eseklik gerektire, basitte karmaşığa farklı otomasyo ihtiyaçları içi e ideal çözüm ola PLC ler üretim prosesleride maksimum hız ve verimlilik sumaktadır. PLC uygulamaları içi tercih ettiğimiz ABB AC500 otomasyo platformu, ölçekleebilir yapısı sayeside gü geçtikçe arta müşteri ihtiyaçlarıı da karşılayabilecek kapasitededir ve bu sayede yatırımıızı da güvece altıa alır. Tek bir kotrol sistemi ile birde fazla saha veriyoluu (fieldbus) eşzamalı olarak yöetilmesi, kullaıcı dostu yapı, kolay yapıladırma ve geiş haberleşme olaağı AC500 PLC leri müşterilerimize suduğu diğer büyük avatajlardır. Kompakt DCS Sistemleri Kompakt ve ölçekleebilir DCS sistemleri, güçlü otomasyo foksiyoları yaı sıra doaım ve yazılım açısıda düşük maliyet avatajı sumaktadır. Miimum mühedislik ve maksimum otomasyo olaağı sağlaya ABB Freelace kompakt DCS sistemleri, açık ve moder bir sistem mimarisie sahiptir ve kotrolörleri sahaya yerleştirebildiği dağıık mimarisi sayeside kablolama maliyetii azaltmak mümküdür. Uygulama mühedisliği, devreye alma ve arıza teşhisi içi tek bir yazılım gerektire Freelace ile saha veriyolu yöetimi bütüüyle kotrol sistemie etegre edilebilir. Operatör seviyeside ö mühedisliği yapılmış görsel bileşeler, kullaıcılara sağladığı sayısız kolaylıklarda sadece biridir. İleri Seviyeli DCS Sistemleri Eerji satralii herhagi bir oktasıda yer ala herhagi bir iş istasyouda çoklu uygulamalara ve çoklu verilere ulaşmak içi ileri seviyeli DCS sistemleri kullaılmaktadır. ABB System 800xA ileri seviyeli DCS sistemleri, üretkeliği artırmaı yaı sıra riskleri ve maliyetleri de azaltır. System 800xA ı tümleşik mühedislik alt yapısı, plalamada yapıladırmaya, kütüphae yöetimide devreye alma ve operasyoa kadar sistemi e aza idirger ve otomasyo projelerii yaşam sürelerii verimli biçimde destekleyerek tasarruf sağlar. IEC 61508 ve IEC61511 e uyumlu ola System 800xA her türlü emiyeti sağlar ve sistem içi risk oraıı e aza idirir. Güçlü raporlama özelliği, prosese ait her türlü bilgiyi işleyerek raporlama yapmaya olaak taır. System 800xA ı ileri seviyeli plalama özelliği sayeside üretimi artırmak içi gereke ihtiyaçlar da öcede belirleebilir. Ayrıca, bir eerji satralide System 800xA ile doaımı durumu sürekli izleerek, öleyici bakım yapmak ve yatırım optimizasyou sağlamak da mümküdür. System 800xA ı eerji üretimide sağladığı avatajlar Proses ve elektriksel sistemler içi gelecekteki ihtiyaçları karşılayabilecek platforma sahiptir IEC 61850 gereksiimlerii karşılayabilir Kullaımı kolay kullaıcı arabirimi Her oktada, tesis dışıda bilgilere erişim imkaı Hızlı hata aaliz yeteeği Üstü mühedislik yeteeği ve kalitesi Düşük bütçeli çalışma ve yöetim Basit sistem mimarisi Eşsiz tekolojisi ve mevcut sisteme etegrasyo 12 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 13
SCADA SİSTEMLERİ SCADA (Supervisory Cotrol ad Data Acquisitio) sistemi temel olarak isa-makie arayüzleri (HMI), suucu ve istemci bilgisayar sistemleri, uzak termial birimleri (RTU), DCS ve PLC ler, çeşitli haberleşme yapıları ve çeşitli estrümalarda oluşur. HMI, operatöre proses verilerii sua ve bu sayede operatörü prosesi izlemesii ve kotrol etmesii sağlaya arayüzdür. RTU, prosesteki sesörler ile bağlatı sağlaya, sesör siyallerii sayısal siyallere döüştüre ve bu siyalleri üst sisteme gödere birimdir. PLC ise, yerel olarak bezer işleri yapa, yapıladırılabilir ve daha esek bir saha aygıtıdır. Her türlü deetim, kotrol ve izlemeye yöelik görsel bir kotrol platformu oluştura SCADA, içerdiği yukarıda bahsedile alt-sistemlerle birlikte bir veya daha fazla ağ üzeride buluur. Bu yapı ile proses bilgilerie kolay ve çabuk erişim sağlar ve meydaa gelebilecek arızalara karşı ölem alımasıa da yardımcı olur. Bir eerji satralide, türbi ve kaza kotrolüde, soğutma sistemi kotrolüe, kömür taşıma hattıda, şalt sahası ve MCC paolarıı izlemesie, kodeser kotrolüde gaz aalizie kadar pek çok sistemi içere tüm kotrol mimarisi DCS ler üzeride SCADA ya aktarılır. SCADA, kotrol foksiyou dışıda olay ve alarmları izlemesi, geriye döük bilgileri icelemesi ve raporlama, uzakta bulua operatörleri GSM üzeride bilgiledirilmesi gibi pek çok olaak suar. Raporlama foksiyoları ile elektrik kurumlarıca belirlemiş üretim rapor taslakları öcede hazırlaıp, istee aralıklarda (gülük, haftalık, aylık, vb.), otomatik olarak oluşturulabilir. Ayrıca, sahada yer ala kesici, motor, pompa, vaa gibi çeşitli aktüatörleri çalışma süreleri ve alarmları izleerek kestirimci bakım yapılabilir. Bu sayede, oluşabilecek hatalar ö görülebilir ve duruş süreleri kısaltılabilir. Thi Cliet ya da Web Cliet lar ile sistem durumu, satral dışıda, herhagi uzak bir oktada da izleebilir. 14 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 15
TÜRBİN KONTROLÜ VE KORUMA SİSTEMLERİ Elektrik üretimii kalbide yer ala türbiler mekaik eerjii elektrik eerjisie döüşümüde etki rol oyarlar. Eerji kayaklarıa göre türbiler buhar, gaz, hidro ve rüzgar türbileri olarak sııfladırılırlar. Bir türbi kotrol sistemide kotrol edile parametreler eerji kayağıı cisie göre değişmektedir. Öreği, termik satrallerde kesitisiz ve kaliteli eerjii üretilmesi içi yakıtı yamasıda buharı elde edilmesie ve türbileri dödürülmesi aşamasıa kadar su miktarı ve su çevrimi, besleme suyu kotrolü, kaza su sıcaklığı, yakıt miktarı, basıç, ateşleyici kotrol sistemi, su soğutma sistemi gibi parametreleri kotrol edilmesi ve izlemesi gerekmektedir. Türbi kotrolü, PLC ya da adamış bir kotrol cihazı ile yapılabilir. Bu sistemler hız ve yük kotrolü gibi kritik kapalı çevrim algoritmalarıı gerçekleştirmektedir. Kotrol ve izleme içi geel SCADA arayüzüde ayrı olarak, yerel ve adamış bir arayüz ile alarm ve raporlama foksiyoları suulabilir. Sistem ile elde edile veriler SCADA sistemie taşıabilir. Faydaları Düşük çalışma ömrü maliyeti Optimize edilmiş operasyo Mükemmel güveilirlik Hassas kotrol sayeside artırılmış türbi çalışma ömrü Kısa devreye alma süresi Arıza giderlerii ve süresii azaltılması Operatör hatalarıı egelleye tamame otomatik çalışma Hızlı bilgi erişimi Türbi kotrolüde ABB AC800M ve AC870P çözümlerii ve Woodward türbi kotrol çözümlerii kullamaktayız. Türbi koruma sistemleri ve valf pozisyolayıcı ürüler sistemi tamamlaya diğer usurlardır. Döe parçalar içi e kritik parametre ola hız, sürekli olarak kotrol altıda tutulmaktadır. Koruma sistemleri, türbi alaıdaki hız ölçüm cihazları gibi diğer saha cihazları ve servovalfler ile bağlatılıdır ve aşırı hız koruma ve valf pozisyolama kotrollerii aa kotrolde bağımsız olarak gerçekleştirirler. Hız, yağ basıcı, sıcaklık ve daha birçok kritik parametrei izlemesiyle türbi koruur ve ömrü uzatılmış olur. Souç olarak, daha hızlı, esek ve foksiyoel olarak zegileştirilmiş bir türbi kotrol sistemi elde edilir. 16 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 17
ENERJİ SANTRALLERİNDE ELEKTRİK SİSTEMLERİ İşletmeleri arta eerji taleplerii karşılamaları içi yetişmiş isa gücüe, büyük yatırım maliyetlerie ve tekolojiye ihtiyaçları vardır. Bu oktada otomasyo ve akıllı elektrik alt yapısı da artık vazgeçilmez iteliktedir. Kotrolmatik ikaz ve uyartım sistemleri, jeerator Başlıca uygulamalar koruma, sekroizasyo sistemleri, eerji Sekroizasyo faturaladırma/ otomatik sayaç okuma gibi koularda Koruma sistemleri aahtar teslim sistemler kurmaktadır. - Jeeratör - Türbi Ayrıca ya hizmetlerimiz arasıda primer ve sekoder - Trafo frekas kotrolü, reaktif güç kotrolü gibi uygulamaları İkaz ve uyartım sistemleri, otomatik gerilim da gerçekleştirmekteyiz. regülatörleri (AVR) Statik starter sistemi Ölçüm SENKRONİZASYON Şebeke bağlatısı ve güç kalitesi MCC pao sistemleri Jeeratör sekroizasyo sistemleri geel olarak eerji üretim tesisleri, kojeerasyo tesisleri gibi edüstriyel Otomatik ya da mauel olarak gerçekleştirilecek ola sekroizasyo işlemide esas ola şebeke ve jeeratör tesislerde, deizcilik sektörüde, hastaeler, alışveriş emiyetii sağlamaktır. merkezleri, tatil köyleri gibi yaşam alalarıda kullaıla, şebeke ve jeeratör güveliğii ve emiyeti sağlaya Sekroizasyo işlemide çift kaal uygulamasıda cihazlardır. Jeeratör kullaımıı geel amacı eerji birbirie seri bağlaa kaallarda biride hata oluşması kesiti süresii miimumda tutulması ve şebeke durumuda diğer kaal da egellemektedir. Bu bağlatısıı buluduğu yerlerde kesitisiz biçimde kofigürasyo emiyeti artırır. Yedeklemeli uygulamada eerji akışıı devam ettirilmesidir. paralel bağlaa cihazlarda biriside hata olması durumuda diğeri foksiyou üzerie alır ve kesitisiz Jeeratör sekroizasyo sistemlerii e öemli görevi çalışma sağlaır. şebekede jeeratöre aktarım ya da tersi durumda tedarik edile eerjii geliğii, faz açısıı, ABB i SYNCHROTACT ürü ailesi, gerilim ve faz açısı frekasıı sekro biçimde geçişii sağlamasıdır. Aksi arasıda çok yüksek farkları olduğu asekro modda halde şebekede ya da jeeratörde aşırı yükleme aahtarlamayı egelleye bir cihazdır. Her iki sistemi görülebilir, şebekede düzesizlikler oluşabilir, kesicileri birbirie bağlamada öce gerilim, frekas, faz açısı ve açabilir ya da jeeratör zarar görebilir. kesici aahtarlama zamaıı gözöüe alarak jeeratörü gerilimii ve hızıı otomatik olarak ayarlaa toleras aralığıa getirir. Dijital çiftli kaal ve yedeklemeli sekroizasyo sistemleri yüksek derecede güveilirlik sağlar. 18 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 19
KORUMA SİSTEMLERİ İKAZ VE UYARTIM SİSTEMLERİ Bir eerji satralide jeeratörler ve trafolar arıza ABB i jeeratör koruma içi dizay ettiği Relio ürü İkaz ve uyartım sistemlerii, jeeratörü diamik UNITROL her büyüklükteki sekro jeeratör ve motor olasılığıı buluduğu ve koruması gereke üiteleri ailesi koruma, kotrol, ölçüm ve jeeratörleri, trafoları, performası üzerideki etkisi çok büyüktür. Jeeratör içi kullaılabile otomatik gerilim regülatörleri (AVR) ve başıda gelir. Jeeratör koruması jeeratörü kedisi güç hatlarıı süpervizyou içi oldukça geiş bir ürü gerilimi ve reaktif gücü kalitesii, kısacası tüm elektrik statik uyartım sistemlerii (SES) kapsamaktadır. dışıda trafolar ve yardımcı trafoları da kapsamaktadır. yelpazesi sumaktadır. Relio ürü ailesi IEC 61850 kullaıcılarıa dağıtıla eerjii kalitesii ikaz ve Esas olarak jearatör koruması hataları ve ormal stadardı gereksiimlerii karşılamaktadır. uyartım sistemleri belirler. Sağladığı avatajlar olmaya durumları mümkü ola e kısa süre içeriside Müşteri odaklı stadardizasyo tespit edilmesi ve oluşabilecek arızalarda zararı Kulladığımız cihazları sahip olduğu 24 adet aalog Farklı uyartım sistemleri bulumaktadır: Müşteriye özel sistem çözümleri miimuma idirilmesidir. giriş sayeside tek bir ürüle aa ve yedeklemeli koruma Fırçasız uyartım sistemleri ISO 9001/ISO 14001 kalite yöetim sistemlerie sağlaabilmekte, alteratif olarak trafo gibi ek Döer uyartım makiesi ve otomatik gerilim uygu Jeeratörü tipi e olursa olsu jeeratörü güveli ve elemaları koruması jeeratör koruma kapsamıa dahil regülatörü (AVR) ya da Düya çapıda devreye alma ve bakım servisleri verimli çalışabileceği kriterleri belirleyerek size e uygu edilebilmektedir. Daha az ürüü kullaılması maliyet Rotoru direkt olarak, fırçalar üzeride tristör köprü Kullaımı kolay yazılım gereci sayeside kısa dereye elektrik altyapısıı ve güvelilir, doğru ve ekoomik tasarrufu yaısıra kurulum ve bakım işlemlerii de ile besleye statik uyartım sistemleri (SES) alma ve bakım süresi. sistem etegrasyouu sizlere sumaktayız. kolaylaştırır. İkaz ve uyartım sistemlerii aa foksiyou kısa süreli Kulladığımız ABB i koruma üiteleri, modüler Cihazlar ejeksiyo tabalı %100 stator ve rotor aşırı yük kapasitesie sahip değişke DC akımı sağlamak, doaıma, esek yapıya ve mikroişlemci tabalı topraklama hatası koruması ve 3. derece harmoik uygu doğrulukla çıkış gerilimii kotrol etmek, durağa tekolojiye sahiptir ve uygu yedekleme göz öüe tabalı %100 stator topraklama hatası koruması suar, çalışmayı garatilemek, eerji satrali kotrol sistemi ile alıarak koruma foksiyoları seçilir. Bu da güveilir, düşük yüklerde dahi emiyetli çalışma sağlaır. haberleşmek ve jeeratörü çalışma sıırları içeriside emiyetli ve ekoomik jeeratör çalışması sağlar. çalışmasıı sağlamaktır. Kurulumuu gerçekleştirdiğimiz sistemlerde, her türlü sekro makia (motor ve jeeratör) kotrolü içi ABB i UNITROL serisi döer uyartım ve statik uyartım sistemli, mikroişlemci tabalı gerilim regülatörlerii kullamaktayız. 20 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 21
ŞEBEKE BAĞLANTISI VE GÜÇ KALİTESİ Üretile eerjii güveli ve kaliteli olması şüphesiz çok öemlidir. Eerjii kalitesii basit olarak taımlamak gerekirse şebekei herhagi bir oktasıda, gerilimi gelik ve frekasıı ama değerlerii koruması ve dalga şeklii siüzoidal olmasıdır. Tüketici tarafıda elektrik eerjisi süreklilik gerektirdiği ve depolaamadığı içi kullaımda öce herhagi bir kalite güvecesi ve deetimi sağlaamamaktadır. Bu sebeple üretile eerjii kaliteli ve güveilir olması gerekmektedir. Ne yazık ki jeeratörlerle sorusuz bir şekilde üretile eerji, tüketiciye üretildiği kalitede iletilememektedir. Üretim aşamasıda sora elektrik eerjisii şebeke bağlatısıı da üretim kalitesii maksimum düzeyde koruyacak biçimde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Primer frekas kotrolü STATİK STARTER SİSTEMİ (GAZ TÜRBİNLERİ İÇİN) Gaz türbileride ateşleme oktasıa (omial hızı %60 ı) gelebilmesi içi desteğe ihtiyaç vardır. 40MW ı üzerideki gaz türbileride iki farklı metodla bu gerçekleştirilebilir. Primer frekas kotrol (PFK) hizmeti, sistem frekasıı düşmesie veya yükselmesie tepki olarak üite aktif çıkış gücüü hız regülatörü ile otomatik artırılması veya azaltılması yoluyla sistem frekasıı yei bir dege oktasıa getirilmesii sağlar. Yai sistem frekası 50 Hz i altıa düşüce türbilerde bulua hız regülatörü aracılığı ile aktif güç üretimi arttırılır ve frekas 50 Hz i altıda bir değerde durdurulur. Öreği 49.70 Hz. Bu değerde durdurula frekası tekrar eski halie (50 Hz) gelmesi ise sekoder frekas kotrolü (SFK) ile olur. Buu içi satralleri üretim yedekleri vardır. Primer Frekas Kotrol Performas Testi Primer frekas kotrol performas testleri ile ilgili tekik prosedür elektrik piyasası şebeke yöetmeliğide Ek.4.A kısmıda alatılır. Performas testi başlamada öce üretim tesisi görevlileri primer frekas kotrol foksiyolarıı gösterimi amacıyla üite kotrol sistemlerii, özellikle de türbi hız regülatörü ile kaza kotrol sistemi arasıdaki işleyişi, basitleştirilmiş blok şemalarıı test ekibie vermesi bekleir. Aa şaft üzeride dişliye sahip poy motor Jeeratör termiallerie direkt olarak bağlaa ve fazı başlagıcıda jeeratörü motor gibi çalışmasıı sağlaya statik frekas kovertörü (SFC) Statik starter, jeeratörü herhagi bir vibrasyo ya da gerilim düşmesi olmada yumuşak olarak hızlamasıı sağlar. Ayrıca ayı şekilde jeeratörü yumuşak olarak yavaşlamasıa da yardımcı olur. Tek bir SFC birkaç jeeratörü birde sıralı biçimde çalıştırabilir. ÖLÇME Eerji satralleride yüksek hassasiyet derecesie sahip ölçme ekipmaları üretim sahasıda tüketicilere e kadar eerji sağladığıı tespit eder. Akım, gerilim, aktif ve reaktif güç ölçüle değerlerdir. Bu değerler tüketile eerjii fiyatladırılmasıda ve istatistik bilgileri elde edilmeside kullaılır. 22 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 23
Primer frekas kotrol performas testleri sırasıda aşağıdaki değerler ile beraber, test ekibii gerekli gördüğü değerleri de ölçümü yapılarak kayıtları alıır; Aktif Güç Çıkışı (MW) Şebeke Frekası Simüle Frekas Vaa Pozisyoları Buhar Basıcı Buhar Sıcaklığı Primer frekas kotrol performas testleri üç aşamada oluşur: 1- Primer Frekas Kotrol Rezerv Testi 2- Primer Frekas Kotrol Hassasiyet Testi 3- Primer Frekas Kotrol 24 Saat Doğrulama Testi Primer frekas kotrol performas testleri sırasıda yapıla ölçümü her bir değer içi örekleme oraı saiyede e az 10 veri (miimum 10 Hz) olmalıdır. Sekoder frekas kotrolü Sekoder frekas kotrol hizmeti, sistem frekasıı omial değerie ve komşu elektrik şebekeleriyle ola toplam elektrik eerjisi alış verişii programlaa değerie getirilmesi amacıyla arttırmaları veya azaltmaları yolu ile sağlaır. Sekoder Frekas Kotrol Performas Testi Sekoder frekas kotrol performas testleri iki aşamada oluşmaktadır. Bu aşamalar, üretim birimleride gerçekleştirilecek sekoder frekas kotrol ö yeterlilik performas testi ve Milli Yük Tevzi Merkezi de Otomatik Üretim Kotrol (AGC) sistemi üzeride gerçekleştirilecek sekoder frekas kotrol performas testidir. Milli Yük Tevzi Merkezide bulua Otomatik Üretim Kotrol (AGC) programı tarafıda göderile ayar değerlerie göre sekoder kotrolua katılacak ola üretim birimideki AGC Sistemi/Arabirimii foksiyoları kotrol edilecektir. AGC programıı üretim birimie SCADA Sistemi ile periyodik olarak göderdiği PD Validity siyalii doğru bir şekilde kullaıldığı, bu siyali belli bir zama-aşımı süresi (60 saiye) boyuca alıamaması durumuda, satralda LRPD alarmıı üretildiği ve Otomatik Üretim Kotrol Sistemi/Arabirimi koumuu UZAK (REMOTE) koumda LOKAL kouma geçtiği, tekrar UZAK kouma geçişi PD Validity siyali alımasıda sora acak operatör müdahalesi ile mümkü olabildiği kotrol edilecektir. Üretim birimide kurula Otomatik Üretim Kotrolu Sistemi/Arabirimi İsa Makie Arayüzüde (HMI Huma Machie Iterface) aşağıdakileri görütülediği kotrol edilecektir: AGC kotrol blok diagramı AGC sistemii çalışma modu Ayar değeri ve üitelere dağılımı Lokal ayar değeri (Operatörler müdahalesi mümkü olacaktır) Üite bazıda sekoder frekas kotrol limitleri (Operatörler müdahalesi mümkü olacaktır) Üretim birimi sekoder frekas kotrol maksimum ve miimum kapasite değerleri (MAXC ve MINC) - Üretim birimi sekoder frekas kotrol badı PV Validity siyalii durumu AGC Sistemie/Arabirimie ilişki alarmlar Ayrıla toplam primer rezerv Üiteleri primer frekas kotrolüe katılım durumu siyalleri (PFCO) Üite yük alma /atma hızları Hız regülatörleri eğim ayar değerleri (goveror droop settig) - Toplam satral üretimi Kotrol hatası (Ayar değeri ile satral üretimi arasıdaki fark) 24 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 25
Üretim birimi sekoder frekas kotrol testleri sırasıda satralde alıacak kayıtlara ek olarak, TEİAŞ Milli Yük yükleme hızıa uygu olarak istee üretim düzeyie erişilmelidir. Sekoder frekas kotrol hizmeti Güç kalitesi aalizi Tevzi Merkezi tarafıda SCADA sistemide aşağıda belirtile değerler kaydedilecek: sağlayacak üiteleri yükleme hızı yakıt tipie bağlı olarak aşağıdaki şekilde olmalıdır: Satralde üretile elektrik tüketiciye ulaşıcaya kadar kayıplara uğrar ve kaliteside ödü verir. Üretim Uygu olduğu stadartlar IEC 61000-4-30: Güç kalitesi ölçüm metodları, Sııf A Milli Yük Tevzi Merkezi de göderilecek ayar değeri Sistem frekas değeri Satral/blok/üitei aktif güç üretimi Üiteleri aktif güç üretimleri (gerekli durumlarda) Sekoder frekas kotrol hizmeti sua üretim birimii çıkış gücüdeki değişimi başlaması içi maksimum tepki süresi 30 saiye olmalı ve testler soucuda belirlee Motori, fuel oil ve doğal gaz yakıtlı üretim tesisleri içi omial gücü dakikada e az %6 sı kadar, Rezervuarlı hidroelektrik üretim tesisleri içi omial gücü saiyede %1.5 ile %2.5 u arasıda, Yakıt olarak taş kömürü kullaa üretim tesisleri içi omial gücü dakikada %2 ile %4 ü arasıda, Yakıt olarak liyit kullaa üretim tesisleri içi omial gücü dakikada %1 ile %2 si arasıda. alaıda tüketim oktasıa kadar farklı trafo ve kabloları kullaılması, kaçak elektrik kullaımı kalite ve güveirliği olumsuz etkileye sebeplerdir ve kaçıılmazdır. Dolayısıyla satralde dağıtıla elektriği mümkü ola e üst kalitede olması öem kazamaktadır. Güç kalitesii basit olarak taımlamak gerekirse şebekei herhagi bir oktasıda, gerilimi gelik ve IEC EN 61000-4-7: Harmoik ölçüm kılavuzu IEC EN 61000-4-15: Flickermeter EN 50160: Voltage Characteristics of Electricity Supplied by Public Distributio Systems Yazılımı özellikleri FFT aalizi Vectorscope, oscilloscope Güç ve eerji izleme frekasıı ama değerlerii koruması ve dalga şeklii EN 50160 Flickermetre ile gerilim izleme Reaktif güç kotrolü siüzoidal olmasıdır. Gerilim geliğii dalgalaması, kesitiler, darbe şeklide değişimler, harmoikler, frekas değişimi, kırpışma, üç faz degesizlikleri başlıca 3 faz sistemler içi simetrik kompoet aalizörü Güç şebekesi empedas aalizörü -Yarım periyod RMS izleme Reaktif eerji mayetik ala etkisie ihtiyaç duya tüm elektrikli cihazları çalışabilmeleri içi gerekli bir eerjidir. Mayetik ala etkisiyle çalışa; başta trafolar olmak üzere tüm elektrik motorları vb. cihazlar içi reaktif eerjiye ihtiyaç vardır. Acak reaktif eerjii üretim tesisleride üretilerek eerji hatları ile taşıması, reaktif eerjii de eerji hattıda aktif eerji gibi yer işgal edeceğide dolayı hattı taşıyabileceği aktif eerjii kısıtlamasıa, dolayısıyla hat kapasitesii Reaktif Güç Kotrolü ve Sekro Kompasatör Performas Testi Aşırı ikazlı çalışma: Geeratörü sisteme reaktif güç vermesii taımlar. Düşük ikazlı çalışma: Geeratörü sistemde reaktif güç çekmesii taımlar. güç kalitesi problemleri olarak görülmektedir. Şebekede siüzoidal olmaya akım çeke yükler, iletim ve dağıtım sistemleride ciddi bir harmoik kirliliğie sebep olmakta ve hatlarda, gerilim dalga formuu bozacak şekilde gerilim düşümleri oluşturmaktadırlar. Şebeke tasarımıda problem yaratabilecek oktaları oluşmasıı ölemeli veya risk tahmii yaparak riskli oktalar tespit edilmelidir. Geçişli kayıt cihazı ve hata kayıt cihazı Gerilim telegramı ve alarmlar -Dijital girişler düşmesie ede olur. Dolayısıyla reaktif güç faktörüü yöetmeliklerce belirlee düzeyde tutulması gerekmektedir. Üretile eerjii kalitesii artırılması ve bu yöde çözüm üretilebilmesi içi, öcelikle oluşa kalitesizlikleri sebepleri bulumalı, buları oluşma zamaları belirlemeli ve elde edile bu veriler doğrultusuda çeşitli sııfladırmalar yapılmalıdır. Güç kalitesii ölçümü ile gerilim ve akım değişimleri gibi parametreler kayıt altıa alıarak, bu ölçüm souçlarıa göre gerekli ölemler hazırlaabilir, sistemi sürekliliği sağlaabilir ve program dışı kesitileri ölemesi ile ticari açıda büyük kazaçlar sağlaabilir. Şebekei sürekli izlemesi, güç sistemleride meydaa gele problemleri istatistiksel aalizi içi gerekli verileri elde edilmesii sağlar ve bu şekilde gelecekte e tür ölemler alıabileceği belirleebilir. 26 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 27
MCC PANO ÇÖZÜMLERİ MCC paolar motorlar aa besleme üitelerii ve kotrol cihazlarıı yeraldığı pao sistemleridir. PLC, DCS gibi kotrol cihazları, SCADA ve haberleşme alt yapısı içi gereke cihazlar MCC paosuu kumada bölümüde yeralırlar. Uyguladığımız projelerde paolar tamamlayıcı bir usur olup, ayı zamada sistemi de öemli bir parçasıı oluşturur. Kotrolmatik olarak kurduğumuz tüm sistemlerde form 4-B dahil tip testli dağıtım paolarıı, MCC Paolarıı (Motor Kumada Paoları) ve 400 KW ye kadar Motor Sürücü Paolarıı kedi büyemizde yapabilmekteyiz. IEC 60439-1 stadartıa uygu olarak form uygulamalı AG Dağıtım ve MCC paolarıı ile persoel ve tesis güveliğii arttırarak foksiyoel bölümleri pao içeriside birbiride ayırmaktayız. Özel uygulamalar içi IP66 koruma sııfıa sahip pao uygulamaları ile Amerika stadartlarıa uygu UL50 sertifikalı pao uygulamaları gerçekleştirebilmekteyiz. Stadart olarak RAL7035 ve RAL7032 reklerii kullamaktayız. Güç dağıtım sistemleri ve özellikle MCC paoları içi özel tasarlamış bara sistemleri kullamaktayız. 28 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 29
Eerji iletim ve dağıtımıda elektrik ve Şalt sahaları, kaliteli elektrik altyapısı ve otomasyo ile üretile eerjii güveli ve kesitisiz biçimde, e az kayıpla iletilmesii sağlar. Dağıtım sistemie ait tüm aa ve alt istasyolarda AG şalter ve güç kayaklarıı, tüm OG kesici ve ayırıcıları durumlarıı izlemesi ve kotrolü, tüm şalt sahasıı bir aa merkezde izlemesi ve SCADA üzeride kumadası, sistemi güveilirliği ve kesitisiz çalışması içi gereklidir. otomasyo sistemleri Sistemlerimizde kullamakta olduğumuz koruma ve kotrol çözümleri, güveilir eerji iletim ve dağıtımı içi tercih ettiğimiz ürülerdir. ABB i Relio ürü ailesi, güç sistemleride IEC ve ANSI uygulamaları içi koruma, kotrol, ölçüm ve deetimi içi e geiş ürü yelpazesi sumaktadır. Trafo koruma, hat koruma, kesici koruma gibi farklı uygulamalar içi farklı çözümler kullaılmaktadır. Sistemi oluştura başlıca elemalar Trafolar Yüksek gerilim paolar Orta gerilim paolar Orta gerilim röleler Orta gerilim kesiciler Başlıca uygulamalar Trafo koruma Hat koruma Kesici koruma Güç sistem otomasyou Sistem mimarisi 1 1 30 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 31
ENERJİ İLETİMİNDE OTOMASYON SİSTEMLERİ 500KV A KADAR ŞALT SAHASI OTOMASYONU Şalt sahaları otomasyou trafo merkezlerideki güç kotrol sistemlerii, siyal ölçüm, koruma ve uzakta yöetim cihazlarıı ve saha verilerii merkez istasyoa aktarılması foksiyolarıı kapsamaktadır. Kotrol işlemlerii sağlıklı biçimde gerçekleştirilebilmesi içi şalt sahasıı durumuu sürekli izlemesi gerekir ki bu güveilir ürüler ve kotrol merkezi ile güveilir haberleşme demektir. Gelişe tekoloji ile birlikte artık şalt sahalarıda merkezi kotrol yerie dağıtılmış kotrol sistemleri kullaılmaktadır ve bu sistemi e öemli elemaları akıllı elektroik cihazlar (IED) olarak adladırıla röle sistemleridir. Akıllı elektroik cihazlar ile koruma, kotrol, izleme ve haberleşme gibi temel ihtiyaçlar karşılaabilir. Foksiyolar Dağıtım sistemie ait tüm aa ve alt istasyolarda tüm AG şalter ve güç kayaklarıı, tüm OG kesici ve ayırıcıları durumlarıı izlemesi ve kotrolü Tüm istasyoları aa merkezde izlemesi ve kotrolü içi SCADA yazılımlarıı kofigürasyou Ölçüle değerleri (aktif, reaktif eerji, akım, gerilim, frekas vb.) olayları, alarmları izleme, olay tarihlerii kaydetme ve gösterme, raporlama ve eerji yöetimi Sistem mimarisi Kotrol sistemleri SCADA lar RTU lar IEC ŞALT MERKEZLERİ İÇİN SCADA SİSTEMLERİ SCADA lar eerji iletim ve dağıtım sistemiizi istediğiiz zamada istediğiiz oktada kotrolüü gerçekleştirmeizi sağlar. Gerçek zamalı izleme, eerji iletim ve dağıtım sahalarıda primer ve sekoder ekipmaları kotrolü ve izlemeside yardımcı olur. Akıllı elektroik cihazları operatör paeli vasıtasıyla kolayca ve emiyetli biçimde koruma ve kotrolüü sağlar. Doğru ve emiyetli çalışma içi doğru ve güveilir bilgi esastır. Sistemlerimizde kullaıla ABB SCADA lar yedeklemeli sistem suucuları, tüm altyapı ile haberleşme aracılığıyla bilgi erişimii e üst düzeye çıkartır. SCADA lar birçok açıda persoel emiyetii sağlamaktadırlar. Öreği şalt sahasıda kesici ve ayırıcılar persoel yaralamalarıa karşı ayrı bir kotrol odasıda yer almaktadırlar. Söz kousu odada herhagi bir bakım olduğuda bu durum SCADA üzeride izleebilir ve operatörler bu yöde bilgiledirilebilir. Farklı erişim yetki seviyeleri taımlaarak istemeye müdahaleleri de ölemek mümküdür. SCADA, primer ekipmaları alık operasyou egeller ve verile komutu yerie getirilmede öce seçile ekipmaı çalışmasıı güveli olup olmayacağıı test eder ve böylece tehlikeli operasyolar egelleir. Diamik busbar rekledirme foksiyou operatörü busbar ı eerjili, eerjisiz ve topraklamış parçalarıa ait bilgiye aıda erişebilmesii sağlar. SCADA ları özellik ve foksiyoları Primer prosesleri kotrol ve izlemesi Busbar rekledirme ile tek hat şeması Olay ve alarm listeleri Tred ve grafikler Bloklama listesi Sistem süpervizyou Röle parametrelerii ayarı Hata kayıt dosyalarıı yüklemesi ve değerledirilmesi Güç kalitesi izleme Veri kosatrasyou ve siyal gruplama 3. parti akıllı elektroik cihazları etegrasyou içi stadart çözümler, açık arabirimler ve protokoller Müşteriye özel ihtiyaçları adaptasyou: ekralar, siyal işleme vs. Etegre edilmiş olie kofigürasyo gereçleri GPS zama sekroizasyou Farklı dil desteği Çoklu seviyeli kullaıcı yetkiledirme Yüksek performas Uzak iş istasyoları ve web üzeride çalışma Stadart PC doaımı ve Microsoft Widows çalışma sistemi Master protokoller: LON, SPA, IEC 61850-8-1, IEC 60870-5-101, IEC 60870-5-103, IEC 60870-5-104, RP 570/571, DNP 3.0 Serial/LAN, Modbus RTU, Modbus TCP/IP, ANSI X3.28 FD/HD, Modbus TCP/IP, I35/P214, ADLP 180, RCOM Slave protokoller: IEC 60870-5-101, IEC 60870-5- 104, DNP 3.0 Serial/LAN, RP 570/571, F4F (Westighouse) Açık arabirimler: OPC DA cliet & server, ODBC cliet, DDE cliet, Uygulama ve haberleşme ekleri içi programlama arabirimleri OPC 32 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 33
UZAKTAN İZLEME VE KONTROL TEKNOLOJİSİ (RTU) Güç sistemii uzakta kotrolü esek ve modüler dizaya sahip RTU (uzak termial birimleri) aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Sistemlerimizde ABB i DIN rayıa mote edilebile RTU560 serisii kullamaktayız. Güç sistemideki ölçekleebilirliğe mükemmel uyum sağlaya RTU u açık mimarisi farklı uygulamalarda her türlü geişletme imkaı suar. RTU, etegre seri ve Etheret haberleşmesii destekler. RTU, farklı protokoller aracılığı ile, 16 adete kadar host sistem ile haberleşmeye izi verir. RTU lar tarafıda desteklee stadart protokoller IEC 60870-5-101/- 104 DNP3, serial ad TCP/IP Modbus serial ad TCP/IP, Idactic 33/35, RP570/71 gibi diğer özel protokoller ve üçücü parti özel protokoller Telegyr TG800, Siaut 8FW, Coitel 300, Estel, Harris5000/6000, Hitachi vs. mevcuttur. RTU u sisteme sağladığı avatajlar Esek ve modüler yapıya sahip RTU lar pek çok etegre foksiyo içi tam kotrol sağlar. Ölçekleebilir yapısı, istasyo takviyesi, güçledirilmesi ve gücellemeye izi verir. Gelişmiş taı araçları sayeside işletme ve bakım maliyetlerii azaltır. Etegre İsa Makia Arabirimi (HMI) foksiyou ile, tek bir RTU sistemi ile PLC ve ağ bileşeleri foksiyoları gerçekleştirilebilir. Karmaşıkta basite, tüm sistem içi tek bir RTU çözümüdür. RTU u açık mimarisi sayeside birçok uygulamaya uyarlaabilir. Birçok uygulama içi doaımsal ya da yazılımsal ekler gerektiğide kolaylıkla gerçekleştirilebilir. Yedeklemeli yapıyı destekler. IEC61850 UYGULAMALARI IEC61850, SCADA sistemlerii, RTU ve koruma rölelerii ayı ortamda etegre edilmesii sağlaya uluslararası bir stadarttır. Gelecekte karşılaşılabilecek ihtiyaçları karşılayabilmesi ve güveli çalışma içi kullaıla sistemi güç sistemleri haberleşmesi içi kullaıla uluslararası IEC61850 stadartlarıa uygu olması gerekmektedir. IEC 61850 ye uyumlu cihazlarda oluşa sistemler, e zorlu ortamlarda performaslarıda ödü vermede güveli çalışma sağlar ve sistemdeki eerjiyi kaliteli ve sürekli kılmayı garatiler. IEC61850, telekotrol kumada merkezi ve istasyo RTU arasıda taımlı IEC60870-5-101 haberleşme protokolü ve RTU ile koruma röleleri arasıda taımlı IEC60870-5- 103 haberleşme protokolüü birleştirmektedir. Ucuz, hızlı ve yaygı olarak kullaılmakta ola Etheret haberleşme altyapısıı temel almaktadır. IEC6180 ye uygu sistemler kolay etegrasyo, etkive hızlı veri paylaşımı ve uygu maliyet imkaı suarak tüm haberleşme ihtiyaçlarıa cevap verir. Kotrolmatik olarak kurulumuu gerçekleştirdiğimiz tüm sistemler IEC6185 ye uygu biçimde yapıladırılmaktadır. 34 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 35
ENERJİ İLETİM VE DAĞITIMINDA ELEKTRİK SİSTEMLERİ ENERJİ İLETİM VE DAĞITIM HATLARINDA KORUMA Eerji iletim ve dağıtım hatlarıı herhagi bir oktasıda meydaa gelebilecek bir hataı derhal algılaması ve sistem güveilirliğii sağlaması öemlidir. Kullaıla sistemler e ufak hata akımıı dahi algılayabilecek hassasiyette olmalı, zorlu dış ortam koşullarıda dahi güveli çalışma sumalı ve IEC61850 stadartlarıa uygu olmalıdır. Kurduğumuz sistemlerde kullaıla ABB i Relio koruma ve kotrol cihazları hassas çalışma karakteristikleri ile maksimum emiyet sağlar. İletim hatlarıda koruma uygulamaları Bay Cotrol Devre kesicileri, ayırıcıları, farklı aahtar kofigürasyolarıda topraklama aahtarlarıı kotrolü, izlemesi ve koruması sağlaır. Kullaıla ürüler geiş uygulama alaıa sahiptir ve IEC 61850 gereksiimlerii sağlar. Lie Differetial Protectio - Hat diferasiyel koruma Havai hatları ve beş hatta kadar termialle kadar ola kabloları koruması, izlemesi ve kotrolü sağlaır. Kullaıla ürüleri fazlara ayrılmış hat diferasiyel koruma foksiyou ile güveilir tek/çift/üç fazlı açma/ kapama ve sekroize ve sekroize kotrollü otomatik kapama yapılabilir. Ek olarak trafo besleyicileri, jeeratör ve trafo blokları da kotrol edilebilir. Busbar Protectio - Busbar Koruma Orta gerilimde çok yüksek gerilim seviyelerie kadar busbar, fileli köşe ve T-bağlatıları koruma ve izlemesi sağlaır. Geiş I/O kapasitesi ile trasfer bus ı ile birlikte ya da trasfer bus u olmaksızı tek veya çiftli busbarlar, devre kesiciler koruur. Trasformer Protectio - Trafo koruma Her türlü trafo (öreği iki ve üç sarımlı trafolar, yükseltici trafolar, güç istasyoları ve özel demiryolu trafoları ) içi hızlı seçici koruma, izleme ve kotrol sağlaır. Ek olarak oto trafolar, faz kaydıra trafolar ve şöt reaktörler içi de aahtarlama ile birlikte koruma da gerçekleştirilebilir. Diferasiyel koruma dahilide bulua, altı adete kadar üç fazlı akım kısıtlayıcı girişler ile, çoklu kesici trafo düzeeği sağlaabilir. Haberleşme kapasitesi sayeside sistemdeki diğer cihazlarla etegre edilebilir ya da tek başıa kullaılabilir. 36 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 37
Breaker Protectio - Kesici koruma Kesici hatası korumasıı ya da otomatik yeide kapama foksiyouu aa hat koruması dahilide yer alması uygu olmaya ya da tercih edilmeye alalarda kesiciler bağımsız olarak koruabilir. Ayrıca lokal yedekleme koruması, sekroizasyo, sekroizasyo kotrolü ve eerjileme kotrolü özellikleri sayeside birçok uygulama içi güveli koruma sağlaır. Lie Distace Protectio - Hat mesafe koruması Havai hatlar ve kablolar ya da havai hatlar ile kablo kombiasyoları içi geiş koruma imkaı sağlaır. Seçici tek faz ve üç faz açma/kapama, sekroize ve sekroize kotrollü otomatik kapama, güç dalgalaması algılaması ve geiş haberleşme matığı ile tam bir mesafe koruması sağlaır. Faz-faz ve faz-toprak hataları içi beş bölgeli mesafe koruması sayeside iletim hatlarıı, kabloları ya da topraklamış ağlar koruabilir. Kullaıla ürüleri ayrıca aşırı akım koruma ve haberleşme özelliği de bulumaktadır. Wide Area Protectio Geiş bir alaa yayılmış güç sistemlerii verimli ve gerçek zamalı kotrol, izleme ve koruması sağlaır. Kullaıla ürüler fazör olarak güç sistemie AC gerilim ve akım sağlar (pozitif, egatif, sıfır geçişli ya da hepsi olabilecek biçimde 8 aalog fazöre kadar). Gerilim ve akımları yüksek doğrulukla ölçülmesi harici ölçüm trasducer ihtiyacıı ortada kaldırır. IEEE C37.118, IEC 61850-8-1 ad DNP3.0 haberleşme kapasitesi mevcut altyapı sistemie etegrasyou kolaylaştırır. Fazör veri ölçüm foksiyou ile çeşitli koruma ve kotrol foksiyoları gerçekleştirilebilir. Akıllı şebeke uygulamaları içi mükemmel çözüm sağlar. Raylı ulaşım sistemleride elektriksel koruma Raylı taşıma sistemlerie özel olarak geliştirile koruma röleleri ve kotrol paelleri ile her türlü koruma, kotrol ve izleme foksiyoları gerçekleştirilmektedir. So umerik tekolojisi kullaılarak dizay edile koruma paelleri trafolar içi koruma rölesi olduğu kadar besletici koruma foksiyou da taşımaktadır. Büyük LCD ekraa ve haberleşme portua sahip ola röleler akım/ gerilim/güç faktörü gibi öemli değerleri izlemesi ve kotrolüü sağlar. Foksiyolar Dijital mesafe koruma Alık aşırı akım koruma Yalış faz sırası koruma EMI/EMC gürültü aalizi Sigorta arızası algılama Otomatik kapama Devre arızası algılama Kesici arızası algılama Trafo koruma Degesiz akım koruma 38 KONTROLMATİK Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri Eerji Üretim ve İletimide Elektrik ve Otomasyo Sistemleri KONTROLMATİK 39