İstanbul Üniversitesi ULUSAL VE ULUSLARARASI BOYUTLARI İLE DOKTORA EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI ÖZETİ VE SONUÇLARI PROF. DR. H. RIZA GÜVEN
YENİ PROGRAM AÇILMASI İhtiyaçlara göre güncellenmiş işbirliği/ortak program protokolü örnekleri ve farklı tiplerde program açma yol haritası oluşturulmalı YÖK te ortak lisansüstü çalışmalar için sağlık alanındaki lisansüstü eğitim organizasyonu ORPHEUS benzeri bir çatı oluşturulmalı Yurtdışı Akredite Üniversiteler listesinin YÖK sayfasında güncellenerek ilanı ve böylece ortak program girişiminin kolaylaştırılması
Yükseköğretim Kanunun 43. maddesinin (d) bendi ile 50 maddesinin (b) bendinde aşağıdaki şekilde yeniden düzenleme yapılmalı: Yükseköğretim kurumları, yurt dışındaki yükseköğretim kurumları ve diğer kuruluşlarla akademik işbirliği tesis ederek ön lisans, lisans ve lisansüstü programlar olmak üzere uluslararası ortak eğitim ve öğretim programları yürütebilirler. Yükseköğretim kurumları, lisansüstü öğretim konusundaki istekleri karşılamak üzere gerekli planlamayı yapar, önlemleri alır ve uluslararası ortak programların tesisi için yurtdışındaki yükseköğretim kurumları ve diğer kurumlarla sözleşme veya protokol imzalayabilir.
Doktora programları açılırken, hangi üniversitelerin hangi ana bilim dallarının doktora için yeterli olduğu sadece öğretim üyesi sayısı vb basit nicel kriterlere göre değil, YÖK ün mevcut doktora programı açma kriterlerinin (laboratuvar alt yapısı vb) sağlıklı bir şekilde işletilmesinin yanı sıra, öğretim üyelerinin yayın, atıf ve projeleri göz önüne alınarak belirlenmelidir. Her üniversitenin her bölümü doktora programı açamamalı, mevcut başarılı programların altyapı olanakları iyileştirilmelidir. Bu amaçla Akreditasyon sürecinin bağımsız kuruluş tarafından gerçekleştirilmesi ve aynı zamanda alana göre en başarılı üniversite sıralamalarının oluşturularak ilan edilmesi uygun olacaktır. Multi-disipliner anabilim dallarının kurulması ile mezunların Enstitü anabilim dallarında istihdamı konusunda düzenlemeler yapılmalıdır.
ÖĞRENCİ ALES konusunda çerçeve yönetmelikte yer alan genel hüküm yerine; Sağlık, Fen, Sosyal, Eğitim Bilimleri ve diğer Enstitülerin doktora adaylarından istedikleri yeterlik ve beceriler bağlamında farklı beklentileri olmasından dolayı ALES kriterlerinin Enstitülere göre belirlenmesi ÖYP nin revize edilerek doktorayı işlevsel biçimde destekler hale getirilmesi Tez savunmasına girmeden tezle ilgili yayın şartı Türkçe yürüyen programlarda uluslararası kabul görmüş yabancı dilde (ör: İngilizce) tez yazma imkanının tanınması Öğrencilere lisans ve yüksek lisans transkriptleri verilirken hem dörtlük hem de yüzlük sistemdeki karşılıklarının yazılmasının zorunlu olması
DANIŞMAN (TEZ YÖNETİCİSİ) Doktora tez yöneticilerinin doktora süresi içinde öğrencisi ile birlikte yaptığı yayınlar daha fazla desteklenmelidir. Doktora tezi yöneten öğretim üyesi danışman olarak değil tez yöneticisi olarak tanımlanmalı ve bunun için gerekli tez yönetimi, akademik yazım, araştırma teknikleri, proje yazımı, etik yaklaşım gibi konularda hazırlanan sürekli eğitim programlarına katılmalıdır. Tez savunma sınavında tez danışmanının oylama hakkı olmamalı (jüri danışman dahil 6 kişiden oluşmalı)
Doktora tez yöneticileri belirlenirken şu noktalar göz önüne alınmalıdır: Doktora tez yöneticiliği için öğretim üyesinin en az bir yüksek lisans tezi yürütmüş olması Son 5 yılda SCI, SSCI, SSCI-Expanded kapsamındaki dergilerde en az 3 yayın yapmış olmak Sosyal bilimlerde de -belli bir geçiş süreci (3 yıl) sonrasında- SCI/SSCI ve AHCI daki dergilerde en az bir yayını olmayanlara doktora tez yöneticiliği verilmemelidir. Öğretim üyelerinin uluslararası standartlarda doktora eğitimi yaptırabilecek yetkinliğe ulaşması için bilimsel proje ve yayın yazma becerilerinin bu ölçeklere uyumu hedeflenmelidir.
TEŞVİK VE MALİ KONULAR Başarılı öğrencilere teşvik getirilmesi, Doktora öğrencilerine yönelik devlet kaynaklı ayrı bir fon oluşturulması Doktora derslerinin ek ders saati ücretleri lisans ve yüksek lisans ek ders saati ücretlerine göre daha yüksek olmalıdır. Döner sermaye işletmesine sahip akademik birimlerde, öğretim üyelerine ödenen katkı paylarının hesaplanmasında doktora tezinden üretilen yayınlara ağırlık verilmelidir. Doktorasını bitiren doktorantların belli sürelerde postdoc çalışmasını yurt içi ve yurt dışında yapmalarının teşvik edilmesi ve buna imkan tanıyacak maddi burs olanaklarının sağlanması
MEVZUAT Doktora eğitiminde affın kaldırılarak doktora sürecinin azami sürede tamamlanmasının sağlanması, azami sürenin aşıldığı durumlarda yaptırımların getirilmesi, Lisansüstü Yönetmeliğinde yeterlik ve tez savunma değerlendirmeleri için puan verilmeli, özellikle YL için Onur ve Yüksek onur derecelendirmesi yapılması
ETİK İntihal konusunun Bilim Felsefesi, Bilim Tarihi, Bilim Etiği konulu seminer tarzı entegre zorunlu bir ders olarak verilmesi gerekliliği İntihal konusunun kurallarının belirgin olması ve yaptırımlarının belirlenmesi gerekliliği Bu noktada akademik kültürün etik açıdan da geliştirilmesi için yaygın bir bilgilendirme ve farkındalık çalışmalarının teşvik edilmesi YÖK ün tez havuzu oluşturması ve intihal taraması yapan programların YÖK tarafından temin edilerek üniversitelerin kullanımına sunulması
DİĞER Bologna sürecine dahil olmaya çalışırken doktora düzeyinde ders almaya dayalı farklı modellerini aynı anda kullanılması, özellikle uluslararası değişimde problemler yaratmaktadır. Bu konunun etraflıca araştırılması, gerekli durumlarda pilot çalışmalara yer verilmesi Üniversite ile sanayi işbirliğinin kurulumundaki engellerin ne olduğuna yönelik araştırmalar yapılması ve sorunların giderilmesi için gerekli tedbirlerin alınması Özel sektör-üniversite ilişkisi bağlamında doktoralı uzman kişilerin üniversitede çalışma oranlarının arttırılmasına yönelik çalışmalar yapılması
İstanbul Üniversitesi Teşekkür ederim.