İçindekiler BAŞYAZI Başyazı 2 Yıl: 22 - Sayı: 136 - Basım Tarihi: 25 Ağustos 2007 İki ayda bir yayınlanmaktadır. SAHİBİ: İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi adına Prof. Dr. Ömer Zafer ALKU SORUMLU YAZI İŞLERİ YÖNETMENİ: İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi adına İnş. Müh. Jale ALEL YAYIN KURULU: Jale ALEL Ömer Zafer ALKU Zehra GERMEN Gülşen IŞIK YAYIN KOŞULLARI: Gönderilen yazıların yayınlanıp yayınlanmamasına Yayın Kurulu karar verir. Yazılardaki görüşler yazarlarına aittir. Gönderilen yazılar geri verilmez. Yazılar yaygın kullanılan kelime işlem programlarından birinde yazılmış olarak disket, CD veya imoizmir@imoizmir.org.tr adresine e-posta ekinde gönderilmelidir. İyi bir baskı kalitesi için yazılarda kullanılan fotoğraf, şema, tablo gibi görsel malzemeler tek sütun için en az 8 cm eninde, çift sütun için 16,5 cm eninde ve en az 300 dpi çözünürlükte olmalıdır. Başka bir ortamdan alınan görsel malzemelerin boyutları ve çözünürlüğü değiştirilmemeli, değiştirilmişse orijinal dosyalar yazı ekinde ayrıca gönderilmelidir. Bültenimizin bir sayfasında görsel malzeme bulunmayan yazılar yaklaşık 580 kelime (4.500 boşluklu karakter) içermektedir. Yazıların sayfa düzeni yeniden yapıldığı için yazar tarafından bültene uygun bir sayfa düzeni yapılmasına gerek yoktur. Yazılarda mümkün olduğunca "otomatik dipnot", "otomatik madde işaretleri" gibi, bazı programlara özgü otomatik işlevleri kullanmak yerine bu işlemler "manuel" olarak (elle) yapılmalıdır. YÖNETİM YERİ: Anadolu Caddesi, Tepekule İş Merkezi, No: 40, Kat: 1 Bayraklı-Karşıyaka / İZMİR Telefon: (0 232) 462 56 55 Belgegeçer: (0 232) 462 11 67 Genel Ağ: www.imoizmir.org.tr e-posta: imoizmir@imoizmir.org.tr DİZGİ ve SAYFA DÜZENLEME: İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Bu sayı 5000 adet basılmıştır. Şube üyelerine ücretsiz dağıtılır. YAYIN TÜRÜ: Mesleki, yerel süreli yayın. K. Abidin ÖZTÜRK Tahsin H. VERGİN E. Tahsin YAYGIN Vedat YORULMAZEL BASKI: EMKA Matbaacılık Ambalaj Baskı San. Tic. Ltd. Şti. 1203 Sk. No: 18/A Gıda Çarşısı Yenişehir / İZMİR Telefon: 0 232 457 43 43 YAYIN KURULUNDAN Merhaba ŞUBE'DEN Temmuz 2007 Etkinliklerimiz 2007-2008 Sonbahar-Kış Dönemi Etkinliklerimiz 2007 Sonbahar-Kış Dönemi Yapı, Yapı Malzemesi - Geoteknik Kursları 2007 Sonbahar-Kış Dönemi Meslekiçi Eğitim Kursları 2007 Sonbahar-Kış Dönemi Bilgisayar Eğitim Kursları İMO'dan İNCELEMELER Zemin Stabilizasyonunda Etkin Bir Yöntem: Consolid Sistemi Performans Analizi ve Kapasite Spektrumu Türk İnşaat Sektöründen Kesitler BETON KÖŞESİ Taze Beton Çatlakları ÜYELERİMİZDEN Trafik Levhalarından Hareketle Geniş Yelpazede Düşünce Temrinleri GENÇ-İMO Mesleğe Hazırlık Seminerlerimiz İMO Öğrenci Üyeliği DÜŞÜN VE SANAT Kitaplar Arasında Öykü - Bir Lokma Bir İş Mizah Köşesi OYUN KÖŞESİ Briç Satranç Bulmaca 3 4 5 7 8 9 10 13 18 22 26 29 37 37 38 39 40 42 43 44 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 1
Başyazı BAŞYAZI DEPREMİ YAŞAYAN BİLİR Prof. Dr. Ömer Zafer ALKU İMO İzmir Şube Başkanı 17 Ağustos 1999 Körfez Depreminin üzerinden sekiz yıl geçti. 1999 yılında aldığımız deprem dersi acaba aklımızı başımıza getirdi mi? Deprem korkusu teslimiyetçilik anlayışımızı, mantalitemizi değiştirdi mi? O günkü felaket gözlerimin önüne geldi ve bu soruları sordum kendi kendime. Bu nedenle bültenimizin bu sayısında yine deprem konusunda yazmak istedim. Size önce yaşamış olduğum üç olayı aktarmak istiyorum. Birinci olay 1999 Körfez depreminden. 17 Ağustos 1999 depreminden sonra Körfez bölgesinde gerekli incelemeleri yaptıktan sonra İstanbul'a geçtim. Ataköy'de konaklayacağım apartmana gittim. Hemen 14. katta çatlak var, bakar mısın dediler. 14. kata çıktık. Yönetici zili çaldı. Kapı açıldı. Karşımızda bir bayan. İçeri girdik. Evde bir gariplik var. Neredeyse evin bütün eşyaları yerde. Telaşlı ve çok heyecanlı bayan ile aramızda şu diyalog geçti: - Bu eşyalar depremde mi yere düştü? - Hayır, hayır Ben taşınıyorum. - Ama bu çatlağın hiç önemi yok, çatlak ikincil bir elemanda ve önemsiz. - Hayır, taşınıyorum, gideceğim bu evden. - Gideceğiniz ev bundan sağlam mı? Biliyor musunuz? - Gideceğim, gideceğim, gideceğim. Artık konuşulacak hiçbir şey kalmamıştı, diyaloğumuz bitti. Konaklayacağım 8. kata indik. 14. kattaki bayanın korkusunu orada anladım. Saten boyalı bir duvarda alüminyum çerçeveli bir tablo asılı. Metal çerçevenin bir köşesinde çapak kalmış. Sallantı sırasında bu tablo da sallanarak saten boyayı çizmiş. Çiziğin uzunluğu tam 14 cm. Bu 14 cm. çiziği gördükten sonra acaba bu binanın 14. katı depremde sağa ve sola doğru kaç santimetre yer değiştirdi diye düşündüm. 14. kattaki bayanın korkusunu, psikolojisini o an anladım. İkinci olay 2003 Seferihisar depreminden. Hasarlı binaları görmek için dolaşıyorum. Binaları az veya çok çatlamış veya çatlamamış birçok aile evine yakın boş alanlara çadır kurmuş. Çadırda yaşıyor. İlçede dolaştığım sırada bir artçı deprem oldu. Çadır içinde bulunan biri, telaş ve korku ile dışarı fırladı. Bu kişinin yüzü korkunun ta kendisiydi. Bu refleksi ancak depremi yaşamış biri yapabilir. Bu kişinin o anda çadırın yıkılmayacağını düşünmesi mümkün değildir. Zaten çadır yıkılsa ne olur? Bu korkunun insanımızı sağlam, depreme dayanıklı yapı yaptırmaya veya konut satın alırken depreme dayanıklı olup olmadığını araştırmaya hala niye yönlendiremediğini anlayamıyorum. Üçüncü olay yine Körfez depreminden. Sakarya'da Anadoludan göç dolayısı ile kırk yıl kadar önce oluşmuş bir mahallede dört katlı evi tamamen yıkılan ve evinden eşya kurtarmaya çalışan bir bey ile sohbete başlıyorum. - Geçmiş olsun. - Sağolun. - Eviniz yıkılmış, tekrar geçmiş olsun. - Canımız sağ, yaralımız yok, tesellimiz bu. - Ne yapacaksınız, memleketinize mi döneceksiniz? - Hayır, evimi yeniden yapacağım. 1967 depreminde yıkılmıştı. Gecekonduydu. Yeniden yaptım, şimdi tekrar yaparım. - Bu binanın ruhsatı var mıydı? - Hayır, yoktu. - Bir mühendisten neden yardım istemedin? - Mühendise vereceğim parayla evimin temelini yaptım. Konuşmamız epey sürdü. Yeni yapacağı bina için bir inşaat mühendisinden hizmet satın almaya kendisini ikna edebildim mi bilmiyorum. Bu olaylar depremi yaşamayanın depremin nasıl bir olay olduğunu bilemeyeceğini veya duyarsızlığını göstermektedir. Depremi yaşayanlar bile bir müddet sonra duyarsızlaşıyorlar. Konutunun depreme dayanıklı olduğundan şüphe duyarak veya bilerek hiçbir güçlendirme işlemi yapmadan konutlarında oturan birçok aile var. İnsanımız depremden bu kadar korkmasına rağmen niye hala sağlam ve depreme dayanıklı konut arayışında değil? Niye hala vurdumduymaz? Son onbeş yılda Türkiye'de meydana gelen depremlerin insani ve ekonomik faturası çok büyük. Sadece Körfez Depreminde maddi kayıp 15 milyar dolar civarındadır. Öyleyse niye hala Yapı Denetim Yasasının aksayan yönleri değiştirilmiyor? Türkiye'nin neredeyse tamamı deprem bölgesinde olmasına rağmen niye hala ondokuz ilimiz Yapı Denetimi kapsamında? Niye altmışbir ilimiz yapı denetimi kapsamı haricinde? Niye kamu inşaatları yapı denetimi kapsamı dışında? Biz kendimizi bizden birine denetlettirmek istemiyoruz. Ama bir gün yabancıların bizi denetlemesine izin vereceğiz. Sağlam ve depreme dayanıklı bina yapmak çok zor bir şey değil. Binanın mutlaka bir mimari, statik-betonarme projesi yapılmalı ve inşaat yapılırken her safhası bir inşaat mühendisi tarafından denetlenmelidir. Bu işlerin bedeli toplam inşaat maliyetinin % 4-5'i kadar tutmaktadır. Bu bedeli ödemekten kaçarak insanlar her şeylerini kaybedebiliyorlar. Önce halkımızı bilinçlendirmemiz ve mantalitesini değiştirmemiz gerekiyor. Bu konuda biz inşaat mühendislerine çok iş düştüğünü ve çok büyük sorumluluk altında olduğumuzu bir kez daha hatırlatmak istiyorum. 2 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
Yayın Kurulundan MERHABA Yaz mevsiminin en sıcak günlerini yaşadığımız günler içerisinde yeni bir sayımızla yine birlikteyiz. Acaba, bu sayıda Yayın Kurulu yazımızda siesta mı yapsak? Oysa, gerek ülke gündemimiz ve gerekse Oda gündemimiz buna izin vermiyor. Yine de sizleri bunaltmayacak şeyler yazalım istedik. Ülkemizde, milletvekili genel seçimleri geçen ay içerisinde tamamlandı. Mevcut hükümette olan parti oy oranını artırarak çıktı bu seçimlerden. T.B.M. M. Başkanlığı seçimleri tamamlandı. Sırada Bakanlar Kurulunun oluşturulması ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri var. Yeni hükümeti kurmakla görevlendirilen eski Başbakan, yeni kabinesini, yeni Cumhurbaşkanına onaylatacak. Yaşayıp göreceğiz. Konuya ilişin görsel ve yazılı basın yazıp çizmeye devam ediyor. Bu konudaki bakış açımızı geçen sayımızda sizlere iletmiştik. Öte yandan, büyük kentlerimiz ayrı sorunlar yaşamaya ve yaşatmaya başladı. Başkent Ankara'da su kesintilerinin yıllar sonra yeniden başlamasıyla, küresel ısınmaya bağlanan kent sorunlarını öngöremeyen yerel yöneticilerin; gerekli yönetsel ve teknik tedbirleri planlayıp uygulamak yerine, bu işin sorumluluğunu da takdiri ilahiye havale ettiğini yine görsel ve yazılı basından takip ettiğinizi umuyoruz. Ülkenin Başkentinin yerel yöneticisi idare etmenin yukarıdaki örneğe ilave en güzel örneğini Başkentte yaşayanların akrabalarının yanına, Ankara dışına gitmelerini önererek göstermiştir. Dünya kenti olmaya aday İstanbul'daki yönetici sorunları da çok farklı değil ne yazık ki. İstanbul başlı başına ülkeyi de etkileyecek idarelere sahne olmaktadır. Kamu vicdanına, ekolojik dengelere, bilime ve ortak akla ters bir şekilde yapılan bu uygulamaları kabul etmek mümkün değildir. Yoksa bu uygulamalar, kent merkezinden geçen fay hattını taşımayı planlayan yerel yöneticilerin; Tüpraş, Petkim gibi tesisleri, Kuzey Anadolu fay hattının boydan boya kat ettiği İzmit'e yerleştiren vurdumduymaz bürokratlar ve akıl almaz cahillikte bu kararı alan siyasilerin başka bir tezahürü müdür? İzmir'de ise E.Ü. Hastanesi Bornova Merkeze uzanacak 3 km'lik metro inşaatı için yapılan kazı çalışmalarında; kentin nefes yollarından olan, onlarca yıllık çam ve zeytin ağaçlarının kesildiğini duymayanınız var mı? Dünya ile birlikte ülkemizin de karşı karşıya kaldığı iklim koşulları, coğrafi şartlar dikkate alındığında, çevresel dengeler ve bilimsel realite göz önünde bulundurulduğunda yapılan bu ağaç kesim işleri kabul edilemez bir durumdur. Bülten elinize geçtiğinde 17 Ağustos 1999 depreminin yıldönümü de geçmiş olacaktır. 20. yüzyılın felaketi olarak kabul edilen Marmara Depreminde 18 bin kişinin öldüğünü bildiğinizi ve hatırınızdan çıkarmadığınızı umuyoruz. Koca 8 yıl geçmiş üzerinden. Yapılanlar, alınan tedbirler açısından o zamandan bu zamana bakıldığında, çok yol kat edemediğimizi ve elimizde pek bir şey olmadığını da görüyoruz ne yazık ki. Sadece ucundan kulağından değindiğimiz yukarıdaki konuların tamamı ne ilginçtir ki mesleğimizle doğrudan ilişkilidir. O zaman şimdi çuvaldızı kendimize batırma zamanıdır. Konularla doğrudan ilişkili, yetkili ve yetkin meslek ve Meslek Odası mensupları olarak yaptıklarımızı gözden geçirip, ülke ve toplum yararına yapılması gerekenleri belirleyip; bıkmadan usanmadan, ilgilileri, yetkilileri uyarmalıyız. Yapılacak çok iş var görüldüğü gibi. Sevgilerimizle İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 3
Şubeden TEMMUZ 2007 ETKİNLİKLERİMİZ 9 Temmuz 2007 İşçi Partisi Karşıyaka İlçe Örgütü Şubemizi ziyaret etti. Yaklaşan seçimler ve genel ülke sorunları görüşüldü. 12 Temmuz 2007 Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesinin Kültürpark Atatürk Açıkhava Tiyatrosunda yapılan mezuniyet törenine katıldık. Okulu dereceyle bitiren genç mezunlarımıza Şubemiz yayınlarından bir seçkiyi, yine mezun olan tüm öğrencilere Oda rozetimizi ve 2007 deprem yönetmeliği ile Şubemiz ajandasını hediye ettik. Dereceye giren öğrencilerden bu dönem Şubemizde yapılacak ücretli kurslardan ücret alınmaması, bu yıl mezun olup Şubemize kayıt yaptıran genç meslektaşlarımızdan ise %50 indirimli ücret alınması yönündeki Yönetim Kurulu Kararımız coşkuyla karşılandı. 16 Temmuz 2007 TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu olarak 22 Temmuz seçimlerine yönelik Çağdaş, Demokratik, Sanayileşen ve Üreten Bir Türkiye için Görüş ve Önerilerimiz i aktardığımız bir basın açıklaması yaptık. Çağdaş, demokratik, sanayileşen ve üreten Türkiye hedefiyle; siyaseti toplumsallaştırmak,toplumu siyasallaştırmak için, halk için siyasetçi, toplum için siyaset, şeffaf devlet, bağımsız siyasi iktidar istiyoruz dedik. 24 Temmuz 2007 İzmir Büyükşehir Belediyesinin oluşturduğu Sağlıklı Kent Platformu tanıtım toplantısına Şube Sekreter Üyemiz Jale Alel katıldı. 25 Temmuz 2007 2000-2007 yılları arasında mezun olan üyelerimize yönelik altı konudan oluşan "Mesleğe Hazırlık Seminerleri" Şubemizde başladı. 13 Temmuz 2007 KESK Şubeler Platformu Konak eski Sümerbank önünde memur maaş zamlarıyla ilgili basın açıklaması yaptı. 31 Temmuz 2007 İzmir Büyükşehir Belediyesi Çetin Emeç Salonunda yapılan Sağlıklı Kent Platformu toplantısına katıldık. 4 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
Şubeden 2007-2008 SONBAHAR-KIŞ DÖNEMİ ETKİNLİKLERİMİZ 12 Eylül 2007 Çarşamba İşyeri Temsilcileri Ortak Toplantısı Toplantı Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.00-20.00 20 Eylül 2007 Perşembe Seminer Güçlendirmede Çelik + Betonarme Kompozit Kesitler Yer : İMO İzmir Şubesi Müfit GÖKBUDAK - İnş. Yük. Müh. Saat : 18.30-21.00 21 Eylül 2007 Cuma SİM ve Yetkin Mühendislik Nedir? Sunum ve Forum Genç Mühendisler Forumu - 1 Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.30-21.00 EYLÜL 2007 27 Eylül 2007 Perşembe Yapı Dinamiğinde Temel Yaklaşımlar Yer : İMO İzmir Şubesi Prof. Dr. H. Hüseyin ÇATAL Saat : 18.30-21.00 29 Eylül 2007 Cumartesi Seminer Teknik Gezi Beydağ Barajı Teknik Gezisi Buluşma : İMO İzmir Şubesi Saat : 09.00-19.00 06-07 Ekim 2007 Cumartesi-Pazar Sıracettin Bilyap 7. Anı Satranç Turnuvası Yer : Halkapınar Spor Salonu Saat : 09.00-15.00 09 Ekim 2007 Salı İlçe Temsilcileri Ortak Toplantısı Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 15.00-18.00 10 Ekim 2007 Çarşamba İşyeri Temsilcileri Ortak Toplantısı Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.00-20.00 18 Ekim 2007 Perşembe Satranç Turnuvası Toplantı Toplantı Ürün Tanıtımı Su ve Isı Yalıtımı Yer : İMO İzmir Şubesi Ali ERYİĞİT - İnş. Müh. - BTM Satış ve Pazarlama Müdürü Saat : 18.30-21.00 M. Kemal GEL - İnş. Müh. - BTM Teknik Müdürü EKİM 2007 19 Ekim 2007 Cuma Yabancı Mühendislerin Çalışma Yasası ve Ünvanlarımızın Kaldırılması Sunum ve Forum 25-28 Ekim 2007 Perşembe - Pazar 6. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu Genç Mühendisler Forumu - 2 Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.30-21.00 Sempozyum Yer : DEÜ DESEM Bordo Salon 06 Kasım 2007 Salı Seminer Yeni Tuğla Standartları TSN 771-1 ve CE Markalaması Yer : İMO İzmir Şubesi Tuğla ve Kiremit Sanayicileri Derneği Saat : 18.30-21.00 KASIM 2007 08 Kasım 2007 Perşembe Dinleti Söz ile Ezginin Vuslatı 2 - Tanınmış Şairlerimizin Yer : İMO İzmir Şubesi Bestelenmiş Şiirleri Saat : 18.30-21.00 Abdullah BİZDEN - İnş. Yük. Müh. İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 5
Şubeden 12 Kasım 2007 Pazartesi "Deprem, Güvenli Yapı ve İnşaat Mühendisi" Yer : İMO İzmir Şubesi Afiş Yarışması Ödül Töreni Saat : 18.30 14 Kasım 2007 Çarşamba İşyeri Temsilcileri Ortak Toplantısı Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.00-20.00 15 Kasım 2007 Perşembe Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Restorasyon Yer : İMO İzmir Şubesi Uygulamasına Yönelik Yaklaşık Maliyet Hesaplama Yöntemleri Saat : 18.30-21.00 Muammer DALGIÇ - İnş. Müh. 22 Kasım 2007 Perşembe Yarışma Ödül Töreni Toplantı Seminer Seminer Mühendislik Felsefesi Yer : İMO İzmir Şubesi Prof. Dr. Uğur ERSOY Saat : 18.30-21.00 KASIM 2007 23 Kasım 2007 Cuma Yapı Denetiminde Çalışan İnşaat Mühendislerinin Karşılaştığı Sorunlar Nelerdir? Çözüm Önerilerimiz Ne olmalıdır? Sunum ve Forum 29 Kasım 2007 Perşembe Genç Mühendisler Forumu - 3 Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.30-21.00 Seminer Aliağa-Menderes Banliyö Hattı Karşıyaka Tünel Geçişi Yer : İMO İzmir Şubesi Mehmet GÜLAY - İzmir Büyükşehir Belediyesi Saat : 18.30-21.00 Raylı Sistemler Daire Bşk. 09 Aralık 2007 Pazar Ağaç Dikimi ve Piknik İMO Anı Ormanı Ağaç Dikimi ve Piknik Buluşma : İMO İzmir Şubesi (Urla Özbek Köyü Ağaç Dikim Alanı) Saat : 09.30-17.00 11 Aralık 2007 Salı İlçe Temsilcileri Ortak Toplantısı Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 15.00-18.00 12 Aralık 2007 Çarşamba Toplantı Toplantı 25. ve 40. Yıl Plaket Töreni - Kokteyl Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 14.00 12 Aralık 2007 Çarşamba Toplantı İşyeri Temsilcileri Ortak Toplantısı Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.00-20.00 13 Aralık 2007 Perşembe Seminer Betonda Oluşan Büzülme ve Etkileyen Faktörler Yer : İMO İzmir Şubesi Prof. Dr. Kambiz RAMYAR Saat : 18.30-21.00 ARALIK 2007 15 Aralık 2007 Cumartesi Geleneksel İMO Gecesi Yer : İMO İzmir Şubesi Balçova Termal Tesisleri Saat : 19.00-23.30 27 Aralık 2007 Perşembe İstinat Duvarı Yapımında Modern ve Estetik Yöntemler Yer : İMO İzmir Şubesi Geoduvar Uygulamaları Saat : 18.30-21.00 Doç. Dr. Recep YILMAZ Gece Seminer 6 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
Şubeden 08 Ocak 2008 Salı Toplantı İlçe Temsilcileri Ortak Toplantısı Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 15.00-18.00 08 Ocak 2008 Salı İMO İzmir Şubesi Türk Sanat Müziği Korosu Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 20.30-23.00 09 Ocak 2008 Çarşamba İşyeri Temsilcileri Ortak Toplantısı Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.00-20.00 10 Ocak 2008 Perşembe Marmaray Projesi 2. Kısım Tanıtım Yer : İMO İzmir Şubesi Mete AKALIN - İnş. Yük. Müh. - Ali AÇAN - İnş. Müh. Saat : 18.30-21.00 14-28 Ocak 2008 Konser Toplantı Seminer Sergi 50. Yılda 50 Eser Projesi Sergisi Yer : İMO İzmir Şubesi OCAK 2007 17 Ocak 2008 Perşembe Seminer Transandantal Meditasyon - Kişiliğe ve Toplumsallığa Etkileri Yer : İMO İzmir Şubesi Sungur PAMİR - Elektronik Yük. Müh. Saat : 18.30-21.00 H. Hüsnü AŞÇI - İnşaat Mühendisi 18 Ocak 2007 Cuma Genç Mühendisler Forumu - 4 Nasıl Bir İnşaat Mühendisliği Eğitimi İstiyoruz? Sunum ve Forum Yer : İMO İzmir Şubesi Saat : 18.30-21.00 14 Şubat 2008 Perşembe Dinleti Taş Plak Dinletisi Yer : İMO İzmir Şubesi Yard. Doç. Dr. İsmail ÇİL Saat : 18.30-21.00 ŞUBAT 2007 21 Şubat 2008 Perşembe İzmir Metropol Alanında Havza Yönetimi Kapsamında Yer : İMO İzmir Şubesi Atık Suyun Projelendirilmesi Saat : 18.30-21.00 Adnan ADIGÜZEL - İnş. Müh. - İZSU Gen. Md.lüğü Etüd Plan Daire Bşk. 28 Şubat 2008 Perşembe Seminer Seminer Soğuk Havada Beton Dökümü Yer : İMO İzmir Şubesi İrfan KADİROĞLU - İnş. Müh. Saat : 18.30-21.00 2007 SONBAHAR-KIŞ DÖNEMİ YAPI - YAPI MALZEMESİ - GEOTEKNİK KURSLARI Daha önce başladığımız YAPI YAPI MALZEMESİ ve GEOTEKNİK Kurslarımız aynı içeriklerde olmak üzere bu dönem de devam edecektir. Bu kurslarımızimo İzmir Şubesindeve İlçeTemsilciliklerimizde ayrı ayrıverilecektir. Adı geçen kursların açılabilmesi için; 1. İMO İzmir Şubesindeverilecekkurslar için katılım sayısının en az40 olması, 2. İlçeTemsilciliklerdeverilecekkurslar için katılım sayısının en az30 olması gerekmektedir. 3. Kurslar ücretli olup, Yapı Kursu: 100YTL. Yapı Malzemesi Kursu: 100YTL. GeoteknikKursu: 140 YTL. dir. 4. Kurstarihlerive saatleri katılım durumuna göre belirlenip ilan edilecektir. 5. Kursa katılacakların İMO İzmir Şubesi Örgütlenme Sekreteri Eylem ULUTAŞ'a 21 Eylül 2007 Cuma günü mesai bitimine kadar ön kayıt yaptırmaları gerekmektedir. 6. Temsilcilikler için düzenlenen kurslar Tire, Bergama ve Urla'da yapılacak olup, yakın temsilcilik üyeleri kurslara buralarda devam edebileceği gibi İMO İzmir Şubesinde katılabilirler. 7. Menemen, Kemalpaşa ve Torbalı'daki üyelerimiz kurs ve etkinliklere İMO İzmir Şubesinde katılabilecekleri gibi temsilciliklerde de katılabilirler. İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 7
Şubeden 2007 SONBAHAR-KIŞ DÖNEMİ MESLEKİÇİ EĞİTİM KURSLARI 1 Ocak 2006 tarihinde yürürlüğe giren Odamızın Serbest İnşaat Mühendisliği Hizmet Yönetmeliği çerçevesinde, yönetmelik gereği uzmanlık alanlarına göre Serbest İnşaat Mühendisliği Belgesine sahip üyelerimiz (2006-2008 yılları) içinde Şubemizin yapmış olduğu uzmanlıkalanlarındaki kurslara, seminerlere, kongrelere vb. katılarakmeslekiçi Eğitim Puanı alacaklardır. 1. KAMULAŞTIRMA BİLİRKİŞİLİK EĞİTİM KURSU Tarih : 7-8-9 Eylül 2007 Cuma-Cumartesi-Pazar Saat : 09.00-16.20 (Toplam 18 Saat) Yer : DEÜ DESEM Salonu - Pasaport (İzmir Sineması Karşısı) Ücret : 220 YTL 2. PROJE DÜZENLEME ESASLARI ve PROGRAM ÇIKTILARININ DENETLENMESİ KURSU* * Bu Kurs sadece İzmir metropol ve çevre Belediyelerin İmar Müdürlüklerinde çalışan ilgili üyelerimize yöneliktir. Tarih : 17-18 / 24-25 Eylül 2007 Saat : 18.30-20.30 (Toplam 8 Saat) Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : Ücretsiz 3. ÇELİK YAPILAR KURSU Eğitmenler : Tevfik SEÇER - İnş. Yük. Müh. - Mutlu SEÇER - DEÜ Araştırma Görevlisi Tarih : 15-16 / 22-23 Ekim 2007 Pazartesi-Salı Saat : 18.30-20.30 (Toplam 8 Saat) Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : 40 YTL 4. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ (İSG) KURSU Eğitmen : Alpaslan ERTÜRK - Maden Müh. - DEÜ Öğretim Görevlisi Tarih : 10-11 Kasım 2007 Cumartesi-Pazar Saat : 09.30-12.00 / 13.00-15.30 (Toplam 10 Saat) Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : 50 YTL Kurs İçeriği : 4857 Sayılı Yeni İş Kanunu İSG Yeni Açılımlar (4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamında İSG Konusu) 4857 Sayılı Sayılı Yasa Kapsamında Çıkarılan Yönetmelikler Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (Tüzüğü) İSG İstatistikleri ve İnşaat Sektörü İnşaat İşlerinde İSG Planlaması (Sağlık ve Güvenlik Planı vd.) Periyodik Kontroller Yangın Güvenliği Acil Durum Planlaması Risk Analizi 5. ÇELİK YAPILARIN DEPREM HESABI Eğitmenler : Prof. Dr. Erdoğan UZGİDER - Doç. Dr. Filiz PİROĞLU - Yard. Doç. Dr. B. Özden ÇAĞLAYAN Tarih : 17-18 Kasım 2007 Cumartesi-Pazar Saat : 14.00-18.00 / 09.00-16.00 Yer : Tepekule Kongre Merkezi - Akdeniz Salonu Ücret : Ücretsiz Kurs İçeriği : ÇelikYapıların Deprem Hesabı İçin Alt Yapı Bilgileri - 17 Kasım 2007 Cumartesi 14.00.18.00 Yeni Deprem Yönetmeliğinin ÇelikYapılar Açısından Yorum ve Uygulaması: 18 Kasım 2007 09.00-16.00 8 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
Şubeden 2007 SONBAHAR-KIŞ DÖNEMİ BİLGİSAYAR EĞİTİM KURSLARI 1. AUTOCAD - 1. DÖNEM Eğitmen : Nermin ÖZTORUN - İnşaat Mühendisi Tarih : 12-14-19-21-26-28 Eylül / 03-05 Ekim 2007 Çarşamba-Cuma Toplam: 24 Saat (4 Hafta) Saat : 18.30-21.30 Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : 150 YTL 2. AUTOCAD - 2. DÖNEM Eğitmen : Nermin ÖZTORUN - İnşaat Mühendisi Tarih : 17-19-24-26-31 Ekim / 02-07-09 Kasım 2007 Çarşamba-Cuma Toplam: 24 Saat (4 Hafta) Saat : 18.30-21.30 Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : 150 YTL 3. SAP 2000'E GİRİŞ - 1. DÖNEM Eğitmen : Çelik MATER - İnşaat Mühendisi Tarih : 17-18-24-25 Eylül / 1-2-8-9-15-16 Ekim 2007 Pazartesi-Salı Toplam 20 Saat (5 Hafta) Saat : 18.30-20.30 Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : 150 YTL 4. SAP 2000'E GİRİŞ - 2. DÖNEM Eğitmen : Çelik MATER - İnşaat Mühendisi Tarih : 5-6-12-13-19-20-26-27 Kasım / 3-4 Aralık 2007 Pazartesi-Salı Toplam 20 Saat (5 Hafta) Saat : 18.30-20.30 Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : 150 YTL 5. BİLGİSAYARLI İŞ PROGRAMI HAZIRLAMA - 1. DÖNEM Tarih : 15-16-22-23-29-30 Eylül / 6-7 Ekim 2007 Cumartesi-Pazar 24 Saat (4 Hafta) Eğitmen Saat : Dinçer KÖSE - İnşaat Mühendisi : Ctesi: 17.30-20.30 / Paz:15.00-18.00 Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : 180 YTL 5. BİLGİSAYARLI İŞ PROGRAMI HAZIRLAMA - 2. DÖNEM Eğitmen : Dinçer KÖSE - İnşaat Mühendisi Tarih : 14-16-21-23-28-30 Kasım / 5-7-12-14 Aralık 2007 Çarşamba-Cuma 25 Saat (5 Hafta) Saat : 18.30-21.00 Yer : İMO İzmir Şubesi Ücret : 180 YTL Sonbahar döneminde başlayacak olan Meslek İçi Eğitim Kurslarımız, Seminerlerimiz ve Bilgisayar Kurslarımızın güncel programlarını şubemizin internet sayfasından takip edebilirsiniz. Bilgisayar Kurslarımız 26 kişiyle sınırlı olup, hafta içi ve hafta sonu olarakuygulanmaktadır. Ödemeler Şubemizden yapılacağı gibi, İMO İzmir Şubesi'nin Garanti Bankası Bornova Şubesi (031) - 666 2914 numaralı hesabına veya İş Bankası AlsancakŞubesi (3401) 0005512 numaralı hesabına da yapılabilir. Banka kanalı ile yapılan ödemelerde, ödeme dekontuna ad soyad ve kurs ismi yazılarak, İMO İzmir Şubesi 0232 462 1167 no.lu faksına gönderilecektir. Kredi kartı ile yapılan ödemelerde taksitlendirme yapılır. www.imoizmir.org.tr AÇIKLAMALAR Telefon: 462 56 55 / 105 - Eylem ULUTAŞ İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 9
Şubeden İMO dan GELECEĞİMİZLE OYNAMAYIN! Akarsuların özelleştirilmesiyle ilgili İnşaat Mühendisleri Odası tarafından yapılan açıklama. 10 Ağustos 2007 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, 31 Temmuz günü yaptığı açıklamayla akarsu ve göletlerin işletme hakkını 49 yıllığına özel sektöre devredeceklerini belirtti. Bazı illerde yaşanan su sorununu ve kuraklığı fırsat bilen hükümet bu yolla en doğal hakkımız olan su hakkını ihlal ederek akarsuları özel sektöre peşkeş çekmek istemektedir. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nce aylardır yürütülen akarsuların özelleştirme çalışması seçimlerin sona ermesi ve kuraklığın etkisiyle nihayet açığa çıktı. Yap-işlet-devret modeliyle özelleştirilmesi düşünülen akarsuların arasında Fırat, Dicle ve Kızılırmak'ın yanı sıra 12'den fazla akarsu bulunuyor. Sanıldığı gibi su zengini olmayan ülkemizde akarsu işletmelerinin kar amacı güden özel şirketlere devri büyük tehlike arz etmektedir. Kişi başına yıllık 1,570 m³ su düşen ülkemizde 2050 yılında bu oranın yarı yarıya düşerek 700 m³'e düşeceği öngörülmektedir. UNESCO'nun tatlısu kaynaklarını değerlendirildiği "Dünya Su Gelişme Raporu"nda, kullanılabilir su miktarına göre Türkiye dünyada 45'ci sırada yer almaktadır. Bu rakamlar 2050 yılında su fakiri bir ülke olacağımızı göstermektedir. Elektrik kesintisi yaparak nükleer santraller kuran hükümet, su kesintileriyle de akarsuları özelleştirmeyi planlamaktadır. Su kaynaklarının son derece dikkatli kullanılması, korunması gerekirken, kaynakların özel şirketlere devri, geleceğimizin sermaye gruplarının insafına bırakıldığı anlamına gelmektedir. Hükümet yetkililerini halkın geleceğiyle oynamamaya ve sorumlu davranmaya davet ediyoruz. ARTIK YETER! Başbakan Erdoğan'a sesleniyoruz: Verdiğiniz sözleri tutun. Yoksa yaşanacak acıların vebalini taşıyamazsınız. 17 Ağustos 1999 Depreminin yıldönümü dolayısıyla, İnşaat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç tarafından yapılan basın açıklaması. 16 Ağustos 2007 1999 Depremlerinin üzerinden geçen onca seneye rağmen, AKP iktidarı deprem konusunda kılını kıpırdatmıyor. 2004'te kendilerinin topladığı Deprem Şurası kararlarını uygulamayan yine kendileri oldu Başbakanı Tayyip Erdoğan, eski Meclis Başkanı Bülent Arınç sesleniyoruz: Şura'da verdiğiniz sözleri tutun 2007-2013 yıllarını kapsayan Dokuzuncu Kalkınma Planı'nda depremin adı bile geçmiyor Başta, İmar ve Yapı Denetim Kanunları olmak üzere mevzuatta yapılması gereken değişiklikler bir an önce hayata geçirilmezse, yalnız bugünü değil geleceği de kaybedeceğiz Okullar, hastaneler, yurtlar, köprü ve viyadükler tehlike altında. Binlerce insan deprem tehlikesiyle baş başa bırakıldı. Türkiye her geçen gün büyük trajediye yaklaşıyor Nüfusunun yüzde 98'i deprem tehlikesi altında yaşayan bir ülkede, depreme karşı önlem almamak cinayettir Önemli olan iş işten geçmeden adım atmaktır. Yoksa Ankara'nın su konusunda yaşadığı sıkıntıyı yaşamak işten değildir. 17 Ağustos 1999 depreminin yıldönümünde bir kez daha siyasi erki, karar almaya ve adım atmaya çağırıyoruz. Depreme karşı alınacak önlemler bellidir. Kimse mucizevî çözümler peşinde değildir; kimse siyasi iktidarın şapkadan tavşan çıkarmasını beklememektedir. Depremden sonra oluşturulan ve raporunu 2002 yılında kamuoyuyla paylaşan Deprem Konseyi'nin görüş ve önerileri yol haritası için yeterlidir. Siyasi iktidarın 2004 yılında topladığı ve önemli kararların alındığı Deprem Şurası sonuçları uygulanmayı beklemektedir. İktidarın elinde nelerin yapılacağına, nelerin değiştirilmesi gerektiğine ilişkin yeteri kadar çalışma mevcuttur. Konsey raporunun üzerinden beş, Şura kararlarının üzerinden ise 3 yıl geçmiştir. Ancak siyasi iktidar, bırakalım adım atmayı, Şura kararlarını rafa kaldırmış, hatta Deprem Konseyi'ni lağvetmiştir. Kaldı ki o Şura bizzat AKP iktidarı tarafından toplanmış, Şura'da konuşma yapan Başbakan Tayyip Erdoğan, "21. Yüzyıl Cumhuriyet 10 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
Şubeden Türkiye'sinin artık deprem manzarası yaşamaması" gerektiğini belirtmiş, bu çerçevede hükümet olarak ellerinden geleni yapacaklarını söylemiş, acılardan ders alınacağını vurgulamıştır. Bu sözlerin hiç bir inandırıcılığının olmadığı, 1 Temmuz 2006 tarihinde yayımlanan "Dokuzuncu Kalkınma Planı"nda, afete karşı hazırlık ve afet zararlarıyla mücadele konusuna yer verilmemesinden anlaşılmaktadır. Hükümet deprem tehlikesini yok saymaktadır. 2007-2013 yıllarının temel hedefleri arasında deprem ve depreme karşı alınacak önlemler yoktur. Büyük bir ciddiyetsizlikle karşı karşıya bulunuyoruz. Ne yapılmak istendiğini anlamak mümkün değildir. Siyasi iktidarın harekete geçmesi için daha kaç insanımızın ölmesi gerekmektedir? Ekonomide hangi büyüklükte bir tahribat siyasi iktidarı harekete geçirecektir? AKP kentsel dönüşüm projeleri için harekete geçiyor Siyasi iktidarın deprem önlemleri için adım atmamasının nedeni bellidir. İktidar kentlerimizi depreme karşı hazır hale getirmek için, kentsel dönüşümden medet ummaktadır. Kentsel değerleri yabancı sermayeye peşkeş çekmeyi hedefleyen proje, depreme karşı alınacak temel önlem olarak görülmektedir. Zaten, AKP'nin seçim beyannamesinde 'depremin' sözcük olarak bile geçmemesi, bunu yerine Kentsel Dönüşüme atıfta bulunulması, niyetin açıktan ifşa edilmesidir. İktidar, kentlerimizi depreme hazırlamak yerine, kentlerimizi yabancı sermayenin kar dürtüsünün insafına bırakmaktadır. Bu konuyla ilgili birkaç sorumuz olacaktır: Dönüşüm projelerinin tüm ülke sathına yayılması için ne kadar zamana ihtiyaç duyulmaktadır? Kentsel dönüşüme para yatıracak uluslararası sermaye, işe kar marjı yüksek bölgelerden mi başlayacaktır? Kentsel dönüşüm projesi kapsamında yeniden yapılacak binalar için hangi kriterler esas alınacaktır. Kentsel dönüşüm projeleri denetlenecek midir? Binaların projesi, inşa süreci, kullanılan malzeme denetime tabi tutulacak mıdır? Güvenli, sağlıklı, kaliteli yapıların maliyet artırıcı özelliği karşısında, tek amacı kar olan sermaye gruplarının tavrı ne olacaktır? Kamu binaları; vahametin öteki yüzü Vatandaşın oturduğu evi, yaşadığı mahalleyi gözden çıkartan siyasi iktidarın, kamu binalarına; okullara, hastanelere, yurtlara, kreşlere dönük tasarrufu nedir? Kaç tane kamu binasının haldeki durumu test edilmiştir? Kaçının güçlendirilmesine karar verilmiştir? Kaç güçlendirme projesi hazırlanmıştır? Kaç bina güçlendirilmiştir? Daha kaçının güçlendirilmesi gerekmektedir? Bu binaları kullanan nüfus ne kadardır? Olası bir depremde ne kadar insan zarar görecektir? Bu sorulara verilecek yanıt, durumun vahametini göz önüne sermektedir; durum tek kelimeyle vahimdir. 1999 depremlerinden sonra İSMEP (İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi) çalışmaları çerçevesinde ortaya çıkan tablo, okullar, kreşler, yurtlar başta olmak üzere toplu kullanım alanlarının açık tehdit oluşturduğunu göstermektedir. 2006 yılında kamuoyuyla paylaşılan rapora göre; güçlendirilmesi ya da yıkılıp yeniden yapılması gereken 1783 okul binasından sadece 206 tanesi; Sağlık Müdürlüğü'ne bağlı 133 hastane binasından sadece beşi; yine Kredi Yurtlar Kurumu'na bağlı 55 binadan beşi; Sosyal Hizmetlere bağlı 97 binadan 19 tanesi depreme karşı güçlendirilmiştir. Böyle giderse hastaneler 190, yurtlar 55, okullar 33 yıl sonra güçlendirilmiş olacaktır ki, Türkiye'nin bu kadar beklemeye zamanı yoktur. Milli Eğitim Bakanlığı Yatırım ve Tesisler Genel Müdürlüğü'nün, Nisan 2007'de açıkladığı bir başka rapora ülke genelindeki MEB'e ait okullar toplam 240 milyon metrekare kullanım alanına sahiptir. Bunun yarısı olan 120 milyon metrekarelik alanda güçlendirme çalışması yapılması gerekmektedir. Güçlendirme için yaklaşık 15 milyar YTL bir paraya ihtiyaç duyulmaktadır. Aynı raporda pansiyonlu okullarla ilgili bilgiler de dikkat çekicidir. Pansiyonlu okullarda toplam 1087 blok bulunmaktadır. Eğitim, pansiyon, lojman, atölye, spor salonu ve yemekhaneden oluşan 1087 bloktan yalnızca 72 tanesi sağlamdır. Geriye kalan 1015 blok çocuklarımızın hayatı için tehdit oluşturmaktadır. Deprem Konseyi ve Deprem Şurası kararları ışığında mevzuat değişmelidir Şimdiye kadar üzerinde durduğumuz konular, uygulamadaki sıkıntılar ve mevcut duruma dairdir. Elbette güçlendirme çalışmaları hayati öneme sahiptir ama asıl ihtiyaç, güçlendirmeyle sınırlı kalan bir çalışma değil, geleceği garantiye almaktır. Mevzuatta yapılacak değişiklikler, işleyişte de köklü değişiklik anlamına gelecek, yasal dayanağı oluşan süreç depreme güvenli yapıların açığa çıkmasını sağlayacaktır. Mevzuata ilişkin hangi değişikliklerin yapılması gerektiği Deprem Konseyi'nin Raporu'nda ve Deprem Şurası kararlarında açıktan ifade edilmiş, değişikliklerin hangi yönde olması gerektiği belirtilmiştir. İmar Kanunu, Afet Kanunu, Yapı Denetim Kanunu, yerel yönetimlerle ilgili kanunlar, mühendislik ve mimarlığı düzenleyen kanunlar acilen değişmeli, Doğal Afet Sigortası (DASK) yeniden düzenlenmelidir. Kentlerde servisli kentsel arsa üretimi gerçekleştirilmeli, sağlıksız ve kaçak yapılaşma önlenmeli, emredici plandan, tanımlayıcı plana geçilmeli, coğrafi bilgi sistemi oluşturulmalı ve uydu teknolojileri devreye alınmalı, deprem önlemleri için dış kaynaklı fonlar yerine genel İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 11
Şubeden bütçeden pay ayrılmalıdır. Bütün bu değişikliklerin ve düzeltmelerin yapılması için siyasi irade kullanılması zorunluluktur. Eğer bu irade kullanılmaz, kentleşmeye ve yapılaşmaya dair gelişmiş ülkeler düzeyinde yasal düzenleme yapılmaz ve denetim sistemi uygulamaya alınmazsa, ilerde yaşayacağımız yıkımın, şimdiye kadar yaşananları aratacağı bilinmelidir. Yapıların ve yarınların güvencesi: Yapı Denetim Sistemi ya da tutulmayan sözler Depremle ilgili hemen her konunun ayrı bir önemi bulunmaktadır ama geleceğe daha güvenli bakmak açısından yapı denetim sistemini işlerli hale getirmek ve ilgili yasayı bu çerçevede ele almak zorundayız. Çünkü mevcut mevzuat ve uygulamaların, güçlendirme çalışmalarının pek çoğu geçmişte yapılan hataların yol açtığı veya açacağı zararı azaltmaya yöneliktir. Eğer Yapı Denetim Yasası'nda gerekli değişiklikleri yapmaz, yasayı zafiyete yol açacak özelliklerinden arındırmazsak, on yıl sonra aynı sorunla karşı karşıya kalacağımız açıktır. Bir doğa olayı olan depremin, can ve mal kaybına yol açmamasını sağlamanın yolu, yapı denetim sisteminden geçmektedir ki, İnşaat Mühendisleri Odası, yapı denetim sistemiyle ilgili ısrarcı olmak, konuyu bıkıp usanmadan kamuoyu gündemine taşımak kararlığındadır. Çünkü ihtiyacımız budur; yapı denetim sisteminin tam anlamıyla işlerliğe kavuşturulması, yarınların güvencesi olacaktır. Doğal afet riskinin en az düzeyde olduğu Avrupa ülkelerinde bile yapı denetimi konusunda kurallar getirilmişken, büyük depremleri yaşayan ülkemizde konu gerek kamuoyu gerekse siyasi erk nezdinde hak ettiği ilgiyi görememektedir. Çünkü ekonomik/siyasal sistemimiz denetimi değil, denetimsizliği teşvik etmektedir. Depreme karşı mevzuat değişiklik talebinin odak noktasında Yapı Denetim Yasası bulunmaktadır. 4708 sayılı Yasa 13 Temmuz 2001 tarihinde yürürlüğe alınmıştır. Alelacele hazırlanan yasa, ihtiyacı karşılamayı bir kenara bırakalım, başlı başına sorun olarak gündemdeki yerini almıştır. Yapı Denetim Yasası'nın taşıdığı eksiklik ve aksaklıklar her zeminde dile getirilmiş, 2002 seçimlerinde işbaşına gelen iktidar sözcüleri tarafından gerekli değişikliklerin yapılacağına dair sözler verilmiştir. Mevcut Yapı Denetim Yasası'nda tespit edilen aksaklık ve eksiklikler şunlardır: - Yasanın 19 ille sınırlı olarak uygulanması, topraklarının büyük bölümü deprem kuşağında bulunan bir ülke için kabul edilemez bir durumdur. - İnşaatlarda sorumlu teknik eleman bulundurulmaması kaliteyi ve etkili bir denetimi engellemektedir. - Denetçilerin ve denetim kuruluşlarının sicilleri Bayındırlık Bakanlığı tarafından tek merkezde tutulmaktadır. Dolayısıyla bu kuruluşların çalışmaları takip edilememektedir. - Denetçi belgesi 12 yılını doldurmuş tüm mühendis ve mimarlara herhangi bir bilgi ve deneyim sahibi olup olmadığı sınanmadan verilebilmektedir. Bu durum gerek proje, gerekse yapı denetiminin gerçek anlamada yapılma şartını ortadan kaldırmaktadır. - Denetim bedelleri için asgari ücret tespit edilmiş olmasına rağmen müteahhitler ya da mal sahipleriyle çok daha az ücretlere anlaşmalar yapılabilmekte, bunun karşılığı mühendislik hizmetlerinden feragat edilmektedir. Hem düşük bedellerle teknik eleman istihdam edilmekte hem de imalatlar denetlenmeden imza atılabilmektedir. - Müteahhit tanımı ve sorumlulukları üzerindeki belirsizlik varlığını korumaktadır. - Laboratuvarların çalışmaları denetlenememektedir. Kamu kuruluşlarına ait laboratuvarların hizmet vermesinin engellenmesi, az sayıdaki laboratuvarın kalitelerinin artmasını sağlamamış, tam tersi bir etki yaratmıştır. - Yapı sigortası ve hizmet sigortasının olmayışı etkin ve nitelikli bir yapı denetim sisteminin oluşmasını engellemektedir. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan 2003 Mayıs ayında yaptığı "Ulusa Sesleniş" konuşmasında, Yapı Denetim Yasası'yla ilgili olarak, yasadaki eksiklik ve aksaklıkları giderecek revizyon çalışmalarını tamamladıklarını, uygulamanın tüm illere yayılmasına karar verdiklerini söylemiştir. 2004'teki Deprem Şurası'na da telefonla katılan Başbakan Erdoğan aynı görüşleri paylaşmış, ancak bu konuda herhangi bir adım atılmamıştır. Şura'nın yeni hukuki düzenlemelere de zemin olacağını, ifade eden Recep Tayyip Erdoğan, ''Türkiye'nin Şura ile deprem gerçeğiyle yüzleşeceğini ve bilinç tazeleyeceğini'' kaydetmiş ancak 'verilen sözlerin unutulması' şeklinde nükseden hastalığa kendisi de yakalanmıştır. Zamanın TBMM Başkanı Arınç, "Deprem konusunda çalışma yapacak herkese ve her kuruluşa TBMM Başkanı olarak destek vermeye hazırım. Olası bir depreme hazırlık için yürütülecek mevzuat çalışmalarının altına ben de imza atacağım ve en kısa zamanda kanunlaşması için çaba harcayacağım. Deprem konusundaki ihmalkârlığımıza artık bir son vermeliyiz" diyecek kadar iddialı açıklamalar yapmış, ancak iddiasını dayanaksız bırakmış, Şura salonu terk edildikten sonra verilen tüm sözler unutulmuştur. 12 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
İncelemeler ZEMİN STABİLİZASYONUNDA ETKİN BİR YÖNTEM: CONSOLID SİSTEMİ Doç. Dr. H. Recep YILMAZ Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı Ar. Gör. Tuğba ESKİŞAR Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı GİRİŞ Çevrenin korunması, iyileştirilmesi; kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakların en uygun şekilde korunması; su zemin ve hava kirlenmesinin önlenmesi ile bugünkü ve gelecek kuşakların sağlık, uygarlık ve yaşam düzeyinin geliştirilmesi ve güvence altına alınması için yeni düzenlemeler yapılması gerekmektedir. Çakıl ve ezilmiş agrega gibi bazı zemin cinslerinin azlığı, yeni bir yaklaşıma; yeni teknik ve teknoloji arayışlarına yol açmıştır. Bundan dolayı, bütün zemin çeşitlerinde stabilizasyon kalitesini yükseltmek ve daha iyi fiziksel ve kimyasal sonuçlar elde etmek amacıyla kullanılabilecek malzeme ihtiyacı doğmuştur. Stabilizasyonun dahil olduğu tüm inşaatlarda en zayıf kısım daima zemindir. Bu nedenle maliyet ve dayanıklılık açısından en iyi neticelere ulaşmak için tüm çabalar bu zayıf noktayı kuvvetlendirmek üzerine yoğunlaşmaktadır. Yeraltı sularının, yüzeysel suların, zemin ve besin maddelerinin kirlenmesini önlemek için mutlak surette geçirmezlik tabakasının hem zemin hem de yüzey için sağlanması gerekmektedir. Consolid Sisteminin amacı, her türlü zemini, yol yapımı veya zemin stabilizasyonu ile iyileştirmektir. Geleneksel inşaat malzemelerinin kaynaklarının kısıtlı olması ve yıpranmaları sonucu, yerleşik zemin üzerinde yapılacak yol inşaatları ve bakım onarım çalışmaları ve diğer tüm inşaat çalışmalarında; çevreyi korumak, kısıtlı kaynaklara sahip kırılmış agrega ve çakıldan tasarruf etmek ve değerli inşaat malzemelerinin atılmasını engellemek amaçlanmaktadır. CONSOLID SİSTEMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ Consolid Sisteminin Tanımı Consolid sistemi, zemin stabilizasyonu için geliştirilen bir sistemdir. Consolid sisteminde zemin stabilizasyonu için daima iki ürün birlikte kullanılır: Consolid 444 ve Solidry Consolid 444 sıvı bileşen, Solidry ise katı/toz biçiminde bir bileşendir. İki bileşen zeminle karıştırılır. Bunun ardından zemin tamamen sıkıştırılmış olur. Consolid sistemi bağlayıcı veya oksitleyici olarak tepkimeye girmez. Consolid sistemi, her türlü sıkı zeminin doğal katılaşma sürecini hızlandırır. Zemin niteliğine olumlu bir katkısı vardır. Consolid sistemini oluşturan Solidry ve Consolid 444'ün zeminle çok iyi karıştırılmaları ve optimum su içeriğinde çok iyi derecede sıkıştırılmaları gerekmektedir. (Merkler vd.,1996). Consolid sisteminin uygulanması ile zeminin sızdırmaz hale gelişi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir (Şekil 1). Şekil 1. Consolid sistemde zeminin sızdırmalığının arttırılması. Consolid Sisteminin Temel Bileşenleri Consolid Sistemi, Consolid 444 (sıvı bileşen) ve Solidry (katı/toz) adlı iki ürünün birlikte kullanıldığı bir sistemdir. Consolid Sistemi hemen hemen her türlü zemin ile kullanılabilmektedir (Şekil 2). Şekil 2. Consolid sistemin bileşenleri ve zeminde uygulaması İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 13
İncelemeler Consolid 444 (T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Birim ve Rayiç Fiyatları Poz No: 04.624/3) Consolid, yapışmış olan ince su tabakasını parçalayıp tanelerin geri dönülmez bir şekilde kümelenmelerine yol açarak suyun kapiler artışını önemli ölçüde azaltan kimyasal bir maddedir (Şekil 3). Consolid 444'ün kullanımı ince tanelerin geri dönüşü olmayacak şekilde bağlanması ve bu yolla faal zemin yüzeyinin azaltılmasıyla sonuçlanır. Bağlanan su tabakası büyük ölçüde kırılır, böylece zeminin has kenetleme kuvveti açığa çıkar. Zemindeki su içeriği, özellikle kapiler doygunluğu yüksek ölçüde azalır ve yavaşlar. Consolid'in yüksek etkisi toprağı, özellikle suyun içine işlemesine karşı korur. İşlenen zeminin daha iyi sıkışmasına olanak tanır ve zamanla sıkışmanın etkisiyle yoğunluğu arttırır. Şekil 3. Consolid malzemesi Kimyasal Yapısı ve Özelliği Suda çözünmüş %20 mono-moleküler ve polimoleküler CAS No 61791-550-7 ve dimetil amonyum klorit, CAS No 61798-80-8 ve izopropenol (IPA), CAS No 67-63-0 çözücüler, emülgatörler ve katalizörlerden oluşan kararlı yüzey aktif madde karışımıdır. KenarAl OH2 +-----OOC R** COO----- Karbonil veya Amidpolimer: O _ H O Kenar Hydroksipolimer Alan Si O----HO R OH---- R: Organik Polimer Consolid 444 sıvı bir maddedir ve ph'ı 6 dır. Yüksek basınç altında yanıcı değildir. Uygulama süreklilik gösterir ve kuruduktan sonra geri dönüşümsüzdür (Hillel, 1980). Zemine ağırlık bazında %1 oranında veya 1 3 m zemine 0.8 litre olarak uygulanır. İyileştirilmemiş zemine göre avantajları aşağıda verilmiştir (Giurgea vd., 1998). Gözeneklerdeki suyun azaltılması sebebiyle sıkışmanın daha kolay olması, Zemindeki su niteliğini değiştirmek suretiyle daha iyi sıkılaşabilirlik, Kapiler hareketin azaltılması yolu ile su emiliminde ağır düşüş, Azaltılmış su geçirgenliği, İşlenmiş zeminin Proctor Optimum'u daha düşük ve yoğunluk daha yüksek, Su hassasiyetinde ağır düşüş, Ağır düşüş gösteren kabarma ve büzülme hareketi. Sıkıştırılan zeminin yoğunluğunun artması. İnce tanelerin zaman içinde sürekli olarak ezilmesi Kuru hacim yoğunluğundaki artışın daha fazla olması. Solidry (T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Birim ve Rayiç Fiyatları Poz No: 04.624/4) Solidry, zemin koruyucusu olarak uygulanan katı/toz halde kimyasal/organik bir maddedir. Zeminin kendine has bağlanma özelliklerini arttırır. Maddenin kabarma hareketi işlenmiş zeminde kapiler artışı engeller ve su emilimi kapasitesi şiddetli miktarda düşer. Consolid 444'e ek olarak, Solidry işlenen zeminin yüzeydeki suya ve aşınmaya maruz kalan üst katmanlarını korur. Suyun kapiler artışını daha fazla azaltır. Zemine 3 ağırlık bazında %1-%2 oranında veya 1 m zemine 16-24 kg olarak uygulanır (Merkler vd., 1996; Giurgea vd., 1998). Kimyasal Özelliği %96.5 Portland Çimentosu ve kireç, CAS CEM 266-043-4, %3.5 SOLİDRY Mono-moleküler ve CAS No 61789-80-8, poliakrilikler ve reaktanlar, 14 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
İncelemeler alkilamin ve dimetil amonyum klorit'ten oluşan kararlı poli-moleküler yüzey aktif maddedir. CONSOLID SİSTEMİNİN AVANTAJLARI Geleneksel yöntemlerle Consolid sistemi arasındaki temel farklar Çizelge 1'de verilmiştir. kolaydır, Çöp ve tehlikeli atık depolama alanlarının üzerini kaplamak için de kullanılabilir ve sızdırma kesinlikle görülmez. Consolid Sisteminin Sentetik Membranlara Göre Avantajları İnşaatı sırasında diğer malzemeler kaynak yerlerinden kopabilirler ya da inşaat sonrasında kaynak yerlerinden bozulmaya başlayarak geçirimsizliklerini kaybedebilirler, Oysa Consolid sisteminin inşaatı ve uygulaması sırasında hiçbir bozulma söz konusu değildir. Consolid Sisteminin Diğer Geçirimsizlik Sistemlerine Göre Üstünlükleri Zamandan tasarruf sağlar, Malzeme, zehirli değildir, Malzeme zeminin kendine has bağlanma özelliklerini arttırmaktadır, Malzeme işlenen zeminin yüzeydeki suya ve aşınmaya maruz kalan üst katmanlarını korur, suyun kapiler artışını daha fazla azaltır, Zeminin donmaya karşı direnç etkisini uzun vadeli olarak sağlar. Consolid Sisteminin Betona Göre Avantajları Consolid sisteminin betona göre avantajları şöyle sıralanabilir: Karıştırılan zemin sınırsız süre için depolanabilir, Saha uygulaması kolaydır, Uzun vadede verimlidir, Değişik zemin türlerine karşı geniş tolerans gösterir. Consolid Sisteminin Bentonite Göre Avantajları Consolid sisteminin bentonite göre avantajları aşağıda verilmiştir: Zemin geri kuruduğunda zeminde hiçbir şekilde bozulma olmaz. Böylece önüne geçilemeyen flokülleşme olmaz ve zeminin koruyucu etkisi hiçbir zaman kaybolmaz, İnşaat ve uygulama sırasında hiçbir bozulma söz konusu değildir. Uygulaması çok Consolid Sisteminin Maliyet Açısından Avantajları Yerel zeminin kazılması ve dışarıdan alınan malzemeyle değiştirilmesi ve her iki taşıma masrafından kaçınılması, Yerli zeminlerin kullanılmasının ve geliştirilmesinin mümkün olması, Malzemenin önceden karıştırılması imkanı ve inşaat süresinden tasarruf, Zemin nitelikleri ve kuvvet değerlerinin arttırılması kalıcı bir etkidir ve hatta zaman ve sıkıştırma sonucu trafiğin etkisi ile de artarak devam eder. Zeminin sürekliliği ve artan stabilizesi daha yüksek dayanıklılık ve böylece daha düşük bakım giderleri sayesinde ilaveten tasarruf sağlar, Yapım esnasında bile eski inşaat usullerine kıyasla büyük ölçüde kazanç sağlandığı (%20 ile %50 arasında), üstelik daha fazla dayanıklılık ve daha düşük bakım ücretinden dolayı da ayrıca tasarruf edildiği fark edilebilir. İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 15
İncelemeler CONSOLID SİSTEMİNİN UYGULAMA ALANLARI Katı Atık, Tıbbi Atık ve Tehlikeli Atık Alanları Taban Sızdırmazlığı ve Üst Örtü Kaplaması Uygulamaları (Şekil 4) Gölet ve Baraj ve Suni Havuz, Set İnşaatı ve Toprak Dolgu Uygulamaları (Şekil 5) Yol Temel İnşaatı Uygulamaları (Şekil 6) Metro ve Demiryolu Temel İnşaatı Uygulamaları (Şekil 7) 16 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
İncelemeler Diğer uygulama alanları ise şu başlıklar altında toplanabilir: Boru Hatları ve Kanal İnşaatı Erozyon Kontrolü Havaalanı Pistleri İnşaatı Liman İnşaatı Milli Güvenlik Projeleri İnşaatı Parklar ve Rekreasyon Alanları İnşaatı Spor ve Oyun Alanları İnşaatı Yerleşim Yerleri ve Otopark İnşaatı Tuğla imalatı Yeraltı Yolları (Madencilik) Sorunlu İnşaatlar için Alt Temeller CONSOLID SİSTEMİNİN KULLANILDIĞI ÜLKELER Bu teknoloji Macaristan, Polonya ve Letonya, Almanya, Avustralya, Avusturya, Almanya, Bulgaristan, Sirilanka, Güney Afrika, Amerika, Romanya, Çek Cumhuriyeti, Kanada, Hollanda, Fransa, Rusya Federasyonu, Mısır, İsviçre, Nijerya, Küba, Çin ve Türkiye'de kullanılmaktadır. Almanya, İsviçre, Mısır, Polonya, Bolivya, Kanada, Küba, Macaristan ve Türkiye Consolid Sistemi'nin ülkelerinde kullanılmasına dair izin belgesi düzenlemişlerdir. KAYNAKLAR Consolid Sistemi Zemin Stabiliasyonu Teknik Tanıtım Katoloğu 2007 GIURGEA V., MERKLER G.-P., HÖTZL H., HANNICH D. (1998): Ingenieurgeologische und hydrogeologische Untersuchungen zur Lagerung mittel- und schwachradioaktiver Abfälle in Cernavodã/Rumänien. Baugrundstabilisierung mit dem Consolid-System. - Schr. Angew. Geol. Karlsruhe, 50, 135-154, Karlsruhe. HILLEL D. (1980): Fundamentals of Soil Physics. - 413 S., Academic Press, Inc, New York. MERKLER G.-P., KONRAD H., GÖTZ U., GERDUN R.D. (1996): Möglichkeiten und Eignung des CONSOLID-Systems zur Abdichtung und Immobilisierung. - Schr. Angew. Geol. Karlsruhe, 41, 9-1 9-23, Karlsruhe. DUYURU Şube Yönetim Kurulumuzun 09.07.2007 tarih ve 69 no'lu toplantısında aldığı karar gereğince; - 2007 yılında üniversitelerimizin İnşaat Mühendisliği Bölümlerinden 1., 2., ve 3. olarak mezun olup şubemize üye olan meslektaşlarımız bu dönem şubemizde düzenlenen tüm ücretli kurslardan önceden kayıt olmak şartıyla ücretsiz yararlanacaktır. - 2007 yılında mezun olup şubemize kaydını yaptıran üyelerimiz tüm ücretli kurslardan % 50 indirimli yararlanacaklardır. KAMULAŞTIRMA BİLİRKİŞİLİK KURSU 4650 sayılı Kanunla değişik 2492 sayılı kanunun 15. maddesi ve bu madde gereği Maliye Bakanlığınca 24 Kasım 2006 tarihinde yayınlanan Kamulaştırma Bilirkişiliğiyle ilgili yönetmelikgereği; Kamulaştırma Bilirkişilik Kursuna katılıp, kurs sonunda yapılacak sınavlarda başarılı olan meslektaşlarımız "Bilirkişi Yetki Belgesi" alacaklar ve Kamulaştırma Bilirkişisi olarakatanabileceklerdir. KURS KONULARI - TMMOB ve Oda Mevzuatı ve Bilirkişilik İlkeleri - Bilirkişilik Mevzuatı - Taşınmaz Değerlemesi ve Esasları - Hukuksal Çerçeve - Odalara Özel Eğitim Programları - Bilirkişi Raporlarının Hazırlanması - Kamulaştırmanın Sosyal ve Ekonomik Etkileri Tarih: 7-8-9 Eylül 2007 09.00-16.20 (Toplam 18 saat) Kurs Yeri: DEÜ-DESEM Bordo Salon- Pasaport Kurs Ücreti: 220 YTL Son kayıt tarihi: 4 Eylül 2007 Salı PANEL Ege Bölgesi Sanayi Odası tarafından düzenlenen "İNŞAAT SEKTÖRÜ VE DEPREM" paneli 20.09.2007 tarihinde 13.15-18.15 saatleri arasında yapılacaktır. Panelin ayrıntılı programına www.ebso.org.tr adresindeki "Son Duyurular" bölümünden ulaşılabilir. YAPI MALZEMELERİ SEMİNERİ Yapı İşleri Genel Müdürlüğü'nden alınan yazıda İngiltere Hükümeti ile ortaklaşa Yapı Malzemelerinin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Faaliyetleri için Bakanlık Kapasitesinin Güçlendirilmesi konulu bilgilendirme semineri yapılacağı bildirilmiştir. Söz konusu seminer İzmir'de 21 Eylül 2007 tarihinde İzmir, Aydın, Muğla, Manisa, Denizli, Uşak ve Çanakkale illerinin de katılımıyla yapılacaktır. İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 17
İncelemeler PERFORMANS ANALİZİ ve KAPASİTE SPEKTRUMU Prof. Dr. Hikmet Hüseyin ÇATAL Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, İzmir 1. GİRİŞ Betonarme taşıyıcılı yapılar güçlü yer ivmeleri altında doğrusal olmayan davranış gösterebilirler. Bu tür davranış gösteren yapıların performans analizinde yaygın olarak ATC-40'da [1] tanımlanmış olan elastik ötesi statik analize dayalı kapasite spektrumu yöntemi ve FEMA 273 [2] ve FEMA 356'da [3] tanımlanmış olan deplasman katsayıları yöntemi kullanılmaktadır [4]. Her iki yöntemde de elastik bir sistemin tepki spektrumundan, elastik ötesi tepki spektrumlarına geçiş için tek serbestlik dereceli eşdeğer bir sistem kullanılmaktadır. Bu çalışmada, güçlü yer ivmelerinin etkisi altındaki betonarme yapıların performans analizinde kullanılan kapasite spektrumu yönteminin hesap aşamaları sunulmuş ve irdelenmiştir. 2. EŞDEĞER TEK SERBESTLİK DERECELİ SİSTEM Kütleleri kat seviyesinde topaklanmış (Şekil- 1)'de sunulan elastik ötesi davranan, (n) katlı, çok serbestlik dereceli bir sistem; efektif kütle Mef ve efektif rijitlik K ef'e bağlı olarak tek serbestlik dereceli sisteme dönüştürülebilir [1]. Arş. Gör. Yusuf YEŞİLCE Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, İzmir M, çok serbestlik dereceli sistemin toplam kütlesini göstermek üzere, eşdeğer tek serbestlik dereceli sistemin efektif kütlesi ve efektif rijitliği aşağıdaki gibi hesaplanabilir. (1) Burada α, çok serbestlik dereceli sistemin birinci doğal moduna ait modal kütle katsayısını; ωef, eşdeğer tek serbestlik dereceli sistemin açısal frekansını göstermekte olup aşağıdaki bağıntılar kullanılarak hesaplanabilir. (2) (3) Burada m i, (i) inci katın kütlesini; Фi1, çok serbestlik dereceli sistemin birinci moduna ait (i) inci kat genlik değerini göstermektedir. Şekil-1: (a) Çok serbestlik dereceli sistem; (b) eş değer tek serbestlik dereceli sistem 18 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136
İncelemeler Çok serbestlik dereceli sistemin (n) inci tepe katının yatay deplasmanı ( δm) ile, sistemin tabanındaki toplam kesme kuvveti (T t) arasındaki değişimi tanımlayan kapasite eğrisinin elde edilebilmesi amacıyla, deprem doğrultusuna göre simetrik olan yapılarda önerilecek ve birinci modu dikkate alan itme analizi uygulanabilir. Yapının simetrik olmaması halinde, diğer modların katkısının da dikkate alınması gerekmektedir. Bu durum halen yürürlükte olan Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkındaki Yönetmeliğin 7D.1.1 maddesinde belirtilmiştir [5]. Çok serbestlik dereceli sistemin, düşey yükler ve giderek artan yatay yükler altında (n) inci katındaki, yatay tepe deplasmanı hesaplanır. Çok serbestlik dereceli sisteme kat seviyelerinde uygulanan yükler, sistemi göçme mekanizmasına getirecek yeterli plastik mafsal oluşumuna kadar arttırılır. Her adımda arttırılan yatay yüklerin oluşturduğu taban kesme kuvveti (T t) değerleri düşey eksende, bu yükler nedeniyle sistemin tepe noktasında oluşacak yatay deplasman ( δm) eğerleri yatay eksende gösterilerek çok serbestlik dereceli sistemin elastik ötesi kapasite eğrisi elde edilir. Çok serbestlik dereceli bir sistemin elastik ötesi kapasite eğrisinin şematik gösterimi (Şekil-2)'de sunulmuştur. (a) Şekil-2: (a) Çok serbestlik dereceli sisteme artımsal yatay yük yüklemesi (b) Çok serbestlik dereceli sistemin elastik ötesi kapasite eğrisi (b) İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136 19
İncelemeler Elastik ötesi davranan çok serbestlik dereceli sistemin kapasite eğrisinden, eşdeğer tek serbestlik dereceli sistemin elastik ötesi kapasite spektrumu grafiğine ATC-40'da verilen bağıntılar ile geçilmektedir. Buna göre tek serbestlik dereceli sistemin spektral ivme değerleri (S ai), taban kesme (i) kuvveti değerleri T t, yapının toplam ağırlığı (W) ve modal kütle katsayısına ( α1) bağlı olarak aşağıdaki gibi hesaplanır [1]: (4) Tek serbestlik dereceli sistemin spektral deplasman değerleri (S ), ATC-40'a göre aşağıdaki gibi hesaplanır. di (5) Burada γ1, modal katılım çarpanını; Фm1, sistemin birinci moduna ait tepe katın genliğini göstermektedir. γ1 modal katılım çarpanını aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır. (6) Burada Фi1, sistemin birinci moduna ait (i) inci katın genliğini göstermektedir. (4) ve (5) numaralı bağıntılar kullanılarak, Şekil-2 (b)'de sunulan çok serbestlik dereceli sistemin elastik ötesi kapasite eğrisinden, tek serbestlik dereceli sistemin kapasite spektrumu (Şekil-3)'de sunulduğu gibi elde edilmektedir. Elde edilen kapasite spektrumu grafiği çoğu kez eğimi k1 ve k2 olarak gösterilen iki eğimli doğru parçaları ile idealize edilmektedir. İdealize edilen kapasite spektrum grafiği Şekil-3'de kesikli çizgi ile gösterilmiştir. 3. TALEP SPEKTRUMU Tek serbestlik dereceli bir sistemin ivme, hız ve deplasman tepki spektrumları, güçlü yer ivme değerleri, yapının sönüm oranları ve periyotlarına bağlı olarak elde edilmektedir. Viskoz sönümü %5 olan tek serbestlik dereceli sistemin ivme tepki spektrumu grafiği elde edildikten sonra grafik, aşağıdaki bağıntılar kullanılarak ivme-deplasman tepki spektrumu na dönüştürülmektedir [6]. S Td 2 T S (7) 2 Ta 4 Burada S Td, deplasman tepki spektrumu değerini; T, yapı periyodunu; S Ta, ivme tepki spektrumunu değerini göstermektedir. Ancak yapının elastik ötesi davranış gösterdiği varsayıldığından elde edilen ivme-deplasman tepki spektrumu grafiği, histerik sönüm ve viskoz sönümün toplamından oluşan efektif sönüm yüzdesi kullanılarak indirgenmiş ivme-deplasman tepki spektrumu olan talep spektrumu grafiği elde edilmektedir. Efektif sönüm yüzdesi ξef, kapasite spektrum eğrisinin iki eğimli doğrular ile idealize edilmesi halinde aşağıdaki bağıntı kullanılarak hesaplanabilir [1]. k Burada (0.33-1.0) değerleri arasında değişen katsayıyı; ξ 0, histerik sönüm oranını göstermektedir. Histerik sönüm oranı, şekil değiştirme enerjisi (E S) ve elastik ötesi davranan sistemde sönüm nedeniyle yutulan enerjiye (E D) bağlı olarak aşağıdaki bağıntı ile hesaplanmaktadır [1], [7]. E D 0 (9) 4 ES İvme-deplasman tepki spektrumunun indirgenmesinde kullanılan indirgeme katsayıları 20 İMO İzmir Şubesi Bülteni - Eylül 2007 - Sayı: 136