1 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER BÜTÜNLEME SINAVI ( İÖ Öğrencileri İçin) 03.09.2015 09:00 Açıklamalar: Sınav süresi 3 saattir. Cevaplarınızı tükenmez kalemle, okunaklı bir şekilde ve gerekçeli olarak yazınız. Bir tabaka daha ek kâğıt alabilirsiniz. Sınavın ilk 30 dakikası salondan çıkmanıza izin verilmeyecektir. Cep telefonlarınızı kapalı tutunuz. Başarılar dileriz. OLAY I 17 yaşındaki A ve uyuşturucu bağımlısı olan ikiz kardeşi B, dedeleri D ile birlikte bir iş hanının çay ocağını işletmektedirler. İş hanındaki dükkânlardan birinde elektronik eşya ticareti ile uğraşan E, B nin uyuşturucu bağımlısı olması sebebiyle daha fazla handa çalışmasını istememektedir. Bu amaçla diğer dükkân sahiplerine Böyle bir serseriyi aramızda daha fazla barındırmayalım. şeklinde söylemlerde bulunur. E nin sözlerine öfkelenen B, E nin dükkânını soymaya karar verir. Bunun için kardeşi A ve 15 yaşında zeka geriliğine sahip olan arkadaşı C den yardım almayı düşünür. Hazırladığı plana göre kardeşi A kapıda gözcülük yapacak, C ise eşyaların taşınmasına yardımcı olacaktır. B planını kardeşi A ya anlatır. A, C nin yardımının iyi olacağını, ancak ona soygundan söz etmeden E nin bir taşıma işine yardım edeceklerini söylemelerinin daha uygun olacağını belirtir. Ayrıca hanın bekçisi F nin de E den hoşlanmadığını, zaten yakında işi bırakacağını, ondan da yardım alabileceklerini sözlerine ekler. Çalınan eşyalardan elde edilecek paraya ortak olmak şartıyla F de plana dahil olur. Ertesi akşam handaki tüm dükkânların kapanmasını bekleyen A, B ve C ticari bir araç ile hana gelirler. A ve C hanın girişinde beklerken B, F nin yardımı ile içeri girer. C nin taşıma işini neden akşam yaptıklarını sorması üzerine A, gündüzleri hanın bulunduğu sokağın trafiğe kapalı olduğu cevabını verir. B hanın en üst katında bulunan E nin dükkân kapısının önüne gelir ve elindeki maymuncuk yardımı ile kapıyı açtıktan sonra yanına C yi çağırır. C de F nin yardımı ile iş hanına girer. C nin de içeri girmesinin ardından aslında B nin hiç güvenilir biri olmadığını ve zaten çok fazla para alamayacağını düşünen F dükkân sahibi E yi arayarak durumdan haberdar eder. B nin dükkanını soyduğunu öğrenen E, ona iyi bir ders vermesi gerektiğini düşünür ve yanına silahını alarak hana gider. B ve C dükkanda bulunan bilgisayar ve oyun konsollarını arabaya taşımaya başladığı sırada hanın önüne gelen E, silahını B zannettiği ikiz kardeş A nın ayaklarına doğru iki el ateş eder. Kurşunlardan biri A nın bacağına isabet ederken diğeri asfalttan sekerek o sırada yoldan geçmekte olan G yi yaralar. Olaydaki kişilerin ceza sorumluluklarını suç inceleme yöntemine uygun olarak değerlendiriniz - F nin 1 yıl önce Bulgaristan da işlediği dolandırıcılık suçundan dolayı verilmiş mahkûmiyet hükmü henüz infaz edilmemiştir. - E hakkında daha önce işlediği taksirle öldürme suçundan dolayı hükmolunan 3 yıl hapis cezaının 2 yılı infaz edildikten sonra salıverilmiş, olaydaki fiil de salıverildikten 6 sonra işlenmiştir. CEVAP ANAHTARI OLAY I Birinci Olay 38 E nin sözlerine öfkelenen B nin, kardeşi A ve arkadaşı C ile iş hanına giderek E ye ait dükkanda bulunan eşyaları almaları hırsızlık suçu (TCK md. 141) bakımından değerlendirilmelidir. 1 SUÇ TESPİTİ + 1 SİST. a. Suçun Faili: Hırsızlık suçu, herkes tarafından işlenebilen bir suçtur. Olayda suçun faili A ve B dir. C nin iştirak statüsü aşağıda ele alınacaktır. b. Suçun Konusu: Başkasına ait ve bir başkasının zilyetliğinde bulunan taşınır bir mal, hırsızlık suçunun konusunu oluşturur. Olayda E ye ait bilgisayar ve oyun konsolları hırsızlık suçunun konusunu oluşturur. 1 c. Mağdur: Mağdur, malın sahibi ve zilyedi olup olayda mağdur E dir. 1
2 d. Fiil: Zilyedinin rızası olmadan suçun konusu olan malı, bulunduğu yerden almak hırsızlık suçunun fiil unsurunu oluşturur. Almak fiilinden maksat, failin suçun konusunu oluşturan mal üzerinde mağdurun zilyetliğine son vererek, malı kendi egemenlik alanına sokması, kendisinin zilyet olmasıdır. Mağdurun suç konusu eşya üzerinde zilyetlikten doğan tasarruf haklarını kullanmasının olanaksız hâle gelmesi gerekir. Bu tasarruf olanağı ortadan kaldırılınca fiil de tamamlanır. 2 Olayda B ve C dükkanda bulunan bilgisayar ve oyun konsollarını arabaya taşıdıkları sırada E tarafından yakalanmışlardır. Eşyalar henüz faillerin egemenlik alanına sokulmadığından suç tamamlanamamıştır. Bu husus teşebbüs bahsinde ele alınacaktır. 2 2. Manevi Unsurlar Hırsızlık suçunun manevi unsuru kasttır. Ancak kastın yanı sıra failin yarar sağlama amacının da olması gerekir (kastamaç ilişkisi) Olayda A ve B kazanç elde etmek amacıyla, yani yarar sağlamak için fiili icra etmişlerdir. 2 3. Hukuka Aykırılık Unsuru Herhangi bir hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır. B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi, haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle, herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında işlenmesi cezayı artıran nitelikli hallerdir. 3 Olayda suç akşam saatlerinde, maymuncukla ve işyerinde işlendiğinden bu nitelikli haller gerçekleşmiştir. 1 C. KUSUR Olayda C nin 15 yaşında ve zeka geriliği olduğu bilgisine yer verilmiştir. Akıl hastalığı, kusuru azaltan veya kaldıran bir nedendir. Buna göre C nin akıl hastalığının işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin önemli derecede azaltması halinde C ye ceza verilmeyecektir. Ancak C nin işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin önemli derecede azalmamış olması halinde ise C ye verilecek ceza belli bir oranda indirilir. Akıl hastalığının fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği üzerinde bir etkisi bulunmuyorsa, bu durumda ceza sorumluluğuna bir etkisi olmayacaktır. 2 Kusur bakımından irdelenmesi gereken ikinci husus haksız tahrik halidir. Haksız tahrik, kusuru etkileyen bir nedendir. Haksız tahrik için haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işlenmesi halinde kişinin kusuru etkilenecek ve kişinin cezasında belli bir oranda indirim yapılacaktır. Haksız fiilin bulunup bulunmadığının tespitinde tüm hukuk düzeni dikkate alınacaktır. 2 E nin B hakkında Böyle bir serseriyi aramızda daha fazla barındırmayalım. şeklindeki sözleri haksız fiil olarak kabul edilebilir. Aynı şekilde buna karşı hiddet ve şiddetli bir elemin etkisi altında olduğu da olayın gelişiminden anlaşılmaktadır. B, haksız tahrik hükümlerinden yararlanabilir. 1 A ve B nin 17 yaşında olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla A ve B bakımından yaş küçüklüğü, kusuru kaldıran veya azaltan bir neden olarak irdelenmelidir. Türk ceza hukukunda üç grup yaş küçüklüğü bulunmaktadır. A ve B, üçüncü grup yaş küçüğüdür. Üçüncü yaş grubu ise 15-18 yaş aralığıdır. Bu yaş grubu bakımından her halükarda ceza yaptırımı uygulanabilir. Ancak cezada belirli bir oranda indirim yapılır. Olayda A ve B, üçüncü yaş grubuna girmekte olup işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin azalıp azalmadığına bakılmaksızın doğrudan cezasında belirli bir oranda indirim yapılacaktır. 2 Ayrıca olayda B nin uyuşturucu bağımlısı olduğu bilgisine yer verilmiştir. Bu bağımlılığın suçla bağlantılı olması gerekir. Ayrıca bağımlılığın fizyolojik mi, yoksa psikolojik mi olduğuna göre cevapta bir değişiklik olacaktır. Fizyolojik olması halinde, yani kişinin söz konusu uyuşturucu madde kendisi için yoksunluk derecesindeyse (söz konusu almadığı takdirde kriz geçirmesine neden olmaktaysa) vazgeçilmez bir nitelik taşımaktaysa kişi bakımından TCK md. 32 gereği geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişi hakkında akıl hastalığına ilişkin hükümler uygulanır ve kişi hakkında TCK 57/7 gereğince akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri uygulanır. 2
3 Psikolojik olması halinde ise, yani kişi için söz konusu uyuşturucu madde vazgeçilmez nitelikte değilse kişi bakımından 34/2 gereği iradi olarak alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisinde suç işleyen kişi hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmayacaktır. 3 D. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 1. Teşebbüs: Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur. Bu durumunda suçtan meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre cezada belli bir oranda indirim yapılır. 1 Olayda B ve C eşyaları dükkandan almış, arabaya yerleştirirken E tarafından yakalanmışlardır. Eşyalar henüz faillerin egemenlik alanına sokulmadığından suçun icra hareketleri tamamlanamamıştır. Dolayısıyla hırsızlığa teşebbüsten dolayı sorumluluk söz konusudur. 2 2. İştirak: a. Suça iştirak edenlerin statüleri: A nın iştirak statüsü: Olayda A bakımından müşterek faillik ve yardım eden sıfatı tartışılmalıdır. Müşterek fail olabilmek için i. Birlikte suç işleme kararı, ii. Fiilin birlikte icra edilmesi gerekir. Bir diğer deyişle kişinin fiilin icrası üzerinde fonksiyonel hakimiyetinin bulunması halinde şeriklikten değil, faillikten söz edilebilecektir. Olayda B hazırladığı planı kardeşi A ya anlatmış, daha sonra birlikte soygunun ne şekilde gerçekleştirileceğine karar vermişlerdir. Bu bakımdan birlikte suç işleme kararının varlığından söz edilebilir. 2 A ayrıca gözcülük yapmaktadır. Gözcülerin iştirak statüsü bakımından bir değerlendirme yapılmalıdır. Suçun işlenmesine gözcü olan bir kimsenin suçun işlenişine katkısına göre durumu yardım eden ya da müşterek fail olabilir. Şayet gözcülük, suçun gerçekleşmesi bakımından vazgeçilmez bir nitelik taşımaktaysa bu durumda kişi müşterek fail olur, aksi takdirde suçun işlenmesini kolaylaştırdığı için yardım eden olur. A nın statüsü buna göre belirlenecek, müşterek fail veya yardım eden olacaktır. Olayda A nın bu fiili suçun gerçekleşmesi bakımından vazgeçilmez bir nitelik taşıdığı kabul edilirse fiilin birlikte icra edilmesi şartı da gerçekleştiğinden müşterek faillik söz konusudur. 2 B nin iştirak statüsü: Olayda C nin 15 yaşında ve akıl hastası olduğu bilgisine yer verilmiştir. Bu bağlamda B, C nin akıl hastalığının işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği üzerindeki etkisine göre dolaylı fail veya azmettiren olacaktır. 1 Dolaylı fail, bir başkasını suçun işlenmesinde araç olarak kullanan kişidir. Dolaylı faillik türleri, tehdit veya zorlama yoluyla dolaylı faillik, aracının hareketinin tipik olmadığı durumlarda dolaylı faillik, hatadan yararlanmak suretiyle dolaylı faillik, aracının hareketinin hukuka uygun olduğu hallerde dolaylı faillik, suç örgütlerinden yararlanmak suretiyle dolaylı faillik ve aracının kusur yeteneğinin bulunmadığı hallerde dolaylı faillik halleri söz konusu olabilir. Şayet C, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama ve davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış ise, yani kusur yeteneği yok ise, bu defa B nin bu durumu bilip bilmediğinin irdelenmesi gerekir. B, C nin bu durumunu biliyor ise C yi araç olarak kullandığından dolayı dolaylı fail olacaktır. Olayda ayrıca B, C ye E nin bir taşıma işine yardım edeceklerini söylemiştir. Bu durumda B, C yi hataya düşürmek suretiyle dolaylı fail olarak işlenen suçtan sorumlu tutulacakken C, araç olacaktır. 2 C nin iştirak statüsü: Olayda C, müşterek fail olabilir. Zira B ile birlikte ve müşterek hakimiyet kurarak, fiilin icrasını gerçekleştirmiştir. Ancak iştirak iradesi bulunmadığından müşterek fail olarak sorumlu tutulamaz. C nin akıl hastası olmasının kusur yeteneğini etkilemesi halinde bu durumunda diğer suç ortaklarına sirayet edip etmeyeceği TCK 40 bağlamında bağlılık kuralına göre çözüme kavuşturulmalıdır. Buna göre bu durum sadece C bakımından etkili olur. Diğer suç ortaklarına sirayet etmez. Nitekim bağlılık kuralının bir sonucu olarak suçun işlenişine kasten ve hukuka aykırı şekilde iştirak eden her kişi, diğerinin cezalandırılmasını önleyen kişisel nedenler göz önünde bulundurulmaksızın kendi kusurlu fiiline göre cezalandırılır (TCK md. 40/1). 2 F nin iştirak statüsü: Olayda F, B ve C nin iş hanına girmesini sağlamıştır. F nin hareketi suçun gerçekleşmesi bakımından vazgeçilmez bir nitelik taşıdığından müşterek fail olarak sorumlu tutulacaktır. 1 b. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme Olayda bekçi F nin, E ye telefon ederek soygundan haberdar etmesi dolayısıyla gönüllü vazgeçme durumu tartışılabilir. Gönüllü vazgeçme, şahsi cezasızlık sebebidir. Buna göre kişi teşebbüsten sorumlu olmaz, ancak tamam olan kısım bir suç oluşturuyorsa kişi yalnızca bu suçtan sorumlu tutulur. Bunun için failin, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçmesi veya kendi çabalarıyla suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlemesi gerekir. Olayda F, neticenin gerçekleşmemesi için E ye telefon etse de bunun dışında kendi yükümlülüğünü yerine getirerek olaya müdahale etmediği gibi kolluk kuvvetlerine de haber vermemiştir. Bu sebeple etkin çaba sarf ettiğinden söz edilemeyecek ve teşebbüsten dolayı sorumlu tutulacaktır. 2 3. İçtima: Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır. 3
4 İkinci Olay 15 Durumdan haberdar edilen E nin, B ye iyi bir ders vermek için hana giderek B zannettiği ikiz kardeş A nın ayaklarına doğru iki el ateş etmesi kasten yaralama suçu bakımından değerlendirilmelidir. 1 SUÇ TESPİTİ + 1 SİST. a. Suçun Faili: Bu suç herkes tarafından işlenebilir. Olayda E dir. b. Suçun Konusu: İnsan vücududur. Olayda A nın vücududur. c. Suçun Mağduru: A dır. d. Fiil: Bir kimsenin vücuduna acı veren, sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan her türlü fiil, bu suçun fiil unsurunu teşkil etmektedir. Bir diğer deyişle seçimlik hareketli suçtur. Olayda E nin A nın ayaklarına doğru 2 el ateş etmesi, A nın sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulmasına neden olacak bir davranıştır. 2 Bu bağlamda E nin B yi ayaklarından vurmak isterken A yı B zannederek yaralaması şahısta hata kapsamında değerlendirilmelidir. Kural olarak suçun maddi unsurlarında hataya düşen kişi kasten hareket etmiş olmaz. Bir diğer deyişle kastı kaldıran bir hatanın varlığından söz edilir ve kişinin taksirle sorumluluk hali saklı olur. Ancak şahısta hata halinde suçun konusunda bir değişiklik olmadığından bu hata kastı kaldırmaz. Nitekim yaralama suçunda suçun konusu, insandır. Bu bağlamda E nin, suçun konusunda hataya düştüğünden söz edilemeyecektir. Dolayısıyla E, kasten hareket etmiştir. 3 e. Netice: A nın sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulması neticesi gerçekleşmiştir. f. Nedensellik bağı ve objektif isnadiyet: Olayda nedensellik bağı ve objektif isnadiyet vardır. 2. Manevi Unsur: Olayda doğrudan kast mevcuttur. Zira E, A nın ayaklarına doğru ateş etmek bakımından bilerek ve isteyerek hareket etmiştir. Şahısta hata halinde suçun konusunda bir değişiklik olmadığından bu hata kastı kaldırmaz Dolayısıyla E, kasten hareket etmiştir. 1 3. Hukuka Aykırılık Unsuru: Olayda hukuka uygunluk nedenlerinden meşru savunma gündeme gelebilir. 1 Meşru savunmanın saldırıya ve savunmaya ilişkin şartları bulunmaktadır. Saldırıya ilişkin şartlar: i) Haksız bir saldırı bulunmalıdır. ii) Saldırının gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olması gerekir. iii) Kişinin kendisine veya üçüncü bir kimseye ait bir hakka yönelik olması gerekir. Savunmaya yönelik şarlar ise: i) Defetme zorunluluğu ile işlenmesi, ii) Orantılı olması gerekir. 2 Olayda E eşyaların arabaya taşınması esnasında olay yerine gelmiştir. Dolayısıyla halen devam eden bir saldırı bulunmaktadır. Kişilere ait tüm haklar bakımından meşru savunma söz konusu olabilir. Olayda da malvarlığına yönelik bir saldırı bulunmaktadır. 2 Savunmanın hukuka uygun kabul edilebilmesi için savunma hareketinin, maruz kalınan saldırıyı defedecek ölçüde olması gerekir, aksi takdirde savunmada sınır aşılmış olur. Saldırı ve savunmada kullanılan araçlar, saldırı ve savunmanın yöneldiği hukuki değerler dikkate alınarak o andaki hal ve koşullara göre değerlendirme yapılır. Olayda E durdurmak amacıyla A nın ayaklarına doğru ateş ettiğinden savunmanın orantılı olduğu söylenebilir. 2 Üçüncü Olay 12 A nın bacağına doğru hedef alınarak ateşlenen kurşunlardan birinin asfalttan sekerek o sırada yoldan geçmekte olan G yi yaralaması taksirle yaralama suçu bakımından irdelenmelidir. 1 SUÇ TESPİTİ + 1 SİST. 4
5 a. Suçun Faili: Bu suç herkes tarafından işlenebilir. Olayda E dir. b. Suçun Konusu: İnsan vücududur. Olayda G nin vücududur. c. Suçun Mağduru: G dir. d. Fiil: Bir kimsenin vücuduna acı veren, sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan her türlü fiil, bu suçun fiil unsurunu teşkil etmektedir. Bir diğer deyişle seçimlik hareketli suçtur. 2 Olayda E nin silahından çıkan kurşunun G ye isabet etmesi, G nin sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulmasına neden olacak bir davranıştır. 2 Taksirli suçlarda dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık söz konusudur. Dikkat ve özen yükümlülüğüne uygun davranılıp davranılmadığı, normlar ve teamülü kurallar dikkate alınmak suretiyle objektif esaslara göre belirlenir. E A ya doğru ateş ederken gerekli dikkat ve özen yükümlülüğüne uygun davranmayarak yoldan geçmekte olan G nin yaralanmasına neden olmuştur. Olay akşam saatlerinde ve bir iş hanının önünde gerçekleşmektedir. Eğer olayın geçtiği yer insanların yoğun olarak bulunduğu bir yer ise burada silahla ateş edilmesi gibi tehlikeli bir neticeyi beraberinde getirecek şekilde bir hareket, gerekli özen yükümlülüğünün yerine getirilmediğini ortaya koymaktadır. 3 e. Netice: G nin sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulması neticesi gerçekleşmiştir. f. Nedensellik bağı ve objektif isnadiyet: Olayda nedensellik bağı ve objektif isnadiyet vardır. 2. Manevi Unsur: E nin silahından çıkan kurşunun o sırada yoldan geçmekte olan insanlara isabet edeceği ve yaralanmasına neden olacağı her ne kadar objektif olarak öngörülebilir olsa da E tarafından öngörülememiştir. Dolayısıyla E nin G nin yaralanması bakımından adi taksirle hareket ettiği ifade edilebilir. 3 (3. İçtima: Olayda E nin silahından çıkan kurşunlardan biri A yı yaralamış diğeri ise asfalttan sekerek G yi yaralamıştır. Yukarıdaki olayda meşru savunmanın varlığı kabul edilmediğinde, tek bir fiille bir kasten yaralama bir de taksirle yaralama suçu gerçekleşmiş olduğundan farklı neviden fikri içtima hükümleri gereğince E en ağır olan suçtan sorumlu tutulacaktır. 2 EK ) YAPTIRIM 7 - Olayımızda yabancı ülkede işlenen ve mahkûm olunan bir suç söz konusudur. TCK nın 58. maddesine göre yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas olmaz. Ancak bu kuralın istisnaları yine aynı maddede kabul edilmiştir. Bunlardan biri de dolandırıcılık suçudur. Dolayısıyla F, hakkında tekerrür hükümleri uygulanabilir. 3 - E daha önce süreli hapis cezasına mahkûm edilmiştir. Süreli hapis cezasına mahkûmiyet halinde koşullu salıverilme için infaz kurumunda iyi halli olarak geçirilmesi gereken süre, mahkûm olunan cezanın üçte ikisi kadardır. Kişi, koşullu salıvermeden yararlandırılmasından sonra denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulur. Denetimli serbestlik tedbirinin süresi ise süreli hapis cezasında, infaz kurumunda iyi halli geçirilmesi gereken sürenin yarısı kadardır. 2 Olayımız bakımından E, 3 yıl hapis cezasına mahkûm edilmiştir. Bu sürenin 2 yılını infaz kurumunda iyi halli geçirdikten sonra denetimli serbestlik tedbirine tabi tutulmuştur. E bakımından bu süre 1 yıldır. Olayda A, infaz kurumundan çıktıktan 6 ay sonra, yani denetim süresi içinde bu suçu işlemiştir. Eğer E, işlediği bu suçtan dolayı mahkûm olur ise koşullu salıverme kararı geri alınacak ve infaza kaldığı yerden devam edilecektir. 2 OLAY II A aynı evi paylaştığı sevgilisi B ile yaşadığı problemleri doktor olan üvey kardeşi C ye anlatarak, B yi çok sevdiğini ve ondan ayrılmamak için elinden ne geldiyse yaptığını, ancak aralarının düzelmediğini söyler. Bunun üzerine C, A ya B nin dikkatini çekmek için intihar numarası yapabileceğini, böylece B nin vicdan azabı duyarak ondan ayrılamayacağını, bu amaçla kendisine öldürücü nitelikte olmayan sadece baygınlık geçirtecek derecede bir etkisi olan ilaçlardan da temin edebileceğini belirtir. A hayati bir tehlike yaşamayacağını düşünerek C nin bu teklifini kabul eder. Gerçekte A nın sevgilisi B ye yakınlık duyan C, uzun zamandır beklediği fırsatı yakaladığını düşünerek, fazla dozda alındığında ölüme sebebiyet veren bir ilacı A ya vermeye karar verir. Bunun için sadece yeşil reçete ile satılan ilaçları almak için eczacı arkadaşı D ye giderek maddi durumu çok kötü olan bir hastası için bu ilaçları mutlaka alması 5
6 gerektiğini söyler ve ilaçları temin ederek A ya verir. A ilaçları almadan bir süre önce sevgilisi B yi arayarak onsuz yaşamaktansa ölmeyi tercih ettiğini söyler. Bu sözler üzerine paniğe kapılan B doğruca birlikte yaşadıkları eve gider. Eve geldiğinde A yı baygın bir şekilde yerde bulur ve hemen C nin çalıştığı hastaneye götürür. Üvey kardeşini baygın vaziyette görünce yaptığından pişman olan C, kardeşine acil müdahale bulunan sağlık ekibine dahil olmak ister. Ancak doktorların C nin yaşadığı üzüntü sebebiyle dikkatini toparlayamayacağını düşünmesi üzerine bu isteğini gerçekleştiremez. A yapılan müdahale sonucunda ölmekten kurtulsa da böbreklerinde oluşan hasar sebebiyle diyalize bağlı olarak yaşamını sürdürür. C nin ceza sorumluluğunu suç inceleme yöntemine uygun olarak değerlendiriniz. - C hakkında 5 ay önce işlediği taksirli bir suç sebebiyle 1yıl 5 ay hapis cezasına hükmolunmuş ve fakat cezası ertelenmiştir. - C iki yıl önce askerdeyken emre itiaatsizlik suçundan 1 yıl hapis cezasına mahkum olmuştur. Birinci Olay 20 C nin fazla dozda alındığında ölüme sebebiyet veren ilaçları sadece baygınlık geçirtecek derecede bir etkisi olduğunu söylemesi ve ilaçları içen A nın böbreklerinde hasar oluşumuna sebebiyet vermesi kasten öldürme suçu bakımından değerlendirilebilir. 1 SUÇ TESPİTİ + 1 SİST. a. Suçun Faili: Kasten öldürme suçu herkes tarafından işlenebilen bir suç olup olayda fail C dir. b. Mağdur: Kasten öldürme suçunun mağduru herkes olup olayda A dır. c. Konu: Kasten öldürme suçunun konusu yaşayan insan olup olayda A dır. d. Fiil: Ölüm neticesine neden olabilecek her türlü hareket fiil unsurunu teşkil eder. Serbest hareketli bir suçtur. Olayda A nın fazla dozda alındığında ölüme sebebiyet veren ilaçları içmesi ile fiil unsuru gerçekleşmiştir. 2 e. Netice: Olayda A bakımından netice unsuru oluşmamıştır. Bu husus teşebbüste incelenecektir. f.nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet: Tartışılacak herhangi bir durum bulunmamaktadır. 2. Manevi Unsur Olayda B, A yı öldürmek için doğrudan kastla hareket etmiştir. Bilme ve isteme unsurları tamdır. 3. Hukuka Aykırılık Unsuru Herhangi bir hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır. B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI Olayda A ve C nin üvey kardeş olduğu bilgisine yer verilmiştir. Eğer A ve C nin anne veya babalarından biri ortak ise suçun kardeşe karşı işlenmesi dolayısıyla nitelikli hal gündeme gelecektir. 2 C. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 1. Teşebbüs: Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur. Suça teşebbüs durumunda suçtan meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre cezada belli bir oranda indirim yapılır. 2 Olayda elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlanmasına rağmen hastanede yapılan müdahale sonucu ölüm neticesi gerçekleşmemiştir. 2 Olayda ayrıca gönüllü vazgeçme hususu değerlendirilmelidir. 1 Fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabalarıyla suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlerse, teşebbüsten dolayı cezalandırılmaz; fakat tamam olan kısım esasen bir suç oluşturduğu takdirde, sadece o suça ait ceza ile cezalandırılır. 2 Bunun için öncelikle bir vazgeçmenin olması gerekir. Ancak her halükarda kişinin gösterdiği çabaların mutlaka başarıyla sonuçlanması gerekir. 1 6
7 Ayrıca vazgeçmenin gönüllü olması gerekir. Vazgeçmenin gönüllü olup olmadığının değerlendirilmesinde iki teori ileri sürülmektedir. Psikolojik Teori: Failin psikolojik dünyasındaki değişimler esas alınır. Fail ne dış bir zorlama nedeniyle engellenmemiş ne de manevî bir baskı nedeniyle fiili tamamlayamayacak hale gelmemişse vazgeçme gönüllüdür. Normatif Teori: Fail, hukukun yörüngesine/sınırlarına döndüğünde gönüllü vazgeçmiş sayılır. ( yasal zemine geri dönüş ) 2 Olayda C üvey kardeşini baygın vaziyette görünce yaptığından pişman olmuş ve neticenin gerçekleşmesini önlemek için müdahalede bulunan sağlık ekibine dahil olmak istemiş ancak engellenmiştir. Netice C nin çabaları sonucu değil doktorların müdahalesi sonucu gerçekleşmediğinden C, kasten öldürmeye teşebbüsten cezalandırılacaktır. 2 2. İştirak C nin İştirak Statüsü: Dolaylı fail, bir başkasını suçun işlenmesinde araç olarak kullanan kişidir. Dolaylı fail türleri, tehdit veya zorlama yoluyla dolaylı faillik, aracının hareketinin tipik olmadığı durumlarda dolaylı faillik, hatadan yararlanmak suretiyle dolaylı faillik, aracının hareketinin hukuka uygun olduğu hallerde dolaylı faillik, suç örgütlerinden yararlanmak suretiyle dolaylı faillik ve aracının kusur yeteneğinin bulunmadığı hallerde dolaylı faillik halleri söz konusu olabilir. 2 EK Olayda aracının hareketinin tipik olmadığı durumlarda dolaylı faillik durumu söz konusudur. 2 EK D nin İştirak Statüsü: Olayda eczacı D bakımından suçta kullanılan araçları sağlamak suretiyle yardım etme gündeme gelebilir. Ancak suça iştirak için yardım etme kastının bulunması gerekmektedir. Olayda D nin işlenen suçla ilgili bilgisi olmaması sebebiyle yardım etme kastı yoktur. 2 YAPTIRIM 8 - Hapis cezası ertelenmesi ve denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi durumunda ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilecektir. Olayda C hakkında verilen erteleme kararı, olaydaki işlediği teşebbüs aşamasında kalan öldürme suçunun kasten olması nedeniyle geri alınacaktır. 2 Yine C hakkında tekerrür de gündeme gelebilecektir. Ancak tekerrürün uygulanıp uygulanmayacağı, C nin mahkum olmasına neden olan ilk işlediği suçla olayda işlediği suçun manevi unsur bakımından aynı olması gerekir. Olayda ilk işlediği suçun taksirli olması sebebiyle tekerrür gündeme gelmeyecektir. 3 - Kişi hakkında önceden işlenen suçtan dolayı verilen hüküm kesinleştikten sonra yeni bir suçun işlenmesi halinde, tekerrür hükümleri uygulanır. Olayda, C nin işlediği bu suç, sırf askeri suçtur. TCK nın 58/4 md. göre kasıtlı suçlarla taksirli suçlar ve sırf askerî suçlarla diğer suçlar arasında tekerrür hükümleri uygulanmaz. Bu hüküm gereğince olayımızda tekerrür söz konusu olmayacaktır. 3 7