Cevap Anahtarı. (Toplam 103 Puan + Ek 5 Puan )

Transkript

1 İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku Özel Hükümler Dersi Bütünleme Sınavı Soruları (Çift Numaralar ve İkinci Öğretim Öğrencileri , 13.00) Açıklamalar: Sınav süresi 2 saat 45 dakikadır. Sınavın ilk 30 dakikası salondan ayrılmanıza izin verilmeyecektir. Bir tabaka daha ek kâğıt alabilirsiniz. Tükenmez kalem kullanınız ve yazınızın okunaklı olmasına özen gösteriniz. Başarılar dileriz. OLAY Anonim şirket yönetim kurulu üyesi olan A, kişisel borçları sebebiyle yaşadığı ekonomik zorluklardan kurtulmak amacıyla şirket harcamaları için kendisinde bulunan paranın bir kısmını kullanır. Bu durumun ortaya çıkmaması için söz konusu paranın, şirketin bir kamu kurumundan satın aldığı hizmet için yapacağı ödemelerde kullanıldığını göstermeyi planlar. Bu amaçla ilgili kamu kurumunda muhasebeci olarak çalışan B ile görüşerek, ödemeleri bundan sonra çekle yapacaklarını söyler. Anonim şirketlerde çift imza kuralı gereğince yönetim kurulu üyelerinden en az ikisinin imzasının gerekli olduğunu bilmesine rağmen A, şirketin kaşesini de kullanarak tek başına üç adet çek düzenleyerek B ye götürür. Çekleri inceleyen B, çeklerde sadece bir yönetim kurulu üyesinin imzasının olduğunu ve bu nedenle geçerli olmadığını söyler. Bunun üzerine A, B ye çeklerde iki imza varmış gibi davranması halinde ekonomik ne derdi varsa çözeceğini söyleyerek, cebinden 500 TL çıkarıp verir. Bunun üzerine B, A nın dediğini yapar ve hizmet karşılığı ödeme yapıldığını gösteren bir makbuz düzenler. A da bu makbuzu dayanak yaparak, şirket defterlerinde ödemeye dair bir kayıt düşer. Kamu kurumunda B nin amiri olan C, yaptığı kontrollerde çeklerdeki imza eksikliğini fark etse de bunu önemsemeyerek herhangi bir işlem yapmaz. Ancak inceleme yapıldığını fark ederek paniğe kapılan B, hemen ikinci yönetim kurulu üyesinin önceki ödemelerdeki imzasını bularak ona benzeyen bir imza atar ve eksikliği giderir. Bir süre sonra B, A yı telefonla arayarak eksik imzalara göz yummasının bedeli olarak bir miktar daha para ödemesi gerektiğini, aksi takdirde şirket yönetim kurulu başkanını durumdan haberdar edeceğini belirtir. Bu talebe kızan ve işlerin daha kötüye gideceğinden endişelenen A, B ye çeklerde eksik imza olduğunu fark etmediğini söyler ve polise giderek B ile aralarında geçenleri anlatır. Bu duruma çok öfkelenen B, A dan intikam almak ister. Bu amaçla hava karardıktan sonra A nın 17 yaşındaki kızı D yi kaçırarak zorla arkadaşı E nin evine götürür. Burada D yi gören E, D den çok hoşlanır ve onunla konuşmak ister ancak B nin tepkisinden çekinerek onun evi terk etmesini bekler. B nin A ile hesaplaşmak üzere evden çıkması üzerine E kapıyı kilitleyerek, D ye kendisinden çok hoşlandığını ve şayet kendisi ile birlikte olmayı kabul ederse onu B nin elinden kurtaracağını söyler. D den ret cevabı alan E, duruma çok sinirlenir ve bir süre sonra D ye karşı güç kullanmaya ve D nin elbiselerini zorla çıkarmaya başlar. O sırada yaptıklarından pişman olan B, E nin evine geri döner ve kapıdayken içeriden D nin yardım çığlıklarını duyar. Kapının kilidini zorlayarak eve girer ve D yi E nin elinden kurtarır. Daha sonra B, polise giderek A ile yaptıkları konuşmalardan, çeklerden ve D yi alıkoyduğundan bahseder. SORU: Olayda yer alan kişilerin ceza sorumluluklarını, derslerde anlatılan suç tipleri çerçevesinde suç inceleme yöntemine uygun olarak değerlendiriniz. 1

2 Cevap Anahtarı (Toplam 103 Puan + Ek 5 Puan ) I. Yönetim Kurulu üyesi A nın anonim şirketlerde çift imza kuralı gereğince yönetim kurulu üyelerinden en az ikisinin imzasının gerekli olduğunu bilmesine rağmen şirketin kaşesini de kullanarak tek başına üç adet çek düzenlemesi, özel belgede sahtecilik suçu (TCK md. 207) bakımından değerlendirilmelidir. (ek 5 puan) a. Suçun Konusu: Suçun konusu özel belgedir. Öncelikle bir belgenin varlığından bahsedebilmek için onun yazılı olması, düzenleyicisinin belli olması ve hukuken sonuç doğurması gerekmektedir. Özel belge, resmi belge niteliği taşımayan ve kanunen resmi belge hükmünde kabul edilmemiş olan belgelerdir. Resmi belge, kanundaki usullere uygun olarak kamu görevlisi tarafından ve kamu görevlisinin görevi gereği düzenlediği belgeleri ifade etmektedir. Resmi belge hükmünde belgeler ise kurucu unsurları tam olan emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname şeklindeki belgelerdir. Olayda Yönetim Kurulu üyesi A tarafından anonim şirket adına düzenlenen üç adet çek mevcuttur. Anonim şirket adına düzenlenen çeklerin geçerli olması için çift imza kuralı gereğince yönetim kurulu üyelerinden en az ikisinin imzasının çekte mevcut olması kurucu unsurdur. Ancak olayımızda A, imza atmaya yetkili olmakla birlikte ikinci yönetim kurulu imzası eksiktir. Kurucu unsurları tam olmayan bir kambiyo senedi söz konusu olduğundan kanunen resmi belge hükmünde kabul edilmemiş olan belgeden bahsedilmez. Dolayısıyla özel belge söz konusudur. b. Fiil: Özel belgeyi sahte olarak düzenlemek veya gerçek belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek ve kullanmaktır (çok hareketli suç). Burada sahte olarak düzenlemek, maddi nitelikteki sahtecilikleri (düzenleyen olarak gözüken kişiden farklı kişinin düzenlemesi, taklit) ifade etmekte olup, fikri sahtecilik (gerçeğe aykırı düzenleme) bu kapsamda değildir. Olayımızda A, anonim şirket adına düzenlenen çeklere imza atmaya yetkili bir kişidir. Dolayısıyla çeki düzenleyen kişi, farklı bir kişi olmadığından maddi sahtecilikten bahsedilemez. Bu nedenle suçun fiil unsuru oluşmadığından inceleme burada kesilmelidir. II. B nin çeklerde sadece bir yönetim kurulu üyesinin imzasının olduğunu ve bu nedenle geçerli olmadığını söylemesi üzerine A nın, B ye ekonomik ne derdi varsa çözeceğini söyleyerek, cebinden 500 TL çıkarıp vermesi, rüşvet suçu kapsamında değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (toplam 12 puan) a. Suçun Konusu: Rüşvet suçunun konusu menfaattir. Bu menfaat maddi veya manevi olabilir. Olayda A nın, B ye ekonomik ne derdi varsa çözeceği vaadi ile cebinden çıkarıp verdiği 500 TL maddi menfaati oluşturmaktadır. (1 p) b. Fiil: Rüşvet suçu bir karşılaşma suçudur. Bu suçun oluşabilmesi için kamu görevlisinin görevine uygun veya aykırı hareket etmesi için bir menfaat sağlanması gereklidir. Ayrıca bu hususta anlaşmış olunması suçun cezalandırılması bakımından yeterlidir. Olayda söz konusu menfaatte anlaşılmasıyla suçun cezalandırılması için gerekli şartlar tamamlanmıştır. Ayrıca A, cebinden 500 TL çıkarıp B ye vermiştir. Bu nedenle rüşvet suçunun fiil unsuru tamamlanmıştır. (3 p) 2

3 c. Fail: Bu suç çok failli bir karşılaşma suçudur. Rüşvet alan sadece kamu görevlisi; rüşvet veren ise herkes olabilir. Olaydaki failler A ve B dir. (2 p) d. Mağdur: Bu suçun mağduru toplumu oluşturan herkestir. 2. Manevi Unsur: Suçun manevi unsuru kasttır. : B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI C. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 1. Teşebbüs: 2. İçtima: D. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI A açısından zorunluluk hali tartışması gündeme gelir. A, kişisel borçları sebebiyle yaşadığı ekonomik zorluklardan kurtulmak amacıyla hareket etmektedir. Bu durum zorunluluk halini akla getirse de, bir mazeret sebebi olan zorunluluk halinin koşullarından olan ağır ve muhakkak tehlike ve tehlikenin başka şekilde bertaraf edilememesi şartları gerçekleşmediğinden, A bundan yararlanamayacaktır. (1 p) İkinci olarak, olayımızda B nin talebine kızan ve işlerin daha kötüye gideceğinden endişelenen A, polise giderek B ile aralarında geçenleri anlatması değerlendirilmelidir. Bu bağlamda etkin pişmanlık tartışılmalıdır. Olayımız bakımından A, rüşvet suçunu (rüşvet veren) işlemiştir. Bu suç için kanunda etkin pişmanlık kurumu kabul edilmiştir. Ancak bunun için rüşvet veren veya bu konuda kamu görevlisiyle anlaşmaya varan kişinin, durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce, pişmanlık duyarak durumdan yetkili makamları haberdar etmesi zorunludur. (1 p) A, rüşvet veren olarak durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce kamu makamlarını bilgilendirmiştir. Bu nedenle A, etkin pişmanlık düzenlemesinden faydalanabilecek, hakkında rüşvet suçundan dolayı cezaya hükmolunmayacaktır. (1 p) B, A nın polisi haberdar etmesinden sonra polisi bilgilendirmiştir. Durum resmi makamlarca öğrenilmiş olduğundan B, etkin pişmanlık düzenlemesinden faydalanamayacaktır. (1 p) III. B nin A nın dediğini yaparak (çeklerde iki imza varmış gibi davranarak) hizmet karşılığı ödeme yapıldığını gösteren bir makbuz düzenlemesi, resmi belgede sahtecilik suçu (TCK 204/2 md.) kapsamında değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (toplam 9 puan) a. Suçun Konusu: Suçun konusu resmi belge veya kanunen resmi belge olarak kabul edilen belgelerdir. (1 p) Öncelikle bir belgenin varlığından bahsedebilmek için onun yazılı olması, düzenleyicisinin belli olması ve hukuken sonuç doğurması gerekmektedir. Resmi belgenin kamu görevlisi tarafından düzenlenme, kamu görevlisinin görevi gereği ve kanundaki usullere uygun şekilde düzenlemesi şeklinde üç temel unsuru vardır. (1 p) Olayda bir kamu kurumu tarafından düzenlenen bir ödeme makbuzu söz konusudur. Söz konusu makbuzu muhasebeci B, görevi gereği düzenlemeye yetkilidir. Bu nedenle resmi bir belge mevcuttur. (1 p) b. Fiil: Bu suçta birden fazla seçimlik hareket öngörülmüştür. Buna göre görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenlemek, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek, gerçeğe aykırı olarak belge düzenlemek veya sahte resmi belgeyi kullanmak hareketlerinden birinin yapılması yeterlidir. Burada kullanma hareketi zorunlu bir unsur olmayıp, seçimlik hareketlerden biridir. (1 p) 3

4 Olayda B çeklerde iki imza varmış gibi davranarak hizmet karşılığı ödeme yapıldığını gösteren bir makbuz düzenlemiştir. Söz konusu makbuzu B, düzenlemeye yetkili olmakla birlikte ödeme yapılmamasına rağmen yapılmış gibi makbuzu düzenlemesi fikri sahteciliğe işaret eder. Zira makbuz dış görünüş itibariyle gerçeği yansıtmakla birlikte fikri yönden gerçeğe aykırıdır. Dolayısıyla olayımızda fikri sahtecilik söz konusudur. (1 p) c. Fail: Bu suçun faili ancak kamu görevlisi olabilir. Olayımızda suçun faili B dir. d. Mağdur: Suçun mağduru kamu güveni bağlamında toplumu oluşturan herkestir. 2. Manevi Unsurlar Bu suçun manevi unsuru kasttır. Olayımızda suçun faili B, çekleri incelemiş ve eksik imza olduğundan geçerli bir çek olmadığını A ya iletmiştir. Buna rağmen çekler geçerliymiş gibi karşılık olarak makbuzu düzenlemesi, B nin kasten hareket ettiğini göstermektedir. (1 p) Olayda herhangi bir hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır. B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI Olayda herhangi bir nitelikli unsur bulunmamaktadır. C. SUÇUN ÖZEL OLUŞUM BİÇİMLERİ 1.Teşebbüs: Suç, tamamlanmıştır. 2. İştirak: Olayda A, B ye çeklerde iki imza vermiş gibi davranmasını söylemiştir. Çeklerde iki imza varmış gibi davranma, çeklerin kabulü ve hukuki sonuçlarına yönelik eylemlere işaret etmektedir. Çek karşılığı olarak makbuz düzenlemesi de bunlardan bir tanesidir. Bu şekilde A, suç işleme kararı bulunmayan B ye bu kararı verdirmiştir. Bu nedenle A, azmettirendir. (1 p) 3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır. D. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI IV. Yönetim Kurulu üyesi A nın B tarafından gerçeğe aykırı olarak düzenlenen belgeye dayanarak şirket defterlerinde ödemeye dair bir kayıt düşmesi, özel belgede sahtecilik suçu (TCK md. 207) bakımından değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) ( toplam 10 puan) a. Suçun Konusu: Suçun konusu özel belgedir. (1 p) Öncelikle bir belgenin varlığından bahsedebilmek için onun yazılı olması, düzenleyicisinin belli olması ve hukuken sonuç doğurması gerekmektedir. Özel belge, resmi belge niteliği taşımayan ve kanunda resmi belge hükmünde kabul edilmemiş olan belgelerdir. (1 p) Olayda Yönetim Kurulu üyesi A nın ödemeye dair bir kayıt düştüğü şirket defterleri söz konusudur. Söz konusu şirket kamu kurumu niteliğinde olmadığından şirketin defterleri de özel belge niteliğine sahip olacaktır. (2 p) b. Fiil: Özel belgeyi sahte olarak düzenlemek veya gerçek belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek ve kullanmaktır (çok hareketli suç). Burada sahte olarak düzenlemek, maddi nitelikteki sahtecilikleri 4

5 (düzenleyen olarak gözüken kişiden farklı kişinin düzenlemesi, taklit) ifade etmekte olup, fikri sahtecilik (gerçeğe aykırı düzenleme) bu kapsamda değildir. (2 p) Olaydaki şirket defterlerine ödemelere ilişkin kayıt, kayıt düşmeye yetkili yönetim kurulu üyesi tarafından düşüldüğünden kayıt, (maddi sahtecilik anlamında) sahte değildir. Fiil unsuru gerçekleşmediğinden diğer unsur ve hususların incelenmesine gerek yoktur. (2 p) V. Kamu kurumunda B nin amiri olan C nin yaptığı kontrollerde çeklerdeki imza eksikliğini fark etmesine rağmen önemsemeyerek herhangi bir işlem yapmaması, görevi kötüye kullanma suçu kapsamında değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) ( toplam 10 puan) a. Suçun Konusu: Görevin gerekleri suçun konusunu oluşturur. (1 p) b. Fiil: Görevi kötüye kullanma suçunun, görevin gereklerine aykırı hareket etmek (icrai hareket) ve görevin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstermek (ihmali hareket) şeklinde iki işleniş şekli vardır. (1 p) Olayda C, kamu kurumunda (B nin amiri olarak) çalıştığından kamu görevlisi sıfatına sahiptir. C, yaptığı kontrollerde çeklerdeki imza eksikliğini fark etmesine rağmen önemsemeyerek herhangi bir işlem yapmayarak, görevinin gereklerini yapmakta ihmal göstermiştir. (2 p) c. Netice: Görevi kötüye kullanma suçu bakımından kişilerin mağduriyeti, kamunun zararı ve kişilere sağlanan haksız menfaat, seçimlik neticelerdir. Olayda bu neticelerden kamunun zararı ve kişilere sağlanan haksız menfaat gerçekleşmiştir. (3 p. Aşağıda belirtildiği üzere objektif cezalandırma şartı olarak kabul edenlere de 3 p.) d. Fail: Bu suçun faili ancak kamu görevlisi olabilir. Olayımızda suçun faili C dir. (1 p) e. Mağdur: Bu suçun mağduru, kamu güveni ve kamu zararı bağlamında toplumu oluşturan herkestir. 2. Manevi Unsur Bu suçun manevi unsuru kasttır. Olayımızda suçun faili C, kasten hareket etmiştir. Olayda herhangi bir hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır. B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI Olayda herhangi bir nitelikli unsur bulunmamaktadır. C. SUÇUN ÖZEL OLUŞUM BİÇİMLERİ 1.Teşebbüs: Teşebbüse ilişkin bir durum bulunmamaktadır. 2. İştirak: İştirake ilişkin bir durum bulunmamaktadır. 3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır. D. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI Görevi kötüye kullanma suçu bakımından kişilerin mağduriyeti, kamunun zararı ve kişilere sağlanan haksız menfaat, bir görüşe göre objektif cezalandırma şartlarıdır. Olayda bu şartlardan kamunun zararı ve kişilere sağlanan haksız menfaat gerçekleşmiştir. (3 p. Yukarıda belirtildiği üzere seçimlik netice olarak kabul edenlere de 3 p.) 5

6 VI. İnceleme yapıldığını fark ederek paniğe kapılan B nin hemen çeklerde eksik olan 2. Yönetim kurulu üyesi imzalarını önceki ödemelerde bularak ona benzeyen imzayı atarak eksiklikleri gidermesi, (herkes tarafından işlenebilen) resmi belgede sahtecilik suçu kapsamında değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam 11 p) a. Suçun Konusu: Suçun konusu resmi belge veya resmi belge hükmünde belgelerdir. Resmi belge, kanundaki usullere uygun olarak kamu görevlisi tarafından ve kamu görevlisinin görevi gereği düzenlediği belgeleri ifade etmektedir. Resmi belge hükmünde belgeler ise kurucu unsurları tam olan emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname şeklindeki belgelerdir. (2 p) Olayda çek söz konusudur. Çek, resmi belge hükmünde belgelerden biridir. (1 p) b. Fiil: Bu suçta birden fazla seçimlik hareket öngörülmüş olup, resmî belgeyi sahte olarak düzenlemek, gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek veya sahte resmî belgeyi kullanmak hareketlerinden birinin yapılması yeterlidir. Burada kullanma hareketi zorunlu bir unsur olmayıp, seçimlik hareketlerden biridir. (2 p) Olayda B inceleme yapıldığını fark ederek paniğe kapılmış ve hemen çeklerde eksik olan 2. Yönetim kurulu üyesi imzalarını önceki ödemelerde bularak ona benzeyen imzayı atarak eksiklikleri gidermiştir. Bu şekilde B, resmî belgeyi sahte olarak düzenleme hareketini gerçekleştirmiştir. Sahte olarak düzenleme, ilk bakışta anlaşılamayan, aldatıcı nitelikte bir taklidi gerektirir. Olayımızda da B, eksik olan 2. Yönetim kurulu üyesi imzalarını önceki ödemelerde bularak ona benzeyen imzayı atarak aldatıcı nitelikte bir sahtecilik gerçekleştirmiştir. (2 p) Ayrıca emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname şeklindeki belgelerdeki sahteciliğin resmi belgede sahtecilik hükümlerine tabi olması için bunların kurucu unsurlarının tamamlanması gerekir. Olayımızda da anonim şirket tarafından düzenlenen bir çek söz konusudur. Anonim şirketler tarafından düzenlenen çekin geçerli olabilmesi için en az iki yönetim kurulu üyesinin imzasının bulunması gerekir. Nitekim olayımızda da B, söz konusu gerekli ikinci imzayı atarak çekin kurucu unsurlarını tamamlamıştır. (2 p) c. Fail: Herkes bu suçun faili olabilir. Olayımızda suçun faili B dir. d. Mağdur: Kamu güveni bağlamında toplumu oluşturan herkestir. 2. Manevi Unsurlar Bu suçun manevi unsuru kasttır. Olayımızda suçun faili B, bilerek ve isteyerek hareket etmiştir. Olayda herhangi bir hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır. B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI Olayda herhangi bir nitelikli unsur bulunmamaktadır. C. SUÇUN ÖZEL OLUŞUM BİÇİMLERİ 1.Teşebbüs: Suç, tamamlanmıştır. 2. İştirak: İştirake ilişkin bir durum bulunmamaktadır. 3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır. 6

7 D. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI VII. B nin A yı telefonla arayarak eksik imzalara göz yummasının bedeli olarak bir miktar daha para ödemesi gerektiğini, aksi takdirde şirket yönetim kurulu başkanını durumdan haberdar edeceğini belirtmesi, tehdit ve şantaj suçları bakımından değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam 12 p) 1.Maddi Unsurlar a. Suçun Konusu: Suçun konusu, kişinin hürriyeti, iç huzuru ve sükûnudur. Olayda hürriyeti, iç huzuru ve sükûnu bozulan A, mağdurdur. (1 p) b. Fiil: Tehdit suçunun fiil unsurunu, gelecekte bir kötülüğün mağdura yapılacağının bildirilmesi oluşturur. Bu kötülük, mağdurun veya kendisinin hayat, vücut veya cinsel dokunulmazlığına olabileceği gibi, malvarlığına yönelik bir zarar ya da sair bir kötülük olarak da kendisini gösterebilir. (2 p) Bu suçun özel şekli, şantaj suçu olarak düzenlenmiştir. Şantaj suçunun temel şeklinin fiil unsuru, hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlamaktır. Kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunmak ise şantaj suçunun nitelikli halinin fiil unsurunu oluşturur. (3 p) Olayımızda B, A yı telefonla arayarak eksik imzalara göz yummasının bedeli olarak bir miktar daha para ödemesi gerektiğini, aksi takdirde şirket yönetim kurulu başkanını durumdan haberdar edeceğini belirtmiştir. Bu şekilde bir miktar daha para istemesi yarar sağlama maksadıyla hareket ettiğini, durumdan yönetim kurulu başkanını haberdar edeceğini belirtmesi de A nın şeref ve saygınlığını şirket nezdinde tehlikeye düşürmekle tehdit ettiğini göstermektedir. Bu nedenle şantaj suçunun fiil unsuru gerçekleşmiştir. (2 p) c. Fail: Suçun faili herkes olabilir. Olayımızda fail, B dir. 2. Manevi Unsur Suç kasten işlenebilir. E, bilerek ve isteyerek hareket ettiğinden kasten hareket ettiği açıktır. Ayrıca bu suç bakımından kanun koyucu yarar sağlama amaç unsurunu da kabul etmiştir. Nitekim olayımızda da fail, bir miktar daha para istemesi yarar sağlama maksadıyla hareket ettiğini göstermektedir. (2 p) Olayda bir hukuka uygunluk nedeni bulunmadığından fiil hukuka aykırıdır. B. NİTELİKLİ UNSURLAR D. ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 1.Teşebbüs: Teşebbüse ilişkin bir durum bulunmamaktadır. 2. İştirak: İştirake ilişkin bir durum bulunmamaktadır. 3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır. E. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI 7

8 VIII. Duruma çok öfkelenen B nin A dan intikam almak için hava karardıktan sonra A nın 17 yaşındaki kızı D yi kaçırarak zorla arkadaşı E nin evine götürmesi, Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma suçu (m.109) bakımından değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam 17 p) a. Konu: Suçun konusunu, gerçek kişi olan mağdurun bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyeti oluşturmaktadır. Olayda E nin evine zorla götürülen D nin hürriyeti, suçun konusunu oluşturmaktadır. Suçun mağduru D dir. (1 p) b. Fail: Suçun faili herkes olabilir. Failin sahip olduğu özellikler nitelikli hal bakımından değerlendirmeyi gerektirebilir. Olayda B, faildir. c. Fiil ve Netice: Fiil, serbest hareketlidir ve icrai veya ihmali şekilde olabilir. Bir görüşe göre fiil, diğer görüşe göre ise netice (iki görüş de benimsenebilir), bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakmak şeklindedir. (1 p bu paragraftaki bilgilerden herhangi birini yazana tam puan verilir.) Olaydaki fiilin gerçekleştiriliş şekline bakıldığında B, D yi zorla arkadaşı E nin evine götürmek ve orada bırakmak suretiyle icrai bir biçimde D nin hareket etme hürriyetini engellemektedir. Suçun fiil ve netice unsurları oluşmuştur. Nedensellik bağı ve objektif isnadiyet mevcuttur. (1 p) 2. Manevi Unsur Kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçu, kasten işlenebilen bir suç olup, olayda B kasten hareket etmiştir. Olayda bir hukuka uygunluk nedeni bulunmadığından fiil hukuka aykırıdır. B. NİTELİKLİ UNSURLAR Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cebir veya tehdit kullanmak suretiyle işlenmesi, nitelikli haldir. Olayımızda da B nin D yi zorla götürmesi B tarafından cebre başvurulduğunu göstermektedir. Bu nedenle bu nitelikli hal oluşmuştur. (2 p) Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun çocuğa karşı işlenmesi, nitelikli haldir. Olayımızda da B, 17 yaşında olduğu için çocuk sayılan D yi odaya kilitlemiştir. Bu nedenle bu nitelikli hal oluşmuştur. Verilecek ceza bir kat artırılacaktır. (2 p) D. ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 1.Teşebbüs: Olayımızda gönüllü vazgeçme tartışılmalıdır. Ancak suçun mütemadi bir suç olması sebebiyle ve kanunda etkin pişmanlık kurumu bu suç bakımından kabul edildiğinden gönüllü vazgeçme söz konusu değildir. Kusurluluk ve cezalandırılabilirliğin diğer şartları başlığı altında etkin pişmanlık değerlendirilmelidir. (1 p) 2. İştirak: İştirake ilişkin olarak B nin D yi zorla götürdüğü evin sahibi E nin durumu ele alınmalıdır. E, olayda B için evini temin ederek yardım eden sıfatını kazanmasının yanı sıra, D ye şayet kendisi ile birlikte olmayı kabul ederse onu B nin elinden kurtaracağını söylemiştir. Bu da E nin B nin gerçekleştirdiği kişi hürriyetinden yoksun bırakma suçunun işlenişine fonksiyonel hakimiyeti olduğunu göstermektedir. Bu durum B ve E nin müşterek failler olarak sorumluluklarını gündeme getirecektir. (2 p) 3. İçtima: E, evini temin etmekle yardım eden olmakla birlikte, ilerleyen safhada müşterek fail olarak suçun işlenişine katılmıştır. Failliğin şerikliğe göre asliliği kuralı gereğince, E müşterek fail olarak sorumlu tutulacaktır. (1 p) E. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI Olayımızda B, zorla arkadaşı E nin evine götürdüğü D yi E nin elinden kurtarmış ve daha sonra polise giderek durumu anlatmıştır. Bu halde etkin pişmanlık tartışılmalıdır. (1 p) 8

9 Olayımız bakımından B, kişi hürriyetinden yoksun bırakma suçunu işlemiştir. Bu suç için kanunda etkin pişmanlık kurumu kabul edilmiştir. Ancak bunun için soruşturma başlamadan evvel, mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın, onu kendiliğinden güvenli bir yerde serbest bırakması zorunludur. (1 p) Burada mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın koşulu ele alınmalıdır. Zira müşterek faillerden E, D den çok hoşlanmış ve onunla birlikte olmak için zorla elbiselerini çıkarmaya başlamıştır. Ancak burada mağdurun şahsına zararı dokunan kişi B değil E dir. (1 p) Bundan başka, B, soruşturma başlamadan evvel odaya kilitlediği D yi serbest bırakarak kamu makamlarını bilgilendirmiştir. Bu nedenle D, etkin pişmanlık düzenlemesinden faydalanabilecektir. D ye verilecek cezanın üçte ikisi indirilecektir. (1 p) IX. Yaptıklarından pişman olan B nin E nin evine geri döndüğünde kapıdayken içeriden D nin yardım çığlıklarını duyması üzerine kapının kilidini zorlayarak eve girmesi ve D yi E nin elinden kurtarması, konut dokunulmazlığını ihlal suçu kapsamında değerlendirilebilir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam 12 p) 1.Maddi Unsurlar a. Suçun Konusu: Suçun konusunu, konut, konutun eklentileri ile açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri oluşturur. Olayımızda suçun konusu, E nin evidir. (1 p) b. Fiil: Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine ve ayrıca açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışındaki işyerlerine rızasına aykırı olarak girmek veya rıza ile girdikten sonra buralardan çıkmamak, bu suçun fiil unsurunu oluşturur. (3 p) Olayımızda D, havanın kararmış olduğu saatte ve kapının kilidini zorlayarak evin içerisine girmiştir. Dolayısıyla suçun fiil unsuru oluşmuştur. (1 p) c. Fail: Suçun faili herkes olabilir. Olayımızda fail, B dir. b. Mağdur: Olayımızda mağdur, konut üzerinde hak sahibi olan E dir. 2. Manevi Unsur: Suç kasten işlenebilir. Olayımızda B, bilerek ve isteyerek hareket ettiğinden kastı mevcuttur. Olayda hukuka uygunluk sebeplerinden meşru savunma tartışılmalıdır. Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hâl ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı kişinin sorumlu olmayacağı düzenlenmiştir. Meşru savunma her türlü hak için yapılabilir. (1 p) Olayımızda B, E nin evine geri döndüğünde kapıdayken D nin yardım çığlıklarını duyar. Kapının kilidini zorla kırarak eve girip D yi kurtarmıştır. Olayımızda D nin cinsel dokunulmazlığına yönelik gerçekleşmekte olan haksız bir saldırı mevcuttur. Bu durumda B, üçüncü kişi lehine o anda hâl ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile hareket etmiştir. Zira D nin, yardım çığlıkları attığı bir durumda sadece kolluğa haber verilmesi ile yetinilemez. Bu nedenle meşru savunmanın şartları oluşmuştur. Dolayısıyla meşru savunma hukuka uygunluk sebebinin mevcut olması sebebiyle, diğer şartlarda konut dokunulmazlığını ihlal suçunu oluşturacak olan fiil olayda hukuka uygundur. Suç oluşmamıştır (2 p) B. NİTELİKLİ UNSURLAR Meşru savunmanın şartlarının oluşmama ihtimali bakımından konut dokunulmazlığını ihlal suçunun gece işlenmesi cezayı artıran nitelikli hali ele alınabilir. Ceza kanunlarının uygulanmasında gece vakti deyiminden güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresi 9

10 anlaşılır. Olayımızda D, havanın kararmış olduğu saatte evin içerisine girmiştir. Bu nedenle bu nitelikli hal oluşmuştur. (2 p) X. D yi görünce çok hoşlanan E nin onunla konuşmak istemesi ve B nin evi terk etmesinden sonra kapıyı kilitleyerek, D ye kendisinden çok hoşlandığını ve şayet kendisi ile birlikte olmayı kabul ederse onu B nin elinden kurtaracağını söylemesi ve D den aldığı ret cevabı üzerine duruma çok sinirlenerek D ye karşı güç kullanmaya ve D nin elbiselerini zorla çıkarmaya başlaması, cinsel istismar suçu kapsamında değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam 10 p) 1.Maddi Unsurlar a. Suçun Konusu ve Mağdur: Cinsel istismar suçunu oluşturan hareketin ve aynı zamanda suçun konusu, çocuğun beden ve cinsel dokunulmazlığıdır. Bu suçun mağduru, 18 yaşını doldurmamış olan kişiler olabilir. Olayda mağdur, 17 yaşında olan D dir. b. Fiil: Çocuğun cinsel yönden istismar edilmesi, bu suçun hareket unsurunu oluşturur. Cinsel istismar suçunu oluşturan fiiller çocukların yaşına göre değişmektedir. Buna göre, 15 yaşını tamamlamamış (1. grup) ve 15 yaşını tamamlamış olmakla birlikte, fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş olan (mümeyyiz olmayan, 2. grup) çocuklara yönelik her türlü cinsel davranış hareket unsurunu oluştururken, 15 yaşını tamamlamış ve mümeyyiz olan (3. grup) çocuklara karşı ise cebir, tehdit, hile ve iradeyi etkileyen nedenlere dayalı olarak gerçekleştirilen cinsel davranışlar bu suçu oluşturur. (3 p) Olayda D, 17 yaşındadır ve E nin kendisi ile birlikte olma teklifini reddetmiştir. Buna rağmen E ona karşı güç kullanmaya ve zorla elbiselerini çıkarmaya başlamıştır. Bu durum D nin cebre maruz kaldığını göstermektedir. D nin, fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını anlama yeteneği gelişmiş olduğu ancak cebre maruz kaldığı ve böylece 3. grupta yer aldığı anlaşılmaktadır. (1 p) Bu grupta yer alan kişilere karşı cebir, tehdit, hile ve iradeyi etkileyen nedenlere dayalı olarak gerçekleştirilen cinsel davranışlar bu suçu oluşturmaktadır. Nitekim olayımızda E, D ye kendisinden çok hoşlandığını ve kendisi ile birlikte olursa onu B nin elinden kurtaracağını söylemesi ve elbiselerini yırtmaya başlaması ile cinsel istismar suçunun fiil unsuru oluşmuştur. (1 p) c. Fail: Suçun faili herkes olabilir. Olayımızda fail, E dir. 2. Manevi Unsur: Suç kasten işlenebilir. Olayımızda da E, bilerek ve isteyerek hareket ettiğinden kastı mevcuttur. Olayda bir hukuka uygunluk nedeni bulunmadığından fiil hukuka aykırıdır. B. NİTELİKLİ UNSURLAR Cinsel istismar suçunun vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi şeklindeki nitelikli hali aşağıda teşebbüs başlığı altında yapılan açıklamalar üzere gündeme gelebilir. D. ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ 1.Teşebbüs: Olayımızda fail E, D ye birlikte olma teklifi yapmış ve ret cevabı üzerine D nin elbiselerini çıkarmaya başlamıştır. B de D nin yardım çığlıkları üzerine D yi E nin elinden kurtarmıştır. Bu durum cinsel istismar suçunun cinsel istismarın vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi şeklindeki nitelikli haline teşebbüs hususunu gündeme getirir. Bu konuda öğretide iki görüş bulunmaktadır. (2 p) Bir görüşe göre fail, cinsel istismar suçunun nitelikli haline teşebbüs etmiştir. İkinci görüşe göre fail, cinsel istismar suçunun temel şeklinden sorumlu olur. (1 p) 2. İştirak: Olayda B nin bu suç bakımından bir dahli görünmediği için iştirake ilişkin bir durum bulunmamaktadır. 3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır. 10

11 E. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI 11