J. G. BALLARD 1930 da fianghay da do du. Pearl Harbour bask n n n hemen ard ndan öteki yabanc larla birlikte bir sivil tutsak kamp na yerlefltirildi. Savafl bitince ailesiyle birlikte ngiltere ye döndü. ki y l Cambridge de t p okuduktan sonra metin yazar olarak çal flt. RAF a (Kraliyet Hava Kuvvetleri) kat larak Kanada ya gitti. Hemen hemen tüm bilimkurgu yazarlar n n tersine, çocuklu unda hiç bilimkurgu okumad - n söyleyen Ballard, savafl, tutsaklar kamp ve atom bombas deneyimleriyle kozmik y k m, felaket ve masumiyetin yitirilifli gibi bu türe özgü temalarla ilk elden karfl laflt. (Bu temalar daha sonra Günefl mparatorlu u nda iflledi.) lk k sa öyküsü (Prima Belladonna) 1956 da Science Fantasy dergisinde yay mland ve dikkati çekti. K sa hikâyeleriyle ad n duyurdu. 1962 de yay mlanan ilk roman Drowned World ile bilimkurgu içinde kendine özgü bir yer edindi. O dönemde geliflmeye bafllayan anti-nükleer hareketle paralellik içinde toptan y k m ve yok olufl temalar n iflledi. 1964 te New Worlds dergisinin editörlü üne Michael Moorcock un gelmesiyle bu dergide öykülerini yay mlamaya bafllayan Ballard, M. Moorcock ve Brian W. Aldiss ile birlikte, popüler bilimkurgunun s radanl na, kliflecili ine ve teknoloji hayranl na bir tepki olarak geliflen, zengin bir dil, yo un edebi üslup ve deneysel tarzlara yönelen Yeni Dalga n n öncülü ünü yapt. Klasik bilimkurgunun eksenini oluflturan, d fl uzaylara ve gelece e yolculuk temalar n n kendisini çekmedi ini söyleyerek iç uzaylardaki gezintileri inceledi, as l yabanc gezegen dünyam zd r dedi ve gelece in flimdide yafland n vurgulad. Gerçeküstücülükten, sinemadan, psikanalizden etkilendi, bilim ve teknolojiye karfl elefltirel, hatta karfl t bir tutum sergiledi. Bilimkurgunun bir yan dal olmaktan çok 20. yüzy l n esas edebi gelene i oldu una inan yorum diyen Ballard a göre geleneksel roman, toplumlar n dinamizmini ve insan n evren içindeki yerini ihmal etmektedir. Bilimkurgu ise, kaba ya da nahif bir flekilde olsa bile, hayat ve bilinmeyenleri felsefi ve metafizik bir çerçeve içine yerlefltirmeye çal fl r. Günümüzün en önemli özelli i olan s n rs z olabilirlik ve flimdideki gelecek ile en iyi bafl edebilen edebiyatt r. Ça m zda kitle iletiflimi, imajlar, reklamlar ve reklamc l n bir dal olan politika gibi say s z kurgular aras nda yaflad m z söyleyen Ballard a göre, bilimkurgunun görevi bu kurgular aras nda gerçekli i yakalamakt r ve gelecek, bugünü anlamak için geçmiflten daha iyi bir anahtard r. Bütün bu konularda yazar n görevi nedir? diye sorar Ballard. Yazar kiflisel iliflkiler ve toplumsal davran fllardaki nüanslar incelemekle yetinebilir mi? Kendine yeterli ve içine kapal, kendi egemenli inde bir dünya yaratabilir mi? Bu ahlâki yetkiye sahip mi? Günümüzde yazar n herhangi bir ahlâki konumda oldu una inanm yorum. Sadece okura zihninin içeriklerini sergiler, bir dizi hayali alternatif sunar. Bilinmeyen bir bölgede safariye ç km fl ya da laboratuvarda bilinmeyen bir konuyla karfl karfl ya gibidir. Tüm yapabilece i, hipotezler gelifltirip olgular karfl s nda s namakt r. BAfiLICA YAPITLARI: Romanlar: The Crystal World (Billur Dünya), Crash (Çarp flma, Çev.: Nurgül Deveci, Ayr nt Yay nlar, 1997), Concrete Island (Beton Ada), The Unlimited Dream Company (S n rs z Rüyalar Diyar, Çev: rem Sa lamer, Ayr nt Yay nlar, 1995), Hello America (Merhaba Amerika), Empire of the Sun (Günefl mparatorlu u, Çev: Emine Güreli, Ayr nt Yay nlar, 1990), Rushing to Paradise (Cennete Bir Koflu, Çev.: Süha Sertabibo lu, Ayr nt Yay nlar, 2000), Cocaine Nights (Kokain Geceleri, Ayr nt Yay nlar n n program na al nm flt r.) H KÂYELER: Four-Dimensional Nightmare (Dört Boyutlu Kâbus), The Venus Hunters (Venüs Avc lar ), The Atrocity Exhibition (Vahflet Sergisi), The Day of Forever (Sonsuzluk Günü), Myths of the Near Future (Yak n Gelece in Mitoslar, Çev.: Ümit Altu, Ayr nt Yay nlar, 1993).
Ayr nt : 305 Edebiyat dizisi: 105 Cennete Bir Koflu J.G. Ballard ngilizceden çeviren Süha Sertabibo lu Yay ma haz rlayan Erdal Alova Kitab n özgün ad Rushing to Paradise Flamingo/1994 bas m ndan çevrilmifltir. J.G. Ballard & Akcal Ajans Bu kitab n Türkçe yay m haklar Ayr nt Yay nlar na aittir. Kapak illüstrasyonu Sevinç Altan Kapak düzeni Arslan Kahraman Düzelti Sibel Türkmeno lu Bask ve cilt Mart Matbaac l k Sanatlar Ltd. fiti. (0 212) 212 03 39 (pbx) Birinci bas m 2000 ISBN 975-539-293-9 AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Ca alo lu - stanbul Tel.: (0 212) 512 15 00 Faks: (0 212) 512 15 11 www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr
J. G. Ballard Cennete Bir Koflu
E D E B Y A T D Z S GÜLÜNES AfiKLAR/Milan Kundera Ë KALEC N N PENALTI ANINDAK END fies /Peter Handke Ë YÜZBAfiI VE KADINLAR TABURU/Mario Vargas Llosa Ë B Z/Yevgeni Zamyatin Ë KES K B R BAfi/Iris Murdoch Ë YEN TANRILAR/Alberto Vasquez-Figueroa Ë NFAZA ÇA RI/Vladimir Nabokov Ë EVET AMA, B R LOKOMOT F BUNU YAPAB L R M BAKALIM?/Woody Allen Ë ÇALI HOROZU/Michel Tournier Ë BANYO/Jean-Philippe Toussaint Ë BALKON/Jean Genet Ë GÜNEfi MPARATORLU U/J.G. Ballard Ë BEYAZ ZENC LER/Ingvar Ambjörnsen Ë S YAH MADONNA/Doris Lessing Ë KAPANDA ÜÇ KAPLAN/G. Cabrera Infante Ë ZAMANIN KIYISINDAK KADIN/Marge Piercy Ë ANARfi N N KISA YAZI/Hans Magnus Enzensberger Ë FOTO RAF MAK NES /Jean-Philippe Toussaint Ë GÜLÜN GÜNLÜ Ü/Ursula K. LeGuin Ë HOTEL DU LAC/Anita Brookner Ë AZ ZLER ve ÂL MLER/Terry Eagleton Ë VEDA YEME /Michel Tournier Ë ORLANDO/Virginia Woolf Ë UTANÇ B TT /Anja Meulenbelt Ë YAKIN GELECE N M TOSLARI/J. G. Ballard Ë KARANLI IN SOL EL /Ursula K. LeGuinË A /Iris Murdoch Ë WATT/Samuel Beckett Ë EKOTOPYA/Ernest Callenbach Ë GECEY ANLAT BANA/Djuna Barnes Ë NSAN POSTUNA BÜRÜNMÜfi KÖPEK/Ingvar Ambjörnsen Ë CUMA/Michel Tournier Ë AFROD T N BAfiKALDIRISI/Lawrence Durrell Ë GÜNDEL K MUTLULU A ALIfiMA/Anja Meulenbelt Ë MURPHY/Samuel Beckett Ë MASAL MASAL Ç NDE/Khimaira/John Barth Ë ZEN VE MOTOS KLET BAKIM SANATI/Robert M. Pirsig Ë PARFÜMÜN DANSI/Tom Robbins Ë SINIRSIZ RÜYALAR D YARI/J. G. Ballard Ë FRANSIZ TE MEN N KADINI/John Fowles Ë BEYAZ OTEL/D.M. Thomas Ë MYRA/Gore Vidal Ë DAL- GALAR/Virginia Woolf Ë ATLANT K ÖTES /Witold Gombrowicz Ë HAYRANLIK/Anja Meulenbelt Ë FERDY- DURKE/Witold Gombrowicz Ë MELEKLER ZAMANI/Iris Murdoch Ë PAULINA 1880/Pierre Jean Jouve Ë EfiEKARISI FABR KASI/Iain Banks Ë ROCK LANET /Iain Banks Ë KAYIP ZAMAN/Anja Meulenbelt Ë SEN Ç ME GÖMDÜM/Andrew Jolly Ë BAfiTAN ÇIKARICININ GÜNLÜ Ü/Sören Kierkegaard Ë KONFIDENZ/Ariel Dorfman Ë ALTIN DAMLA/Michel Tournier Ë B R GAR P VAKA: MATMAZEL P./Brian O Doherty Ë NIET- ZSCHE A LADI INDA/Irvin D. Yalom Ë KIZILA AÇLAR KRALI/Michel Tournier Ë A LEDE B R ÖLÜM/James Agee Ë KUTSAL BÖLGE/Carlos Fuentes Ë KALPS Z AMANDA/Jurek Becker Ë 62-Maket Seti/Julio Cortázar Ë ÇARPIfiMA/J.G. Ballard Ë ÜÇLEME-Molloy-Malone Ölüyor-Adland r lamayan/samuel Beckett Ë DUR B R MOLA VER!/Tom Robbins Ë HIRSIZIN GÜNLÜ Ü/Jean Genet Ë KÜÇÜK DE fi MLER/Marge Piercy Ë LILA/Robert M. Pirsig Ë ERG NL K YAfiI/Michel Leiris Ë AfiKSIZ L fik LER/Samuel Beckett Ë ES RGEYEN GÖKYÜZÜ/Paul Bowles Ë YALANCI JAKOB/Jurek Becker Ë D VAN/Irvin D. Yalom Ë PORNOGRAF /Witold Gombrowicz Ë MERCIER LE CAMIER/Samuel Beckett Ë B R ERKE E NASIL TECAVÜZ ED L R?/Märta Tikkanen Ë /BENDEN Z VE MARCO POLO/Paul Griffiths Ë DO MAMIfi KR STOF/Carlos Fuentes Ë RÜYA SAK NLER /Iris Murdoch Ë H Ç Ç N MET NLER ve Uzun Öyküler/Samuel Beckett Ë DUYGU YOLCULU U/Laurence Sterne Ë BETTY BLUE/Philippe Djian Ë A AÇKAKAN/Tom Robbins Ë ANARfi ST/Tristan Hawkins Ë BAKAKA /Witold Gombrowicz Ë PORTNOY UN FERYADI/Philip Roth Ë 101/2 BÖLÜMDE DÜNYA TAR H /Julian Barnes Ë SUN TENEFFÜS/Ricardo Piglia Ë MANfi ÖTES /Julian Barnes Ë ADA/Aldous HuxleyË GÜLÜN MUC ZES /Jean Genet Ë MÖSYÖ/Jean-Philippe Toussaint Ë Ç ÇEKLER N MERYEM ANASI/Jean Genet Ë BAfiUCU O LANI/Alison Fell Ë YARATIK/John Fowles Ë SEN SEVM YORUM/Julian Barnes Ë ZENC LER/Jean Genet Ë TÜNEL/Ernesto Sábato Ë KARA PRENS/Iris Murdoch Ë KARNINDAN KONUfiANIN ÖYKÜSÜ/Pauline Melville Ë TANRI NIN A ZINDAN EVREN N H KÂYES /Franco Ferrucci Ë HAYATIN VE AfiKIN YASALARI/Connie Palmen Ë KAHRAMANLAR VE MEZARLAR/Ernesto Sábato Ë KAYNAK VE ÇALI/Michel Tournier Ë CENNETE B R KOfiU/J.G. Ballard H A Z I R L A N A N K T A P L A R D fi ADAM/Joanna Russ Ë KOLEKS YONCU/John Fowles Ë FLAUBERT N PAPA ANI/Julian Barnes Ë DÖVÜfi KULÜBÜ/Chuck Palahniuk Ë GÖKTAfiLARI/Michel Tournier Ë NG LTERE NG LTERE YE KARfiI/Julian Barns Ë B R KOMÜN STLE EVLEND M/Philip Roth Ë YOL AYRIMINDAK AYDIN: BENJAMIN/Jay Parini Ë CEHENNEM MELE /Ernesto Sábato
çindekiler Bölüm Bir I Albatroslar kurtarmak 9 II Afl r protesto 26 III Dugong 43 IV Sahile ak n 63 V Adal lar 76 VI Bir gözetleme kulesindeki görüntü 84
VII Gökkufla korsanlar 97 VIII Hediye da 112 Bölüm ki IX Cennetin ekolojisi 127 X Kumsala sald r 143 XI Üreme istasyonu 156 XII Kandaki atefl 171 XIII Avc lar ve sevgililer 182 Bölüm Üç XIV Yeni bir gelifl 193 XV Gönüllüler 203 XVI Derinliklerin ziyafeti 210 XVII Aflk n sonu 222
Bölüm Bir
I Albatroslar kurtarmak Albatroslar kurtaral m...! Nükleer denemeler hemen durdurulsun...! Dr. Barbara Rafferty fliflme botun içinde, havadaki su zerreciklerinden s r ls klam halde, bot çalkant l denizde salland kça Neil in omuzlar na dayanarak ayakta duruyordu. Zorlanm fl, ama hâlâ öfkeli ci erlerini yeniden doldurdu ve megafonu dudaklar na bast r p a- tolün bombofl k y lar na do ru ba rd. Biyolojik savafla hay r...! Albatroslar kurtaral m, dünyam z kurtaral m...! H zl bir dalga gelip botun ön taraf n öyle bir savurdu ki, elindeki megafonu düflürecekti neredeyse. H zla kaynayan köpüklere bak p küfretti ve sesinin dalgalar n aras nda yay l p duran yank la- 9
r n dinledi. Amplifikatörden ç kan sloganlar, sanki b km fllar gibi, daha k y ya varmadan çok önce sönüp gitmifllerdi. Hassiktir! Neil, uyan! Neyin var? Hayattay m Dr. Barbara. Karfl m zdaki Saint-Esprit. Albatroslar n adas! Saint-Esprit mi? Neil, Pasifik in k y s ndan kay p düflüverecekmifl gibi duran bombofl kumsal çizgisini seyretti kuflkulu bak fllarla. Biraz heyecan göstermek için kendini zorlad. Bizi sahiden getirdiniz sonunda buraya doktor. Getirece imi söylemifltim. nan bana, burada baz fleyleri harekete geçirece iz... Siz daima her fleyi harekete geçirirsiniz zaten... Neil kad n n, belinin ortas na dayanm fl güçlü dizinden uzaklaflt ve bafl n botun ya bulaflm fl kenar na dayad. Dr. Barbara, benim uykum var. fiimdi olmaz! Tanr aflk na... Papeete den buraya üç haftal k yolculuk boyunca büyük bir heyecanla anlatt aday görünce tahrik olan Dr. Barbara iki parma - n Neil i bile flafl rtan, baya bir hareketle yukar ya kald rd. Turuncu rüzgârl n n aras ndan boynundaki ve gö sündeki tuzlu su yaralar sigara yan klar gibi görünüyordu. Ama Neil in tan d kadar yla, bu k rk yafl ndaki doktor için kendi vücudunun hiçbir önemi yoktu. Dr. Barbara için, Bichon un, yani onlar Papeete den getiren hurda kotran n kirlenmifl su depolar n n, yetersiz yiyece in ve s r ls klam ranzalar n da hiçbir önemi yoktu. Albatros aflk her fleyin ü- zerindeydi. E er Saint-Esprit, Tahiti nin alt yüz mil güneydo usundaki bu ne idü ü belirsiz atol onun bekledi i gibi ç kmazsa, böylesine y lmadan mücadelesini verdi i o tehdit alt ndaki cennete dönüflmek zorunda kalacakt. Resif var Dr. Barbara! fiimdi sessiz olmak laz m... Mercan kayalar n n sesini duymam gerek. Arkalar ndan seslenen, çift tarafl küre e sar l rken fliflirme botun iki yan na dizlerini dayam fl Hawaiili dümenci Kimo ydu. Pervaneyi korumak için öne yat rd k çtan takma motorun iki yan na bir rodeo binicisi gibi oturmufltu. Neil onun botu ak nt l denizde ustaca sürüflünü, havaya s çrayan sulardan çevik hareketlerle s yr l - veriflini seyrediyordu. Adalar n çocu u oldu u halde Kimo nun denize karfl hayret verici bir flekilde düflmanca davrand n düflündü 10
Neil. Bu eski Honolulu polisi sanki her dalgadan nefret ediyor; küre in keskin uçlar n karanl k denizin fliflkin karn na, uyuklayan bir balinan n bö ründe yaralar açan bir z pk nc gibi dald r yordu. Ama Kimo olmasayd Saint-Esprit ye bu protesto seferini kesinlikle yapamazlard. Bu terk edilmifl nükleer deneme adas, Dr. Barbara n n ak ll ca uzak durdu u, u ursuz Mururoa n n daha küçük ve daha kolay ulafl l r kuzeniydi. Papeeteli bir bal kç olan Kaptan Serrou onlar Bichon da, denizin iki mil aç nda bekliyordu. Adam, Dr. Barbara n n, kimyasal silahlar ve bugün yar n olabilecek nükleer bir patlama hakk nda söylediklerini fazla ciddiye alm fl, k y ya yap lacak sefere kat lmay reddetmiflti. Bu durumda, fliflme botu resiften geçirip de, Himalaya gibi difllerin birkaç metre yukar s nda yüzen o aldat c sakinliklerde bir koy bulabilecek serinkanl yetene- e ve hayvani güce sahip tek kifli Kimo ydu. Sürükleniyoruz...! Dr. Barbara Neil in üzerinde yükseldi ve Hawaiili nin küre ini yakalamaya çal flt. Bot ilerledi i tüm mesafeyi yeniden kaybetmiflti, kabaran denize do ru sürüklendikçe botun kenarlar titriyordu. Kimo vazgeçme sak n...! Dayan n Dr. Barbara... Adan za ç karaca m sizi. Dr. Barbara megafonu s çrayan sulardan korumaya çal fl rken Neil Dr. Barbara n n mesleki aletlerini koydu u, su geçirmeyen torbas n kavrad. Söylemeye gerek yok, Dr. Barbara yan na hiçbir t bbi cihaz almadan yola ç km flt. Enjektörlerin ve dudaklar ndaki yaralar iyilefltirecek vitamin ampullerinin ve hatta yaral bir albatrosa bandaj yapmak için kullan labilecek bir sarg bezinin yerine sadece sprey boyalar, bir protesto bayra, bir yerli palas ve seferlerinin ilgi çekici görüntülerini kaydetmek için bir video kamera vard torbada. Avrupa dakiler ya da Birleflik Devletler dekiler olmasa da, Honolulu daki televizyon kanallar bu filmlerde görecekleri fleylerle ve bunlar n heyecanl mesajlar yla pekâlâ ilgilenebilirlerdi. Geliyor, Dr. Barbara. Kimo s rt n kamburlaflt rd ve botu ileriye sürdü; yürümeye isteksiz bine inin s rt nda onu yürütmeye çal fl p duran, derin denizlerin bir fil sürücüsü gibiydi. Mercan kulelerinin üzerinde köpüren havaya kulak vererek, resifin aras ndan geçip küçük bir aç kl k, Frans z istihkâmc lar n sualt patlay c lar yla açt dar bir geçit buldu. Atolün güney kenar n kesen daha genifl ve tehlikesiz kanallar, askeri üsse malzeme tafl yan savafl gemileri- 11
nin izledi i yollar vard. Ama lagünün aç k taraf, istenmeyen ziyaretçileri, kendilerini tekrar dalgalar n aras na geri püskürtmek için haz r bekleyen askerlere karfl savunmas z bir halde b rakabilirdi, Mururoa ya ç kan anti-nükleer protestocular n bafl na geldi i gibi. Oysa bu gölgeli kuzey k y lar ndan hiç görünmeden karaya s zabilirlerdi ve bu da Dr. Barbara ya tehlikedeki albatroslar bulabilecek ve öfkesini doru a ç karabilecek zaman sa layabilirdi. Kimo küre i kald rd ve küçük bir mavi lüferi kovalayarak yanlar ndan geçen bir kara burunlu köpekbal n görmezden geldi. Bir sonraki dalgay bekledi ve botu, bo ulur gibi ses ç karan duvarlar n aras nda s k flan havan n ç karken püskürttü ü köpüklerin ve mercan tortusu girdab n n içinden ileriye do ru sürdü. Resif geriye çekildi ve bir uçak gemisinin dalgalar taraf ndan kemirilen güvertesi gibi yan yatarak sisli derinliklere dald. Sakin iç sulara girdiler ve Kimo k y ya do ru son üç yüz metrelik hücuma kalkmak üzere motoru çal flt rd. Kimo... Kimo... Dr. Barbara botta dizlerinin üzerinde durmufl, Hawaiili nin ad n m r ldan yordu, onun, üstlendi i görevi yürütemeyebilece i yolunda duydu u korkudan ötürü kendini payl yordu sanki. Neil, Kimo nun kararl l ndan asla kuflkulanmam flt. Bu iriyar, so uk adam Papeete den oraya dek yolculuk s ras nda herkesten uzak durmufl, bofl bir ambarda yemek yemifl, yat p uyumufl ve onu bekleyen mücadeleye haz rlanm flt. Hep Dr. Barbara n n karar na uyuyor, kad n n havada gördü ü tan d k tan mad k her kufl için çekti i ekolojik nutuklara herhangi bir tepki vermeden katlan - yor ve on alt yafl ndaki Neil Dempsey i de aç kça, Dr. Barbara n n kamarotu gibi görüyordu. Kimo biriktirdi i bütün paray Honolulu dan ald uçak biletine ve Bichon a ödenecek gemi kiralama ücretine harcam flt ama bazen, teknenin radyosunu kurcalad zamanlarda Neil onun, bu ola and fl geziyi gözlemek için albatros savunucusu rolü yapan bir Frans z ajan olabilece inden kuflkulan - yordu. Papeete den yola ç kt ktan sekiz gün sonra bir Japon balina gemisi filosuyla, onlara efllik eden, ard nda bir mil geniflli inde bir kan ve ya tabakas b rakarak denizi kirleten bir fabrika-geminin yan ndan geçtiler. Manzara Dr. Barbara y öylesine dehflete düflürdü ki Neil, ç ld ran doktor kanl dalgalara atlayacak korkusuyla ka- 12
d n belinden yakalad. Yüzleri denizden yans yan k rm z renkten k zarm fl bir halde güreflip dururlarken Neil in ellerinin, sert kalçalar na yapt bas nçla Dr. Barbara tahrik olmufltu sanki; bir süre akl çelinmifl bir halde kald ktan sonra Neil i ittirdi ve uzaktaki Japonlara ba rarak a z dolusu küfürler savurdu. Ama balina art klar na üflüflen binlerce kuflu seyrederek sakinleflen Kimo garip bir flekilde sessiz kalm flt. Yolculu un son günlerinde kendisine verilen yiyecekleri kotran n peflinden gelen yaln z bir yelkovan kuflunu doyurmak için harcad, Dr. Barbara onu kans z kald için uyard halde. Kimo kufllar besliyor ve onlar n düfllerini yafl yordu. Bunu düflünmek Neil in hofluna gitmiflti. Kimo nun kafas nda, albatroslar n Pasifik in uçsuz bucaks z göklerinde gezinip durma özgürlü ü, Frans zlardan ve turistik kültürleri, al flverifl merkezleriyle, marinalar ve çevreye saçt klar kirleriyle Amerikan sömürgecilerinden sonsuza dek kurtulmufl, ba ms z bir Hawaii krall na dair umutlar yla iç içe geçmiflti. Frans z nükleer uzmanlar n n Saint-Esprit ye geri dönmekte oldu unu Dr. Barbara ya söyleyen Kimo ydu; 1970 lerde Mururoa ya gidince bu aday, Tahiti ye güvenli bir uzakl ktaki Gambier Adalar n n bu atolünü muhtemel bir deneme yeri olarak b rakm fllard. Saint-Esprit de yaflayan iki yüz yerli çoktan Moorea ve Windwards adalar na yerlefltirilmiflti ve ada, gözetleme kuleleri ve beton tabyalar yla uzun nükleer moratoryum y llar boyunca hiç dokunulmadan, öylece b rak lm flt. Ama yeni bir nükleer deneme dizisinin oluflturaca tehdit, Honolulu da özürlü çocuklara hizmet veren bir evin yönetimine yard m eden, protesto hareketlerinin gediklisi Dr. Barbara y pek etkilememiflti. Bu dur durak bilmez ve yüksek ilkeli ngiliz doktor, o- zon tabakas n n yok edilmesine, küresel s nmaya ve mink balinalar n n katledilmesine karfl bitmez tükenmez mitinglerden b km flt art k. Ama Kimo, Saint-Esprit deki Frans z istihkâmc lar n askeri uçak pistini büyüterek pasifik deniz kufllar n n en büyü ü olan gezgin albatroslar n önemli bir üreme yerini yok ettiklerini de haber vermiflti kendisine. Dr. Barbara çok geçmeden, albatroslar kurtarman n kamuoyunun çok daha fazla ilgisini çekece ini fark etti. Bu büyük beyaz kufl 13
Dr. Barbara n n ana protestocular kitlesini oluflturan Hawaii Üniversitesi master ö rencilerinin imgeleminde yer eden, suç ve kefaretle ilgili bulan k ama güçlü an lar n deprefltirmiflti. Neil e s k s k hat rlatt Coleridge in bir fliiri tüm hayvan haklar n n ve çevre hareketlerinin temel metniydi; ama o, bilinen dizeleri hiç tekrarlamamaya dikkat ediyordu genellikle. Sonunda Saint-Esprit ye varm fllard da, albatroslar neredeydi? Sahile yaklafl rlarken bir sümsük kuflu sürüsü botun çevresinde, befl mil ötede seyreden her Frans z devriye gemisinin görebilece i bir serseriler girdab gibi dönüp durmaya bafllad. Dalgalar n aras ndan süzülerek gelip kauçuk tekneye sald r yorlar, gagalar yla Neil in kolundaki aç k yaralara hamleler yap yorlard. Dr. Barbara onlar megafonla kovalarken boydan boya umutla göz gezdirdi i k y da düflmanca düzenlenmifl bir kabul partisini gösteren belirtiler ar yordu. Karfl konuldukça güçlenen bu kad n görmezden gelindi inde hep düfl k r kl na u rard ve yaygarac kufllardan oluflan bu dinleyici kitlesiyle idare etmek zorunda kalabilece inin fark ndayd. Botun bordas n n dalgalara çarpmas yla ç kan monoton ses Neil in midesini buland rm flt. Botun kenar ndan d flar ya kustu ve Dr. Barbara n n saplant s yulafl kahvalt dan birkaç yulaf tanesi kald ya l bordan n üzerinde. Musallat olan bir sümsük kuflunu kovalarken bu protesto yolculu una niçin kat ld n düflündü. Görmeye gizliden gizliye can att bir nükleer deneme filan olmad gibi, albatros da yoktu burada. Neil! Karaya ç k nca iyilefleceksin. Dr. Barbara a z ndaki balgam eliyle sildi. Dayanmaya çal fl ben de senin kadar gerginim. Gergin de ilim ben. Albatroslar nerde? Burdalar Neil. Frans zlar n onlar katletmedi inden eminim. E er albatros yoksa gidecek miyiz? Albatroslar daima vard r. Dr. Barbara çatlak dudaklar nda gururlu bir gülümsemeyle Neil in bafl n omzuna dayad. Rengi solmufl saçlar uzun aln n n gerisine do ru yatm flt ; kötücül, vicdans z Frans zlara o ilkeli kafllar n göstermeye kararl ym fl gibi. yi bakarsan onlar görebilirsin. fiimdi, toparlan. Bu karaya ç k fl sahnesini bir daha filme çekemeyiz. 14
Neil bezgin bir halde torbay çekifltirdi. Gerçekten doktor, kendimi hasta hissediyorum. Radyasyon zehirlenmesi olabilir... Evet, pekâlâ mümkündür. Eniwetok ve Mururoa hakk nda söylenen tek fley bu. Nükleer adalar düflleyen bir tek kifliye bile rastlamad m. Atom bombas n kurtaral m... Neil Dempsey i kurtaral m. Neil kad n n ona tokat atmas na ses ç karmad. Dr. Barbara Neil i her seferinde yumuflat p etkisiz hale getirecek tarzda, otoriter o- kul müdiresinden müflfik anneye geçiverirdi birdenbire. Kad n Neil in gözlerinin içine bakarak, sanki onun iflleyen organlar n n sürekli bir envanterini ç kar yormufl gibi idrar n muayene ederek onu her zaman etkiliyordu; as l amac ne olursa olsun, on alt yafl ndaki birinin libidosuna, güçlükle karfl konulabilecek, hesapl bir hitapt bu. Bir keresinde, Barbara difllerinin aras nda bir tatl patates dilimiyle, teknenin mutfa nda ona flakayla sar ld nda kad n n karfl - s nda ç r lç plak soyunmak gelmiflti içinden. Neil, filmi bafllatmaya haz rlan. Frans zlar n kokusunu duyuyorum... Neil kameray su geçirmeyen kutusundan ç kard. Kimo motoru durdurmufltu ve dalgalar n hareketiyle k y ya, siyah volkanik küllerden oluflmufl bir kumsal n ötesinde palmiyelerin s k bir çit gibi yükseldi i sahile do ru gidiyorlard. Dr. Barbara rüzgârl n bir tarafa att ve botun içinde aya a kalk p bacaklar n açarak durdu; o- muzlar dikilmiflti ve sar saçlar bir savafl bayra gibi dalgalan yordu rüzgârda. Dr. Barbara y yak n çekim filme almak Neil in her zamanki gibi hofluna gitti. Vizörden onun yüzündeki günefl yaralar n görüyordu, ve slak pamuklu gömle inin alt ndan kabar kl görünen sol meme ucunu; gazetelerin televizyon eklerine ya da Quick in ve Paris-Match in kapaklar na pek uygun, dikkat çekici bir görüntüydü bu. Gelen bir dalga onlar s rt ndan indirirken botun kenar na dayanarak dengesini sa lad ve Dr. Barbara n n ma rur burnuna, kararl dudaklar na zum yaparken onun yirmi y l önce Edinburgh da bir t p ö rencisiyken güzel mi yoksa s radan m oldu unu düflündü. 15
Adan n bol bol filmini çek, dedi kad n, y ld z ve senaryo yazar oldu u filmi bu kez de yöneterek. Ve mümkün oldu unca çok kufl çek. Albatros yok. Yaln zca flu sümsük kufllar. Sen sadece kufllar çek her türlü kuflu. Aman Tanr m... Neil uyuflmufl parmaklar n emdi ve el yordam yla Japon mal kameran n küçücük kumanda dü melerini aran p durdu. Dr. Barbara onu kadrosuna katt nda Hawaii Üniversitesi nin filmcilik okulunda part-time projeksiyoncu olarak çal fl yordu ve Neil ne kadar tersini savunsa da kad n hemen onun yetenekli bir sinema foto rafç s oldu u kan s na varm flt. Neyse ki, kamera, fokus ayar n kendili inden yapt ve Neil Saint- Esprit nin bir panoramas n çekmeye bafllad. Bu atol, bir kum y nlar ve mercan adac klar zinciriydi; batm fl bir volkanik kraterin befl mil çap ndaki bir lagünü çevreleyen s rtlar yd. Adalar n en büyü ü lagünün güneybat s nda yer alan ve üstünde, zirvesi k y dan yüz yirmi metre yükseklikte kayal k bir kütle bulunan, ormanlardan ve s k bitkilerden oluflan bir hilaldi. Neil tehdit alt ndaki deniz kufllar n, o koca okyanus gezginlerini ararken kameray çevirip yamaçlarda gezindi. Mavi lavlar n oluflturdu u yivli travartenler, binlerce y l önce ölmüfl bir da n, aç k mezar nda do rulup oturan bir kadavray and ran, gö e yaslanm fl cesedine benziyordu. natç bir bitki örtüsü aç k krater bacalar na, bir dizi yüksek mezar süsleyen canl çelenkler gibi tutunmufltu. Henüz görünürde hiçbir albatros yoktu; ama zirvede, kablolar afla da orman örtüsünün içine dalan çelik bir kule duruyordu. Kulenin ince kafesi nükleer bir cihaz tafl yamayacak kadar zay ft ; Neil bunun eski bir radyo dire i oldu unu düflündü. K y ya do ru son dalgayla yükseldiklerinde Neil kameray kuleye sabitledi, onun kat ve dimdik duruflunun neredeyse a z na gelen midesini bast raca n ummufltu. Atom denemelerinin film görüntülerini gözünün önüne getirerek, dire in tepesinde, güneflten bile daha s cak bir plazma topu ç kararak patlayacak bir bomba düflledi. Dr. Barbara n n albatroslara karfl o büyük tutkusuna karfl n, nükleer deneme sahas onun imgelemini daha büyük bir güçle çekiyordu. Saint-Esprit de henüz hiçbir bomba patlamam flt ama bu atol, Eniwetok, Mururoa ve Bikini gibi k yameti gösteren bir örnek, hiçbir moratoryu- 16