ZORLU ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. NİN 01.01. 31.12.2008 HESAP DÖNEMİNE AİT KONSOLİDE MALİ TABLOLAR VE BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU
NİN 31.12.2008 HESAP DÖNEMİNE AİT BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Yönetim Kurulu na 1. Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. nin ( Şirket ) 31.12.2008 tarihi itibariyle düzenlenmiş ekte yer alan konsolide bilançosunu, aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide gelir tablosunu, konsolide özsermaye değişim tablosunu ve konsolide nakit akım tablosunu, önemli muhasebe politikalarının özetini ve dipnotları Sermaye Piyasası Kurulu nun ( SPK ) yayımladığı denetim ilke ve kurallarına göre denetlemiş bulunuyoruz. Finansal Tablolarla İlgili Olarak İşletme Yönetiminin Sorumluluğu 2. Şirket yönetimi finansal tabloların Sermaye Piyasası Kurulu nca yayımlanan finansal raporlama standartlarına göre hazırlanması ve dürüst bir şekilde sunumundan sorumludur. Bu sorumluluk, konsolide finansal tabloların hata ve/veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermeyecek biçimde hazırlanarak, gerçeği dürüst bir şekilde yansıtmasını sağlamak amacıyla gerekli iç kontrol sisteminin tasarlanmasını, uygulanmasını ve devam ettirilmesini, koşulların gerektirdiği muhasebe tahminlerinin yapılmasını ve uygun muhasebe politikalarının seçilmesini içermektedir. Bağımsız Denetim Kuruluşunun Sorumluluğu 3. Bizim sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime dayanarak bu konsolide finansal tablolar hakkında görüş bildirmektir. Bağımsız denetimimiz, Sermaye Piyasası Kurulu nca yayımlanan bağımsız denetim standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu standartlar, etik ilkelere uyulmasını ve bağımsız denetimin, konsolide finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir. Bağımsız denetimimiz, konsolide finansal tablolardaki tutarlar ve dipnotlar ile ilgili bağımsız denetim kanıtı toplamak amacıyla, bağımsız denetim tekniklerinin kullanılmasını içermektedir. Bağımsız denetim tekniklerinin seçimi, finansal tabloların hata ve/veya hileden ve usulsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususu da dahil olmak üzere önemli yanlışlık içerip içermediğine dair risk değerlendirmesini de kapsayacak şekilde, mesleki kanaatimize göre yapılmıştır. Bu risk değerlendirmesinde, grubun iç kontrol sistemi göz önünde bulundurulmuştur. Ancak, amacımız iç kontrol sisteminin etkinliği hakkında görüş vermek değil, bağımsız denetim tekniklerini koşullara uygun olarak tasarlamak amacıyla, işletme yönetimi tarafından hazırlanan konsolide finansal tablolar ile iç kontrol sistemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bağımsız denetimimiz, ayrıca işletme yönetimi tarafından benimsenen muhasebe politikaları ile yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve finansal tabloların bir bütün olarak sunumunun uygunluğunun değerlendirilmesini içermektedir. Bağımsız denetim sırasında temin ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulmasına yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz.
Görüş 4. Görüşümüze göre, Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. nin 31.12.2008 tarihi itibariyle konsolide finansal durumunu, aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide finansal performansını ve konsolide nakit akımlarını, Sermaye Piyasası Kurulu nca yayımlanan finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmaktadır. Görüşümüzü şartlandırmamakla berbaber aşağıdaki hususa dikkatinizi çekmekteyiz: 31.12.2008 itibariyle, Grup un özkaynakları eksi 365.221 TL olmuştur. Şirket, 23.12.2008 tarihinde alınan Yönetim Kurulu Kararı na istinaden sermaye tavanını 190.000.000 TL den 500.000.000 TL ye çıkarmaya karar vermiştir. Rapor tarihi itibariyle sermaye artırımı için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı na müracat edilmiş olup gerekli izin ve onaylar beklenmektedir. Şirket in %43,2 ortağı olan Zorlu Holding A.Ş. ne 31.12.2008 itibariyle Uzun vadeli diğer borçlar hesabında 524.441.122 TL borcu bulunmaktadır. Gerekli izinlerin alınmasını takiben Zorlu Holding A.Ş. ve grup şirketlerinin sermaye payları bu avans tutarından transfer yolu ile karşılanacaktır. ENGİN Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebecilik Mali Müşavirlik A.Ş. Member Firm of GRANT THORNTON International Emre Halit Sorumlu Ortak Başdenetçi İstanbul, 09.04.2009 Abide-i Hürriyet Caddesi Bolkan Center No:285 Kat:2 34381 Şişli İstanbul
ZORLU ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM ANONİM ŞİRKETİ KONSOLİDE MALİ TABLOLAR VE DİPNOTLAR İÇİNDEKİLER SAYFA KONSOLİDE BİLANÇOLAR. 1-2 KONSOLİDE GELİR TABLOLARI 3 KONSOLİDE ÖZKAYNAK DEĞİŞİM TABLOLARI 4 KONSOLİDE NAKİT AKIM TABLOLARI. 5 DİPNOT 1 ŞİRKET İN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU... 6-9 DİPNOT 2 FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR... 10-18 DİPNOT 3 İŞLETME BİRLEŞMELERİ... 19 DİPNOT 4 BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA... 19-21 DİPNOT 5 NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ... 21 DİPNOT 6 FİNANSAL YATIRIMLAR... 21-23 DİPNOT 7 FİNANSAL BORÇLAR... 24-25 DİPNOT 8 TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR... 26-27 DİPNOT 9 DİĞER ALACAK VE BORÇLAR... 27-28 DİPNOT 10 STOKLAR... 28 DİPNOT 11 ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME VARLIKLARI... 29 DİPNOT 12 MADDİ DURAN VARLIKLAR... 30-31 DİPNOT 13 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR... 32 DİPNOT 14 DEVLET TEŞVİK VE YARDIMLARI... 33 DİPNOT 15 KARŞILIKLAR, KOŞULLU VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER... 33-34 DİPNOT 16 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI... 34-35 DİPNOT 17 DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER... 35 DİPNOT 18 ÖZKAYNAKLAR... 36-37 DİPNOT 19 SATIŞ GELİRLERİ... 38 DİPNOT 20 PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ, GENEL YÖNETİM GİDERLERİ.. 38 DİPNOT 21 NİTELİKLERİNE GÖRE GİDERLER... 38 DİPNOT 22 DİĞER FAALİYETLERDEN GELİR/ GİDERLER... 39 DİPNOT 23 FİNANSAL GELİRLER... 39 DİPNOT 24 FİNANSAL GİDERLER... 39 DİPNOT 25 VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ... 40-42 DİPNOT 26 HİSSE BAŞINA KAZANÇ / KAYIP... 42 DİPNOT 27 İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI... 42-44 DİPNOT 28 FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ 44-52 DİPNOT 29 BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR... 53 DİPNOT 30 EK NAKİT AKIM BİLGİLERİ... 53
1 31.12.2008 VE 31.12.2007 TARİHLERİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇOLAR (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ("TL") olarak ifade edilmiştir.) Bağımsız denetimden geçmiş Bağımsız denetimden geçmiş Dipnot referansları 31.12.2008 31.12.2007 VARLIKLAR Dönen varlıklar Nakit ve nakit benzerleri 5 7.574.420 10.467.920 Finansal yatırımlar 6 -- 16.305.800 Ticari alacaklar 8 122.447.143 26.587.196 Diğer alacaklar 9 16.203.855 3.757.822 Stoklar 10 39.181.763 31.753.719 Diğer dönen varlıklar 17 132.648.349 58.117.094 Toplam dönen varlıklar 318.055.530 146.989.551 Duran varlıklar Finansal yatırımlar 6 7.640.163 5.782.620 Araştırma ve değerlendirme varlıkları 11 22.426.294 18.743.173 Maddi duran varlıklar 12 1.577.992.280 863.366.953 Maddi olmayan duran varlıklar 13 636.295.914 42.545.553 Ertelenen vergi varlıkları 25 30.653.792 55.676.482 Diğer duran varlıklar -- 108.428 Toplam duran varlıklar 2.275.008.443 986.223.209 TOPLAM VARLIKLAR 2.593.063.973 1.133.212.760 İlişikteki dipnotlar bu konsolide mali tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.
2 31.12.2008 VE 31.12.2007 TARİHLERİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇOLAR (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ("TL") olarak ifade edilmiştir.) Bağımsız denetimden geçmiş Bağımsız denetimden geçmiş Dipnot referansları 31.12.2008 31.12.2007 KAYNAKLAR Kısa vadeli yükümlülükler Finansal borçlar 7 337.768.375 248.320.274 Ticari borçlar 8 147.368.864 70.368.727 Diğer borçlar 9 8.286.793 286.365.289 Dönem karı vergi yükümlülüğü 25 9.388.667 916.416 Borç karşılıkları 15 2.723.267 10.080.481 Diğer kısa vadeli yükümlülükler 17 4.455.278 2.016.764 Toplam kısa vadeli yükümlülükler 509.991.244 618.067.951 Uzun vadeli yükümlülükler Finansal borçlar 7 1.458.786.959 137.297.075 Ticari borçlar 8 56.088.896 -- Diğer borçlar 9 527.337.555 668.879 Kıdem tazminatı karşılığı 16 2.388.269 1.366.011 Ertelenen vergi yükümlülüğü 25 38.836.271 58.039.462 Toplam uzun vadeli yükümlülükler 2.083.437.950 197.371.427 ÖZKAYNAKLAR Ana ortaklığa ait özkaynaklar Ödenmiş sermaye 18.a 81.665.350 81.665.350 Sermaye düzeltmesi farkları 18.b 102.574.571 102.574.571 Yabancı para çevrim farkları 18.c (28.587.964) (728.329) Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler 18.d 3.524.345 2.877.974 Geçmiş yıllar karı 18.e 95.257.104 96.544.182 Net dönem zararı (336.254.313) (9.553.735) Azınlık payları 81.455.686 44.393.369 Toplam özkaynaklar (365.221) 317.773.382 TOPLAM KAYNAKLAR 2.593.063.973 1.133.212.760 İlişikteki dipnotlar bu konsolide mali tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.
3 31.12.2008 VE 2007 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT KONSOLİDE GELİR TABLOLARI (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ("TL") olarak ifade edilmiştir.) Dipnot referansları Bağımsız denetimden geçmiş 31.12.2008 Bağımsız denetimden geçmiş 31.12.2007 Sürdürülen faaliyetler Satış gelirleri 19 667.025.699 469.773.920 Satışların maliyeti (-) (548.700.960) (399.686.781) Brüt kar 118.324.739 70.087.139 Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri (-) 20 (12.235.970) (12.687.748) Genel yönetim giderleri (-) 20 (59.436.482) (46.997.155) Diğer faaliyet gelirleri 22 3.411.380 3.806.609 Diğer faaliyet giderleri (-) 22 (12.410.847) (24.731.799) Faaliyet karı (zararı) 37.652.820 (10.522.954) Finansal gelirler 23 484.066.838 87.854.964 Finansal giderler (-) 24 (768.253.927) (64.964.909) Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı (zararı) (246.534.269) 12.367.101 Sürdürülen faaliyetler vergi gideri Dönem vergi gideri (-) 25 (21.860.669) (7.838.673) Ertelenmiş vergi gideri 25 (6.238.520) (2.207.482) Sürdürülen faaliyetler dönem karı (zararı) (274.633.458) 2.320.946 Dönem kar (zararının) dağılımı Azınlık payları 61.620.855 11.874.681 Ana ortaklık payları (336.254.313) (9.553.735) Net dönem karı (zararı) (274.633.458) 2.320.946 Hisse başına kazanç (kayıp) - TL 26 (0,03) 0,00 İlişikteki dipnotlar bu konsolide mali tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.
4 31.12.2008 VE 2007 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT KONSOLİDE ÖZKAYNAK DEĞİŞİM TABLOLARI (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ("TL") olarak ifade edilmiştir.) Sermaye Sermaye düzeltmesi farkları Yabancı para çevirim farkları Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler Geçmiş yıllar kar/zararı Net dönem karı / zararı Azınlık payları Toplam kaynaklar 01.01.2007 bakiye 81.665.350 102.574.571 -- 2.515.199 145.168.033 (46.143.724) 18.010.571 303.790.000 Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler -- -- -- 362.775 (362.775) -- -- -- Yabancı para çevrim farkları -- -- (406.977) -- -- -- (462.267) (869.244) Geçmiş yıllar kar/zararına transfer -- -- -- -- (46.143.724) 46.143.724 -- -- 01.01.2007 itibariyle konsolidasyon kapsamına dahil edilen bağlı ortaklıklar -- -- (321.352) -- (2.117.352) -- 1.670.384 (768.320) Ana ortaklık dışı paylardaki nakit sermaye artışı -- -- -- -- -- -- 13.300.000 13.300.000 Net dönem karı -- -- -- -- -- (9.553.735) 11.874.681 2.320.946 31.12.2007 bakiye 81.665.350 102.574.571 (728.329) 2.877.974 96.544.182 (9.553.735) 44.393.369 317.773.382 Ana ortaklık dışı paylardaki nakit sermaye artışı -- -- -- -- -- -- 911.250 911.250 Ana ortaklık dışı paylardaki değişim -- -- -- -- 8.913.028 -- (8.913.028) -- Yabancı para çevrim farkları -- -- (27.859.635) -- -- -- (16.556.760) (44.416.395) Geçmiş yıllar kar/zararına transfer -- -- -- -- (9.553.735) 9.553.735 -- -- Kardan ayrılmış kısıtlanmış yasal yedeklere transfer -- -- -- 646.371 (646.371) -- -- -- Net dönem zararı -- -- -- -- -- (336.254.313) 61.620.855 (274.633.458) 31.12.2008 bakiye 81.665.350 102.574.571 (28.587.964) 3.524.345 95.257.104 (336.254.313) 81.455.686 (365.221) İlişikteki dipnotlar bu konsolide mali tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.
5 31.12.2008 VE 2007 TARİHLERİNDE SONA EREN YILLARA AİT KONSOLİDE NAKİT AKIM TABLOLARI (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası ("TL") olarak ifade edilmiştir.) Bağımsız denetimden geçmiş Bağımsız denetimden geçmiş FAALİYETLERDEN DOĞAN NAKİT AKIMLARI Dipnot referansları 31.12.2008 31.12.2007 Vergi öncesi kar (zarar) (246.534.269) 12.367.101 Vergi öncesi kar ile faaliyetlerden doğan net nakit akımlarının mutabakatı için yapılan düzeltmeler 30 140.970.511 80.455.275 Faaliyetlerle ilgili varlık ve borçlardaki değişim öncesi faaliyet geliri (gideri) (105.563.758) 92.822.376 Ticari alacaklardaki değişim (95.859.947) 17.481.365 Stoklardaki değişim (7.624.052) (6.769.665) Diğer alacaklar (12.446.033) (2.703.290) Diğer varlıklar (74.422.827) (44.820.896) Ticari borçlardaki değişim 133.089.033 25.052.305 Diğer borçlar 248.590.180 214.531.242 Diğer yükümlülükler 2.438.514 (3.418.645) Dönem karı vergi yükümlülüğü (13.388.418) (9.541.079) Ödenen kıdem tazminatları 16 (375.375) (239.416) Faaliyetlerden elde edilen net nakit akımları 74.437.317 282.394.297 Yatırım faaliyetlerindeki nakit akımları Konsolidasyona dahil edilen bağlı ortaklık etkisi -- 1.670.384 Kapanan kuyu maliyetleri 11 2.760.617 18.057.232 Maddi duran varlık alımları 12 (735.834.964) (246.188.954) Maddi duran varlık satışından elde edilen nakit girişi 414.671 218.757 Maddi olmayan duran varlık alımları 13 (602.978.076) (16.970.780) Araştırma ve değerlendirme varlıkları 11 (8.376.347) (13.403.751) Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan net nakit çıkışları (1.344.014.099) (256.617.112) Finansal faaliyetlerdeki nakit akımları Finansal yatırımlardaki artış 14.448.257 (20.746.927) Ana ortaklık dışı paylardaki nakit sermaye artışı 911.250 13.300.000 Alınan banka kredileri 1.732.295.642 138.419.899 Ödenen banka kredileri (382.436.937) (113.317.884) Ödenen faiz (42.786.280) (34.167.457) Alınan faiz 3.068.524 2.457.233 Finansal faaliyetlerden kaynaklanan net nakit akımları 1.325.500.456 (14.055.136) Yabancı para çevrim farkları (58.488.687) (1.559.228) Nakit ve nakit benzerlerindeki değişim (2.565.013) 10.162.821 01 Ocak itibariyle nakit ve nakit benzerleri 5 10.139.433 305.099 31 Aralık itibariyle nakit ve nakit benzerleri 5 7.574.420 10.467.920 İlişikteki dipnotlar bu konsolide mali tabloların ayrılmaz parçasını oluşturur.
6 DİPNOT 1 ŞİRKET İN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU Zorlu Enerji Elektrik Üretim Anonim Şirketi ( Zorlu Enerji veya Şirket ), bağlı ortaklıkları ve iştirakleri ( Grup ), ağırlıklı olarak elektrik ve doğal gaz üretim ve ticareti ile ilgili faaliyetleri yürütmektedir. Şirket, Sermaye Piyasası Kurulu na ( SPK ) kayıtlıdır ve hisseleri 2000 yılından beri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda ( İMKB ) işlem görmektedir. 31 Aralık 2008 itibariyle, Şirket in hisselerinin çoğunluğunu elinde bulunduran hissedarlar ve hisse oranları aşağıdaki gibidir: Pay % Zorlu Holding A.Ş. 43,2 Korteks Mensucat Sanayi ve Ticaret A.Ş. 17,5 Halka açık 29,4 Diğer 9,9 Şirket in genel müdürlüğü, Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi, Pembe Caddesi, No:13 Bursa, Türkiye dedir. Zorlu Enerji Grubu na dahil şirketlerin faaliyet konuları ve faaliyet gösterdikleri ülkeler aşağıda sunulmuştur: Şirket Faaliyet konusu Ülke Elektrik, buhar üretimi ve bakım hizmetleri grubu ( Elektrik Grubu ) Zorlu Enerji Elektrik Üretim Anonim Şirketi Elektrik ve buhar üretimi Türkiye Zorlu Doğal Elektrik Üretimi A.Ş. Elektrik üretimi Türkiye Zorlu O/M Enerji Tesisleri İşletme ve Bakım Hizmetleri A.Ş. Enerji tesisi bakım hizmetleri Türkiye Zorlu Endüstriyel ve Enerji Tesisleri İnşaat Ticaret A.Ş. Enerji tesis inşaat hizmetleri Türkiye Zorlu Elektrik Enerjisi İthalat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş. Elektrik alımı ve satışı Türkiye Rosmiks International B.V. Finansal hizmetler Hollanda Rosmiks LLC Elektrik üretimi Rusya ICFS International LLC Finansal hizmetler ABD Rotor Elektrik Üretim A.Ş. Elektrik üretimi Türkiye Zorlu Hidroelektrik Enerji Üretim A.Ş. Elektrik üretimi Türkiye Zorlu Jeotermal Elektrik Üretim A.Ş. Elektrik üretimi Türkiye Bundoran Financial Corporation Finansal hizmetler BVI Doğal gaz arama, çıkarma ve dağıtım hizmetleri ( Doğal gaz Grubu ) Amity Oil International Pty. Ltd. Doğal gaz arama ve çıkarma Türkiye Zorlu Petrogas, Petrol, Gaz, Petrokimya Ürünleri İnşaat Sanayii ve Ticaret A.Ş. Doğal gaz arama ve çıkarma Türkiye Trakya Bölgesi Doğalgaz Dağıtım A.Ş. Doğal gaz dağıtımı Türkiye Gazdaş Gaziantep Doğalgaz Dağıtım A.Ş. Doğal gaz dağıtımı Türkiye Zorlu Doğalgaz İthalat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş. Doğal gaz alımı ve satışı Türkiye 31.12.2008 tarihi itibariyle Grup un bünyesinde istihdam edilen personel sayısı 891 dir (31.12.2007: 537). 01 Ocak 31 Aralık 2008 hesap dönemine ait konsolide finansal tablolar, 09.04.2009 tarihli Yönetim Kurulu toplantısında onaylanmıştır. Söz konusu konsolide finansal tablolar Genel Kurul da onaylanması sonucu kesinleşecektir. 100,0
7 1.1. ELEKTRİK GRUBU Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. Zorlu Enerji 1993 yılında kurulmuş olup faaliyet konusu elektrik enerjisi ve buhar üretmektir. Şirket in dört doğal gaz kombine çevrim ve iki kojenerasyon elektrik santrallerine ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir: Bölge Elektrik santrali tipi Lisans verilme tarihi Lisans süresi Buhar üretim kapasitesi Elektrik üretimi / Güç Yıllık üretim kapasitesi KW saat Bursa Doğal gaz 07.09.2004 25 yıl -- 90,0 MW 756.864.000 Ankara Doğal gaz 07.09.2004 25 yıl -- 50,3 MW 423.003.000 Kayseri Doğal gaz 07.09.2004 25 yıl -- 188,5 MW 1.585.210.000 Kırklareli Doğal gaz 07.09.2004 25 yıl 162 t/s 65,7 MW 552.511.000 Kayseri Doğal gaz 20.04.2006 30 yıl 15 t/s 7,2 MW 60.549.000 Yalova Doğal gaz 21.07.2005 15 yıl 30 t/s 15,9 MW 133.713.000 Toplam 207 t/s 417,6 MW 3.511.850.000 Şirket, üretiminin %74 ünü Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.'nin ( TEDAŞ ) Dengeleme ve Uzlaştırma Sistemi ne, %16 sını Zorlu grup şirketlerine (dipnot 27.d) ve geri kalan %10 unu grup dışına satmaktadır. Zorlu Enerji nin henüz yatırım aşamasına geçmemiş Denizli de 127,8 MW ve Muğla da 82,5 MW olmak üzere EPDK dan 20 Haziran 2007 tarihinde 49 yıllığına temin edilen iki Hidroelektrik Santrali lisansı bulunmaktadır. Zorlu Doğal Elektrik Üretimi A.Ş. ( Zorlu Doğal Elektrik ) Zorlu Doğal Elektrik, enerji, buhar ve ısı ihtiyacını karşılamak üzere hidroelektrik ve jeotermal santralleri başta olmak üzere her türlü yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretim tesisleri kurmak amacıyla 2008 yılında kurulmuştur. Grup, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.'ne ait Tercan, Kuzgun, Mercan, İkizdere, Çıldır, Beyköy ve Ataköy Hidroelektrik santralleri ile Denizli Jeotermal santralinin 30 yıl süre ile "işletme hakkının verilmesi" ve Engil Gaz Türbinleri santralinin satış yöntemi ile özelleştirilmesine ilişkin olarak 05 Mart 2008 tarihinde açık arttırma yöntemiyle yapılan ihaleyi 510 milyon Amerikan Doları teklif vererek kazanmış, Özelleştirme Yüksek Kurulu aşağıda sunulan enerji santrallerinin devirleri ve satışını 07.05.2008 tarihinde onaylamıştır. 01.09.2008 tarihinde imzalanan anlaşma neticesinde ihale bedelinin tamamı nakden ödenmiştir. Bölge Elektrik santrali tipi Lisans verileme tarihi Lisans süresi Elektrik üretimi / Güç Yıllık üretim kapasitesi KW saat Van Motorin 21.08.2008 49 yıl 15,0 MW 2.300.000 Denizli Jeotermal 21.08.2008 29 yıl 15,0 MW 83.000.000 Tokat Hidroelektrik 21.08.2008 30 yıl 5,5 MW 8.000.000 Eskişehir Hidroelektrik 21.08.2008 30 yıl 16,8 MW 59.000.000 Kars Hidroelektrik 21.08.2008 30 yıl 15,4 MW 46.800.000 Rize Hidroelektrik 21.08.2008 30 yıl 18,6 MW 109.000.000 Erzurum Hidroelektrik 21.08.2008 30 yıl 20,9 MW 24.000.000 Tunceli Hidroelektrik 21.08.2008 30 yıl 20,4 MW 85.000.000 Erzincan Hidroelektrik 21.08.2008 30 yıl 15,0 MW 45.000.000 Toplam 142,6 MW 462.100.000 Denizli ili Şarayköy ilçesi üretim lisansı 21 Ağustos 2008 tarihli EPDK kararı ile 01 Eylül 2008 tarihinden geçerli olmak üzere 29 yıl 3 ay 17 gündür.
8 Zorlu O/M Enerji Tesisleri İşletme ve Bakım Hizmetleri A.Ş. ( Zorlu O/M ) Zorlu O/M 2000 yılında kurulmuş olup Grup un tüm enerji santralleri ile Türkiye de ve Yunanistan da üçüncü şahıslara ait sekiz adet enerji santraline uzun dönemli işletme ve bakım hizmetleri sağlamaktadır. Türkiye, Yunanistan, Kuveyt ve Hindistan da bulunan enerji santrallerine montaj, devreye alma tadilat ve kısa dönemli bakım hizmetleri vermektedir. Ayrıca Grup un Rusya ve Pakistan da yatırım aşamasında bulunan enerji santrallerinin işletme ve bakım hizmetlerini üstlenmiştir. Zorlu Endüstriyel ve Enerji Tesisleri İnşaat Ticaret A.Ş. ( Zorlu Endüstriyel ) Endüstri ve enerji tesis projeleri geliştirmek, uygulamak ve finansal destek sağlamak amacıyla 2000 yılında faaliyete geçmiş olup Grup un Lüleburgaz ve Rusya da kurulan ve İsrail de kurulacak olan çevrim santrallerinin EPC (Anahtar teslimi inşaat ve montaj) sorumluluğunu ayrıca 2008 yılında Osmaniye de ve Pakistan da kurulmakta olan Rüzgar Santrallerinin anahtar teslim kurulumunu üstlenmiştir. Zorlu Endüstriyel in 14.06.2007 tarihinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ndan ( EPDK ) temin ettiği Yapım ve Hizmet Sertifikası Lisansı nın süresi 10 yıldır. Zorlu Elektrik Enerji İthalat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş. ( Zorlu Elektrik ) Zorlu Elektrik, elektrik enerjisinin yurt içinden ve serbest bölgelerden satın alınarak, yurt içinde toptan veya doğrudan satışı ya da yurt dışı ülkelere ihraç edilmesi amacıyla 2003 yılında kurulmuş olup 23.10.2003 tarihinde EPDK dan temin ettiği Toptan Satış Lisansı nın süresi 10 yıldır. Rosmiks International B.V. ( Rosmiks BV ) 2006 yılında Hollanda da kurulan Rosmiks BV, Rusya da yatırım aşamasında bulunan iki adet 340 MW gücünde elektrik ve 2.500.000 Gcal/yıl ısı üretebilen enerji santral projelerinin finansmanını sağlamak amacıyla kurulmuştur. Rosmiks LLC nin %100 üne sahiptir. Rosmiks LLC Rosmiks LLC, iki adet 340 MW gücünde elektrik ve 2.500.000 Gcal/yıl ısı üreten, Rusya da bulunan Kozukhovo ve Tereskhova bölgelerinde enerji santral projelerini gerçekleştirmek amacıyla Rusya da kurulmuştur. Rosmiks LLC 2009 yılında projelerini tamamlayıp enerji santrallerini faaliyete başlamasını planlamaktadır. ICFS International LLC ( ICFS ) 2005 yılında Amerika Birleşik Devletleri nde kurulan ICFS, Hollanda da faaliyet gösteren Rosmiks BV nin %100 üne sahiptir. Rotor Elektrik Üretim A.Ş. ( Rotor ) Rotor, rüzgar enerjisi santralleri kurmak amacıyla kurulmuş ve 2007 yılında Zorlu Enerji Grubu bünyesine dahil edilmiştir. Rotor EPDK dan 19 Aralık 2003 tarihinde 30 yıllığına temin edilen Osmaniye ilinde 135 MW gücünde Rüzgar Enerji Santrali lisansını temin etmiştir. 2008 yılının Temmuz ayında inşaat işleri başlanmış olup, proje 2009 yılının Eylül ayında tamamlanması planlanmaktadır. 54 adet 2,5 MW gücündeki rüzgar enerjisi türbinleri General Electric den temin edilmektedir. Rotor un ayrıca Osmaniye ilinin iki ayrı bölgesinde 50 MW ve 60 MW kurulu güce sahip rüzgar enerjisine dayalı elektrik üretim tesisleri kurmak ve bu tesislerde 05 Ağustos 2008 tarihinden itibaren 25 yıl süre ile elektrik üretmek için lisansları bulunmaktadır. Zorlu Hidroelektrik Enerji Üretim A.Ş. ( Zorlu Hidroelektrik ) Zorlu Hidroelektrik, Hidroelektrik santralleri ve her türlü yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretim tesisleri kurmak ve bu tesislerde üretilen enerjiyi satmak üzere 2007 yılında kurulmuştur.
9 Zorlu Jeotermal Elektrik Üretim A.Ş. ( Zorlu Jeotermal ) Zorlu Jeotermal Haziran 2008 tarihinde kurulmuş olup faaliyet konusu her türlü enerji, buhar ve ısı ihtiyacını karşılamak üzere proje geliştirmek, fizibilite hazırlayarak her türlü yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretim tesisleri kurmak ve bu tesislerde üretilen enerjiyi satmaktır. 1.2. DOĞAL GAZ GRUBU Amity Oil International Pty. Ltd. ( Amity Oil ) Amity Oil Trakya'da, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı ( TPAO ) ile ortaklaşa (%50-%50) sahibi olduğu ruhsat bölgelerinde 4 adet arama, 1 adet işletme ve %100 sahibi olduğu iki adet ruhsat bölgelerinde doğal gaz arama ve üretim faaliyetleri gerçekleştirmektedir. Amity Oil in TPAO ile ortaklaşa sahibi olduğu I numaralı Marmara Petrol Bölgesi arama ve işletme ruhsat bölgelerinde (Göçerler, Çayırdere, Adatepe, Doğu Adatepe, Velimeşe, Batı Velimeşe) açılan 22 kuyuda ürettiği doğal gazın tamamını Trakya Doğal Gaz a satmaktadır. Diğer ortaklaşa sahip olunan Eskitaşlı, Reisdere ve %100 sahibi olunan Alpulu da bulunan kuyularda yüzey testleri yapılmakta olup rapor tarihi itibariyle üretime geçilmemiştir. Zorlu Petrogas, Petrol, Gaz, Petrokimya Ürünleri İnşaat Sanayii ve Ticaret A.Ş. ( Zorlu Petrogas ) Doğal gaz dağıtım projeleri, petrol ve petrokimya ürünleri üretim tesisleri ile petrol ve doğal gaz alım satımı faaliyetlerinde bulunmak amacıyla 2000 yılında kurulmuştur. Zorlu Petrogas ın I. numaralı Marmara Petrol Bölgesi nde 4 adet, X numaralı Siirt Petrol Bölgesi nde 1 adet, XV numaralı Konya Petrol Bölgesi nde 3 adet, XVII numaralı İzmir Petrol Bölgesi nde 3 adet ve XVIII numaralı Muğla Petrol Bölgesinde 2 adet olmak üzere toplam 13 adet doğal gaz arama ruhsatı bulunmaktadır. Trakya Bölgesi Doğalgaz Dağıtım A.Ş. ( Trakya Doğal Gaz ) Trakya Doğal Gaz 2005 yılında kurulmuş olup konut ve sanayi kuruluşlarına doğal gaz dağıtımı alanında faaliyet göstermektedir. Trakya Doğal Gaz Ağustos 2006 tarihinde kazanılan ihale sonucu Tekirdağ, Muratlı, Edirne, Kırklareli, Kavaklı, Babaeski, Lüleburgaz, Evrensekiz, Büyükkarıştıran, Misinli, Ulaş, Çerkezköy, Kapaklı, Kızılpınar, Karaağaç, Velimeşe, Veliköy'den oluşan Trakya bölgesindeki yerleşim alanlarında 25.01.2006 tarihinden itibaren 30 yıl süreyle doğal gaz dağıtım lisansını temin etmiştir. İhale sonucu ilk sekiz yıl birim hizmet ve amortisman bedeli 0 sıfır cent/kwh ve abone bağlantı bedeli 0 sıfır ABD Doları olarak belirlenmiştir. Sekizinci yıldan sonra doğal gaz satış koşulları EPDK tarafından tespit edilecektir. Gazdaş Gaziantep Doğalgaz Dağıtım A.Ş. ( Gaziantep Doğal Gaz ) 2005 yılında kurulmuş olup konut ve sanayi kuruluşlarına doğal gaz dağıtımı alanında faaliyet göstermektedir. Grup Ağustos 2005 tarihinde kazanılan ihale sonucu Gaziantep, Kilis ve Nizip'ten oluşan yerleşim yerlerine 24 Şubat 2006 tarihinden itibaren 30 yıl süreyle doğal gaz dağıtımı yapma lisansını temin etmiştir. İhale sonucu ilk sekiz yıl birim hizmet ve amortisman bedeli 0 sıfır cent/kwh ve abone bağlantı bedeli 30 otuz ABD Doları olarak belirlenmiştir. Sekizinci yıldan sonra doğal gaz satış koşulları EPDK tarafından tespit edilecektir. Zorlu Doğalgaz İthalat İhracat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş. ( Zorlu Doğal Gaz ) Zorlu Doğal Gaz, sıkıştırılmış doğal gaz ( CNG ) ve sıvılaştırılmış doğal gazın ( LNG ) yurt içinden ve yurt dışından satın alınarak yurt içinde satışı ve yurt dışı ülkelere ihraç edilmesi amacıyla 2003 yılında kurulmuştur.
10 DİPNOT 2 FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR 2.1. Sunuma ilişkin temel esaslar Sermaye Piyasası Kurumu ( SPK ), Seri: XI, No: 29 sayılı Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği, 1 Ocak 2008 tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerine ait ilk ara dönem finansal tablolardan geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir. Bu tebliğe istinaden, işletmelerin finansal tablolarını Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ( UMS/UFRS ) na göre hazırlamaları gerekmektedir. Ancak Avrupa Birliği tarafından kabul edilen UMS/UFRS nin Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu ( UMSK ) tarafından yayımlananlardan farkları Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu ( TMSK ) tarafından ilan edilinceye kadar UMS/UFRS ler uygulanacaktır. Bu kapsamda, benimsenen standartlara aykırı olmayan, TMSK tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları ( TMS/TFRS ) esas alınacaktır. SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye de faaliyette bulunan ve SPK tarafından kabul edilen muhasebe ve raporlama ilkelerine ( SPK Finansal Raporlama Standartları ) uygun finansal tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan etmiştir. Dolayısıyla finansal tablolarda, 1 Ocak 2005 tarihinden başlamak kaydıyla, UMSK tarafından yayımlanmış 29 No lu Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama standardı (UMS 29) uygulanmamıştır. Rapor tarihi itibariyle, Avrupa Birliği tarafından kabul edilen UMS/UFRS nin UMSK tarafından yayımlananlardan farkları TMSK tarafından henüz ilan edilmediğinden dolayı, ilişikteki finansal tablolar SPK Seri: XI, No: 29 sayılı tebliği çerçevesinde UMS/UFRS ye göre hazırlanmış olup finansal tablolar ve dipnotlar, SPK tarafından 14 Nisan 2008 tarihli duyuru ile uygulanması zorunlu kılınan formatlara uygun olarak sunulmuştur. 2.2. İşlevsel ve raporlama para birimi Konsolide mali tablolar ana şirketin işlevsel ve raporlama para birimi olan TL cinsinden sunulmuştur. Konsolide mali tablolar, makul değerleri ile gösterilen finansal varlık ve yükümlüklülerin dışında, tarihi maliyet esası baz alınarak hazırlanmıştır. Şirket ve Türkiye de kayıtlı olan bağlı ortaklıkları muhasebe kayıtlarını ve mali tablolarını TL cinsinden Türk Ticaret Kanunu, vergi mevzuatı ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılmış tekdüzen muhasebe planına uygun olarak hazırlamaktadır. Bakanlar Kurulu nun 2007/11963 sayılı ve 04.04.2007 tarihli Yeni Türk Lirası ve Yeni Kuruşta Yer Alan Yeni İbarelerinin Kaldırılmasına ve Uygulama Esaslarına İlişkin Karar ın yürürlüğe konulması ile Yeni Türk Lirası ve Yeni Kuruşta yer alan Yeni ibareleri 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kaldırılmıştır. Buna göre bir önceki para birimi olan Yeni Türk Lirası değerleri TL ye ve Kr'ye dönüştürülürken 1 Yeni Türk Lirası, 1 TL ye ve 1 Yeni Kuruş, 1 Kr'ye eşit tutulmaktadır. Bu sebepten 31.12.2008 tarihinde sona eren döneme ilişkin mali tablolar, karşılaştırma amacıyla kullanılacak olan bir önceki döneme ait finansal verileri de dahil olmak üzere, Şirket in fonksiyonel para birimi olan TL cinsinden gösterilmiştir. Yabancı ülkelerde yerleşik bağlı ortaklıkların muhasebe kayıtları ve yasal mali tabloları faaliyette bulundukları ülkenin para birimleri cinsinden, o ülkedeki kanun ve yönetmeliklerine uygun olarak hazırlanmış olup SPK Finansal Raporlama Standartları uyarınca doğru sunum yapılması amacıyla gerekli düzeltme ve sınıflandırmalar yansıtılarak düzeltilmiştir. Yabancı ülkelerde yerleşik bağlı ortaklıkların aktif ve pasifleri bilanço tarihindeki döviz kuru, gelir ve giderleri ortalama döviz kuru kullanılarak Türk Lirası na çevrilmiştir. Kapanış ve ortalama kur kullanımı sonucu ortaya çıkan kur farkları özkaynak içerisindeki yabancı para çevrim farkları kalemi altında takip edilmektedir. 2.3. Karşılaştırmalı bilgiler ve önceki dönem mali tabloların düzeltilmesi SPK nın XI-29 No lu Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar tebliğine uygun olarak hazırlanan cari dönem UFRS konsolide finansal tabloları ile tutarlı olabilmesi açısından, SPK nın XI-25 No lu Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ ine uygun hazırlanan geçmiş dönem karşılaştırmalı finansal bilgiler gerekli görüldüğünde yeniden sınıflandırılmıştır. Mali durum ve performans trendlerinin tespitine imkan vermek üzere, Grup un konsolide finansal tabloları önceki dönemle karşılaştırmalı hazırlanmaktadır. Grup, 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle konsolide bilançosunu 31 Aralık 2007 tarihi itibariyle hazırlanmış konsolide bilançosu ile; 31 Aralık 2008 tarihinde sona eren hesap dönemine ait konsolide gelir tablosunu 30 Aralık 2007 tarihinde sona eren hesap dönemine ait konsolide gelir tablosu ile, 1 Ocak - 31 Aralık 2008 hesap dönemine ait
11 nakit akım tablosu ve öz kaynak değişim tablolarını ise 1 Ocak - 31 Aralık 2007 hesap dönemine ait ilgili dönem konsolide mali tablolar ile karşılaştırmalı olarak düzenlemiştir. 31.12.2007 tarihinde duran varlıklar grubundaki yapılmakta olan yatırımlar adı altında muhasebeleştirilen 18.743.173 TL tutarındaki doğal gaz kuyu arama maliyetleri Araştırma ve değerlendirme varlıkları hesabında sınıflandırılmıştır. 2.4. Netleştirme / Mahsup Finansal varlıklar ve yükümlülükler, yasal olarak netleştirme hakkı var olması, net olarak ödenmesi veya tahsilinin mümkün olması veya varlığın elde edilmesi ile yükümlülüğün yerine getirilmesinin eş zamanlı olarak gerçekleşebilmesi halinde, bilançoda net değerleri ile gösterilirler. 2.5. Konsolidasyon esasları Konsolide mali tablolar, Şirket in ve bağlı ortaklıklarının aynı tarih itibariyle düzenlenen mali tablolarını içermektedir. Mali tablolarda uygulanan konsolidasyon politikaları aşağıda belirtilmiştir: Grup un doğrudan ve dolaylı toplam oy hakkı %20 nin üzerinde olmakla birlikte konsolide mali tablolar açısından önemlilik teşkil etmeyen veya önemli bir etkiye sahip olmaması nedeniyle finansal varlıklar maliyet bedelleri üzerinden varsa değer kaybı ile ilgili karşılık düşüldükten sonra konsolide mali tablolara yansıtılmıştır. Şirket, sermayesinin %50 sinden fazlasına iştirak ettiği ve / veya yönetiminde etkili bir şekilde kontrolü altında tuttuğu şirketler konsolidasyona dahil edilmiştir. Ancak Grup un doğrudan ve dolaylı toplam oy hakkı %50 nin üzerinde olmakla birlikte konsolide mali tablolar açısından önemlilik teşkil etmeyen veya önemli bir etkiye sahip olmaması nedeniyle finansal varlıklar, maliyet bedelleri üzerinden varsa değer kaybı ile ilgili karşılık düşüldükten sonra konsolide mali tablolara yansıtılarak konsolidasyon dışında tutulmuştur (dipnot 6). Konsolidasyona dahil edilen şirketlerin bilançoları ve gelir tabloları tam konsolidasyon yöntemi kullanılarak konsolide edilmiş ve aralarındaki önemli tutardaki tüm borç/alacak bakiyeleri ile alım/satım işlemleri elimine edilmiştir. İştirak tutarları ile iştirak edilen şirket özsermayeleri karşılıklı elimine edilmiş olup konsolide mali tablolarda yalnızca Şirket in sermayesi ve diğer özsermaye hesapları ile ayrı kalemde gösterilen azınlık hissedarlara ait olan özsermaye payları yansıtılmıştır. Şirket satın almaları için satın alma metodu uygulanmaktadır. Yıl içinde alınan ya da satılan bağlı ortaklıklar konsolide mali tablolara alındıkları tarihten itibaren ya da satıldıkları tarihe kadar dahil edilmişlerdir. Bilanço tarihleri itibariyle konsolidasyona tabi tutulan şirketlerin ve Zorlu Enerji ye ait doğrudan ve dolaylı oy hakları ile etkinlik oranları aşağıdaki gibidir: 31.12.2008 31.12.2007 Konsolide edilen şirket Oy hakkı Etkinlik oranı Oy hakkı Etkinlik oranı Zorlu O/M Enerji Tesisleri İşletme ve Bakım Hizmetleri A.Ş. 40,0 24,0 40,0 24,0 Zorlu Doğal Elektrik Enerji Üretim A.Ş. 99,0 97,2 -- -- Zorlu Endüstriyel ve Enerji Tesisleri İnşaat Ticaret A.Ş. 20,0 20,0 20,0 20,0 Zorlu Petrogas, Petrol, Gaz, Petrokimya Ürünleri İnşaat Sanayii ve Ticaret A.Ş. 100,0 78,2 100,0 78,2 Zorlu Elektrik Enerjisi İthalat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş. 3,0 2,2 3,0 2,2 Zorlu Doğalgaz İthalat İhracat ve Toptan Ticaret A.Ş. 3,0 2,2 3,0 2,2 Trakya Bölgesi Doğalgaz Dağıtım A.Ş. 30,0 10,2 30,0 10,2 Gazdaş Gaziantep Doğalgaz Dağıtım A.Ş. 30,0 10,2 30,0 10,2 Amity Oil International Pty. Ltd. 100,0 100,0 100,0 79,1 Rosmiks International B.V. 100,0 51,0 100,0 51,0 Rosmiks LLC 100,0 51,0 100,0 51,0 ICFS International LLC 51,0 51,0 51,0 51,0 Rotor Elektrik Üretim A.Ş. 95,0 86,1 95,0 86,1 Zorlu Hidroelektrik Enerji Üretim A.Ş. 95,0 86,1 95,0 86,1 Zorlu Jeotermal Elektrik Üretim A.Ş. 100,0 78,2 -- -- Bundoran Financial Corporation 100,0 100,0 -- --
12 Şirket, sermayesinin %50 sinden az iştirak ettiği ancak yönetiminde kontrolü altında tutması sebebiyle Zorlu O/M, Zorlu Endüstriyel, Zorlu Elektrik, Zorlu Doğal Gaz, Trakya Doğal Gaz ve Gaziantep Doğal Gaz ı konsolidasyona dahil etmiştir. 2.6. Muhasebe Politikaları ve Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar Muhasebe politikaları ve muhasebe tahminlerinde değişiklik ve hatalar olması durumunda, yapılan önemli değişiklikler ve tespit edilen önemli muhasebe hataları geriye dönük olarak uygulanır ve önceki dönem finansal tabloları yeniden düzenlenir. Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler, yalnızca bir döneme ilişkin ise, değişikliğin yapıldığı cari dönemde, gelecek dönemlere ilişkin ise, hem değişikliğin yapıldığı dönemde, hem de ileriye yönelik olarak uygulanır. 2.7 Önemli muhasebe değerlendirme, tahmin ve varsayımları Finansal tabloların hazırlanmasında Şirket yönetiminin, raporlanan varlık ve yükümlülük tutarlarını etkileyecek, bilanço tarihi itibari ile vukuu muhtemel yükümlülük ve taahhütleri ve raporlama dönemi itibariyle gelir ve gider tutarlarını belirleyen varsayımlar ve tahminler yapması gerekmektedir. Gerçekleşmiş sonuçlar tahminlerden farklı olabilmektedir. Tahminler düzenli olarak gözden geçirilmekte, gerekli düzeltmeler yapılmakta ve gerçekleştikleri dönemde gelir tablosuna yansıtılmaktadırlar. Finansal tablolara yansıtılan tutarlar üzerinde önemli derecede etkisi olabilecek yorumlar ve bilanço tarihinde var olan veya ileride gerçekleşebilecek tahminlerin esas kaynakları göz önünde bulundurularak yapılan varsayımlar ve değerlendirmeler aşağıdaki gibidir : Şüpheli alacak karşılıkları, Grup yönetiminin bilanço tarihi itibariyle varolan ancak cari ekonomik koşullar çerçevesinde tahsil edilememe riski olan alacaklara ait gelecekteki zararları karşılayacağına inandığı tutarları yansıtmaktadır. Alacakların değer düşüklüğüne uğrayıp uğramadığı değerlendirilirken ilişkili kuruluş ve anahtar müşteriler dışında kalan borçluların geçmiş performansları piyasadaki kredibiliteleri ve bilanço tarihinden finansal tabloların onaylanma tarihine kadar olan performansları ile yeniden görüşülen koşullar da dikkate alınmaktadır. Ayrıca karşılık tutarı belirlenirken bilanço tarihi itibariyle elde bulunan teminatların dışında yine finansal tabloların onaylanma tarihine kadar geçen süre zarfında edinilen teminatlar da göz önünde bulundurulmaktadır. İlgili bilanço tarihi itibariyle şüpheli alacak karşılıkları dipnot 8 de açıklanmıştır. Dava karşılıkları ayrılırken, ilgili davaların kaybedilme olasılığı ve kaybedildiği taktirde katlanılacak olan sonuçlar Grup hukuk müşavirlerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmekte ve Grup Yönetimi elindeki verileri kullanarak en iyi tahminlerini yapıp gerekli gördüğü karşılığı ayırmaktadır (dipnot 15). Dipnot 2.8 de belirtilen muhasebe politikası gereğince Doğal gaz arama / geliştirme giderleri, açılan kuyu bazında takip edilmekte ve her kuyuya ilişkin direkt arama ile edinilen arama haklarına ilişkin giderler keşfedilen rezervlerin değerlendirilmesine kadar Araştırma ve değerlendirme varlıkları hesabında aktifleştirilmekte ve yeterli miktarda rezerv olmadığına karar verildiği takdirde giderleştirilmektedir. Ticari açıdan verimli görülen rezervler değer düşüklüğü testine tabi tutulup Doğalgaz kuyu geliştirme maliyetleri hesaplarına aktarılmakta ve devam eden dönemler için her saha ve/veya kuyudan beklenen üretim süresi / rezerv miktarı esas alınarak amortisman ayrılmaktadır. Kuyudan beklenen üretim süresi / rezerv miktarı yönetimin en iyi tahminlerine dayanır, her bilanço tarihinde gözden geçirilir ve gerekirse değişiklik yapılır. Ertelenmiş vergi varlıkları gelecekte vergiye tabi kar elde etmek suretiyle geçici farklardan ve birikmiş zararlardan faydalanmanın kuvvetle muhtemel olması durumunda kaydedilmektedir. Kaydedilecek olan ertelenmiş vergi varlıkların tutarı belirlenirken gelecekte oluşabilecek olan vergilendirilebilir karlara ilişkin önemli tahminler ve değerlendirmeler yapmak gerekmektedir. Dipnot 25 de belirtildiği üzere Grup un konsolide edilen bağlı ortaklıklarının, 134.314.035 TL (31 Aralık 2007- Sıfır) tutarında taşınan vergi zararları bulunmaktadır ve bu bağlı ortaklıkların taşınan zararlardan ileride yararlanılabilecek tutarda vergilendirilebilir kar yaratma olasılığı göz önünde bulundurularak söz konusu zararlar üzerinden ertelenmiş vergi varlığı kaydedilmiştir.
13 2.8. Önemli muhasebe politikalarının özeti Konsolide mali tabloların hazırlanmasında izlenen önemli muhasebe politikaları aşağıda özetlenmiştir: Hasılat Gelirler, teslimatın gerçekleşmesi, gelir tutarının güvenli bir şekilde belirlenmesi ve işletme ile ilgili ekonomik yararların Grup a akmasının muhtemel olması üzerine alınan veya alınabilecek bedelin rayiç değeri üzerinden tahakkuk esasına göre kayıtlara alınır. Net satışlar, mal satışlarından iadeler ve satış iskontolarının düşülmesiyle bulunmuştur. Satış gelirleri, malların satış tutarından mal satışlarından iade, indirim, komisyonların ve satış ile ilgili vergilerin düşülmesi suretiyle gösterilmiştir. Piyasa faizinin daha altında bir faiz haddini uygulaması ve böylelikle işlemin etkin bir finansman unsuru içeriyor olması durumunda, satışın karşılığının makul değeri, alacakların bugünkü değerine iskonto edilmesi suretiyle bulunur. Alacakların nominal değeri ile bu şekilde bulunan makul değer arasındaki fark, faiz geliri olarak ilgili dönemlere yansıtılır. Ticari alacaklar / borçlar Doğrudan bir borçluya/alıcıya mal veya hizmet tedariki ile oluşan Şirket kaynaklı ticari alacaklar/ticari borçlar, etkin faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyeti üzerinden değerlendirilmiştir. Belirtilmiş bir faiz oranı bulunmayan kısa vadeli ticari alacaklar/ticari borçlar, faiz tahakkuk etkisinin önemsiz olması durumunda fatura tutarından değerlendirilmiştir. Grup, tahsil imkanının kalmadığına dair objektif bir bulgu olduğu takdirde ilgili ticari alacaklar için şüpheli alacak karşılığı ayırmaktadır. Söz konusu bu karşılığın tutarı, alacağın kayıtlı değeri ile tahsili mümkün tutar arasındaki farktır. Tahsili mümkün tutar, teminatlardan ve güvencelerden tahsil edilebilecek meblağlarda dahil olmak üzere tüm nakit akışlarının, oluşan ticari alacağın orijinal etkin faiz oranı esas alınarak iskonto edilen değeridir. Değer düşüklüğü tutarı, zarar yazılmasından sonra oluşacak bir durum dolayısıyla azalırsa, söz konusu tutar, cari dönemde diğer gelirlere yansıtılır. Stoklar Stoklar, elde etme maliyeti ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlendirilmiştir. Maliyet, hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi ile belirlenir. Net gerçekleşebilir değer, tahmini satış fiyatından tahmini tamamlama maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış maliyeti toplamının indirilmesiyle elde edilen tutardır. Stokların maliyeti tüm satın alma maliyetlerini, dönüştürme maliyetlerini ve stokların mevcut durumuna ve konumuna getirilmesi için katlanılan diğer maliyetleri içerir. Maddi varlıklar Maddi varlıklar, elde etme maliyetlerinden birikmiş amortisman düşüldükten sonraki net değeri ile gösterilmektedir. Amortisman, maddi varlıkların faydalı ömürleri üzerinden doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak ayrılmaktadır. Söz konusu varlıkların tahmin edilen faydalı ömürleri aşağıda belirtilmiştir: Yeraltı ve yerüstü düzenleri 25 30 Binalar 25 30 Özel maliyetler 3 5 Makine, tesis ve cihazlar 17 25 Taşıt araçları 3 5 Mobilya ve demirbaşlar 3 10 Arazi ve arsalar için sınırsız ömürleri olması sebebi ile amortisman ayrılmamaktadır. Maddi duran varlıkların yapılan normal bakım ve onarım harcamaları, gider olarak muhasebeleştirilmektedir. Maddi varlığın kapasitesini genişleterek kendisinden gelecekte elde edilecek faydayı artıran nitelikteki yatırım harcamaları, maddi varlığın maliyetine eklenmektedir. Varlığın maliyetine eklenen, söz konusu yenileme gibi aktifleştirme sonrası yapılan harcamalar, ekonomik ömürleri çerçevesinde amortismana tabi tutulurlar. Maddi duran varlığın kayıtlı değeri, geri kazanılabilir değerinden fazla ise, karşılık ayrılmak suretiyle kayıtlı değeri geri kazanılabilir değerine indirilir. Yıl
14 Maddi varlıkların elden çıkartılması sonucu oluşan kar veya zarar, kayıtlı değer ile tahsil olunan tutarların karşılaştırılması ile belirlenir ve cari dönemde ilgili gelir ve gider hesaplarına yansıtılır. Maddi olmayan duran varlıklar Satın alınan maddi olmayan duran varlıklar Satın alınan maddi olmayan duran varlıklar, maliyet değerlerinden birikmiş amortisman ve birikmiş değer düşüklükleri düşüldükten sonraki tutarıyla gösterilir. Bu varlıklar beklenen faydalı ömürlerine göre doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak amortismana tabi tutulur. Beklenen faydalı ömür ve amortisman yöntemi, tahminlerde ortaya çıkan değişikliklerin olası etkilerini tespit etmek amacıyla her yıl gözden geçirilir ve tahminlerdeki değişiklikler ileriye dönük olarak muhasebeleştirilir. Söz konusu varlıkların tahmin edilen faydalı ömürleri aşağıda belirtilmiştir: Rüzgar enerjisi üretim hakları 25 Doğal gaz kuyu açma hakları 20 Hidroelektrik enerjisi üretim hakları 30 Jeotermal enerjisi üretim hakları 29 Diğer maddi olmayan duran varlıklar Diğer maddi olmayan duran varlıklar iktisap edilmiş bilgi sistemlerini, bilgi sistemleri geliştirme maliyetlerini, satın alınmış teknoloji ve diğer tanımlanabilir hakları içermektedir. Diğer maddi olmayan varlıklar, elde etme maliyetinden kayda alınır ve 5 yılı geçmeyen tahmini faydalı ömürleri boyunca doğrusal olarak itfa edilmektedir. Doğal gaz arama / geliştirme giderleri Araştırma ve değerlendirme varlıkları Giderler açılan kuyu bazında takip edilmekte ve her kuyuya ilişkin direkt arama ile edinilen arama haklarına ilişkin giderler keşfedilen rezervlerin değerlendirilmesine kadar aktifleştirilmekte, yeterli miktarda rezerv olmadığına karar verildiği takdirde giderleştirilmektedir (dipnot 11). Aktifleştirmeye tabi tutulan giderler bilançoda Araştırma ve değerlendirme varlıkları hesabında sınıflandırılmaktadır. Ticari açıdan verimli görülen rezervler bulunduğu takdirde aktifleştirilen arama giderleri değer düşüklüğü testine tabi tutulmakta ve maddi ve maddi olmayan geliştirme gideri hesaplarına aktarılıp ve devam eden dönemler için amortisman ayrılmaktadır. Maddi ve maddi olmayan geliştirme giderleri: Ticari açıdan verimli görülen kuyulara ilişkin platform, boru ve kuyu açma gibi kalemlerin inşası, kurulması ve altyapı tamamlanması için yapılan ve özüne göre ilgili maddi ve maddi olmayan duran varlık hesaplarında aktifleştirme giderleri içerir. Bir sahada geliştirme tamamlandığı zaman, bu giderler üretimde kullanılmakta olan ilgili duran varlık hesabına aktarılmaktadır ve bu sürede amortismana tabi tutulmaktadır. Amortisman: Doğal gaz çıkarılmasına ilişkin olup aktifleştirilen maddi ve maddi olmayan giderler normal amortisman usulü ile ve her saha ve/veya kuyudan beklenen üretim süresi/rezerv miktarı esas alınarak hesaplanmaktadır. Değer düşüklüğü karşılığı: Doğal gaz çıkarılmasına ilişkin olup aktifleştirilen arama ve/veya geliştirme giderleri bu varlıkların geri kazanılabilir değerinden fazla ise karşılık ayrılmak suretiyle kayıtlı değeri geri kazanılabilir değerine indirilir. Finansal yatırımlar Grup, finansal yatırımlarını, vadeye kadar elde tutulacak ve satılmaya hazır finansal varlıklar olarak sınıflandırmıştır. Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar, vadesine kadar saklama niyetiyle elde tutulan ve fonlama kabiliyeti dahil olmak üzere vade sonuna kadar elde tutulabilmesi için gerekli koşulların sağlanmış olduğu, sabit veya belirlenebilir ödemeleri ile sabit vadesi bulunan ve işletme kaynaklı krediler ve alacaklar dışında kalan finansal varlıklardır. Yıl
15 Satılmaya hazır finansal varlıklar, işletme kaynaklı krediler ve alacaklar ile vadeye kadar elde tutulacak ve makul değer değişimleri gelir tablosuyla ilişkilendirilen finansal varlıklar dışında kalan finansal varlıklardan oluşmaktadır. Bunlar, yönetimin bilanço tarihinden sonraki 12 aydan daha kısa bir süre için finansal aracı elde tutma niyeti olmadıkça veya işletme sermayesinin arttırılması amacıyla satışına ihtiyaç duyulmayacaksa ki bu durumda dönen varlıklar içinde dahil edilir, duran varlıklara dahil edilmiştir. Grup finansal varlıkları ile ilgili sınıflandırma işlemini ilgili varlıkların edinilmesi sırasında yapmakta olup düzenli bir şekilde gözden geçirmektedir. Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıklar, etkin faiz oranı yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş bedel üzerinden değerlenmektedir. Satılmaya hazır finansal varlıklar ise kayda alınmalarını izleyen dönemlerde makul değerle değerlenmiştir. Borsalarda veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda aktif olarak işlem gören satılmaya hazır finansal varlıklar borsa fiyatı ile işlem görmeyenler ise indirgenmiş nakit akımı, karşılaştırılabilir işlemler/şirketler gibi değerleme yöntemleri uygulanarak tespit edilmiş makul değerleri ile gösterilir. Grup un %20 nin altında oy hakkına sahip olduğu veya %20 nin üzerinde oy hakkına sahip olmakla birlikte önemli bir etkiye sahip olmadığı finansal varlıkların ve konsolide finansal tablolar açısından önemlilik teşkil etmediğinden konsolidasyona dahil edilmeyen Bağlı Ortaklıklar ın borsaya kayıtlı herhangi bir makul değerinin olmadığı, makul değerin hesaplanmasında kullanılan diğer yöntemlerin uygun olmaması nedeniyle makul değerin güvenilir bir şekilde ölçülemediği durumlarda finansal varlığın kayıtlı değeri elde etme maliyeti tutarından varsa, değer düşüklüğü karşılığının çıkarılması suretiyle değerlenmiştir. Varlıklarda değer düşüklüğü Grup, her bir bilanço tarihinde, bir varlığa ilişkin değer kaybının olduğuna dair herhangi bir gösterge olup olmadığını değerlendirir. Eğer böyle bir gösterge mevcutsa, o varlığın geri kazanılabilir tutarı tahmin edilir. Eğer söz konusu varlığın veya o varlığa ait nakit üreten herhangi bir biriminin kayıtlı değeri, kullanım veya satış yoluyla geri kazanılacak tutarından yüksekse değer düşüklüğü meydana gelmiştir. Geri kazanılabilir tutar varlığın net satış fiyatı ile kullanım değerinden yüksek olanı seçilerek bulunur. Kullanım değeri, bir varlığın sürekli kullanımından ve faydalı ömrü sonunda elden çıkarılmasından elde edilmesi beklenen nakit akımlarının tahmin edilen bugünkü değeridir. Değer düşüklüğü kayıpları gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Borçlanma maliyetleri İnşa edilebilmesi veya satışa hazırlanabilmesi önemli bir zaman dilimi gerektiren varlık alımları veya yatırımları ile dolaysız olarak ilişkilendirilebilen ve inşaat veya üretim sırasında tahakkuk eden borçlanma maliyetleri ilgili varlığın maliyetine eklenmektedir. Varlığın amaçlandığı şekilde kullanıma veya satışa hazır hale getirilmesi için gerekli faaliyetlerin tamamen bitirilmesi durumunda, borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilmesine son verilir. Diğer borçlanma maliyetleri tahakkuk ettikleri dönemlerde giderleştirilmektedir. Kur değişiminin etkileri Yabancı para cinsinden yapılan işlemleri ve bakiyeleri TL ye çevirirken işlem tarihinde geçerli olan ilgili kurları esas almaktadır. Bilançoda yer alan yabancı para birimi bazındaki parasal varlıklar ve borçlar bilanço tarihindeki döviz kurları kullanılarak TL ye çevrilmiştir. Yabancı para cinsinden olan işlemlerin TL ye çevrilmesinden veya parasal kalemlerin ifade edilmesinden doğan kur farkı gider veya gelirleri ilgili dönemde konsolide gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Hisse başına kazanç İlişikteki gelir tablosunda belirtilen hisse başına kar, net karın ilgili yıl içinde mevcut hisselerin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesi ile tespit edilir. Karşılıklar, şarta bağlı varlık ve yükümlülükler Karşılıklar, Grup un bilanço tarihi itibariyle mevcut bulunan ve geçmişten kaynaklanan yasal veya yapısal bir yükümlülüğün bulunması, yükümlülüğü yerine getirmek için ekonomik fayda sağlayan kaynakların çıkışının gerçekleşme olasılığının olması ve yükümlülük tutarı konusunda güvenilir bir tahminin yapılabildiği durumlarda muhasebeleştirilmektedir.
16 Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve mevcudiyeti işletmenin tam olarak kontrolünde bulunmayan gelecekteki bir veya daha fazla kesin olmayan olayın gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilebilmesi mümkün yükümlülükler finansal tablolara dahil edilmemekte ve şarta bağlı yükümlülükler olarak değerlendirilmektedir. Şarta bağlı varlıklar, genellikle, ekonomik yararların işletmeye girişi olasılığını doğuran, planlanmamış veya diğer beklenmeyen olaylardan oluşmaktadır. Şarta bağlı varlıkların finansal tablolarda gösterilmeleri, hiçbir zaman elde edilemeyecek bir gelirin muhasebeleştirilmesi sonucunu doğurabileceğinden, sözü edilen varlıklar finansal tablolarda yer almamaktadır. Şarta bağlı varlıklar, ekonomik faydaların işletmeye girişleri olası ise finansal tablo dipnotlarında açıklanmaktadır. Şarta bağlı varlıklar ilgili gelişmelerin finansal tablolarda doğru olarak yansıtılmalarını teminen sürekli olarak değerlendirmeye tabi tutulur. Ekonomik faydanın Grup a girmesinin neredeyse kesin hale gelmesi durumunda ilgili varlık ve buna ilişkin gelir, değişikliğin oluştuğu dönemin finansal tablolarına yansıtılır. Kiralama işlemleri - Kiracı olarak Grup Finansal kiralama Grup, finansal kiralama yoluyla edinmiş olduğu ve mülkiyetin bütün önemli risklerinin ve getirilerinin fiili olarak kiralama süresi sonunda Grup a geçtiği sabit kıymetleri, konsolide bilançoda kira başlangıç tarihindeki makul değeri ya da, daha düşükse minimum kira ödemelerinin bilanço tarihindeki bugünkü değeri üzerinden yansıtmaktadır. Finansal kiralama işleminden kaynaklanan yükümlülük, kalan bakiye üzerinde sabit bir faiz oranı sağlamak için, ödenecek faiz ve anapara borcu olarak ayrıştırılmıştır. Finansal kiralama işlemine konu olan sabit kıymetin ilk edinilme aşamasında katlanılan masraflar maliyete dahil edilir. Finansal kiralama yolu ile elde edilen sabit kıymetler tahmin edilen ekonomik ömürleri üzerinden amortismana tabi tutulur. Faaliyet kiralaması Mülkiyete ait risk ve getirilerin önemli bir kısmının kiralayana ait olduğu kiralama işlemi, faaliyet kiralaması olarak sınıflandırılır. Faaliyet kiralamaları olarak (kiralayandan alınan teşvikler düşüldükten sonra) yapılan ödemeler, kira dönemi boyunca doğrusal yöntem ile gider olarak kaydedilir. İlişkili taraflar Ortaklar, önemli yönetim personeli ve yönetim kurulu üyeleri, aileleri ve onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve ortaklıklar ile Zorlu Holding Grubu na dahil şirketler ve onlara bağlı şirketler, iştirak ve ortaklıklar ilişkili taraflar olarak kabul edilmiştir. Bilanço tarihinden sonraki olaylar Grup; bilanço tarihinden sonraki düzeltme gerektiren olayların ortaya çıkması durumunda, konsolide mali tablolara alınan tutarları bu yeni duruma uygun şekilde düzeltir. Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan düzeltme gerektirmeyen hususlar, mali tablo kullanıcılarının ekonomik kararlarını etkileyen hususlar olmaları halinde konsolide mali tablo dipnotlarında açıklanır. Finansal bilgilerin bölümlere göre raporlaması Grup un endüstriyel ve coğrafi bölümleri dipnot 1 ve dipnot 4 te sunulmuştur. Devlet teşvik ve yardımları Makul değerleri ile izlenen parasal olmayan devlet teşvikleri de dahil olmak üzere tüm devlet teşvikleri, elde edilmesi için gerekli şartların işletme tarafından yerine getirileceğine ve teşvikin işletme tarafından elde edilebileceğine dair makul bir güvence oluştuğunda mali tablolara yansıtılır. Devletten temin edilen feragat edilebilir borçlar, feragat koşullarının işletme tarafından yerine getirileceğine dair makul bir güvence oluşması durumunda devlet teşviki olarak kabul edilir. Çalışanlara sağlanan faydalar / Kıdem tazminatları Yürürlükteki kanunlara göre, Grup, emeklilik dolayısıyla veya istifa ve iş kanununda belirtilen davranışlar dışındaki sebeplerle istihdamı sona eren çalışanlara belirli bir toplu ödeme yapmakla yükümlüdür. Söz konusu ödeme tutarları bilanço tarihi itibariyle geçerli olan kıdem tazminat tavanı esas alınarak hesaplanır. Kıdem tazminatı karşılığı, tüm çalışanların