TÜRKİYE EKONOMİSİNDE DIŞ TİCARET Yrd. Doç. Dr. İsmet GÖÇER Aydın İktisat Fakültesi Ekonomi ve Finans Bölümü
Ülkeler Niçin Dış Ticaret Yapar? Dış Ticaret Politikası Ödemeler Bilançosunun, cari işlemler hesabında ihracat ve ithalat kalemleri üzerindeki tüm hükümet faaliyetlerini kapsayan bir tür dış ekonomi politikasıdır. Dış Ticaret Politikasının başlıca amaçlarını şu şekilde sıralayabiliriz: Dış Ödemeler Dengesizliklerinin Giderilmesi Dış Rekabetten Korunma Ekonomik Büyüme Dış Ticaret Politikalarının Türleri Koruyucu Ticaret Politikası Rekabeti engeller Kaynakların etkin dağılımını engeller Girişimcileri durgunluğa ve tembelliğe iter Monopol yaratır Bürokratik işlemler artar Rüşvete ve kaynak israfına yol açar. Serbest Ticaret Politikası Uluslararası Uzmanlaşmayı teşvik eder Serbest Fiyat Mekanizmasını güçlendirir Optimum Kaynak Dağılımı sağlar.
İhracat (Export: X) : bir malın yabancı ülkelere döviz karşılığı yapılan satışıdır. İthalat (Import: M) : ise, yurtdışında üretilmiş malların, ülkedeki alıcılar tarafından satın alınmasıdır. Net İhracat (NX) =X-M Buna dış ticaret dengesi de denir. Dış ticaret dengesi ayrıca X/M ile de hesaplanır.
İhracat ve ithalat değerleri iki türlü hesaplanabilmektedir: CIF (Cost, Insurance, Freight): Mal bedeli, sigorta ve navlun ücretlerinin toplamı, fiyata yansıtılır. Bu sistemde malın taşınması sırasında oluşabilecek kayıp ve hasar riskine karşı deniz sigortası sağlama yükümlülüğü ve taşıma maliyetleri satıcı tarafından karşılanmaktadır. Mallar karşı ülkede adrese teslim edilinceye kadar bütün sorumluluk ihracatçıya aittir.
FOB (Free on Board): Tedarikçinin malzemeyi nakliye yapılacağı geminin güvertesine taşıyana kadar olan sorumluluğunu içerir. Fabrikadan liman gümrüğüne kadar olan taşıma masrafları ile, liman gümrüğü ve liman masrafları tedarikçiye aittir. Malzeme gemi güvertesine taşındıktan sonraki sorumluluk ise müşteriye aittir. Daha çok deniz taşımacılığında (navlun) kullanılan bir terimdir.
Re-Export: Diğer ülkelerden yurda ithal edilen malların daha sonra tekrar yurtdışına ihraç edilmesidir. Örneğin: Turgut Özal zamanında yurt dışından alınan buğdayın, tekrar başka ülkelere satılması gibi.
Dahilde İşleme Rejimi: İhraç ürününün elde edilmesinde kullanılan girdilerin ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın* gümrük muafiyetli olarak ithal edilmesidir. (Örn;kumaş ithal edilerek işlenip gömlek olarak ihraç edilmesi) (*) İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Mevzuat (Anti-damping ve sübvansiyon) ve İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkında Mevzuat (Kota ve gözetim lisansları)
DAHİLDE İŞLEME REJİMİ (DİR); Dünya piyasa fiyatlarından hammadde temin etmek suretiyle ihracatı artırmak, İhraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak, İhraç pazarlarını geliştirmek, İhraç ürünlerini çeşitlendirmek amacıyla uygulanmaktadır.
EKONOMİ BAKANLIĞI EKONOMİK GÖRÜNÜM NİSAN 2014 Ekonomik Görünüm sunumu, her ayın 1. ve 3. haftasında güncellenmektedir. Güncelleme Tarihi: 16/04/2014
2014-2016 Orta Vadeli Program Hedefleri 2013* 2014 2015 2016 GSYH (Milyar $, Cari Fiyatlarla) 820 867 928 996 Kişi Başına Milli Gelir (GSYH, $) 10.782 11.277 11.927 12.670 GSYH Büyümesi (1) 4,0 4,0 5,0 5,0 İşsizlik Oranı (%) 9,7 9,4 9,2 8,9 Turizm Gelirleri (Milyar $) 32,8 31,0 32,0 34,5 Cari İşlemler Dengesi (Milyar $) -65,0-55,5-55,0-55,0 Cari İşlemler Dengesi / GSYH (%) -7,9-6,4-5,9-5,5 *Gerçekleşme 2014-2016 Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı 08/10/2013) (1) Sabit fiyatlarla yüzde değişimi göstermektedir. 2014-2016 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programın temel amacı; potansiyel büyüme hızına ulaşmak, cari işlemler açığını daha da azaltmak, enflasyonu düşürmek, kamu mali dengelerini iyileştirmek ve böylece makroekonomik ve finansal istikrarı güçlendirmektir. 10
Oranları Yıllık Büyüme Kaynak: TÜİK Türkiye, küresel ekonomik krizden en hızlı çıkan ve son dönemlerdeki küresel ekonomik belirsizlikten göreli olarak az etkilenen ülkelerdendir. 2003-2013 döneminde yıllık ortalama büyüme oranı %5 olmuştur. 2013 yılında Türkiye ekonomisi %4 oranında büyümüştür. 11
Enflasyon (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre) Kaynak: TÜİK 2014 Mart ayında, önceki yılın aynı ayına göre, TÜFE de %8,39 oranında, Yİ-ÜFE de ise %12,31 oranında artış gerçekleşmiştir. 12
Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100) Kaynak: TCMB 2013 Nisan ayından bu yana TÜFE bazlı endekse göre; TL reel olarak %15,8 değer kaybetmiştir. 2014 yılının Mart ayında, bir önceki aya göre, TL reel olarak TÜFE bazlı endekse göre %0,11 oranında değer kazanırken, ÜFE bazlı endekse göre ise %0,27 oranında değer kaybetmiştir. 13
Ödemeler Dengesi Kaynak: TCMB, *Ocak-Şubat 14
B- DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ 15
I) MAL TİCARETİ 16
Mal Ticaret Hedefleri (Milyar Dolar) 2012* 2013* 2013** 2014** 2015** 2016** İhracat 152,5 151,9 153,5 166,5 184,0 202,5 İthalat 236,5 251,7 251,5 262 282,0 305,0 D.T. Hacmi 389 403,5 405 428,5 466,0 507,5 D.T. Dengesi -84,1-99,8-98 -95,5-98,0-102,5 İhracat/İthalat (%) 64,5 60,3 61,0 63,5 65,2 66,4 *Gerçekleşme (Kaynak: TÜİK) **Beklenti (Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı 2014-2016) 17
Türkiye'nin Küresel Mal İhracatındaki Payı Türkiye nin dünya mal ihracatındaki payı 2013 yılında %0,81 düzeyindedir. 18
Dış Ticaretin Gelişimi 2012-2013/ 2013-2014 Ocak- Şubat * Enerji, 27. fasıla karşılık gelmektedir. Kaynak: Yıllık (Milyar $) Dönemsel (Milyar $) Değişim (%) 2012 2013 2013 / (OCAK - ŞUBAT) 2014 / (OCAK - ŞUBAT) 2013/2014 İhracat 152,5 151,8 23,9 25,6 7,2 Enerji İhracatı 7,7 6,7 1,1 1,0-10,4 Altın İhracatı 13,3 3,3 1,0 1,0-0,8 İthalat 236,5 251,7 38,2 37,5-1,7 Enerji İthalatı 60,1 55,9 9,1 9,4 3,5 Altın İthalatı 7,6 15,1 1,7 0,6-65,8 Dış Ticaret Hacmi 389,0 403,5 62,1 63,1 1,7 Dış Ticaret Dengesi -84,1-99,8-14,3-11,9-16,6 Enerji Dışı Denge -31,7-50,7-6,3-3,5-44,6 İhracat / İthalat (%) 64,5 60,3 62,5 68,2 * 2014 yılının Ocak-Şubat döneminde, 2013 e kıyasla; İhracat %7,2 artış, ithalat ise %1,7 oranında azalış kaydetmiştir. Dış ticaret açığı %16,6 lık azalışla 11,9 milyar dolara gerilemiştir. 19
İhracatın Aylık Gelişimi Aylara Göre İhracat ve İthalat, Milyar Dolar 2014 Şubat ayında, 2013 Şubat ayına göre, ihracat %6,2 oranında artarak 13,2 milyar dolar, ithalat ise %5,9 oranında artarak 18,3 milyar dolar olmuştur. 20
Geniş Ekonomik Grupların Sınıflaması (BEC) İHRACAT (Milyon $) Yıllık 2012/2013 Dönemsel (Ocak-Şubat) 2014 Şubat % Pay 2013/2014 2012 2013 Değ.% 2013 2014 Değ.% Yatırım malları 13.734 15.601 13,6 2.344 2.358 9,2 0,6 Ara mallar 82.656 74.843-9,5 12.092 12.923 50,5 6,9 Tüketim malları 55.56 60.764 9,4 9.335 10.201 39,9 9,3 Diğerleri 516 662 28,2 98 112 0,4 13,9 TOPLAM 96.906 151.870-0,4 23.868 25.593 100,0 7,2 İTHALAT (Milyon $) Yıllık 2012/2013 Dönemsel (Ocak-Şubat) 2014 Şubat % Pay 2013/2014 2012 2013 Değ.% 2013 2014 Değ.% Yatırım malları 33.925 36.760 8,4 5.414 5.135 13,7-5,2 Ara mallar 174.930 183.812 5,1 28.483 28.104 74,9-1,3 Tüketim malları 26.699 30.416 13,9 4.111 4.244 11,3 3,2 Diğerleri 990 663-33,0 189 59 0,2-68,6 TOPLAM 236.544 251.651 6,4 38.197 37.542 100,0-1,7 21
Başlıca İhraç Ürünleri Dönemsel (Ocak-Şubat) Milyon Dolar İHRACAT İTHALAT DENGE DEĞ. % Sıra Fasıl Fasıl Adı 2013 2014 2013 2014 2013 2014 2013/2014 1 87 MOTORLU KARA TAŞITLARI, TRAKTÖRLER, BISIKLETLER VB. 2.524 2.671 1.917 1.812 607 858 5,8 2 84 ELEKTRİKSİZ MAKİNELER 1.916 2.139 4.391 4.349-2.476-2.210 11,7 3 71 KIYMETLI VEYA YARI KIYMETLI TAŞLAR, KIYMETLI METALLER, 1.526 1.677 1.897 750-371 926 9,9 4 72 DEMIR VE ÇELIK 1.749 1.666 2.869 2.802-1.120-1.136-4,7 5 61 ÖRME GIYIM EŞYASI VE AKSESUARI 1.421 1.595 129 154 1.292 1.441 12,2 6 85 ELEKTRIKLI MAKINA VE CIHAZLAR, 1.389 1.501 2.622 2.746-1.233-1.245 8,1 7 62 ÖRÜLMEMIŞ GIYIM EŞYASI VE AKSESUARI 974 1.047 237 327 737 720 7,5 8 73 DEMIR VEYA ÇELIKTEN EŞYA 941 1.015 414 420 527 596 7,9 9 27 MINERAL YAKITLAR, MINERAL YAĞLAR 1.091 977 9.114 9.435-8.023-8.458-10,4 10 39 PLASTIKLER VE MAMULLERI 782 917 2.264 2.347-1.481-1.430 17,2 LİSTE TOPLAMI 14.313 15.204 25.853 25.143-11.541-9.939 6,2 TOPLAM 23.868 25.593 38.197 37.542-14.329-11.949 7,2 * Değişim ihracata göredir. Kaynak: TÜİK 22
Başlıca İthal Ürünleri Dönemsel (Ocak-Şubat) Milyon Dolar İTHALAT İHRACAT DENGE DEĞ. % Sıra Fasıl Fasıl Adı 2013 2014 2013 2014 2013 2014 2013/2014 1 27 MINERAL YAKITLAR, MINERAL YAĞLAR VB. 9.114 9.435 1.091 977-8.023-8.458 3,5 2 84 ELEKRTİKSİZ MAKİNALAR 4.391 4.349 1.916 2.139-2.476-2.210-1,0 3 72 DEMIR VE ÇELIK 2.869 2.802 1.749 1.666-1.120-1.136-2,3 4 85 ELEKTRIKLI MAKINA VE CIHAZLAR, 2.622 2.746 1.389 1.501-1.233-1.245 4,7 5 39 PLASTIKLER VE MAMULLERI 2.264 2.347 782 917-1.481-1.430 3,7 6 87 MOTORLU KARA TAŞITLARI, TRAKTÖRLER, BISIKLETLER 1.917 1.812 2.524 2.671 607 858-5,5 7 29 ORGANIK KIMYASAL ÜRÜNLER 848 914 115 90-733 -824 7,8 8 71 KIYMETLI VEYA YARI KIYMETLI TAŞLAR, KIYMETLI METALLER, 1.897 750 1.526 1.677-371 926-60,4 9 90 OPTIK, FOTOĞRAF, SINEMA, ÖLÇÜ, KONTROL, AYAR, TIBBI, CERRAHI ALET 677 719 93 117-584 -603 6,2 10 30 ECZACILIK ÜRÜNLERI 641 630 104 120-537 -510-1,7 LİSTE TOPLAMI 27.240 26.507 11.289 11.874-15.951-14.633-2,7 TOPLAM 38.197 37.542 23.868 25.593-14.329-11.949-1,7 * Değişim ithalata göredir. Kaynak: TÜİK 23
Başlıca İhraç Ürünleri (Yıllık) Yıllık (Milyon Dolar) İHRACAT İTHALAT DENGE DEĞ. % Sıra Fasıl Fasıl Adı 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012/2013 1 87 MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VE DİĞER 15.148 17.002 14.514 16.808 634 194 12,2 2 84 NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI 11.999 12.994 26.316 30.156-14.317-17.161 8,3 3 72 DEMİR VE ÇELİK 11.332 9.923 19.642 18.691-8.310-8.768-12,4 4 85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI 9.373 9.547 16.280 17.759-6.907-8.211 1,9 5 61 ÖRME GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 8.419 9.251 843 941 7.575 8.310 9,9 6 71 İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ,MADENİ PARALAR 16.325 6.978 8.529 16.226 7.796-9.247-57,3 7 27 MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR VE MÜSTAHSALLARI,MUMLAR 7.708 6.715 60.117 55.917-52.409-49.203-12,9 8 73 DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA 6.093 6.150 2.367 2.758 3.726 3.392 0,9 9 62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 5.431 5.716 1.498 1.863 3.933 3.853 5,2 10 39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA 5.013 5.610 12.505 13.881-7.492-8.271 11,9 LİSTE TOPLAMI 96.842 89.885 162.612 175.000-65.770-85.115-7,2 TOPLAM 152.462 151.812 236.545 251.651-84.083-99.839-0,4 Değişim ihracata göredir. Kaynak: TÜİK 24
Başlıca İthal Ürünleri (Yıllık) Yıllık (Milyon Dolar) İTHALAT İHRACAT DENGE DEĞ. % Sıra Fasıl Fasıl Adı 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012/2013 1 27 MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR VE MÜSTAHSALLARI,MUMLAR 60.117 55.917 7.708 6.715 52.409 49.203-7,0 2 84 NÜKLEER REAKTÖRLER,KAZAN;MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI 26.316 30.156 11.999 12.994 14.317 17.161 14,6 3 72 DEMİR VE ÇELİK 19.642 18.691 11.332 9.923 8.310 8.768-4,8 4 85 ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR,AKSAM VE PARÇALARI 16.280 17.759 9.373 9.547 6.907 8.211 9,1 5 87 MOTORLU KARA TAŞITLARI,TRAKTÖR,BİSİKLET,MOTOSİKLET VE DİĞER 14.514 16.808 15.148 17.002-634 -194 15,8 6 71 İNCİLER,KIYMETLİ TAŞ VE METAL MAMULLERİ,MADENİ PARALAR 8.529 16.226 16.325 6.978-7.796 9.247 90,2 7 39 PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA 12.505 13.881 5.013 5.610 7.492 8.271 11,0 8 29 ORGANİK KİMYASAL MÜSTAHSALLAR 5.065 5.314 647 598 4.418 4.716 4,9 9 90 OPTİK,FOTOĞRAF,SİNEMA,ÖLÇÜ,KONTROL,AYAR CİHAZLARI,TIBBİ ALET. 4.056 4.558 555 661 3.501 3.896 12,4 10 30 ECZACILIK ÜRÜNLERİ 3.996 4.151 662 755 3.334 3.397 3,9 LİSTE TOPLAMI 171.020 183.461 78.763 70.783 92.257 112.677 7,3 TOPLAM 236.545 251.651 152.462 151.812 84.083 99.839 6,4 * Değişim ithalata göredir. Kaynak: TÜİK 25
İhracat ve İthalatta İlk Beş Ülke (Ocak-Şubat 2014) İhracatımızda İlk 5 Ülke (% Pay) İthalatımızda İlk 5 Ülke (% Pay) Kaynak: TÜİK 35
(Milyon Dolar) Kaynak: TÜİK İhracatın Bölgesel Dağılımı Şubat 2013 Pay (%) 2014 Pay (%) Değişim (%) Ocak-Şubat 2013 Pay (%) 2014 Pay (%) A- AB (28) 5.090 41,1 5.470 41,6 7,5 9.920 41,6 10.950 42,8 10,4 B- SERBEST BÖLGELER 208 1,7 184 1,4-11,6 398 1,7 361 1,4-9,3 C- DİĞER ÜLKELER 7.088 57,2 7.496 57,0 5,8 13.550 56,8 14.282 55,8 5,4 1- DİĞER AVRUPA 1.109 9,0 1.563 11,9 41,0 2.102 8,8 2.692 10,5 28,1 2- AFRİKA 1.206 9,7 1.279 9,7 6,1 2.270 9,5 2.428 9,5 7,0 Kuzey Afrika 894 7,2 935 7,1 4,7 1.591 6,7 1.754 6,9 10,2 Diğer Afrika 312 2,5 344 2,6 10,0 679 2,8 675 2,6-0,7 3- AMERİKA 822 6,6 750 5,7-8,7 1.521 6,4 1.488 5,8-2,2 Kuzey Amerika 519 4,2 543 4,1 4,6 979 4,1 1.091 4,3 11,5 Orta Amerika ve Karayip 84 0,7 66 0,5-21,4 133 0,6 137 0,5 2,7 Güney Amerika 218 1,8 141 1,1-35,3 409 1,7 260 1,0-36,4 4- ASYA 3.885 31,4 3.849 29,3-0,9 7.545 31,6 7.577 29,6 0,4 Yakın ve Ortadoğu 2.923 23,6 2.970 22,6 1,6 5.608 23,5 5.787 22,6 3,2 Diğer Asya 962 7,8 879 6,7-8,6 1.936 8,1 1.789 7,0-7,6 5- AVUSTRALYA VE YENİ ZELANDA 40 0,3 41 0,3 3,0 81 0,3 80 0,3-1,9 6- DİĞER ÜLKE ve BÖLGELER 27 0,2 14 0,1-47,7 32 0,1 18 0,1-43,9 TOPLAM 12.386 100 13.150 100 6,2 23.868 100 25.593 100 7,2 Değişim (%) 36
İthalatın Bölgesel Dağılımı (Milyon Dolar) Kaynak: TÜİK Şubat 2013 Pay (%) 2014 Pay (%) Değişim (%) Ocak-Şubat 2013 Pay (%) 2014 Pay (%) A- AB (28) 7.087 36,5 6.546 35,9-7,6 13.724 35,9 13.097 34,9-4,6 B- SERBEST BÖLGELER 107 0,5 140 0,8 31,3 203 0,5 228 0,6 12,5 C- DİĞER ÜLKELER 12.201 62,9 11.564 63,4-5,2 24.270 63,5 24.217 64,5-0,2 1- DİĞER AVRUPA 3.125 16,1 2.627 14,4-15,9 6.153 16,1 5.945 15,8-3,4 2- AFRİKA 430 2,2 480 2,6 11,8 905 2,4 940 2,5 3,8 Kuzey Afrika 214 1,1 284 1,6 32,6 541 1,4 572 1,5 5,6 Diğer Afrika 215 1,1 196 1,1-8,8 364 1,0 368 1,0 1,2 3- AMERİKA 1.584 8,2 1.386 7,6-12,5 3.176 8,3 2.853 7,6-10,2 Kuzey Amerika 1.065 5,5 1.096 6,0 2,9 2.317 6,1 2.225 5,9-4,0 Orta Amerika ve Karayip 233 1,2 53 0,3-77,1 315 0,8 119 0,3-62,2 Güney Amerika 286 1,5 237 1,3-17,1 544 1,4 509 1,4-6,3 4- ASYA 5.770 29,8 5.839 32,0 1,2 11.755 30,8 11.998 32,0 2,1 Yakın ve Ortadoğu 1.907 9,8 1.562 8,6-18,1 3.808 10,0 3.193 8,5-16,2 Diğer Asya 3.863 19,9 4.277 23,4 10,7 7.947 20,8 8.805 23,5 10,8 5- AVUSTRALYA VE YENİ ZELANDA 21 0,1 25 0,1 17,3 96 0,3 81 0,2-16,1 6- DİĞER ÜLKE ve BÖLGELER 1.272 6,6 1.206 6,6-5,2 2.185 5,7 2.401 6,4 9,9 TOPLAM 19.395 100 18.250 100-5,9 38.197 100 37.542 100-1,7 Değişim (%) 28
2) HİZMETLER TİCARETİ 39
Hizmetler Sektörüne İlişkin Hedefler Turizm: Ülkeye gelen turist sayısının artırılması yanında, hizmet kalitesini artıran, pazarlama kanallarını çeşitlendirerek üst gelir gruplarını hedef alan, doğal sermayeyi koruyan ve sürdürülebilir kılan, ülkemiz turizminin karşılaştırmalı rekabet üstünlüğüne uygun turizm çeşitlerini öne çıkaran bir yapının oluşturulması İnşaat, Mühendislik-Mimarlık, Teknik Müşavirlik ve Müteahhitlik Hizmetleri: Ülke ekonomisi ve sosyal gereksinimlere uygun, ileri teknoloji ve uluslararası kurallara uyumlu, çevreye duyarlı, katma değeri, döviz girdisi ve istihdamı yüksek ve bu doğrultuda hizmet kalitesi, beşeri ve fiziki sermayesi gelişmiş bir sektör yapısının oluşturulması Ticaret Hizmetleri: Rekabetçi bir ortamda verimlilik artışının sağlanması, faaliyet hacminin büyütülmesi, teknoloji ve yenilikçiliğin özendirilmesi 40
Türkiye'nin Küresel Hizmet İhracatındaki Payı (%) Kaynak: DTÖ Türkiye nin 2013 yılı küresel hizmet ihracatındaki payı %0,95 düzeyindedir. 41
Ödemeler Dengesi-Hizmet Kalemleri Milyon $ 2009 2010 2011 2012 2013 2013* 2014* 2013*-2014* Değişim (%) HİZMETLER DENGESİ 18.625 16.684 20.152 22.562 23.067 1.323 1.770 33,8 Toplam Hizmet İhracatı 35.712 36.279 40.668 43.089 46.434 4.792 5.233 9,2 Toplam Hizmet İthalatı -17.087-19.595-20.516-20.527-23.367-3.469-3.463-0,2 1.Taşımacılık 1.815 1.308 2.276 3.611 3.258 252 407 61,5 Gelir 8.264 9.342 10.795 12.467 12.963 1.625 1.831 12,7 Gider -6.449-8.034-8.519-8.856-9.705-1.373-1.424 3,7 2.Turizm 18.405 17.391 20.171 21.251 23.180 1.667 1.788 7,3 Gelir 22.980 22.585 25.054 25.345 27.997 2.376 2.536 6,7 Gider -4.575-5.194-4.883-4.094-4.817-709 -748 5,5 3.İnşaat Hizmetleri 1.090 859 838 1.029 671 124 77-37,9 4.Sigorta Hizmetleri -554-541 -468-425 -730-100 -46-54,0 5.Finansal Hizmetler -355-234 -690-642 -555-125 -88-29,6 6.Diğer Ticari Hizmetler -1.286-1.340-1.427-1.618-1.994-328 -254-22,6 7.Resmi Hizmetler -846-869 -1.059-965 -888-128 -142 10,9 8.Diğer Hizmetler 356 110 511 321 125-39 28-171,8 *Ocak-Şubat dönemi Kaynak: TCMB 42
Çeyrek Dönemler İtibariyle Turizm İstatistikleri Kaynak: TÜİK 2012 yılında 36,5 milyon turistin çıkışı kaydedilmiş, turist başına ortalama 795 $ gelir elde edilmiştir. 2013 yılında çıkış yapan turist sayısı 39,2 kişiye, turist başına ortalama gelir ise 824 dolara yükselmiştir. 33
Yurtdışında Müteahhitlik Hizmetleri Yıl Proje Sayısı Ülke Sayısı Proje Bedeli (Milyon $) Kümülatif Proje Bedeli (Milyon $) Ort. Proje Bedeli (Milyon $) 1971-2001 2006 69 43.252 43.252 22 2002 132 32 2.571 45.823 19 2003 270 36 4.490 50.313 17 2004 429 39 11.367 61.680 26 2005 408 34 12.375 74.055 30 2006 515 36 24.059 98.114 47 2007 570 45 25.260 123.374 44 2008 620 40 24.827 148.201 40 2009 474 45 21.667 169.868 46 2010 583 48 23.067 192.935 40 2011 506 50 20.626 213.561 41 2012 485 49 29.434 242.995 61 2013 391 47 31.940 274.935 82 2014 54 18 5.376 280.310 100 itibarıyla Dünyanın en büyük 250 müteahhitlik şirketinden 38 i Türk firmasıdır. Türkiye, bu bakımdan Çin den sonra 2. sırada yer almaktadır. Sektörün ekonomiye katkıları: Döviz girdisi, ihracata katkı, istihdama katkı, teknoloji transferi, makina parkına etki, dışa açılma sürecine etki 34
Lojistik 2013 Avrupa nın en büyük kamyon filosu (45 bin adet kamyon ve 1.420 şirket) 2013 yılında yaklaşık 1,2 milyon uçuş Taşınan 2,6 milyon ton yük ve 149,5 milyon kişi Dünyadaki 25. büyük deniz filosu 52 havaalanı ve 76 liman Bölünmüş yolların toplam uzunluğu 15 bin km ye çıkarılacaktır. Hızlı Tren Projeleri süratle devam etmektedir. 35
İhracatın Ülke Gruplarına Göre (Milyon $) 2012 2013 * Ocak- Şubat ** Henüz STA ları yürürlüğe girmeyen Lübnan ve Kosova hariç Kaynak: TÜİK Dağılımı % Değişim % Pay (2012) 2013* 2014* % Değişim % Pay (2013) Bağımsız Devletler Topluluğu 15.075 16.929 12,3 11,2 2.501 2.419-3,3 9,5 Avrupa Serbest Ticaret Bölgesi 2.601 1.662-36,1 1,1 233 935 301,8 3,7 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 16.563 11.901-28,1 7,8 1.568 1.596 1,8 6,2 İslam Konferansı Teşkilatı 55.218 49.386-10,6 32,5 7.779 8.000 2,8 31,3 Karadeniz Ekonomik İşbirliğiTeşkilatı 18.791 20.373 8,4 13,4 2.937 3.014 2,6 11,8 Serbest Ticaret Anlaşması Yapılan Ülkeler** 15.138 14.942-1,3 9,8 2.175 3.353 54,2 13,1 OECD Ülkeleri 66.290 68.674 3,6 45,2 10.722 12.553 17,1 49,0 Türk Cumhuriyetleri 5.841 6.910 18,3 4,6 978 1.024 4,7 4,0 GENEL TOPLAM 152.462 151.812-0,4 100 23.868 25.593 7,2 100,0 2014 yılının Ocak-Şubat döneminde 2013 yılının aynı dönemine göre, EFTA Ülkelerine ihracat seçilen özel bölgeler içerisinde yıllık bazda en hızlı artışı yaşayarak %301,8 oranında artmıştır. 36
AB ile Dış Ticaretin Gelişimi *Ocak- Şubat Kaynak: Bilgi Sistemi 37