YETİŞTİRME YURDU GENÇLİĞİ VE DİN EĞİTİMİ 1 I. GİRİŞ Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, 81 İlde İl Müdürlükleri ve bağlõ kuruluşlarõ ile Ülkemizde korunmaya muhtaç çocuk, genç, yaşlõ, özürlü kişi ve ailelere gündüzlü ve yatõlõ hizmet götüren en büyük ailedir. 2828 sayõlõ Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ile korunmaya muhtaç çocuğun bakõmõ, yetiştirilmesi ve topluma kazandõrõlmasõ görevi Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü ne verilmiştir. Merkezde bu görev Çocuk Hizmetleri Dairesi Başkanlõğõ ve Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlõğõ tarafõndan yürütülmektedir. Korunmaya muhtaç çocuklarõn bakõmõnõ ve korunmasõna ilişkin esaslar, 1983 yõlõnda yürürlüğe giren 2828 Sayõlõ Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu'na göre düzenlemiştir. 2828 sayõlõ SHÇEK Kanununda; Korunmaya muhtaç çocuk: Beden, ruh ve ahlak gelişimleri veya şahsi güvenlikleri tehlikede olup; a) Ana veya babasõz, ana babasõz, b) Ana veya babasõ veya her ikisi de belli olmayan, c) Ana veya babasõ veya her ikisi tarafõndan terk edilen, d) Ana veya babasõ tarafõndan ihmal edilip, fuhuş, dilencilik, alkollü içkileri veya uyuşturucu madde kullanma gibi her türlü sosyal tehlikelere karşõ savunmasõz bõrakõlan ve başõboşluğa sürüklenen çocuklar olarak tanõmlanmõştõr. Yetiştirme Yurtlarõ ise, yukarõda tanõmõ yapõlan 13 18 yaş arasõ korunmaya muhtaç çocuklarõ korumak, bakmak ve bir iş veya meslek sahibi edilmeleri ve topluma yararlõ kişiler olarak yetiştirilmelerini sağlamakla görevli ve yükümlü olan yatõlõ sosyal hizmet kuruluşlarõdõr. 1 II. YETİŞTİRME YURDU GENÇLİĞİ DİN EĞİTİMİ Yetiştirme yurtlarõnda genel eğitim içinde din eğitiminin de gençlere yeterli ve doğru bir şekilde verilmesiyle onlarõn bazõ problemlerine çözümler bulunabilir. Gençlere verilecek iyi bir din eğitimi, onlarõn ahlaklõ, vatanõna milletine ve tüm insanlõğa saygõlõ birer fert olarak yetiştirmelerine büyük katkõlar sağlayabilir. Yetiştirme yurtlarõnda, kendilerin yalnõzlõğa itilmiş hisseden gençler, sõğõnacağõ ve yardõm göreceği bir merci bulma isteği ve arayõşõ içindedirler. Eğer kendilerine sonsuz güç ve kudret sahibi olan Yüce Yaratõca gereği gibi tanõtõlõrsa, birçok zorluklarla baş edebilmeleri daha kolaylõkla mümkün olacaktõr..." Dinî veya manevî sosyal hizmetler; sosyal hizmet alanlarõnda ortaya çõkan dinî içerikli problemlerin çözümünde gerçekleşen danõşmanlõk ve rehberlik faaliyetidir. Bir başka ifadeyle sosyal hizmet sürecinde, sosyal hizmetten yararlanan kişilerin (hastalarõn, tutuklu ve mahkûmlarõn, SHÇEK Kuruluşlarõnda barõnanlarõn)ihtiyaç duyduklarõ ve dinî sosyal hizmetler alanõnda uzmanlõk ve formasyona dayalõ olarak verilecek olan hizmetlerdir. Dinî sosyal hizmetler; sosyal hizmet anlayõşõnõ, kişilerin manevi duygu ve düşüncelerine yönelerek biçimlendirme isteğidir. Hem manen hem maddeten insanõn mutluluğunu hedefleyen sosyal hizmet uygulamalarõ, kişilerin sosyal bilinçlenmeleri ve topluma uyumlarõ için üstün karakter geliştirmeye yönelik sosyal ve manevi eğitimi esas alan bir uygulama biçimidir. 2 İnsanõn hem maddi hem de manevi dünyasõnõn sağlõklõ olabilmesi, huzur ve refaha kavuşabilmesi için bedeni ve ruhi ihtiyaçlarõnõn karşõlanmasõ, sorunlarõnõn çözümlenmesi gerekir. Sosyal hizmete muhtaç insanlarõn dinî kaynaklõ problemlerinin çözümü sadece dinî bilgi sahibi olmakla ortadan kaldõrõlabilecek kadar basit bir iş (uğraş) değildir. Çünkü bu alanda çözüm üretebilmek için, rehberlik yapacak kişinin hem sosyal hizmet alanõnda hem de ilahiyat alanõnda, uzmanlõk bilgi ve becerisine sahip olmasõ gerekir. Mevcut durumun konuyla ilgili bir çözüm 1 http://www.shcek.gov.tr/kurumsal_bilgi/mevzuat/kanunlar/2828.asp 2 Ali Seyyar, Sosyal Hizmetlerde Manevi Bakõm, Şefkatli Eller Yayõnlarõ, Ankara 2007., s. 133.
2 üretmediği ortadadõr. Sorunun pansuman tedbirlerle çözülebilmesi de mümkün görünmemektedir. Probleme kalõcõ çözüm getirecek yollar aranmalõdõr. Türkiye de İlahiyat Fakültelerinde halen yürürlükte olan durma göre alõnan eğitim sonucu sosyal hizmet alanlarõ olan hastane, hapishane ve diğer sosyal hizmet kurumlarõ için bir formasyon verilmemektedir. Okullardaki din eğitimiyle camideki farklõ, hastanedeki hastanõn psikolojisiyle hapishanedeki mahkûmun psikolojisi birbirinden tamamen farklõdõr. Bütün bunlar özel uzmanlõk ve eğitimi gerektirmektedir. Ülkemizde bu hizmetler maalesef gönüllülük ve kişisel beceriler gibi isteklere bõrakõlmõştõr. Hâlbuki Batõ da bu hizmetler Kiliseye bağlõ ve kilisenin özel uğraşõ alanõ içerisine girmektedir. 3 İslam Dininin yetim ve kimsesizlere bakõşõ: Allah sizi güçsüz olarak yarattõ (Rum 30/54) mealindeki ayet, bugünün pedagoji ve psikoloji ilimlerince de kabul edilen, insan yavrusunun bakõlmaya ve korunmaya muhtaç oluşuna işaret etmektedir. Ona bu bakõm ve koruma ile şefkati sunacak olan en değerli müessese ise aile ocağõdõr. KUR ÂN-I KERİM'DE YÜCE ALLAH;! Yetimlere iyi davranõlmasõnõ 4! Onlarõn isteklerini kendi isteklerinden önde tutmayõ 5! Onlarõ doyurmayõ 6! Onlar için harcama yapmayõ 7! Mallarõnõn idaresinde en güzel tutumu göstermeyi 8! Rüşdlerine erince mallarõnõ en güzel şekilde onlara vermeyi, haksõzlõk etmemeyi 9! Onlara kötü muamele yapmamayõ i emretmiş;! Yetimlere ikram edilmemesini yermiş ii! Onlarõn ezilmesini iii nehy etmiş,! Onlarõn mallarõnõ haksõzlõkla yiyenleri karõnlarõna ateş doldurmuş olanlara benzetmiştir iv PEYGAMBER EFENDİMİZ (S.A.V);! Yetimin başõnõ okşayan kişinin eli altõndaki saçlar kadar günahõnõn aff olacağõnõ müjdelemiş 10 Yetimin âhõnõ almaktan ve onu ağlatmaktan sakõnõlmasõ gerektiğini söylemiştir. 11! Allah õm! Ben iki zayõfõn,yetim ile kadõnõn haklarõna tecavüz etmeyi men ve tahzir ediyorum (yasaklõyorum) 12! Allah Resulü şehadet parmağõyla orta parmağõnõ biraz açarak işaret etmiş ve Ben ve yetimin işine bakan kimse cennette işte böyle bulunacağõz buyurmuştur. 13! Hz. Peygamber yetim malõ yemenin insanõ helak eden 7 günahtan birisi olduğunu söylemiştir. 14! Yetiştirme yurtlarõnda kalan çocuklarõn maddi her türlü ihtiyaçlarõ en iyi şekilde temin edilmeye çalõşõlõrken, en fazla ihtiyaçlarõ olan dini ve ahlaki gelişimleri geri planda kalmõştõr. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bu alan da en etkin desteği Din Görevlilerinin vermesi gerekmektedir. III. Din Eğitiminin İnsan Üzerindeki Etkisi 3 Cemal Tosun, Din Eğitimi Bilimine Giriş, Pegem A Yayõncõlõk, Ankara 2002, s. 162. 4 Nisa 4/36 5 İnsan 76/8 6 Beled 90/15 7 Bakara 2/177,215 8 Enam, 6/52 7 Nisa 4/2,6,9 8 Duha suresi 93/9 9 Fecr 89/17 10 İbn-i Hanbel, Müsned V, 250 11 İbn-i Mace, II, 121 12 İbn-İ Mace, Edep,6 13 Buhari,Talak,25 14 Buhari,Vesaya,23
3 Eğitim ;en genel anlamõyla,insanlarõ belli amaçlara göre yetiştirme sürecidir. 15 Yetişmekte olan gençler birçok eğitim sürecinden geçerek hayata hazõrlanõrlar. Dolayõsõyla eğitim,bireyin bütün hayatõ boyunca devam eder. 16 Kişi yaşadõğõ sürece çevresiyle etkileşim içindedir.çevresindeki değişiklikler kişiyi doğrudan etkiler.bu değişikliklere karşõ tepkisiz kalmak mümkün olmadõğõ için değişen durumlara göre insan davranõş şekli geliştirebilmelidir.işte eğitim,değişen şartlarda problemleri artan insanõn yardõmõna koşar. 17 İnsan doğumundan itibaren biyolojik,psikolojik ve sosyolojik yönden gelişme içine girer ve böylece onun bu yeni oluşumlar karşõsõnda bazõ problemleri ortaya çõkar.özellikle gençlik çağõnda bu problemlerin daha da yoğunlaştõğõ görülür. 18 Gençlik çağõndaki problemlere ilaveten Yetiştirme Yurdu gençliğinin başka problemleri olduğu da bir gerçektir. Bu gençlerin maddi ve manevi problemlerine çözüm aranmalõdõr. Onlarõn genel eğitimleri yanõnda yeterli ve doğru bir din eğitimi almalarõ,bazõ sorunlarõn giderilmesinde etkili olabilir.yetiştirme yurtlarõnda verilecek din eğitimi onlarõn yaşantõlarõna olumlu yönde etki edebilecektir. 19 VI. YETİŞTİRME YURTLARINDA GENÇLERE KAZANDIRILMAK İSTENEN DEĞERLER 2828 sayõlõ Shçek temel kanununda,yetiştirme yurtlarõndaki gençlerin nasõl yetiştirilmesi ve ne şekilde eğitim verilmesi gerektiği şöyle açõklanmõştõr: Korunmaya muhtaç çocuklarõn Türk örf,adet,inanç ve milli ahlakõna sahip,kendisine güvenen,insan sevgi ve saygõsõyla dolu,atatürkçü düşünce ve Atatürk ilke ve inkõlaplarõna uygun olarak yetiştirilmeleri,bir iş ve meslek sahibi yapõlmalarõ,koruma kararõ kalktõktan sonra da toplum içinde izlenmeleri ve imkanlar ölçüsünde desteklenmeleri esastõr. 20 Dr. Orhan Demir Yetiştirme Yurdu Gençliği ve Din Eğitimi isimli kitabõnda yetiştirme yurtlarõnda yaptõğõ araştõrma sonuçlarõnõ vermiştir. Demir, 640 yetiştirme yurdu çocuğunun katõldõğõ anket sonuçlarõnõ kitabõnda belirtmiştir.konumuzla ilgili olanlarõ aktarõyorum. Din eğitimi alõnan kişi veya kurumlar Kuran kursuna gittim 121 20.8 Din görevlisinden ders aldõm 111 19.1 İmam Hatip Lisesine gittim 25 4.3 İlk,orta veya lisede okutulan Din Kültürü ve Ahlak bilgisi 296 50.9 derslerinden başka din eğitimi görmedim Başka 29 4.9 Katõlan 582 100,0 Cevapsõz 58 Din eğitimi ile ilgili tespitler Seçenekler Gerekli görüyorum Gerekli görmüyorum Din eğitim ve öğretiminin verilmesinin 86.7 13.3 gerekliliği Din eğitim ve öğretiminin insanõn mutluluğu için gerekliliği 92.2 7.8 15 Fidan, Nurettin- Erden,Münire, Eğitime Giriş, 4. bsk.,meteksan Matbaacõlõk,Ank. S.12 16 Varõş,Fatma, Editör Eğitim Bilimine Giriş,Atlas Kitabevi,Konya,1994,s.9 17 Başaran,İbrahim Ethem,Eğitime Giriş,Kadõoğlu Matbaasõ,Ank,1994,s.23 18 Yörükoğlu,Atalay,Gençlik Çağõ,İst,1993,s.233-234 19 Demir,Orhan,Yetiştirme Yurdu Gençliği ve din eğitimi,düşünce Kitabevi,İstanbul,2004, s. 6 20 27.05.1983 tarih ve 18059 sayõlõ Resmi Gazetede yayõnlanan 2828 sayõlõ Shçek kanunu md 4/k
Gençlerin İnanç bakõmõndan durumlarõ 4 Allah a,meleklerine,kitaplarõna,peygamberlerine,ahiret 574 92.3 gününe,kadere,yani imanõn şartlarõna ve inanõlmasõ gerekenlerin tümüne inanõyorum İmanõn şartlarõna inanõyorum.ama bazõlarõnõ pek anlamõyorum 16 2.6 İmanõn şartlarõndan bazõlarõna inanõyor,bazõlarõna inanmõyorum 20 3.2 Bazõlarõnda şüphe duyuyorum 2 0.3 İnanmõyorum 10 1.6 Katõlan 622 100.0 Cevapsõz 18 Gençlerin dini yaşantõ yönünden durumlarõ Dini görevlerimin tamamõnõ yerine getiririm 159 25.7 Dini görevlerimin bazõlarõnõ yapar,bazõlarõnõ yapamam 332 53.7 Her zaman değil de canõm istediği zaman dini görevlerimi yaparõm 67 10.9 Dini görevlerimi yapmam 40 6.5 Dine karşõ olan bir kişiyim 20 3.2 Katõlan 618 100.0 Cevapsõz 22 Namaz kõlma sõklõğõ Beş vakit namazõmõ,cuma ve bayram namazlarõnõ kõlarõm.vakit 128 20.8 bulamazsam sonra kaza olarak borcumu öderim Farz ve vacip namazlarõn yanõnda, bazen nafile namaz da kõlarõm 23 3.7 Sadece Cuma ve bayram namazlarõnõ kõlarõm (erkekler) 69 11.2 Ara sõra namaz kõlarõm 156 25.4 Namaz kõlmayõ bilmediğim için bu ibadeti yapamõyorum.ama 81 13.2 kõlmak istiyorum Namazda okunacak dua ve sureleri bilmediğim için 42 6.8 kõlamõyorum.ama öğrenmek istiyorum Namaz kõlmayõ biliyorum.ama kõlmõyorum 81 13.2 Namaz kõlmayõ öğrenmek istemiyorum 35 5.7 Katõlan 615 100.0 Cevapsõz 25 Oruç tutma sõklõğõ Farz olan Ramazan orucunu tutarõm 354 56.4 Ramazan orucunun yanõnda bazõ mübarek günlerde de oruç tutarõm 134 21.4 Ramazan ayõnda bazen oruç tutarõm bazen de tutmam 66 10.5 Oruç ibadeti zor geldiği için tutmuyorum 18 2.9 Oruç tutmak için sõhhatli değilim rahatsõzõm 20 3.2 Oruç tutmak istemiyorum 35 5.6
Katõlan 627 100.0 Cevapsõz 13 5 İbadet ederken hissedilen duygular Allah a karşõ görevlerimi yerine getirdiğim için huzurlu 502 83.1 olurum,heyecan duyarõm Herhangi bir şey hissetmem 44 7.3 İbadet etmiyorum 47 7.8 Başka 11 1.8 Katõlan 604 100.0 Cevapsõz 36 İbadet ederken engellenme durumu İbadet ederken engellendiniz mi? Evet,engellendim Hayõr,engellenmedim 82 %13.9 509 %86.1 Dini inancõn olumlu yönde gelişmesine etki eden faktörler Din Kültürü Ahlak Bilgisi Öğretmeni 257 44 Camilerdeki din görevlileri 70 12 Din görevlilerinin televizyon ve radyodaki konuşmalarõ 23 3.9 Annem 19 3.3 Babam 5 0.9 Annem babam birlikte 25 4.3 Başka 52 8.9 Birden fazla etkileyen kişi ve durumlar 133 22.7 Katõlan 584 100.0 Cevapsõz 56 Kuranõ Kerim ile ilgili görüşleri Kuranõ Kerim Okumayõ biliyorum 130 20.9 Hayõr Bilmiyorum,ama öğrenmek istiyorum 400 64.2 Hayõr bilmiyorum.öğrenmekte istemiyorum 93 14.9 Kuranõ Kerimi baştan sona okudum 30 4.8 Bir kõsmõnõ okudum 171 27.5 Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi kitaplarõnda olan dua ve surelerin 164 26.4 Türkçe açõklamalarõnõ okudum Hiç okumadõm 257 41.3 Gençlerin dua etme durumlarõ Seçenekler sayõ % Çok dua ediyorum 288 46 Ara sõra dua ediyorum 211 33.7
Zor durumda kaldõğõm zaman dua ediyorum 99 15.8 Hiç dua etmiyorum 28 4.5 6 Günah (suç ) işlemekten vazgeçiren etkenler Seçenekler sayõ % 1. seçenek :Allah sevgisi/korkusu,ahret inancõ,vicdani rahatsõzlõk 412 70.8 2. seçenek :Dünyada verilecek ceza korkusu 59 10.2 3. seçenek : Ayõplanma,kõnanma,toplum dõşõna atõlma korkusu 65 11.2 Başka 9 1.5 1 ve 2. seçenek birlikte 6 1 1 ve 3. seçenek birlikte 19 3.3 2 ve 3. seçenek birlikte 3 0.5 1.2.3. seçenek birlikte 9 1.5 Gençlere göre insanlarõn dünyaya gelme sebepleri Seçenekler sayõ % İmtihan olmak için (Allah õn emirlerine uymak veya uymamak 485 79,2 konusunda Sadece yaşamak için (eğlenmek,gününü gün etmek,gezmek için ) 31 5.1 Bilmiyorum 86 14.1 Başka 10 1.6 Bir sõkõntõ ve üzücü davranõşla karşõlaşõldõğõnda takõnõlan tavõrlar 1. seçenek:sabrederim.çünkü Allah sabredenlerle beraberdir.dua 413 68.3 ederim 2.seçenek:İçimden intihar etmek geçer 44 7.3 3.seçenek:Kadere isyan ederim 72 11.9 4.seçenek:Unutmak için alkol ve uyuşturucu kullanõyorum 19 3.1 5.seçenek: Başka 44 7.3 2.ve 3. birlikte 11 1.8 3. ve 4. birlikte 2 0.3 Yetiştirme Yurtlarõnda Eğiticilerin Dini konularda Bilgi öğrenebilme durumlarõ Sorduğumuz zaman cevap alõyoruz 384 68.6 Sorduğumuz zaman cevap alamõyoruz 55 9.8 Dini konularda soramõyoruz, çekiniyoruz 64 11.4 Dine karşõ olan biriyim. Sormakta istemiyorum 34 6.1 Başka 23 4.1 Yetiştirme Yurtlarõnda Öğretilen Dini Bilgilerin Yeterlilik Derecesi Çok yeterli buluyorum 149 25.6 Yeterli denilebilir 153 26.3 Hayõr, yeterli bulmuyorum 124 21.3 Yurtta dini bilgiler verilmiyor. Verilmesini çok istiyorum 111 19.1 Dini bilgilere gerek duymuyorum. Verilmesini de istemiyorum 36 6.2 Başka 9 1.5 Katõlan 582 100.0
7 V- Yetiştirme Yurtlarõnda Din Eğitimi Verilmesi Konusunda İdareci ve Çalõşanlarõn Görüşleri: Özellikle Konya İlimizde bulunan 2 Erkek,1 Kõz Yetiştirme Yurdu, idareci ve çalõşanlarõna Yurtlarda Din Eğitimi verilmesi konusunda düşüncelerini sordum.onlarõn cevaplarõndan ortak ve kapsayõcõ olanõnõ aktarõyorum : Yetiştirme Yurtlarõnda öncelikle insana hizmet verilmektedir. İnsanlarõn maddi ve manevi olmak üzere iki çeşit ihtiyacõ vardõr. Maddi ihtiyaçlarõnõ biliyoruz ve devletimizin sağladõğõ imkanlarla karşõlõyoruz. Manevi ihtiyaçlarõ ise din, iman, şefkat vatan, millet, bayrak gibi soyut kavramlardõr. Yetiştirme Yurtlarõnda barõnan, bakõlõp büyütülen çocuklarda sürekli olarak sevgi ve şefkat eksikliğinden bahsedilir. Bunun sebebinin de anne ve babadan, yani aileden uzak olduğu gösterilir, doğrudur.çocuklarõmõzda ki bu aile yoksunluğu, sevgi ve şefkat eksikliği onlarõn hayata tamamen olumsuz bakmasõna sebep olmaktadõr. Bu bakõş açõsõ çocuğun yaşadõğõ sürecin tamamõnda önce kendi ailesi,akraba çevresi,iş ve komşuluk ilişkilerinde içinden çõkõlmasõ mümkün olmayan olumsuzluklarõn ortaya çõkmasõna neden olmaktadõr. Bu şekilde hayata bakmalarõna neden olan sevgi-şefkat eksikliğinin giderilmesi için oluşturulan her türlü ekonomik, sosyal, kültürel sportif olarak üst düzey bir ailenin kendi çocuğuna veremeyeceği kadar imkanlar sunulmasõna rağmen bir değişim ve gelişme kat edilemediği gözlemlenmiştir. Ancak din eğitimine açõk olan,din eğitimi verebildiğimiz en olumsuz ve en problemli çocuklarõmõzda çok ciddi anlamda olumlu gelişmeler gözlemlenmiş, insanlarla ve önce düşman gibi gördüğü anne baba ve kardeşleri ile olumlu diyaloglarõ başlamõş, işine dört elle sarõlmõş hayata olumlu bir pencereden bakmaya,her şeyden önemlisi eşine çoluk çocuğuna sahip çõkmaya başladõklarõ bizzat tarafõmõzdan müşahede edilmiştir.mesela Yetiştirme Yurdunda kalõrken hayata küsmüş olan Ü. S. bally-tiner kullanarak hem kendine hem de çevresine zarar verirken kendisine verilen eğitimde dini unsurlarda katõlmõş sonuç ta çocuğumuz madde bağõmlõlõğõndan kurtulmuş çevresi ile iyi diyaloglara girmiş daha sonra da devlet memuru olarak işe başlamõş, düzenli olarak işine devam etmektedir. F. Y. isimli bir gencimiz yurda geldiğinden beri babasõna düşman olarak bakmakta, sürekli babasõnõ öldüreceğinden bahsederek, okumakta olduğu liseyi terk edip olumsuz arkadaşlarla beraber olmaya başlamõşken, kendisine yapõlan eğitimin dini unsurlarla desteklenmiş ve İmam Hatip Lisesine nakledilerek okula başlatõlmõştõr. Zaman içerisinde içine düştüğü olumsuz çevreden uzaklaşmõş olup okulunu bitirerek devlet memuru olmuştur. Şimdilerde ise kardeşlerine bakmakta, babasõna karşõ düşmanca tutum ve davranõşlardan uzaklaşarak,babasõnõ da içinde bulunduğu olumsuz etkenlerden kurtarmaya gayret etmektedir. A ve E. S. kardeşlerin her ikisi de yukarõda anõlan tüm olumsuz tutum ve davranõş içinde iken E. S. ye yapõlan dini eğitim ve telkinler sonucu şu anda gayet uyumlu, olumlu düşünce ve davranõş biçimine sahip vatanperver bir genç olmuştur.bu eğitimi kabul etmeyen kardeşi A. S. ise tamamen hayata küsmüş, kendine ve çevresine zararlõ bir şeklide hayatõnõ sürdürmektedir. Örnekleri çoğaltmak mümkündür. Bu sayõlan örnekler ve daha verebileceğimiz binlerce vakada şu gerçek ortaya çõkmaktadõr: Yetiştirme Yurtlarõnda din eğitimi verilmesinin son derece olumlu neticeleri ortaya çõkmaktadõr.bu açõdan.yurtlarda dini eğitim verilmesi gereklidir. VI. Pedagojik araştõrmalarla Din Eğitiminin gerekliliğinin ifadesi:! Çocuğun kişiliğinin % 60 oranõnda okul öncesi döneme karşõlõk gelen 0-6 yaş aralõğõnda aile ortamõnda oluştuğunu ortaya koymaktadõr. 0-6 yaş arasõ, çocuk gelişiminin hõzla yönlendiği kritik yõllardõr. 21! Çocuk ilk dini tecrübeyi aile ortamõnda edinir. Psikologlar, çocuk dindarlõğõnõn gelişmesinde yetişkinlerin önemli etkilerini tespit ederek, neticede dini uyanõşõ yetişkinlerin teşvik, destek ve etkilerine bağlamaktadõrlar. 22 21 Haluk Yavuzer, Çocuğunuzun İlk Altõ Yõlõ, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1997, s. 9 22 Kerim Yavuz, Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi, Diyanet İşleri Başkanlõğõ Yayõnlarõ, Ankara, 1983, s. 46
8! 9-13 yaş grubunun gelişiminde sõrasõyla aile, okul ve çocuğun kişisel düşüncesinin gelişmiş olmasõ etki yapar. 23! Aile çocuğun dini eğitiminde temel etkendir. Ancak aile ortamõndan mahrum olan Korunmaya Muhtaç Çocuk olarak ifade edilen anne-babasõz veya ihmal ya da istismar edilen çocuklar dini eğitimden de yoksun kalmaktadõrlar! Çocuk yuvalarõ ve yetiştirme yurtlarõnda, 0-18 yaş grubunda olan korunmaya muhtaç çocuklar bulunmaktadõr. Öğrenim görmeleri halinde, bu çocuklar 25 yaşõna kadar kurum hizmetlerinden faydalanmaktadõrlar. 24! Gelişmiş toplumlarda korunmaya muhtaç çocuklarõn %75 i koruyucu aile yanõnda yaşamaktadõr. Ülkemizde ise bu oran %2 lere bile ulaşamamaktadõr! ABD de çeşitli kurumlarda yetişmiş 1-4 yaş arasõndaki bir grup çocukla, uygun olmayan aile koşullarõ içerisinde yetişen ve anneleri çalõşan bir grup çocuk karşõlaştõrõlmõştõr. Çocuklar yetişkin oluncaya kadar izlenmiş ve topluma uyumlarõ incelenmiştir.! İnceleme sonucunda, uygun olmayan aile koşullarõ içerisinde yetişen çocuklarõn %18 inin uyumsuzluk gösterdiği ortaya konurken, uyumsuzluk oranõnõn kurumlarda yetişen çocuklarda %34.5 gibi çok daha yüksek bir düzeyde olduğu saptanmõştõr. 25! Diyanet İşleri Başkanlõğõ ile Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü arasõnda 26.02.2007 tarihli İşbirliği Protokolü imzalanmõştõr! Kurum tarafõndan bakõlan kadõn, çocuk, genç, yaşlõ, özürlü vb. kişilerin bilgilendirilmelerinde İlahiyat eğitimi almõş, konusunda uzman personel görevlendirmek suretiyle yardõmcõ olmak,! Toplumun bilinçlenmesinde; çocuk ihmal ve istismarõnõn önlenebilmesi için, ailelerin bakabilecekleri kadar çocuk sahibi olmalarõ, çocuklarõ küçük yaşta evlendirmemeleri, sokakta çalõştõrõlmamasõ, suça yöneltilmemesi ile töre cinayetleri, koruyucu aile, ailelerin çocuklarõ ile sağlõklõ ilişki kurmasõ ve sokakta bekleyen tehlikeler gibi konularda toplumda bilinç ve duyarlõlõğõn arttõrõlmasõ,! Başkanlõğõn din görevlilerine yönelik hizmet içi eğitim programlarõnda, Kurumun vermiş olduğu hizmetlerin tanõtõmõna yer vermesi,! Konu ile ilgili verilerin Başkanlõğõn web sayfasõnda yayõnlanarak halka ulaşmasõnõ sağlamasõ,! İlgili kurum ile işbirliği içerisinde bulunarak çalõşmalarla ilgili gerekli koordinasyonun sağlanmasõ,! Başkanlõğõn süreli ve diğer yayõnlarõnõn imkanlar ölçüsünde, bağlõ kuruluşlarda bulunan kütüphanelere ücretsiz olarak verilmesine yardõmcõ olunmasõ şeklinde ifade edilmektedir. 26! Çocuk aile ortamõnda bakõlamõyorsa ve kurum bakõmõnda ise çocuğun günlük aktivitelerini yerine getirebilecek imkanlarõn yanõnda temel ihtiyaçlarõnõ karşõlayabilecek koşullarõn hazõrlanarak sunulmasõ ile birlikte kişilik gelişimine katkõ verebilecek, onun sağlõklõ ve kendine güvenen birey olmasõnõ sağlayacak uygulamalara ihtiyaç vardõr.! Kuruluşlarda istihdam edilen sosyal hizmet uzmanõ, psikolog, çocuk gelişim uzmanõ ile birlikte dini danõşman da mutlaka istihdam edilmelidir! Rehberlik bir insandan diğer bir insana; problemler karşõsõnda seçenekler sunmak, o problemleri tanõmasõnõ sağlamak ve çözüm önerileri sunarak yardõm etmek demektir.! Dini danõşmanlõk ise; daha çok ahlak ve ahiret problemlerinden ortaya çõkan değer sorunlarõyla ilgilenen bir yardõm mesleğidir. 27 VII. SONUÇ İnsan, sadece bedenden ibaret değildir. İnsanõn diğer varlõklardan farklõ olarak bir manevi yönü vardõr.secde suresi 7-9. ayetlerde Allah; insani topraktan yaratõp şekillendirdikten sonra ona kendi ruhundan üfleyerek can verdiğini ifade etmiştir. Bu ilahi ruha sahip olan insan, psikolojik,ruhi 23 Talip Atalay, İlköğretim ve Liselerde Dindarlõk, Dem Yayõnlarõ No: 25, İstanbul, 2005, s.87 24 Şerafettin Sayar http://www.sosyalhizmetuzmani.org) 6 John Bowlby, Çocuklarõ Anlamak, Gendaş Yayõnlarõ, İstanbul, 1998, s.71) 7 Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü,2007/ 1146 27 Mualla Selçuk, Din Hizmetlerinde İletişim ve Halkla İlişkiler, Anadolu Üniversitesi Yayõnlarõ, Eskişehir, 2003, s.129-13
9 özellikleri olan,akõllõ, düşünen, inanan, öğrenen, öğreten, ibadet eden, uygarlõk kuran, tarih yapan, geçmişine sahip çõkan, geleceğini güvence altõna alan bir varlõk olmuştur. İnsan, maddi (biyolojik) ihtiyaçlarõnõ çeşitli yollarla karşõlamak durumunda kalõyorsa, manevi ihtiyaçlarõna da karşõlamak zorundadõr. Manevi ihtiyaçlarõnõn başõnda sevmek, güvenmek, en önemlisi inanmak gelir. İşte insani yeryüzündeki diğer varlõklardan ayõran ve üstün kõlan özelliği akõl sahibi ve inanan bir varlõk olmasõdõr. İnsan, bağlanma ve sõğõnma eğilimi olan bir varlõktõr. Bu eğilim emniyet, güven, dayanma, korunma, sõğõnma, kabul görme, sevilme gibi insanin temel ihtiyaçlarõ arasõnda yer alõr. İnsan, kendisindeki güçsüzlük nedeniyle bağlanma ve sõğõnma duygusuna bağlõ olarak her şeyden üstün, güçlü bir varlõğa yönelir. Bu yöneliş din duygusunun temelini oluşturan unsurlardan biridir. En büyük koruyucu, en güvenilir sõğõnak olarak Allah'a bağlanan ve ona sõğõnan insan; güven, dayanma, korunma, sõğõnma, kabul görme, sevilme gibi temel duygusal ihtiyaçlarõnõ giderir. Henri Bergson "Bilimden, sanattan yoksun insan topluluklar geçmişte var olmuştur. Simdi de vardõr. Fakat dinsiz bir toplum kesinlikle var olmamõştõr" sözüyle inanmanõn önemini vurgulamõştõr.insanin doğuştan din duygusuna sahip olduğu dinler tarihi, din sosyolojisi, din psikolojisi ve din eğitimi alanõnda yapõlan inceleme ve araştõrmalar ile de ispatlanmõştõr. Yetiştirme yurtlarõndaki gençlere; başlarõndan geçen üzücü, travmatik olaylarõ anlayõp anlamlandõrabilmeleri için,yaratõlõş,yaşamõn gayesi,kader gibi onlarõ birinci derecede ilgilendiren dini,imani konularda tatmin edici bilgiler verilmesi gerekir.bu tür bilgiler,onlarõn hayata intibaklarõnõ kolaylaştõracak,kendileri ve çevresiyle uyumlu ve barõşõk tutum geliştirmelerine yardõm edecektir. Yetiştirme Yurdu gençliğine din eğitimi verilmesi zaruridir. Her insanõn bir yüce, üstün,aşkõn varlõğa inanma,ona bağlanma,ona dayanma ihtiyacõ vardõr.bu ihtiyaç Yetiştirme Yurdu gençliğinde en fazladõr.onlara dini eğitim verecek insanlarõn dini eğitimin yanõnda, özelliklere gençlere yönelik psikoloji,pedogoji,sosyoloji gibi konularda ilave eğitimlerle desteklenmiş olmalarõ gerekmektedir. Bu konuda ilgili Üniversitelerle,Diyanet İşleri Başkanlõğõ ile koordineli bir çalõşma yapõlmalõdõr.özellikle fakültelerimizin ilgili bölümleri yurtlar,yuvalar,huzurevleri üzerinde akademik çalõşmalar yaparak teşhis ve tedavi konusunda inisiyatif almalõdõrlar.çünkü bu kurumlarda yapõlacak eğitimin bilimsel ve,ihtiyaca yönelik,uygun metodlarla yapõlmasõ faydayõ beraberinde getirecektir. Gençlerin dini bilgileri öğrenme istek ve ihtiyaçlarõ, Kurum yetkilileri tarafõndan bilinmekte, kabul edilmektedir.27 Mayõs 1983 tarih,18059 sayõlõ resmi gazetede yayõnlanan SHÇEK Kanunuyla ihdas edilen kadrolardan 67 adedi Din Hizmetleri Sõnõfõna tahsis edilmiştir. Diğer taraftan 2828 sayõlõ kanunun genel esaslara ilişkin 4. maddesinin k fõkrasõnda Korunmaya Muhtaç çocuklarõn Türk örf,adet ve milli ahlakõna sahip, kendisine güvenen,insan sevgi ve saygõsõyla dolu,atatürkçü düşünce ve Atatürk ilke ve inkõlaplarõna uygun olarak yetiştirilmeleri,bir iş ve meslek sahibi yapõlmalarõ,koruma kararõ kalktõktan sonra da toplum içinde izlenmeleri ve imkanlar ölçüsünde desteklenmeleri esastõr denilmektedir. 28 Din öğretimi, bireyin sosyalleşmesi ve sosyal uyumu için de gereklidir. Yetiştirme yurdu genci hayata ve dünyaya hazõrlanõrken toplumun dilinden, dininden, kültüründen, sanatõndan, gelenek ve göreneklerinden yoksun olarak düşünülemez.gencin maddi ihtiyaçlarõ karşõlanõrken, milletçe kabul edilen norm ve değerler ona tanõtõlmalõ,öğretilmelidir.din öğretimiyle gerek topluca yapõlan ibadetler,gerekse zekat,fitre gibi sosyal yardõm esasõna dayalõ dini emirlerin öğretilmesi gencin sosyalleşme sürecine katkõ sağlayabilecek etkenlerdendir. 29 Yurtlarda bulunduklarõ zaman sürecinde ve ayrõldõktan sonra toplum hayatõna katõlan gençlerin birbirlerini anlamalarõ, farklõ inançta olan insanlarla bir arada bulunabilmeleri, insanlar arasõnda zaman zaman ortaya atõlan suni düşmanlõklarõ yok sayabilmeleri,bütün varlõklara özellikle insanlara karşõ 28 SHÇEK Kanunu, Kanun No:2828, 27 Mayõs 1983,sayõ:18059, s.21 29 Kerim Yavuz,Eğitim Psikolojisi Dersleri,Atatürk Üniversitesi,Erzurum 1985,s.79-81
10 hoşgörülü olabilmeleri,tüm insanlarla barõş ve kardeşlik,içinde yaşayabilmelerinde dinin ve dini bilgilerin rolünden istifade edilmelidir.gençlerin,din öğretim ihtiyaçlarõnõn bilimsel tekniklerle objektif bir şekilde belirlenip,bulunduklarõ şartlar ve özel durumlarõ da dikkate alõnarak verilecek olan din öğretimiyle bu gençlerin maddi ve manevi yaşantõlarõna büyük destek sağlanmõş olacaktõr. 30 VIII. Öneriler: 1.Yetiştirme Yurtlarõnda yaşayan gençlere mutlaka din eğitimi verilmelidir. 2.Bu eğitimin özellikle alanõnda uzman insanlarla verilmesi elzemdir. 3.Alanõnda uzman insanlar istihdam etmek mümkün olmuyorsa, insanlarõn uzmanlarca verilecek kurslarla desteklenmesi gereklidir. bu eğitimi verecek 4. Toplumda yaygõn olarak kabul gören, dinle ilgili hurafe ve batõl inançlar gençlere anlatõlmalõdõr. 5.Din Eğitimi sahasõnda çalõşma yapan araştõrmacõlarõn Yetiştirme Yurtlarõ ve gençliği üzerinde çalõşarak onlarõn ihtiyaçlarõ ve nasõl giderileceği konusunda rehberlik yapmalarõ önemli bir boşluğu dolduracaktõr. 6.Yetiştirme Yurtlarõnda Din Eğitiminin belli bir sistematik içerisinde ve kurumsal olarak süreklilik arz etmesi açõsõndan mutlaka yasal alt yapõsõ oluşturulmalõdõr. Kanun ve yönetmeliklerle, konu, yoruma fõrsat vermeyecek şekilde sõnõrlarõ belirli olarak tespit edilmelidir. 7.Yetiştirme Yurdu gençlerinin din öğretimi ihtiyaçlarõna paralel olarak, gençlerin konuyla ilgili ihtiyaçlarõna cevap verecek kaynak kitaplar hazõrlanmalõ ve hazõrlanan bu eserlerde yaş gruplarõ ve cinsiyet gibi özellikler dikkate alõnmalõdõr. Bu yayõnlar sosyolojik, psikolojik ve eğitim yönüyle değerlendirilerek,uzmanlarõn görüşü alõndõktan sonra gençlerin istifadesine sunulmalõdõr.bu eserlerden mutlaka her yetiştirme yurdunda bulundurulmalõdõr. 8.Gençlere verilecek din eğitimi, siyaset ve siyasi konularla hiçbir şekilde ilişkilendirilmemelidir. 9. Kurumun imkanlarõnõn yetmediği durumlarda mutlaka ilgili fakülteler ve 2007 yõlõnda yapõlan protokol mucibince Diyanet İşleri Başkanlõğõ imkanlarõndan yararlanõlmalõdõr. 10.Din eğitimi uzmanõ ile çocuklarõn görüşmeleri informel olmalõ. Yani belirli bir usul ve erkan içinde, toplantõ havasõnda değil de soru cevap formatõnda veya sohbet şeklinde interaktif olmalõ. Toplu yaşanan yerlerde bulunan insanlarõn genelinde olduğu gibi Yetiştirme Yurdu çocuklarõnda da kurallara karşõ bir antipati olduğu için, kurallar sõralayarak emir kipiyle değil, bilinçaltõna hitap ederek,görüşmeyi sohbet şeklinde vermek ve çocuklarla uzmanõn birebir irtibat kurmasõnõ sağlamak gerekiyor.aksi halde beklenen verim elde edilmeyebilir.ayrõca, görüşme düzenli ve devamlõ olmalõ, kesinti olursa, çocukla birebir ilişki kurulmamõşsa, ast-üst protokol ilişkisi oluşurda çocuğun seviyesine inilmezse hiçbir uzmanõn hiçbir çocuğa faydasõ olmaz. Uzm. Cemil PASLI Konya Shçek İl Müdür Yardõmcõsõ Aile Danõşma Merkezi Müdürü Web:www.cmpasli.blogcu.com, e-mail: cmpasli@gmail.com 30 Özdemir Saadettin,Korunmaya Muhtaç Gençlerin Din Öğretimi İhtiyaçlarõ,Isparta 2002, s.49-50
11 KAYNAKLAR KUR AN-I KERİM AHMED b. HANBEL,Ebu Abdullah Ahmed b.muhammed,müsned,beyrut,ts ATALAY,Talip, İlköğretim ve Liselerde Dindarlõk, Dem Yayõnlarõ No: 25, İstanbul, 2005 BAŞARAN,İbrahim Ethem,Eğitime Giriş,Kadõoğlu Matbaasõ,Ank,1994 BOWLBY, John, Çocuklarõ Anlamak, Gendaş Yayõnlarõ, İstanbul, 1998 BUHARİ,Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail,Sahihu l Buhari,İstanbul,1979 DEMİR,Orhan,Yetiştirme Yurdu Gençliği ve Din Eğitimi,Düşünce Kitabevi,İstanbul,2004 FİDAN, Nurettin- Erden,Münire, Eğitime Giriş, 4. bsk.,meteksan Matbaacõlõk,Ank İBN MACE.Muhammed b. Yezid el-kazvini, Sünen.tahk.Muhammed Fuat Abdulnaki,Kahire,1954 ÖZDEMİR Saadettin,Korunmaya Muhtaç Gençlerin Din Öğretimi İhtiyaçlarõ,Isparta 2002, s.49-50 RESMİ GAZETE, 27.05.1983 tarih ve 18059 sayõlõ SAYAR,Şerafettin,http://www.sosyalhizmetuzmani.org) Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü,Genelge, 2007/ 1146 SELÇUK,Mualla, Din Hizmetlerinde İletişim ve Halkla İlişkiler, Anadolu Üniversitesi Yayõnlarõ, Eskişehir SEYYAR,Ali, Sosyal Hizmetlerde Manevi Bakõm, Şefkatli Eller Yayõnlarõ, Ankara 2007 TOSUN, Cemal, Din Eğitimi Bilimine Giriş, Pegem A Yayõncõlõk, Ankara 2002 VARIŞ,Fatma, Editör Eğitim Bilimine Giriş,Atlas Kitabevi,Konya,1994 YAVUZ,Alim,Şatom Benim Üzgün Yurdum,Timaş,İstanbul,2005 YAVUZ,Kerim, Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi, Diyanet İşleri Başkanlõğõ Yayõnlarõ, Ankara, 1983 YAVUZER, Haluk,, Çocuğunuzun İlk Altõ Yõlõ, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1997 YÖRÜKOĞLU,Atalay,Gençlik Çağõ,İst,1993