Türkiye de Yetișen Carlina L. (Asteraceae, Cardueae) Türlerinin Morfolojik Verilerle Filogenetik Analizi



Benzer belgeler
Puschkinia scilloides Adams (Asparagaceae/Liliaceae) ın Türkiye deki Yayılışı ve Tür İçi Varyasyon Sınırları

Burcu TARIKAHYA HACIOĞLU. Biyolog Doçent Doktor Ankara. Biyoloji Bölümü/2003

Draba nemorosa L. ve Endemik Draba rosularis Boiss. Türleri Üzerinde Morfolojik ve Anatomik Bir Çalışma

OTU 1 Çok yıllık otsular. Gövdeler dik, cm, salgı tüysüz, bütün kısımlar pubessent tüylü. Yapraklar gövde üzerinde, basit, linear-oblong,

Achillea grandifolia Friv. Beyaz civan perçemi

MALVACEAE (EBEGÜMECİGİLLER)

Unvan Ad Soyad Yard.Doç.Dr.Zafer KAYA

İzmir ve Çevresinde Buğday Alanlarında Görülen Bazı Trifolium Türlerinin Teşhisi

Erbey, M., Bazı Dysmachus (Diptera: Asilidae) türlerinin spermateka yapıları.

Akkemik, Ü. (Editör) Türkiye nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları II. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara. 680 s.

Türkiye Tenthredopsis (Hymenoptera: Symphyta: Tenthredinidae) Tür Sınırlarının Barkodlama Yöntemi İle Saptanması

Bl KARESi (BALIKESİR) İÇİN YENİ FLORİSTİK KAYITLAR

Pistacia terebinthus L. (Menengiç)

1-) Yaprak eksenin ucu, mukro veya arista, bitkiler daima çok yıllık, gövde kanatsız, çiçekler salkımsı

CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE


TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU

TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU

TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

T.C İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ ORMAN ALTI ODUNSU BİTKİLER. Hazırlayan: Danışman: Yrd.Doç.Dr Nurgül KARLIOĞLU

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 6/3 (2013) 72-78

Türkiye deki Crocus biflorus Miller subsp. tauri (Maw) Mathew (Iridaceae) Üzerine Morfolojik ve Anatomik Bir Çalışma

ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ BİTKİ TANIMI II

FİLOGENİ ve HAYAT AĞACI

LİSANS ÜSTÜ DERS TANITIM FORMU

SİSTEMATİK BOTANİK II 1. LABORATUVAR BİTKİ TOPLAMA PİRESLEME LOKALİTE YAZMA KURUTMA ETİKET YAZMA

Görev Yeri Unvanı Sınıf. Biyoloji Manisa Merkez Bilim ve Sanat Merkezi

NEPETA CADMEA BOISS. İLE NEPETA SULFURIFLORA P.H. DAVIS TÜRLERİNİN MORFOLOJİK OLARAK KARŞILAŞTIRILMASI. Tuncay DİRMENCİ

Salix caprea L., Keçi Söğüdü, Orman Söğüdü

Juglans (Cevizler), Pterocarya (Yalancı cevizler), Carya (Amerikan cevizleri)

Centaurea L. Cinsine ait 4 Taksonun Morfolojik ve Anatomik Yönden Araştırılması

ERZİNCAN YÖRESİNDE YAYILIŞ GÖSTEREN BAZI NADİR BİTKİ TÜRLERİ ÜZERİNE GÖZLEMLER THE OBSERVATIONS ON SOME RARE PLANT SPECIES GROWN UP IN ERZINCAN

BATI ANADOLU BÖLGESİNDE YAYILIŞ GÖSTEREN ORİGANUM L. (LAMİACEAE) TAKSONLARININ PALİNOlOJİK ÖZELLİKLERİ. Mehmet TEMEL 1 Süleyman TOKUR 2

NEW FLORISTIC RECORDS FOR VARIOUS SQUARES IN THE FLORA OF TURKEY

Biological Diversity and Conservation. ISSN Online; ISSN Print 4/1 (2011)

TAXUS : (Porsuklar) (8 Türü var) Taxus baccata L. (Adi Porsuk)

YEŞİL ENERJİ HAYAL DEĞİL! Doç. Dr. Serdar Gökhan ŞENOL EGE Ü. Botanik Bahçesi Herbaryum Uygulama ve Araştırma Merkezi

TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

BİTKİ TANIMA I. Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR

FAGACEAE. kürenin subtropik ve serin bölgelerinde ormanlar kuran 600 kadar türü vardır.

Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., Cilt:5, Sayı:1, 2015,50-55/Ordu Univ. J. Sci. Tech., Vol:5, No:1,2015,51-55

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

Juniperus communis. Adi Ardıç

Biological Diversity and Conservation. ISSN Print; ISSN Online 3/1 (2010) 10-22

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT

SU BİTKİLERİ 11. Prof. Dr. Nilsun DEMİR

Burcu TARIKAHYA HACIOĞLU Biyolog Doçent Doktor Ankara EĞİTİM BİLGİLERİ. Doçentlik ÜAK 2015 (Biyoloji) Doktora

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

Dr.Öğr.Üyesi Dilek ORAL

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Quercus ilex L. (Pırnal meşesi)

P E P _ H 0 5 C

4. Öğrenim Durumu : Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Biyoloji Hacettepe 1985 Yüksek Lisans Botanik Hacettepe 1988 Doktora Botanik İnönü 1995

*ANAVARZA KALESİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN YÜZEY FLORASININ ARAŞTIRILMASI. Investıgatıon of the Anavarza Castle and Nearby Surface Flora

TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU

Orman Altı Odunsu Bitkiler

Some endemic plants of Çelikhan Çat Dam Basin (Adıyaman) Ahmet Zafer TEL¹, Murat TAK*²

6. familya. Campanulaceae (çançiçeğigiller)

Prof. Dr. Ruziye (GÜNAY) DAŞKIN

Fen Edebiyat Fak. Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Kütahya 1977

ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ BİTKİ TANIMI III

Kullanım Yerleri. İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir

GENUS: Convolvulus (gündüz güzeli, gündüz sefası)

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

Cins Fagus (Kayın) Castanea (Kestane) Quercus (Meşe) Gövde kabuğu

ÖZGEÇMİŞ. 2- Kahramanmaraş Afşin-Elbistan Kömür Havzasının Paleofloristik Yönden Incelenmesi Çenet, M., KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(2), 2006.

ANKARA DA AKTARLARDA ADAÇAYI ADI ALTINDA SATILAN DROGLARIN MORFOLOJİK VE ANATOMİK OLARAK İNCELENMESİ

Scilla siberica Haw. subsp. armena (Grossh.) Mordak (Liliaceae) Üzerine Morfolojik ve Anatomik Bir Çalışma

Verbascum euphraticum Bentham ve V. melitenense Boiss (Scrophulariaceae) Türleri Üzerinde Taksonomik Bir Çalışma

İbreliler. Sequoia sempervirens (Kıyı Sekoyası) Sequoiadendron giganteum (Mamut Ağacı) Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR SAÜ PMYO

Türkiye Florasındaki Yabani Carthamus L. Türleri ve Aspir (C. tinctorius L.) Islahında Değerlendirme Olanakları

CURRICULUM VITAE. (PhD, Hacettepe University) Faculty of Science, Department of Biology

ISSN Online; ISSN Print 3/2 (2010)

GRUP ENDEMİKUS. Doç. Dr. Ali ÇELİK Denizli, KAZ DAĞI GÖKNARI Abies nordmanniana subsp. equi-trojani

EGE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJE KESİN RAPORU EGE UNIVERSITY SCIENTIFIC RESEARCH PROJECT REPORT

6. Seçilmiş 24 erkek tipte ağacın büyüme biçimi, ağacın büyüme gücü (cm), çiçeklenmenin çakışma süresi, bir salkımdaki çiçek tozu üretim miktarı,

Picea (Ladin) Picea abies (Avrupa Ladini) Picea orientalis (Doğu Ladini) Picea glauca (Ak Ladin) Picea pungens (Mavi Ladin)

Uluslararası Spor Bilimleri Araştırma Dergisi (USBAD)

BAHÇE ÇİÇEKLERİ Perenniyal veya mevsimlik olan çok boylanmayan çiçeklerdir. Yer örtücü işlevi vardır Ağaç veya çalı gibi bitkilerin altında kullanılır

===================================================================================== Biological Diversity and Conservation

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

PROF. DR. ÖMER SAYA ÖZGEÇMİŞ:

BİTKİ MATERYALİ II: ANGIOSPERMAE

MEYVE AĞAÇLARINDA GÖZLER MEYVE AĞAÇLARINDA DALLAR

Porsuk. Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L.

GYMNOSPERMAE. (Açık Tohumlular)

İSMAİL ŞENEL MADEN Y. MÜH. (ODTÜ) DOĞA VE KUŞ GÖZLEMCİSİ

OT SİSTEMATİK BOTANİK DERGİSİ THE HERB JOURNAL OF SYSTEMATIC BOTANY

BIO Bitki Embriyolojisi Lab.(Ms) BIO Araştırma Projesi II 2-1

Verbenaceae Familyası

Çin ve japonyada yetişir. İki veya çok yıllıktır. Yapraklar mızrak veya spatül şeklindedir. Çiçekler mavi, mor, kırmızı veya beyazdır.

BİTKİ TANIMA I. P E P _ H 0 4 C h a m a e c y p a r i s l a w s o n i a n a ( L a v z o n Ya l a n c ı S e r v i s i ) Yrd. Doç. Dr.

Sedirler (Cedrus) Türkiye de doğal olarak yetişen. Türkiye de egzotik (yaygın ya da parklarda)

Türkiye de Doğal Olarak Yetişen Artemisia L. (Asteraceae) Cinsine Ait Üç Türün Morfolojik Özellikleri Bakımından İncelenmesi

Transkript:

BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 13(2) 50-60 (2011) Türkiye de Yetișen Carlina L. (Asteraceae, Cardueae) Türlerinin Morfolojik Verilerle Filogenetik Analizi Berna SANÖN 1*, Fatih COȘKUN 1, Bayram YILDIZ 1, 1 Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Çağıș Yerleșkesi 10145 Balıkesir Özet Bu çalıșmada Cardueae tribusunun Carlininae alt tribusuna ait Carlina L. cinsinin (Asteraceae) morfolojik verilere dayalı filogenetik analizi yapılmıștır. 28 morfolojik karakter kullanımıyla Türkiye de yayılıș gösteren 9 Carlina L. taksonu arasındaki akrabalık ilișkileri analiz edilmiștir. Bu analizler için dıș grup olarak Cardopatium corymbosum, Atractylis cancellata, Carthamus lanatus ve Carthamus dentatus taksonları seçilmiștir. Maksimum parsimoni kriteri ile Dallandır ve Bağla algoritması kullanılarak yapılan veri seti analizi 106 tane en iyi parsimoni ağacından yararlanılmıș ve bunlardan eșit șekilde parsimony gösteren en tutumlu (most parsimonious) 2 ağaç topolojisi belirlenmiștir. Bu ağaç topojilerinde 4 klad olușmuștur. Bazı dallar Bootstrap desteği alırken bazıları almamıștır. Bu analiz sonucunda bir numaralı ağaç topolojisi üzerinde ișlenmiș Bootstrap analizi verilerine göre 4. klad %69 desteklenmiștir. Anahtar kelimeler: Carlina, morfoloji, parsimoni, filogenetik analiz. Morphological Phylogenetic Analysis of the Taxa Belonging to the Genus Carlina L. (Asteraceae, Cardueae) in Turkey Abstract In this study; the genus Carlina L., a member of the tribe Cardueae subtribe Carlininae (Asteraceae), was analyzed with respect to morphological characters. Relationships among the 9 taxa of the genus Carlina. distributed in Turkey were analyzed using 28 morphological characters. For this analysis, Cardopatium corymbosum, Atractylis cancellata, Carthamus lanatus, and Carthamus dentatus taxa were chosen as outgroups. Analysis of the data set utilising maximum parsimony criterion with Branch-and Bound algorithm yielded in two equally most parsimonious trees with 106 steps. These trees with different topologies had 4 clads. Some branches received * Berna SANÖN, sanonberna@yahoo.com 50

SANÖN B., COȘKUN F., YILDIZ B. Bootstrap supports while others did not. As a result of this analysis, 2nd clade is supported by the 69% Bootstrap value. Keywords: Carlina, morphology, parsimony, phylogenetic 1. Giriș Birçok taksonomik ve yeni moleküler filogenetik çalıșmalara rağmen, Asteraceae familyasının kökeni tamamen tanımlanamamıștır [1,2]. Çalıșma materyali olan Carlina Asteraceae familyasının Cardueae tribusuna dahildir. Bu tribus son çalıșmalarda Carduoideae subfamilyasına dahil edilmiștir. Familya kendi içinde on iki subfamilyaya ayrılmıștır. [3]. Cardueae tribusu tartıșmalı bir gruptur ve geleneksel sınıflamada 4 subtribus a (Echinopsidinae, Carlininae, Carduinae ve Centaureinae) ayrılmaktadır [4]. Carlina Carlininae alt tribusunda yer almaktardır. Cardueae tribusu içindeki problemlerin çoğu Echinopsidinae ve Carlininae deki tribal sınırların ayrımında yașanır. Cardueae içinde güçlüğün çoğu Carlininae den kaynaklanmaktadır [4,5]. Carlina cinsinin dünyada 23 türü bulunmaktadır. Carlina cinsinin dünyadaki yayılıșı ağırlıklı olarak Avrupa ve Güneydoğu Asya dır. Ayrıca Doğu Asya ve Kuzey Amerika da da türleri bulunmaktadır [6,7]. Carlina cinsi Türkiye Florasında 9 türle (10 takson) yer almıștır. Türkiye de bulunan türler șunlardır: C. traganthifolia Klatt, C. corymbosa L., C. graeca Heldr. & Sart., C. oligocephala Boiss. & Kotschy, C. involucrata Poiret subsp. libanotica (Boiss.) Meusel & Kästner, C. lanata L., C.vulgaris L., C. intermedia Schur, C. biebersteinii Bernh. ex Hornem. (Șekil 1) [8,9]. Çalıșma materyali olarak seçilen Carlina cinsine ait yurtdıșında yapılmıș moleküler filogenetiğe [4,10-12] ve morfolojik verilere dayanan çalıșmalar yapılmıș olmasına rağmen, [13-18] Türkiye de yayılıș gösteren türler ile yapılmıș morfolojik filogenetik bir çalıșmaya rastlanmamıștır. Türkiye de yayılıș gösteren türlerinin polen morfolojileri üzerine bir çalıșma yapılmıștır. Yine yurtdıșı araștırmalarda, Asteraceae familyasının polen morfolojisi ile ilgili moleküler veriler kullanılarak bazı çalıșmalara rastlanmıștır [19,20]. Ayrıca yurtdıșı araștırmalarda populasyon dinamiği [21], flora ve biomass [22-24] gibi çeșitli araștırmalara rastlanır. 51

BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 13(2) 50-60 (2011) Șekil 1. Carlina L. taksonunun Türkiye deki yayılıșı Bu çalıșmanın amacı, Akdeniz bölgesinde yayılıș gösteren, sistematik açıdan problemli bir cins olan Carlina nın diğer yakın gruplarla ve kendi içindeki taksonlarının filogenetik ilișkilerini araștırmaktır. Bulunacak sonuçlarla; Carlininae subtribusu içinde yer alan Carlina cinsinin morfolojisini değerlendirmek ve varsa çelișkileri analiz etmek; dıș grup olarak seçilen Cardopatium, Atractylis ve Carthamus cinslerinin Cardueae tribusundaki durumunu değerlendirmektir. 2. Materyal ve yöntem Çalıșma materyali olarak seçilen Carlina L. örnekleri 2006-2010 yılları arasında herbaryum materyali olarak toplanmıștır. Taze bitki örnekleri standart herbaryum materyali hazırlama yöntemleriyle herbaryum materyali haline getirilmiștir. Bu örneklerin hepsi çalıșma bittikten sonra Balıkesir Üniversitesi herbaryumuna verilmiștir. Öncelikle yurt içi herbaryumlar (ISTE, ANK, GAZI, HUB, EGE, AEF) ziyaret edilerek mevcut örnekler incelenmiștir. Ayrıca Viyana (W) ve Cenevre (G) herbaryumları ziyaret edilerek bu herbaryumlarda bulunan Türkiye ve komșu ülkelerden toplanan örnekler incelenmiștir. 3. Bulgular Çalıșılan örneklerin morfolojik karakterlerine göre teșhisleri yapılarak çalıșmada dıș morfolojik karakterlerdeki farklar belirlendikten sonra tür anahtarı olușturulmuștur. Așağıda toplanan örneklerin ve Herbaryum materyallerin morfolojik karakterleri, Flora of Turkey deki karakterler ile tabloda listelenen karakterlerde göz önüne alınarak değerlendirilmiș ve bu veriler ıșığında olușturulan revize tür ayırım anahtarı olușturulmuștur [6, 8, 9]. 52

SANÖN B., COȘKUN F., YILDIZ B. 1- Bodur kubbemsi çalılar 1. tragacanthifolia 1- Tek yıllık, ikiyıllık ya da çok yıllık bitkiler 2- Tek yıllık bitkiler, içteki fillariler pembe ya da gümüși pembe 6. lanata 2- İki ya da çokyıllık bitkiler, içteki fillariler parlak sarı ya da saman sarısı 3- Yarı rozetsi ikiyıllık, genellikle tabanda dallanmamıș; dıș fillariler iç fillarilerden belirgin olarak uzun değil 4- Yapraklar, uzun bazal yapraklardan orta gövde yapraklarına doğru aniden kısalır; üst gövde yaprakları ovat-lanseolat, uç lob, üst loblardan sonra aniden daralır, aken ovat-oblong,1.5-2 mm, seyrek tüylü 7. vulgaris 4- Yapraklar, uzun bazal yapraklardan orta gövde yapraklarına doğru dereceli kısalır; üst gövde yaprakları dar lanseolatdan ovat-lanseolata kadar, düzenli ve dikenli, tabanda kısa dikenli loblu, uç lobu kademeli daralır. 5- Gövde yaprakları uzun, düz, lineer-lanseolat, dișler düzenli, dikenler zayıf, üst yapraklar (3-)4-6(-7) cm; dıș fillariler sık örümcek ağsı tüylü, içtekilere eșit 9. biebersteinii 5- Gövde yaprakları kısa, undulat, ovat-lanseolat, dikenler kuvvetli, üst yapraklar 2.5-3.5 cm, dıș fillariler seyrek örümcek ağsı tüylü, içtekilerden kısa 8. intermedia 3- Çok yıllık bitkiler, tabanda genellikle dallanmıș; dıș fillariler içtekilerden belirgin olarak uzun 6- Tabanda çok sayıda kalıcı roset yapraklı; iç fillariler saman rengi, tüm bitki sık örümcek ağsı tüylü 7- Bütün yapraklar lineer-lanseolat, dikenler kuvvetli, 10 mm ye kadar, gövde yaprakları küçük kulakçıklı 4. oligocephala 7- Bütün yapraklar ovat-oblong, dikenler zayıf, 1-2 mm, gövde yaprakları büyük kulakçıklı 10. Carlina sp. (BY16509) 6- Gövde kalıcı roset yapraklı değil; iç fillariler parlak sarı, bitki tüysüz ya da seyrek örüncek ağsı tüylü 8- Yapraklar pinnatisekt; alt yapraklar orta damara kadar bölünmüș, kapitulum (2-)2.5-3.5(-4.5) cm genișlikte, dıș fillarilerin tabanı belirgin olarak șișkin 5. involucrata subsp. libanotica 8- Yapraklar pinnatifit; alt yapraklar en fazla 2/3 ne kadar bölünmüș, kapitulum (1.2-)1.3-1.5(-2) cm genișlikte; dıș fillarilerin tabanında kalınlașma belirgin değil 9- Gövde seyrek yapraklı; üst gövde yaprakları ovat-lanseolat, boyu eninin 4-4.5 katı kadar, uç dikeni 1-1.4(-2) cm; dıș fillariler (1.4-)1.9-4.8(-5.6)cm, lineerlanseolat, uç dikeni (0.7-)1.2(-2.5) cm 2. corymbosa 9- Gövde sık yapraklı; üst gövde yaprakları lineer-lanseolat, boyu eninin 5-5.5 katı kadar, uç dikeni 1.5-2.2(-3) cm; dıș fillariler (3-)4-5(-6) cm, oblonglanseolat, uç dikeni (1.5-)1.8-2.4(-3.1) cm 3.graeca Elde edilen morfolojik özelliklerin atasal ve türemiș karakter durumlarını belirlemek için ilgili kaynaklar taranmıștır [14,15,18,25-28]. Bu ayırt edici karakterler filogenetik analiz için bir tabloda toplanmıștır (Tablo1). Tablo 2. de ise karakter durumları sayısal kodlama șekilde düzenlenmiștir. Bu veriler PAUP [29] filogenetik analiz programı kullanılarak yorumlanmıștır. Parsimoni kriterleri kullanılarak yapılan analizlerde 28 morfolojik karakter kullanılmıștır. Analizlerde 106 en iyi ağaç belirlenmiștir ve bunlardan 2 tanesi en güvenilir ağaç topolojisine sahip ağaçtır (Șekil 2). 53

BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 13(2) 50-60 (2011) Tablo 1. Filogenetik analiz için kullanılacak morfolojik karakter durumları Morfolojik Karakterler Karakter Numarası Karakter Durumları Habitus 1 Perennial(0) Biennial (1) Annual(2) Rozet durumu 2 rozet var(0) rozet yok (1) Rozet yaprak 3 tabanda kalıcı(0) tabanda kalıcı değil (1) Gövdenin tabandan çıkıșı 4 erect(0) ascending (1) erectascending(2) Gövde durumu 5 tabanda dallı(0) tabanda dallanmamıș(1) Gövde yaprak yoğunluğu 6 seyrek yapraklı(0) sık yapraklı (1) Gövde yaprak lobları 7 uç aniden daralır(0) uç kademeli daralır (1) Yaprak laminası 8 pinnatifit(0) pinnatisect (1) Gövde yaprak tipi 9 ovat(0) ovat-lanseolat (1) Lanseolat (2) Yaprak 10 derimsi(0) otsu (1) Yaprakta tüy durumu (alt) Yaprakta tüy durumu (üst) 11 keçemsi tüylü (0) örümcek ağsı tüylü (1) örüncek ağsı lanat(2) tüysüz(3) 12 keçemsi tüylü (0) örümcek ağsı tüylü (1) örüncek ağsı lanat (2) tüysüz(3) Dıș fillari uzunluğu 13 iç fillariden uzun(0) iç fillariden kısa (1) eșit (2) Dıș fillari șekli 14 lineer lanseolat(0) oblong lanseolat (1) lanseolat (2) ovat- acuminat(3) İç fillari rengi 15 sarı(0) saman rengi(1) Morumsu kırmızı (2) yeșil(3) Polen tipi 16 prolat sfenoidal(0) sunorbat(1) oblat sfenoidal (2) Rosulat durumu 17 semi-rosulat(0) yok (1) Gövde alt yapraklar 18 ovat-oblong (0) oblong-lanseolat(1) lanseolat(2) oblong-eliptik (3) Gövde orta yapraklar 19 ovat-oblong (0) oblong-lanseolat(1) lanseolat(2) oblong-eliptik (3) 54

SANÖN B., COȘKUN F., YILDIZ B. Tablo 1. in Devamı Gövde üst yapraklar 20 ovat-oblong (0) lanseolat(1) oblong-eliptik(2) eliptik (3) triangular(5) Yaprak kenarı 21 düz (0) dișli(1) Yaprak dikeni 22 pulsu (0) 1-3mm(1) 3-5mm(2) Korolla rengi 23 sarı (0) saman rengi(1) morumsukırmızı(2) mavi (3) Anter 24 Korolladan çıkmamıșeșit(0) Korolladan dıșarı çıkmıș(1) Anter rengi 25 sarı (0) saman rengi(1) mor(2) Papus uzunluğu 26 8-10.5mm (0) 12-14mm(1) 17-20mm(2) Aken tüy durumu 27 seyrek tüylü (0) sık tüylü(1) Aken uzunluğu 28 1.5-2mm (0) 3-4mm(1) 4-6mm(2) 55

BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 13(2) 50-60 (2011) T ür / Karakterler Tablo 2. Filogenetik analiz için kullanılan veri matrisi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 C.corymbosa 0 1 1 2 0 0 1 0 1 0 1 1 1 0 0 2 1 2 1 3 1 1 1 1 1 0 0 0 C. graeca 0 1 1 2 0 1 1 0 2 0 1 1 2 1 0 2 1 2 1 2 1 1 1 0 1 1 0 2 C. oligo. ssp. 0 1 0 2 0 1 1 0 2 1 0 0 2 0 1 0 1 1 1 1 1 2 1 1 1 2 1 2 oligocephala C.oligo. ssp. pallescenns 0 1 0 2 0 0 1 0 2 0 0 0 2 1 1 0 1 1 1 1 1 2 1 0 1 1 0 2 C. involucrata 0 1 1 0 0 1 1 1 2 0 3 3 0 2 0 1 1 1 3 4 1 1 1 0 1 1 1 2 C. lanata 1 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 2 2 1 1 3 3 2 1 0 1 1 1 1 1 1 C.vulgaris 2 0 0 0 1 1 0 0 2 1 2 1 1 1 0 1 0 1 0 0 1 1 1 0 2 0 0 0 C. intermedia 2 0 0 0 1 0 1 0 1 1 2 1 2 0 0 2 0 2 2 0 0 1 1 1 1 1 0 1 C. biebersteinii Carlina sp. (BY 16509) 2 0 0 0 1 0 1 0 2 1 2 1 1 0 0 2 0 1 1 1 0 1 2 1 2 2 1 2 0 1 0 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 2 0? 1 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1 Cardopatium corymbosum Atractylis cancellata Carthamus lanatus Carthamus dentatus 0 1? 0 1 1 1 1 1 1 1 1 2? 1? 1 1 1 1 1 1 3 0???? 2 0 0 1 0 0 1 0 1 1 1 1 0 0 3? 1 1 1 1 1 1 2 0 1 0 1 1 2 1? 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0 3 1? 1 0 0 0 1 1 0 0 1 0 1 0 2 1? 0 1 1 1 0 2 1 0 0 0 3 2? 1 0 0 0 1 1 2 1 1 1 1 2 56

SANÖN B., COȘKUN F., YILDIZ B. Cardopatium corymbosum Carlina corymbosa Carlina greaca graeca 1.klad Carlina involucrata Carlina lanata Carthamus lanatus 2.klad Carthamus dentatus Carlina 16509 Carlina vulgaris Carlina intermedia 3.klad Carlina biebersteinii Atractylis cancellata 69 Carlina oli subsp oligocephala Carlina oli subsp pallescens 4.klad Șekil 2. Morfoloji verilerine dayalı Branch-and-Bound analizi sonucu olușan 1 numaralı ağaç üzerine Bootstrap değeri ișlenmiș ağaç topolojisi. 4. Tartıșma ve sonuç PAUP analizi için Maximum Parsimoni kriterlerinden Kes-Bağla (Branch-and- Bound) algoritması kullanılmıștır. Optimizasyonları birbirine çok yakın olan ağaç topolojileri arasından gerçeği en doğru yansıtan dallanmayı bulmayı amaçlayan bu analizde, belirlenen algoritmalardan elde edilen 106 tane en iyi parsimoni ağacından yararlanılmıștır. Bunlardan 2 tanesi en güvenilir ağaç topolojisine sahip ağaçtır (Șekil 2). Morfoloji için yapılan Parsimoni analizinde toplam 28 karakter kullanılmıștır. Șekil 2 deki ağaç topolojilerine bakıldığında dıș grup olarak seçilen Cardopatium corymbosum, Carlina taksonlarına en uzak tür olarak belirlenmiștir. Carthamus ve Atractylis türleri Carlina ya daha yakın türler olarak gözükmektedir. Carlina türleri ise kendi içinde beklendiği șekilde gruplașmıștır (Șekil 2). 57

BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 13(2) 1-13 (2011) Ağaç topolojisinin 1. kladında C. corymbosa, C. graeca ve C. involucrata monofiletik bir grup olarak ayrılmıștır. Bu durum kalıcı roset yapraklara sahip olmamaları, kapitulalarının geniș ve saman renginde olması, parçalı yapraklı ve belirgin tepe dikenleri ile desteklenir (Șekil 2). C. lanata özellikle 1 numaralı ağaçta diğer türlerden tek yıllık olması ve fillarilerinin pembe-mor olması ile daha iyi ayrılmıștır. C. lanata 2. kladda, Carthamus lanatus a fillari renginin pembe olmasıyla daha yakın gözükmektedir (Șekil 2). C. vulgaris, C. biebersteinii ve C. intermedia her iki ağaç topolojisinde de monofiletik bir grup olușturarak 3. kladda ayrılmıștır (Șekil 2). Bu türlerin iki yıllık, saman rengi fillarilere sahip olmaları, gövde yapraklarının ovatlanseolat, dereceli veya ani kısalması ile beyaz örümcek ağsı tüylenmenin ortak olarak gözlenmesiyle ağaç topolojisindeki ayrım uyușmaktadır. C. oligocephala subsp. oligocephala ile C. oligocephala subsp. pallescens taksonları monofiletik bir grup olarak 4.kladda ayrılmıștır (Șekil 2). C. oligocephala nın iki alttürü olan bu taksonlar benzer ortak özellik olarak genelde tabanda dallanmıș, kalıcı roset yapraklı, saman rengi fillarili, sık örümcek ağsı tüylü lineer-lanseolat yapraklı olmalarıyla diğer taksonlardan ayrılmıștır. Carlina sp. (BY16509) olarak verilen her iki ağaç topolojisinde de (2. Ağaç topolojisi burada gösterilmemiștir) diğer taksonlardan tamamen ayrı düșmüștür. Çok yıllık, tabanda genelde dallanmıș, dıș fillarilerin içtekileri geçmesi ve örümcek ağsı tüylenmenin belirgin olmasına rağmen ovat-oblong yapraklarıyla diğer yakın türlerden belirgin olarak ayrılmaktadır, bu farklılık filogenetik ağaçta da açıkça görülmektedir (Șekil 2). Sadece 1 dal bootstrap değerinde %69 ile %50 nin üzerinde anlamlı bir güvenilirlik vermiștir. Analiz sonucunda %69 Bootstrap desteğiyle C. oligocephala taksonları monofiletik bir gurup olarak ayrılmıștır. Carlina nın diğer türleri ve dıș grup olarak belirlenen türler arasında ilișkilerde destekler %50 nin altında kaldığından, ağaç topolojisinde görünür bir ayrılmaya imkan vermediği ve politomi olușturdukları Bootstrap analizi sonucunda gözlemlenmiștir (Bootstrap ağacı burada gösterilmemiștir) (Șekil 2). Dıș grup olarak seçilen Cardopatium corymbosum, Atractylis cancellata Carthamus lanatus ve Carthamus dentatus türlerinin morfolojiye dayalı olarak yapılan bu analizin sonucuna göre Carlina taksonlarından ayrılmadığı ve Carlina nın monofiletik bir cins olmayıp polifiletik bir özellik gösterdiği görülmektedir (Șekil 2). Carlina taksonlarının morfolojik karakterlerine göre ayrımı yapıldığında Carlina taksonlarının karakterlerinin birbirine çok yakın olduğu görülmüștür. Kapitulum ve yaprak özelliklerindeki yakın benzerlikler dıș grup taksonlarında Carlina taksonlarından ayrılmalarını güçleștirmekte ve ağaç topolojisine de yansımaktadır (Șekil 2). Bu çalıșmanın amacı, sistematik açıdan problemli bir cins olan Carlina nın diğer yakın gruplarla ve kendi içindeki taksonlarının filogenetik ilișkilerini araștırmaktır. Yapılan son sistematik çalıșmalarda Cardueae tribusu içinde yer alan Carlina ve Atractylis, Cardopatium cinsleri Carlininae alt tribusuna yerleștirilmiștir [4,10]. Bu taksonlar Türkiye Florası nda Cardueae tribusunda yer alan cinslerdir. Bizim çalıșmamız bu son düzenlemeleri desteklemekte olup, önemli bir bulgu olarakta Carlina nın Carthamus ve Atractylis ile çok yakın ilișkiler gösteren cinsler olduğunu (polifiletik bir durum gösterdiğini) ortaya koymuștur (Șekil 2). Atractylis in Carlina 58

SANÖN B., COȘKUN F., YILDIZ B. türleri içinde C. vulgaris, C. intermedia ve C. biebersteinii türlerine daha yakın bir cins olduğunu ortaya çıkarmıștır (Șekil 2). Cardopatium cinsi yine diğer çalıșmaları destekleyecek șekilde Carlina türlerine yakın olarak dıș grup olarak ayrılmıștır. Carthamus cinsi dıș gruplar arasında morfolojik özellikler göz önüne alındığında en yakın dıș grup olarak Carlina türleri içinde yer almıștır. Yapılan bu çalıșmada elde edilen sonuçlar bu cinslerin Türkiye Florası ndaki yeri, yayılıș alanları ve statülerinin netleștirilmesine katkıda bulunacaktır. Teșekkür Bu çalıșma Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü nde yapılmıștır ve Balıkesir Üniversitesi BAP 2011/58 kodlu Türkiye de yetișen Carlina L. (Asteraceae, Cardueae) türlerinin morfolojik ve filogenetik analizi adlı projenin bir kısmını olușturmaktadır. Kaynaklar [1]. Liu, J.Q., Gao, T.G., Chen, Z.D., Lu, A.M., Molecular phylogeny and biogeography of the Qinghai-Tibet Plateau endemic Nannoglottis (Asteraceae), Molecular Phylogenetic and Evolution, 23, 307-325, (2003). [2]. Panero, J.L., Funk, V.A., The value of sampling anomalous taxa in phylonenetic studies: Major clades of the Asteraceae revealed, Molecular Phylogenetics and Evolution, 47, 757-782, (2008). [3]. Funk, V.A., Susanna, A., Stuessy, T.F., Robinson, H., Classification of Compositae, 171,(2009). http://hdl.handle.net/10088/11409 (15.09.2011) [4]. Garcia-Jacas, N., Garnatje, T., Susana, A., Vilatersana, R., Tribal and Subtribal Delimitation and Phylogeny of the Cardueae (Asteraceae): A Combined Nuclear and Chloroplast DNA Analysis, Molecular Phylogenetics and Evolution, 22/1, January, pp.51, (2002). [5]. Häffner, E., Hellwig, F.H., Phylogeny of the tribe Cardueae ( Compositae) with emphasis on the subtribe Carduinae: an analysis based on ITS sequence data, Willdenowia, 27-39, (1999). [6]. Tutin, T., Eclipta L., In: Tutin, T. & al. (eds), Flora Europaea, Cambridge Univ. Press, Cambridge, 4, 141, (1976). [7]. Mabbeley, D.J., The Plant Book A Porttable Dictionary of the Vascular Plants (second edition), Cambridge Universitesi Press, (1998). [8]. Davis, P.H.(Ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Island, Edinb. Un. Press, Edinburg, 5, 597-602, (1975). [9]. Davis, P.H., Kit Tan, MRD (Eds.),. Flora of Turkey and the East Aegean Island, (supplement 1), 10, Edinb. Un. Press, Edinburg, (1988). [10]. Kadereit, J.W., Jeffrey, C., (eds.), Flowering Plants. Eudicots:Asterales. In Kubitzki K(ed.), The Families and Genera of Vascular Plants, vol.8, Springer: Verlag Berlin Germany, (2007). [11]. Daniele, C., Dahamna, S., Firuzi, O., Sekfali, N., Saso, L., Mazzati, G., Atractylis gummufera L. poisining: an ethnopharmacological review, Journal of Ethnopharmacology, 97, 175-181, (2005). [12]. Wolfe, K.H., Li, W.H., Sharp, P.M., Rates of nucleotide substitutions very greatly among plant mitockontrial, cloroplast, and nuclear DNAs, Proceeding of the 59

BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 13(2) 1-13 (2011) National Academy of Science of United States of America, (Sci), USA, 84, 9054-9058, (1987). [13]. Gruenstaeudl, M., Urtubey, E., Jansen, R.K., Samuel, R., Barfuss, M.H.J., Stuessy, T.F., Phylogeny of Barnadesioideae (Asteraceae) inferred from DNA sequence data and morphology, Molecular Phylogenetics and Evolution, 51, 572-587, (2009). [14]. Herendeen, P.S., Lewis, G.P., Bruneau, A., Floral Morphology in Caesalpinioid Legumes:Testing the Monophyly of the Umtiza clade, International Journal of Plant Science, 164/5, 393-407, (2003). [15]. Doyle, J.A., Eklund, H., Herendeen, P.S., Floral Evolution in Chloranthaceae: Implications of a Morphological Phylogenetic Analysis, International Journal of Plant Science., 164/5, 365-382, (2003). [16]. Lewis, P.O., A likelihood Approach to Estimating Phylogeny from Discrete Morphological Character Data, Sistematic Biology, 50/6, 913-925, (2001). [17]. Bull, J.J., Huelsenbeck, P., Cunningham, C.W., Swofford, D.L.,Waddell, P.J., Partitioning and Combining Data in Phylogenetic Analysis, Systematic Biology, 42/3, 384-389, (1993). [18]. Hickey, L.J., Wolfe, J.A., The Bases of Angiosperm Phylogeny: Vegetative Morphology, Annals of the Missouri Botanical Garden, 62/3, 538-589, (1975). [19]. Punt, W., Hoen, P.P., The Northwest European Pollen Flora, 70 Asteraceae- Asteroideae, Peview of Palaeobotany and Palynology, 157, 22, (2009). [20]. Osman, A.K., Contribution to the polen morphology of Tribe Cardueae (Cichorioideae- Compositae), Feddes Repertorium, 120, 145-157, (2009). [21]. Klinkhamer, P.G.L., Jong, T.J., Heiden, J.L.H., An eight-year study of population dynamics and life-history variation of the biennial Carlina vulgaris, Oikos, 75, 259-268, (1996). [22]. Balos, M.M., Akan, H., Flora of the Region between Zeytinbahçe and Akarçay (Birecik, Șanlıurfa, Turkey), Turkish Journal Botany, 32, 201-226, (2008). [23]. Tuzlacı, E., Datça Yarımadası (Muğla) Florası ve Bu Yörede Halkın Yararlandığı Bitkiler,14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, 29-31 Mayıs, Eskișehir, Eds. K.H.C.Bașer ve N. Kırımer Web de, Haziran, ( 2004) ISBN 975-94077-2-8 [24]. Sheppard, A.W., Vitou J, The effect of a rosette-crown fly, Botanophila turcica, on growth, biomass allocation and reproduction of the thistle Carthamus lanatus, Acta Oecologica, 21/6, 337-347, (2000). [25].Cronquist, A., The Evolution and Classification of Flowering Plants, The New York Botanical Garden Bronx, New York 10458, 183-220, (1988). [26]. Radford, A.E., Dickison, W.C., Massey, J.R., Bell, C.R. et.al, Vascular Plant Systematics, Seiler, M.S., Harper & Row Publishers, New York, Evanston, San Francisco, London, 565, (1974). [27]. Benson, L., Plant Classification, Laudermilk, J., D.C. Heath and Company, Boston, 296-301, (1957). [28]. Petit, D., Generic interrelationships of the Cardueae (Compositae): a cladistic analysis of morphological data, Plant Systematic and Evolution, 207, 173-203, (1997). [29]. Wofford, D.L., Phylogenetic Analysis Using Parsimony and Other Methods. In (PAUP*4.0b10), Ed 4.0b10. Smithsonian Institution&Sinauer Associates, Washington, D.C.& Sunderland, MA, p Computer Program for Phylogenetic Analysis, (2005). 60