www.dergibursa.com.tr Yıl:3 - Sayı:15 - Haziran / Temmuz 2013 - Fiyat : 7

www.dergibursa.com.tr Yıl:3 - Sayı:15 - Haziran / Temmuz 2013 - Fiyat : 7 G E Z İ - F O T O Ğ R A F - K Ü L T Ü R - S A N A T BURSA DAN TARİHİ AYDINLATAN İZLER SÖĞÜT - ULUDAĞ YÜRÜYÜŞ YOLU NAZIM IN BURSA DAKİ İZLERİ EVLİYA ÇELEBİ YOLU İZ BIRAKAN KARELER SHERLOCK HOLMES TÜRK KAHVESİ PINK FLOYD ALAÇATI MADRİD PELE İZ

1

arka plan Yıl: 3 Sayı: 15 / Haziran - Temmuz 2013 ISSN: 2146-1457 Yerel Süreli Yayın (2 Aylık) İmtiyaz Sahibi ve Yayın Yönetmeni Engin Çakır (Sorumlu) engincakir@photographica.com.tr Koordinatör Emine Korku eminekorku@photographica.com.tr Fotoğraf Demet Argun Güngör, Engin Çakır, Özgür Çakır, Sezai Evans Grafik Tasarım Photo Graphica Creative grafik@dergibursa.com.tr Yazı İşleri Ferhan Petek ferhanpetek@photographica.com.tr Yayıncı / Yapımcı / Yönetim Reklam İletişim Asya Sılacı reklam@dergibursa.com.tr T. (0224) 233 87 11 Çorbada Tuzu Olanlar Ahmet Yılmaz, Celil Sezer, Dilek Kopuz, Emine Civanoğlu, Gökay Mutlu, Güney Özkılınç, Özgür Çakır, Özlem Şenkoyuncu, Salih Mutlu, Serkan Duru, Psk. Ayşegül Alkış, Doç. Dr. Necmi Karul, Uz. Dr. Murat Küçüktaş, Uz. Dr. Mustafa Ercan, Uz. Dr. Ferda Firdin Baskı www.furkanofset.com.tr Çekirge Mah. Selvili Cad. No:12 Çelebi 2 Apt. D.1 Osmangazi / BURSA T. (0224) 233 87 11 www.photographica.com.tr Dağıtım www.seckurye.com.tr Dergi Bursa, Photo Graphica tarafından T.C. yasalarına uygun olarak yayınlanmaktadır. Dergi Bursa nın isim ve yayın hakkı Photo Graphica ya aittir. Yayımlanan yazı, fotoğraf ve konuların her hakkı saklıdır ve tüm sorumluluğu eser sahiplerine aittir. İzin alınarak ya da kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Reklamların sorumluluğu reklam verenlere aittir. Dergi Bursa, Basın Meslek İlkeleri ne uymaya söz vermiştir. Dijital Yayıncılık www.dergibursa.com.tr 2

3

plan plan tek karede bursa bursa dokusu foto öykü bursa dokusu detaylı bakış sağlık eğitimin psikolojisi Bursa nın ufak tefek izleri İz peşinde doğa yürüyüşü Söğüt ten Bursa ya Osmanlı nın izinden Gökay Mutlu Tarihi aydınlatan izler Tarihi izlerden Bursa panoraması Uzman yazıları ile sağlık konuları Travma izlerine yaklaşımlar - Ayşegül Alkış 8 18 20 28 38 40 48 d. armağansın Dünyaya iz bırakın - Serkan Duru 50 serbest yazı detay kitabi detaylı bakış bursa dokusu armoni film şeridi evrensel sanat fotoğrafa yazı odak noktası yakın plan mekân kâşifi gezi-yorum uzaktaki yakın teknoloji bilgi hapı g.zaman kipinde hayat hikayesi Mavi okyanus ile iz bırakmak - Özlem Şenkoyuncu 40 yıl izi kalır - Türk Kahvesi Kokudan daha kalıcı bir iz var mı? - Emine Civanoğlu Evliya Çelebi nin izinde Nazım ın Bursa daki izleri Güney Özkılınç Müzikte felsefenin iz düşümü Pink Floyd Hayali efsanenin gerçek izleri Sherlock Holmes Çağdaş sanatın ilk izleri - Goya Sana Celil Sezer İz bırakan 16 kare Gölün üzerinde iz bırakan her şeye Serinliği rüzgardan, sıcaklığı Alaçatı dan Kapari Otel Rüzgârın izinde, etekleri taş dolu bir Egeli - Alaçatı Madrid entrar y salir - Özgür Çakır İzle, bul ve tıkla Zaman kazandıran izler - QR Code / Parmak izsizler Dizi gider izi kalır Futbolun ayak izi - Pele 52 54 60 62 64 72 78 82 86 92 104 106 108 122 138 140 144 150 www.dergibursa.com.tr 4

5

editör notu İz yazının ta kendisi Söz uçar, yazı kalır diyen eskiler haklıydı. Evrene iz bırakmak isteyen insanoğlu bunu yazarak başardı. İzi silinenlerin izini sürenler neyin peşinden gitti? İzinden yürünen insanlar neyi keşfetmişti? Üzerime düşmez ama izin verin açıklayayım çünkü diyeceklerim(iz) var. Anlaşılacağı üzere elinizdeki bu derginin teması iz kavramı üzerine. Dolayısıyla izine düştüğümüz birçok konu da oldu. İzi belirsiz olanlarla ilgilenmek yerine şehrin izlerinin peşine düştük. Ele aldığımız tüm konuların ortak noktasında geçmişten geleceğe bazı ayak izleri bulduk. Neredeyse bir kriminolog gibi iz sürdük. Parmak izinden, kahve telvesine kadar bize elle tutulur ya da gözle görülür sonuçlar bırakan bazı iz düşümleri aradık. İzine uyduğumuz ve değer verdiğimiz konuları sizinle paylaştık. Tespitim ise bu yazının başlığı oldu. Okuduğunuz bu satırlar dahi, bizden bir iz kalacak şu andan itibaren. Bu yüzden yazıyoruz zaten. Evrene iz bırakıyoruz. Doğada hayatta kalabilmenin yolu diğer canlıların izine düşmekten geçer. İzini kaybedip ortadan kaybolan hiçbir canlı doğada var sayılmaz. Bir şeyin geçtiği veya daha önce bulunduğu yere hiçbir iz bırakmaması ne teknik olarak ne de felsefi olarak mümkün değil. Mutlaka bir belirti ya da nişan, diğer bir ifade ile alamet kalır geriye. Emareleri takip ederek bir şeyler öğrenebiliriz. Yaptığımız her şey ile başka bir şeye dokunup geriye mutlaka bir eser bırakırız. Bunun en güzel kanıtı, işte dedim ya bu yazının ta kendisi. Hatta daha ufku açık bir bakış açısıyla yazının kendisi insanlık tarihinin en önemli dönemeci ve ilk bilgi devrimi sayılabilir. Bu işin devrimcisi, çivi yazısıyla toprakdaşımız Sümerlerdi. Eski Mısır hakkındaki bilgilerinizi hatırlayın, mutlaka bir yerlerde yazıyordu ve siz okumuştunuz- Papirüs diye bir şey vardı. Bitki yapraklarına yazılan yazılar, taşlara ve sıkıştırılmış topraklara yani tabletlere tabi bugünkü anlamıyla değil- kazılarak günümüze dek kaldı. Yazı, kulaktan kulağa yöntemine göre daha güvenilir ve uzun ömürlüydü. Yine birilerinin yazdığı ve bir yerlerden okuduğumuz yazıları hatırlayın şimdi de. Mısırlılardan bayrağı devralan Çinliler mürekkebi ve kağıdı bulduğunda, olup bitenler iyiden iyiye kalıcı hale geldi. Tabi matbaanın icadını anmadan geçmek de olmaz. Neler okudunuz, neler yazılmadı ki bugüne kadar? Dil kavramı bile farklı boyutlar kazandı yazıyla birlikte. Kullanım talimatlarından tutun da destanlara kadar her şey yazıldı, çizildi... (Sanıyorum bu tabir çivi yazısını literatürümüze sokan Sümerlerden beri kullanılıyor.) Sonuç olarak size bir dergi dolusu iz bulduk. Adım adım takip eder okursunuz artık. İz sürmede çok iyi olduğunuzu yakinen biliyorum. Diyeceğim o ki, iz yazının da yazanın da, okuyup anlayanın da ta kendisi. Keyifli okumalar. Twitter@editornotu Engin Çakır 6

7

tek karede bursa Barışın Bursa daki -izi- Mudanya Mütareke Evi Müzesi nin önündeki barışın simgesi güvercin heykelinden yakın plan bir fotoğraf... Bu heykel Türk Kurtuluş Savaşı nı sonlandıran Mudanya Mütarekesi nin imzalandığı tarihi evde barışın hala nefes aldığını kanıtlar gibi her gün konuklarını selamlıyor... Mudanya, Bursa - 18.04.2010 8

9

tek karede bursa Yapay gölün doğal izleri Bursalıların su ihtiyacını karşılamak amacıyla Nilüfer Çayı üzerine kurulan Doğancı Barajı, çevresindeki piknik alanları ve kır lokantaları ile sosyal ihtiyaca da hitap ediyor. Yapay gölün oluşturduğu doğal izler, bölgeyi ziyarete gelenlere seyre değer bir görsellik sunuyor. Doğancı Barajı, Bursa 22.10.2012 10

11

tek karede bursa Bana bir şimşek çak, izi kalsın Mudanya açıkları, Bursa - 18.08.2006 bana bir şimşek çak içim içime sığmıyor artık vahim bir çağrışımdan daha vahimine atlamaktayım bana bir şimşek çak belki fena halde yanılmaktayım Atilla İlhan 12

13

tek karede bursa Rüzgârın -izi- Rüzgârın izinde gitsek biz de, suya dokunsak önce, salkım söğüt gölgesinde dinlensek. Sonra essek, geçsek. Kavuşur muyuz o hep peşinde koştuğumuz özgürlüğümüze? Gölyazı, Bursa - 09.08.2009 14

15

tek karede bursa Günün ilk izleri Hasret Denize dönmek istiyorum! Mavi aynasında suların Boy verip görünmek istiyorum! Denize dönmek istiyorum! Gemiler gider aydın ufuklara gemiler gider. Gergin beyaz yelkenleri doldurmaz keder. Elbet ömrüm gemilerde bir gün olsun nöbete yeter. Ve mademki bir gün ölüm mukadder Ben sularda batan bir ışık gibi Sularda sönmek istiyorum! Denize dönmek istiyorum! Denize dönmek istiyorum! Nazım Hikmet Mudanya Yıldız Tepe de Gündoğumu, Bursa - 01.06.2010 16

17

bursa dokusu İz peşinde doğa yürüyüşü Fotoğraflar: Demet Argun Güngör Yazla birlikte hepimize göz kırpan doğa etkinlikleri, şehrin stresli yaşamından bunalanlara ilaç olurken; çevresi ve özellikle de Uludağ ın varlığı ile Bursa, özgürlük ve macera tutkunu Bursalıları doğaya çağırıyor. Özel bir yeteneğe bağlı olmadan, her yaştan sağlıklı insanın yapabileceği doğa yürüyüşleri; iz peşinde bir serüvene adım atacakları bekliyor. Bir kelebeğin peşine takılıp saatlerce yürümek ya da yerde gördüğünüz ayak izlerinden, o yoldan sizden önce hangi canlının geçmiş olduğunu tahmin etmek... Hiçbir araç kullanmadan, sadece yürüyerek uzun yollar aşmanın zorluğu, şehir hayatının yarattığı hantallığı üzerinizden atana kadar tahammül sınırlarınızı zorlayabilir. Ama önceden belirlenen bir rota ile doğadaki izleri takip ederek geçtiğiniz yollarda gördükleriniz ve yürüyüşün sonunda yaşayacağınız, bir hedefe ulaşmanın verdiği zafer duygusu ile tüm yorgunluğunuzu unutabilirsiniz. İnsanın gizeme olan ilgisi, doğaya duyduğu özlem ve daha sportif bir yaşam ihtiyacı zamanla daha fazla bastırılamaz hale gelince, zaten bir bütün olan doğa ve insanın bir araya gelmesi için farklı seçeneklerin üretilmesine sebep oluyor. Tabi ki belli kuralları ve uzmanlık gerektiren durumları var ama bu bilgileri uzmanından alacağınız eğitimle edinebiliyor, olmazsa olmaz bazı eksikleri tamamladıktan sonra kendi oluşturduğunuz bir grup ile de yola çıkabiliyorsunuz. 18

Doğada yapılan bu iz sürme etkinliği, konforlu olmadığı gibi aksine ciddi zorluklar içeriyor olması nedeniyle bir eğlence turu olarak kabul edilmiyor. İnsanın doğa ile uyum içinde yürüyüş yapması amacını da taşıyan doğa yürüyüşleri, sadece hedefe varmak için yapılan bir yarış gibi görüldüğünde taşıdığı ruhu kaybediyor ve sadece yorucu bir etkinliğe dönüşüyor. Yalnız ruhun değil bedenin de yararlandığı bu spor, doğa sevgisini arttıran tempolu yürüyüşler içeren özelliği ile uzun yıllar yapılabiliyor. 1 saatlik bir doğa yürüyüşü ile ortalama 500 kalori yakacağını öğrenen çoğunluğun da tercih ettiği doğa yürüyüşleri, turizm acentelerinin sunduğu tur paketleri ya da bu amaçla kurulan kulüplerle bağlantıya geçilerek yapılabiliyor. Kampçılık deneyimi olan, rotayı bilen uzman kişilerin rehberliğindeki bu yürüyüş; kasları güçlendiriyor ve endorfin salgılanmasını sağlayarak stresi azaltıyor. Unutulmaması gereken detaylar arasında, bazı malzemeler ve bilinmesi gereken bazı püf noktaları bulunuyor. Yürüyüşünüzü daha kolay hale getirip, her adımın tadını çıkarabilmenizi kolaylaştıracak bazı eşyalara ihtiyacınız oluyor. Bunlar arasında en önemli iki tanesi diğer malzemeleri koyabileceğiniz dayanıklı bir sırt çantası ve bileğinizi saran, tabanı toprak zeminde kaymayan yürüyüş ayakkabıları. Sırt çantanızın içinde asgari ihtiyaçlarınızın olması gerekiyor. Doğada her şey ihtiyaç duyulabileceği muhakkak ancak en önemlilerinin hemen ulaşabileceğiniz yerde olması doğadaki keyfinizin sürekliliğini sağlıyor. Yağmurluk, el feneri, sağlam bir matara, pusula, şapka gibi eşyalar, günübirlik bir doğa yürüyüşünde ihtiyaç duyacağınız malzemeler. Malzemelerin gerekliliği çıkacağınız doğa yürüyüşünün mevsimine ve türüne göre de değişkenlik gösteriyor. Yapacağınız doğa yürüyüşünde, önceden belirlediğiniz rotaya göre hareket edebilir ya da bir izi takip ederek yeni yerler keşfedebilirsiniz. Doğanın sınırsızlığında yaşayabildiğiniz özgürlüğün tadını çıkarmakla birlikte rehberiniz ve yürüyüş ekibinizden çok da uzaklaşmamanız gerekiyor ki doğa maceranız kabusa dönüşmesin. Gideceğiniz yer ile ilgili önceden araştırma yaparak o yer hakkında bilgi edinebilirsiniz. En sık kullanılan rotalardan birini seçebilir ya da kendi tercihinize göre oluşturacağınız rotaların izinden gidebilirsiniz. İşte Bursalı doğaseverler tarafından en çok tercih edilen doğa yürüyüşü rotalarından bazıları; 1 - Oteller Bölgesi - Cennetkaya 2 - Oteller Bölgesi - Sarıalan - Çobankaya 3 - Oteller Bölgesi - Softaboğan Şelalesi 4 - Oteller Bölgesi - Hanlar Bölgesi - Bağlı Köyü 5 - Volfram - Madenler Bölgesi - Göller Yöresi 6 - Cumalıkızık - Kanlı Gölet Şelalesi 7 - Madenler Bölgesi - Göller Yöresi 8 - Soğukpınar Köyü - Ketenlik Yaylası - Aras Şelalesi 9 - Bakacak Mevkii - Cumalıkızık 10 - Keles - Kocayayla - Kendir Yayla - Alaçam Yaylası 11 - Keles - Gölet - Kocayayla 12 - Teferrüç - Beşevler Mahallesi Erikliyayla - Abıhayat - Kadıyayla 13 - Maksem - Süleymaniye Köyü 14 - Teferrüç - Beşevler Mahallesi - Gölgeli Kaynak 15 - Maksem - Kadıyayla 16 - Kadıyayla Tonozyayla - Sarıalan 19

foto öykü Kilimligöl ve Uludağ Tepe 20

Yazı ve fotoğraflar: Gökay Mutlu Söğüt ten Bursa ya: Osmanlı nın izinden Söğüt ten Bursa ya gelirken geçen yedi günün notlarından oluşan bu öykü, macera dolu bir doğa rotasından izlenimleri anlatıyor. Gökay Mutlu nun aldığı bu notlar hem doğadan, hem Osmanlı nın geçmişinden hem de Bursa nın kırsalından detaylar saklıyor. Osmanlı Beyliği nin izini sürmek ve Kayı Boyu nun göç yolunu takip etmek için, sabah ekibimizle birlikte Söğüt e ulaşıyoruz. Selçuklu Sultanı Alaattin Keykubat Ertuğrul Gazi ye Söğüt ü kışlak, Domaniç i yaylak olarak vermiş. Ertuğrul Gazi (1281-1282) yaşamını yitirince yerine oğlu Osman Bey aşiretin başına geçmiş ve yeğeninin Ermeni Beli ndeki savaşta ölümü üzerine, İnegöl e yakın Kolaca Kalesi ni ele geçirmiş. Osman Gazi Bizans kuvvetleri ile çarpışarak batıda topraklarını Bursa ya kadar genişletmiş ve ölmeden önce yerine Orhan Gazi geçmiş... Söğüt te Ertuğrul Gazi ve alplerin mezarlarını ziyaret ettikten sonra, Kayı Aşireti nin göç yolu olan yürüyüşümüzün başlangıcı; Bozüyük, Dodurga üzerinden Camiliyayla 21

foto öykü Söğüt teki Ertuğrul Gazi Türbesi Camiliyayla Köyü Köyü ne ulaşıyoruz. İlk yazılı kaynaklar Kayı Aşireti nin göç yolarını Bilecik, Yarhisar ve İnegöl gösterir. Kayı Aşireti nin en güçlü kolu olan Karakeçili Aşireti ise yayla güzergâhlarının da ilk konaklama yeri olarak Söğüt ile Bozüyük arasındaki düzlük, sonra İnönü (İnönü Şehitliği nin bulunduğu yer) ardından Kocakonak, daha sonra Devlez, Harami Dere ve en sonunda Mızık Çamı. Yedi yurtta konaklanan yerlere Yörükler yurt der, Domaniç e ulaşırlarmış. Yaz boyunca da Domaniç in yaylaları Kazmut, Eğridere, Bileylik, Karagöl, Karabatak, Kızılsaray, Kocayayla, Üçtepeler yaylakları olurmuş. Camiliyayla Köyü 93 Harbi sırasında topraklarını terk eden Bulgaristan göçmenleri tarafından kurulmuş ve bugünlerde köy terk edilmiş durumda. Köyün güneyindeki toprak yollar çam ağaçları arasından Kütahya Domaniç e bağlı köylere gidiyor. Köye 500 metre kala yürüyüş için son hazırlıklarımızı yapıyoruz. Bugünkü kamp yerimiz 3 saat uzaklıktaki Kömürsu Yaylası. Bu yıl yağmurlar uzun bir süre yağdığından çayırlar hala yeşilliğini koruyor. Buradaki tepeler Uludağ sıralarının bozkırla buluştuğu son tepeler.. Sarıçam ve köknar ağaçlarıyla kaplı. Ertuğrul Gazi ye yaylak olarak verilen bu bölge Kayı Aşireti nin uçlarıydı ve muhtemelen Bizans ile ilk karşılaşmaları da buradaki vadi ve tepelerde oldu. Camiliyayla nın doğusundaki Kale Tepe, önümüzdeki Kızılsaray, kamp yapacağımız Kömürsu Yaylası; Ertuğrul Gazi nin ve Osman Gazi nin efsane ve gerçekler arasında dolanan hikâyeler ile dolu. Buralara yolu düşenlere anlatılıp durulur. Yarım saat sonra Sofular Yaylası na ulaşıyoruz. GPS kayıtlarından sonra orman yolundan batımızda kalan Kömürsu Yaylası na doğru yükseliyoruz. Sırtın sağından ayrılıp yükselen yol terk edilmiş yangın kulesine gidiyor. Kuleden Camiliyayla Köyü, güneydoğudaki Türkmen Dağları, Mezitler in çıkışındaki İnegöl- Bozüyük yolu ve doğuda bozkırın uçsuz bucaksız toprakları gözünüzün önüne seriliyor. Sırtı aştıktan sonra güneyden kuzeye doğru uzanan Kömürsu Yaylası na ulaşıyoruz. Kamp yerimiz yaylanın ortasında, batıya doğru sokulan vadinin içinde. İkinci Gün: Güneşin ısıttığı yaylada gece düşen çiğ sabah sis olarak yükselirken bizlerde yavaş yavaş çadırlarımızdan çıkmaya başladık 22

Kömürsu Yaylası Domaniç Dağları ve kahvaltımızı yaptık. Herkes hazır olunca kamp yerinin kuzeyindeki orman yolundan yürüyüşümüz başladı. Bir saat sonra Yirce Dağı nın en yüksek yeri önümüzdeydi ve çeşmeyi geçtikten sonra yükselmeye başladık. Doruk noktası ilk çıktığımız yerin kuzeyindeydi ve beş dakika sonra Üç Tepeler in en yüksek noktasına ulaştık. Dağın zirvesi çevresine göre bir ada gibi yükseliyordu ve her yön farklı bir orman kuşağını barındırıyordu. Geldiğimiz yön ve doğusu köknar ağaçları arasındaki ardıçlıklarıyla Uludağ a benzerken, güneybatısı sararmaya yüz tutmuş çayırı ve çam ağaçlarıyla Ege Bölgesi nin karakterini sergiliyordu. Gideceğimiz kuzeybatı ve kuzey yönü ise kayın ormanlarının egemenliği altındaydı. Ertuğrul Gazi nin, aşiretiyle yaylalara göç ederken Bu yayla duman içinde, Duman İçi Yaylaları bizim yurdumuzdur dediği Duman İçi adının zamanla Domaniç halini aldığı söylenir. Zirveden sonra, önce Domuzkertiği Yaylası, oradan Karabatak Yaylası na ve akşamüzeri 2. gün kamp yerimiz olan Domaniç Safa Köyü nün yaylasına ulaşıyoruz. Osman Bey Karacahisar Tekfuru ile işbirliği yapan İnegöl Tekfuru ile ikinci kez tekrar savaşır ve savaşın yapıldığı Domaniç Beli nde kardeşi Saru Yatu yaşamını yitirir. Üçüncü Gün: Kamp yerimizden Safa Köyü nün taş döşeli yoluna çıkıyoruz. Köy buraya 2 km uzaklıkta, Domaniç Dağı nın güneye bakan yüzünde. Yüzümüzü batıya dönerek 10 dakika sonra Domaniç Kocayayla ya ulaşıyoruz. Domaniç Orman İşletmesi ne bağlı odun depoları ve karayollarının bakım binaları var. Kütahya nın Domaniç ilçesi buraya 10 km uzaklıkta ve Kuzey Ege ye bağlantı yolu buradan geçiyor. Kocayayla eski zamanlardan bugüne dek tek geçiş yolu olarak önemini korumuştur. Domaniç Beli de denilen bu geçidin bir başı Domaniç in doğusundaki Çukurca Köyü, diğer başı ise İnegöl bağlı Mizal (Gündüzlü köy) Köyü dür. Orman depolarının içindeki yoldan batıya doğru ilerleyişimizi sürdürüyoruz. Kayın ağaçları, bir asrı geçen ömürleriyle güneşin yakıcı ısısından korumak için üzerimize kol kanat oluyorlar. Bir süre sonra buz gibi çeşmenin başında duruyoruz. Aslında buralarda çeşme olabilecek bir kaynak yok ama bir süre sonra gerçeği öğreniyoruz. Çeşmenin biraz ilerisinden gelen orta yaşın üzerinde bir bey çeşmenin 23

foto öykü suyunu buraya 1 km uzaklıktaki kaynaktan getirdiği ve çocukluğunun buralarda geçtiğini belirtti. İsminin Kerim olduğunu öğreniyoruz. Eskiden buraların Yörüklerin yaylak olarak kullandıkları, her ağacın altından kuzuların meleşmeleri, köpeklerin havlamaları duyulduğunu, dağ taş insan dolu olduğunu, hayvanların otları bitince başka yaylalara geçildiğini özlemle anlattı: Kışlamız Balıkesir di. Ama şimdi buralar ölü. Kazmut Yayla da da artık Yörükler çıkmıyor. Ben de orada bir hafta kalıp çadırımı kuruyordum, şimdi sadece pikniğe geliyoruz. Yolumuz uzun olduğundan vedalaşarak ayrıldık. Yol boyu ilerlerken 15 dakika sonra bir çeşme başında tekrar mola veriyoruz. Moladan sonra toprak yol yavaş yavaş yükselmeye başladı ve 30 dakika sonra Kazmut Yayla ya ulaştık. Önceki gelişimizde her zaman burada sürüleriyle Yörükler bulunurdu ama bu defa yaylaya sessizlik çökmüştü. Kayı Aşireti nin son Yörükleri de burayı terk etmişti. Kazmut Yayla dan 2 saat sonra Domaniç Dağları nın en yüksek noktası Darı Tepe ye ve oradan Bileylik Yayla ya geçiyoruz. Yörüklerin söylenceleri Osman Gazi nin çocukluğunun buralarda geçtiği ve Osman Gazi nin ninesi Hayme Ana vefat edince buraya yedi saat uzaklıktaki Çarşamba Köyü ne defnedilmiş. Yaylanın kuzeyindeki vadi Oylat Deresi ve buraya beş saat uzaklıkta. Güneşin batmasına yarım saat kala Eğridere Yaylası na ulaşıyoruz. Yaylaya girerken solda Yörüklerin kilim desenleriyle süslü çeşmeden su kaplarımızı dolduruyoruz. Yayla, kayın ormanlarının ortasında irili küçüklü derelerin birleşip, yeşil çimenlerle çiçeklerle bezeli, çan seslerinin kuş seslerine karıştığı, köpeklerin usul usul sizi seyreylediği, sürüleriyle dost olan, sırdaş olan Yörüklerin, yaylalar arasında gezintilerine tanıklık ettik. Çarşamba nın yaylası Kıransorkun kamp yerimize yarım saat uzaklıkta. Yayla günümüzde Ortaca Köyü nün yaylası. Burası muhtemelen kışın Söğüt te kışladıkları, baharla birlikte Domaniç in yaylaklarına Allıkaya Tepesi Aynalıgöl, Uludağ 24

yayılan Osmanlı Beyliği ni kuran Kayı Boyu nun en uçtaki yaylaklarıydı. Yaylanın batısındaki vadide Hayme Ana nın ebedi istirahatgâhının bulunduğu köy ile aynı isimi taşıyan Dere Çarşamba olarak anılıyor. Dördüncü Gün: Sabah kalktığımızda kayın ormanlarının nemi çadırlarımızı üzerine düşmüştü. Eğridere Yaylası ndaki köprüsünün üzerinden kuzeye ilerlediğimizde sol tarafta derenin güçlü kolunu boyunca giden yoldan ilerliyoruz. Hafifçe yükselen yolumuz bir süre sonra düzleşti. Çimenlerin arasından akan dere sesiz bir şekilde akıyor. Kuzeye giden yolu soldan gelen dere yatağında terk ediyoruz. Amacımız ormanı keserek Alp Kıran yoluna çıkmak. Yarım saat sonra yola çıktık ve oradan Bozkulak Yaylası na ulaştık. Batıya doğru yükselen Allıkaya yoluna giriyoruz. Yol sırtın üstünde ve sağımız ve solumuz kayın ormanları. Ormandan sonra alpin çayırlar başladı, ilk mola yerimiz Sarıçayır. Burası Kütahya ve Bursa nın sınırı. 2052 metrelik Allıkaya nın zirvesine Sarıçayır dan 40 dakikada çıkmıştık. Zirveden Büyükoluk a ve orman sınırının kenarından kamp yerimiz Akçat Yaylası na ulaşıyoruz. Beşinci Gün: Kamp yerimizden Sorgun Köyü nün yaylası Kaynarca ya geçiyoruz. Yarım saat sonra Keles e bağlı Karabel Odun Deposu na ulaşıyoruz Burası Domaniç Kocayayla dan sonra batıya doğru dağları aşan önemli bir geçit yeri ve yol asfaltlandığında Keles-İnegöl arasında ulaşımın daha da artacağı kesin. Uzun bir moladan sonra bir süre Keles e giden yolda ilerleyip, sağımızdaki orman yoluna giriyoruz ve yükselmeye başlıyoruz. Hafif tempoda iki saat içinde Tepel Tepe ye ulaşıyoruz. Burası Uludağ ın en doğudaki uzantısı. Grup fotoğrafı aldıktan sonra sırt hatlarından ilerleyişimizi sürdürüyoruz. Sağımızdaki yayla Paşaçayırı, kadife gibi çimenler orman sınırına kadar uzanıyor. Kırkpınar Yaylası Paşaçayırı nın doğusunda ve orman içinde fakat buradan görülmüyor. Bugün iki yayla da hemen hemen terk edilmiş durumda. Her iki yayla da İnegöl ün kuzeyindeki köyler Aynalıgöl, Uludağ Kilimligöl, Uludağ 25

foto öykü Buzlugöl, Uludağ Kilimligöl, Uludağ tarafından yaylak olarak kullanılmış ve Osman Gazi nin alplerinden Turgut Alp bölgeyi fethettikten sonra Kayı Boyu nun ilk yerleştiği yerler. Kamp yerimiz iri granit taş bloklarının önünde ve Tepel den 50 dakika sonra kamp yerimize ulaşıyoruz. Altıncı Gün: Artık yola çıkma zamanı, iri granit kayalar ve ardıç ağaçlarının arasından sırt hattını takip ediyoruz. İrili ufaklı granit kayaların arasında bir saat ilerledikten sonra Avtaşı na ulaşıyoruz. Uludağ artık önümüzde. Avtaşı ndan 10 dakikada Koca Boğazova daki çeşmenin başına iniyoruz. Çeşmenin başından Çavuşdüzü, Küçükdüz, Eğrikar sırtlarından Uludağ ın ana kütlesi üzerindeki Karagöl Yayla ya ulaşıyoruz. Kamp yerimiz 1 saat uzaklıktaki Aynalı Göl. Erikli düz geçitinden dağın kuzeyindeki moren setleri üzerinden son kamp yerimiz Aynalı Göl e ulaşıyoruz. Yedinci Gün: İbrahim ağabey, 40 yıldır yaylaklar ve kışlası arasında sürüleriyle yolculuk ediyor. Kayı Aşireti koca bir imparatorluk olurken yaylaları emanet ettiği İbrahim ağabey artık yaylasında sürüleriyle tek başına. Hikâyesi, geniş ve uçsuz bucaksız otlaklarda başlamıştı. Yaylak ve kışlaklar arasında yıldızlar kadar çok boylar uzun yolculuklarına çıkmışlardı. Her yeni gün güneş batana kadar ilerlediler ve gökyüzünün altı evleriydi. Rüzgar gibi atlarıyla ilerlerlerken Pers, Urartu, Sümer, Hitit, Frigya, Bitinya, Roma, zamanın önünde diz çökmüştü. Osman (Otman, Atman) uçlarda rüzgar gibi eserken bozkırın önünde yükselen dağlar boyların yaktığı ateşlerle şenlendi. Kayı Boyu nun dağları emanet ettiği İbrahim ağabeyi Aynalı Göl de bırakıyoruz, bugün dağlarla biz de vedalaşıyoruz. Dağlar 700 yıl boyunca yürük boylarına sunduğu cömertliği, bizlerden de esirgemedi. Artık zirvedeyiz. Nazif ağabey, Korkut ağabey, Mithat, Bekir, İlhan, Taner ve ben. Son bir görevimiz kalmıştı. Söğüt te babası Ertuğrul Bey ve annesi Halime Hanım dan emanet aldığımız sevgilerini Osman Bey e iletmek. 26

Censiyan Çiçeği (Gentiana lutea L.) Gelincik Çiçeği ( Papaver pilosum) Ayı Mantarı (Boletus edulis) Obrizya Çiçeği (Aubrietea olympica) Keten Çiçeği (Linum olympicum Boiss) Şakayık, Ayı Gülü ( Paeonia officinalis) 27

bursa dokusu Tarihi aydınlatan izler Bursa daki ilk uygarlıklardan izler barındıran Akçalar Beldesi, bölgede kurulan Arkeopark ile ziyaretçilerini 8500 yıllık bir zaman yolculuğuna çıkarmaya hazırlanıyor. Beldede yapılan kazılar sonucu keşfedilen Aktopraklık Höyüğü ndeki buluntular, geçirdiği restorasyondan sonra kapılarını yeniden açan Arkeoloji Müzesi nde sergileniyor. Bursa Kalesi içindeki kazı çalışmaları da Hisar Arkeoparkı olarak son bulacak. Bursa da yaşamın ilk izleri - Arkeopark Bursa daki tarihi ve kültürel miraslara sahip çıkarak gelecek nesillere aktarma konusundaki çalışmalar aralıksız sürüyor. Yaklaşık 10 yıldır belirli aralıklarla devam eden arkeolojik araştırmalar ile 8500 yıl öncesinde Bursa da kurulan ilk yerleşim yerlerinden kalıntılara ulaşıldı. Uluabat Gölü nün yakınlarında yer alan Arkeopark projesinin, tarihin gizemli kapısını aralarken, bölgenin turizminin gelişmesi açısından da etkili olması bekleniyor. Aslına uygun olmasına özen gösterilerek yapılan canlandırmalar ile yaşam formları oluşturulan bölgede, sosyal alanlar, organik pazar ve Roma Dönemi zeytinyağı atölyesinin yapılması da planlanıyor. Arkeopark ile 8500 yıl öncesine ait ilk medeniyetlere ev sahipliği yapan Bursa nın, tüm insanlığın geçmişini aydınlatacak tarihi mirası ortaya çıkarılıyor. Bursa Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Üniversitesi desteği ile çalışmalara devam edilen bölge halka açılıyor. Park alanı içinde Taş Devri ve Bakır Devri ne ait yerleşim alanları ve Eski Kızılelma Köyü nden getirilen ahşap evler bulunuyor. Alanda Tunç Çağı na da ait bazı buluntuların varlığından bahsediliyor ama bölgede çalışma yapan uzmanlar, bir sonraki yerleşim döneminin Geç Roma-Erken Bizans döneminde olduğunu belirtiyor. Bölgedeki bulguları değerlendiren İstanbul Üniversitesi Öğretim üyesi Doç. Dr. Necmi Karul, kazılarda elde edilen en önemli bulgulardan birinin, yerleşim merkezinin ortasında, kurban edilmiş olduğu tahmin edilen, elleri 28

arkadan bağlanmış 2 yetişkin ve 3 çocuk iskeleti olduğunu söylüyor. Bu bulguların hiyerarşik bir yapıyı çağrıştıran yerleşme düzeninin merkezinde olmaları açısından da dikkat çekici olduğunu vurgulayan Karul, merkezde buldukları yapıların da, aynı alanı paylaşan ancak farklı statülere sahip bireylerin varlığının ispatı olduğunu açıklıyor. Kazı ekibi içinde yer alan Viyana Arkeolojik Enstitüsü nden uzmanların, bu yerleşim alanı içinde bir çiftlik yapısı tespit ettiğini belirten Karul, bölgede yer alan Roma çiftliğinde zeytinyağı üretildiğine dair bulgular elde ettiklerinin de bilgisini veriyor. Karul a göre, burada bulunan yerleşim bölgesinin hendek ile çevrelenmiş oluşu organize bir iş gücünün olduğu kadar nüfus artışının hesaplandığını ya da sınırlandırıldığını 29

bursa dokusu düşündürüyor. Ancak her koşulda hendeğin, toplumun ortak kabulünün bir ürünü olduğunu ya da bir otoriteyi yansıttığı sonucuna ulaşılıyor. Kimi uzmanlar hendeklerin düşman ya da vahşi hayvanlardan korunmak için yapıldığını söylüyor. Ancak bugüne kadar Aktopraklık ta bu tarz bir çatışmayı ispat edecek verilere rastlanmamış olması ve hendek içinde bulunan gömüler, yerleşmenin farklı amaçlar ile çevrelendiğini düşündürüyor. Öte yandan, eş zamanlı kullanılmış olduğu tahmin edilen farklı hendekler bulunmuş olması bu dönemde bir anlamda mahalleler şeklinde örgütlenmiş bir yerleşim düzeninin olduğunu da akla getiriyor. Merkezdeki ortak kullanım alanında bulunan büyük fırınların ise, ortaklık içeren ekonomik faaliyetlerde bulunulduğuna işaret ettiği söyleniyor. Arkeopark bölgesinin Anadolu dan Batı ya göç eden çiftçi topluluklarının son yerleşim yeri olduğunu da belirten Karul ayrıca projenin bu haliyle; 30

üniversite, belediye, devlet kurumları ve yerel halkın işbirliği içerisinde ürettiği arkeoloji merkezli bir proje olarak da örnek oluşturduğunun altını çiziyor. Japonya dan Amerika ya kadar 12 üniversiteyle işbirliği yapılarak yürütüleceğini söylediği kazıların ortalama 10-15 yıl daha sürebileceğinin haberini veriyor. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe ise, Arkeopark ın, Yeşil Bursa ya yakışır, Leed sertifikalı, çevreci bir yapı olacağını belirtiyor. Altepe, Kültür Bakanlığı, Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Üniversitesi işbirliği ile Türkiye nin ilk Arkeopark ı oluşacak. Buranın çevresi çok önemli yerleşimlerle örülü. Ayvaini Mağarası ndan Gölyazı ya kadar pek çok değerli nokta var. İleride bunlar arasında bir bağ da kuracağız. diyerek Bursa nın keşfedilmemiş değerlerinin izinin sürüldüğüne dikkat çekiyor. 31

32 bursa dokusu

33

34 bursa dokusu

Arkeoloji Müzesi Bursa daki arkeolojik zenginliğin bir diğer hazinesi olan Bursa Arkeoloji Müzesi de, bu yıl Müzeler Haftası nın ilk gününde yeniden ziyarete açıldı. Aktopraklık Höyüğü nden çıkarılan bulguların da sergilendiği müze, yaklaşık 4 yıldır restorasyon sebebi ile kapalıydı. 1904 yılında Bursa Erkek Lisesi (o zamanki adıyla Bursa İdadi-i Mülkisi) binasında açılan ve daha sonra Yeşil Medrese ye taşınan müze 1972 yılında Kültürpark ta hizmete açıldığından bugüne, ilk kez kapsamlı bir onarımdan geçtiğini belirten Bursa Arkeoloji Müzesi Müdürü Enver Sağır, günümüzün yeni müzecilik anlayışına göre büyük bir ihtiyaç duyulduğu anlaşılarak, restorasyondan sonra teşhir-tanzim yenilemesinin de yapıldığını ve müzedeki eserlerin, bu yeni anlayışa göre eğitim ve bilgi esası üzerine düzenlendiğinin altını çiziyor. Müzede sergilenen önemli eserler arasında, Yortan kültürüne ait pişmiş toprak mezar buluntuları, Antandros Nekropolü nden kap ve süs eşyaları, Karacabey in Şükraniye köyünde bulunan ve dünyadaki üç örnekten biri 35

bursa dokusu olan Greko-Pers mezar steli, Roma dönemine ait taş eserler, Zeus ve Herakles tasvirleri, Kybele heykelleri, Athena ve Apollon un bronz büstleri yer alıyor. 17 bine yakın sikkenin de sergilendiği müze ayrıca Bithynia ve Mysia da bulunmuş olan eserleri barındırıyor. Bursa nın medeniyetler tarihinden izler barındıran müzenin açık ve kapalı alanlarında, bünyesindeki 25 binden fazla eserin yaklaşık 2 bin tanesi sergileniyor. Müzede, restorasyon öncesi 3000 yıllık tarihin kanıtları sergilenirken, Arkeopark projesi dahilinde yapılan kazılar sonucu ulaşılan eserlerin de eklenmesi ile 8500 yıl öncesine de ışık tutuyor. Türkiye nin ilk arkeolojik müzelerinden biri olması özelliğini de taşıyan müzenin, yenilenmiş haliyle eskisinden daha fazla ilgi görmesi bekleniyor. Bursa nın derinlerine doğru - Hisar Arkeoparkı Hisar bölgesi de arkeolojik bir çalışmaya sahne oluyor. Kurulacak Arkeopark ile kentin binlerce yıllık tarihi, hem gün yüzüne çıkacak hem de turizmin hizmetine sunulacak. Mollagürani Mahallesi Dolaplı Sokak ta kurulacak olan Hisar Arkeoparkı, Tarihi Hisar Bölgesi gibi medeniyetlere beşiklik etmiş bir bölgenin geçmişini aydınlatacak. Bursa nın en eski yerleşim alanı olan bölge hakkında konuşan Osmangazi Belediye Başkanı Mustafa Dündar, Büyükşehir Belediyesi surları yeniliyor. Biz de bu bölgede özel projelerle tarihi mirasa sahip çıkıyoruz. Dolaplı Sokak ta ortaya çıkan Roma dönemine ait çeşitli kalıntılar, mozaik, su kanalı ve kanalizasyon izlerine rastlanmasının ardından burası 1. Bölge sit alanı olarak belirlendi. Hisar Arkeopark ı için kamulaştırma çalışmalarını sürdürüyoruz. Tarihi mirasa sahip çıkma çalışmalarımız kapsamında Hisar Bölgesi ne özel bir önem gösteriyoruz. Eski Bursa olarak bilinen ve ilk yerleşimin olduğu Hisar Bölgesi ndeki tarihi eserleri ayağa kaldırmak için çalışıyoruz diyor. Kamulaştırma çalışmalarının tamamlanmasının ardından Hisar Arkeopark ı için hazırlanan proje doğrultusunda bölgede çalışmalar hızla bitirilecek. 36