ÜÇ FARKLI POST-CORE SiSTEMiNiN SIKIŞMA KESME KUVVETLERiNE DAYANIMLARININ in ViTRO OLARAK incelenmesi

Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2000 ÜÇ FARKLI POST-CORE SiSTEMiNiN SIKIŞMA KESME KUVVETLERiNE DAYANIMLARININ in ViTRO OLARAK incelenmesi *Dr. Hakan AKAN **Doç. Dr. Bülent KESiM ÖZET Endodontik tedavili dişlerin değişik post-core sistemleri ile restorasyonu mümkündür. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak yeni alternatifler sunulmaktadır. Maddelerin mekanik özelliklerinin bilinmesi, dişhekiminin ağızda uzun süre kullanılabilecek restorasyonu seçmesine yardımcı olacaktır. Bu çalışmada 60 adet mandibular premolar diş otopolimerizan akrilik rezin içine yerleştirilerek 3 farklı gruba ayrıldı. Tüm gruplarda 1.5 mm. boyunda, 1 mm. genişliğinde ferrule hazırlanıldı. Ferrule ile birlikte diş boyutlan 14 mm. olarak hazırlanıldı. Altın döküm post-core, Cosmopost-Cosmoingot ve Flexipost- Ticore örneklerden gruplar oluşturuldu. Örnekler kronlar ile restore edildi. Dişlerin bukkal tüberkülünün lingual eğimine, dişin uzun aksına 135'(lik açı yapacak şekilde 0.5 cm/dakika hızla sıkışmakesme tipi kuvvetler uygulandı. Yapılan varyans analizi sonucunda gruplar arasındaki farklılığın 0.01 düzeyinde önemli olduğu bulundu. Farklı grupların belirlenmesi için yapılan Duncan Testi sonucunda Döküm Altın post-core grubunun ortalamasının Cosmopost-Cosmolngot ve Flexipost- Ticore gruplarından istatiksel olarak önemli ölçüde yüksek olduğu bulundu (p<0.05 seviyesinde). Cosmopost-Cosmolngot ve Flexipost- Ticore grupları ortalamaları arasındaki fark ise istatistiksel olarak önemsiz bulundu. Anahtar Kelimeler:Post-Core, Flexipost- Ticore, Cosmopost"Cosmoingot GİRİŞ Endodontik tedavili dişler daha az mineralize dokuya sahip olduğundan vital dişlere oranla daha zayıftırlar. Bu nedenle fonksiyonel kuvvetler altında kırılganlıkları artmaktadır. Post-core sistemi, yapısal olarak zayıflamış dişleri desteklemek için kullanılan tekniklerden biridir. Günümüzde aşırı madde kaybına uğramış endodontik tedavili dişlerin postcore sistemi ile restore edilmesi yaygın olarak kullanllmaktadır. 20 Post; kök kanalı içerisinde bulunan ve core yapıya destek sağlayan kısımdır. Core ise post yapının koronalinde bulunan, krona retansiyon ve resistans sağlayan kısımdır. 1 Bu ikili sisteme postcore adı verilir. Post-Core yapımında çeşitli restoratif materyaller kullanılabilir. 34 1728 yılında, Fauchard kök kanallarına post uygulamasını ilk tanımlamıştır. 1830-1870 yıllarında post materyali olarak ahşap kullanılmıştır. Daha sonra metaller kullanılmaya başlanmıştır. 1841 de Lefoulon kökün mum ile ölçüsünü alarak post uygulamasını yapmıştır. 1849 yılında Sir John Tomes SUMMARY Restoration of endodontically treated teeth with different post-core systems is possible. New alternatives are presented to the market due to technological improvements. The dentist will be able to chose the best among the systems with the information regarding the mechanical properties of the materials. In this study, 60 mandibular premolar teeth were divided into 3 groups and placed into self cure acrylic resin. 1.5 mm. high and 1 mm. wide ferrule was prepared for all groups. Total tooth lenght was 14 mm. Gold-cast post-core, Cosmopost- Cosmoingot and Flexipost- Ticore samples were prepared and grouped. Samples were restorated with full metal crowns. Compressive-shear type forces were applied to the lingual aspects of the buccal tubercules of the teeth with an angle of 135Q to the long axis of the tooth and with a crosshead speed of 0.5 cm/min. Analysis of variance revealed the difference between the groups was significant at 0.01Ievel. Duncan test revealed that the gold-cast post-core group mean was significantly higher than the other two groups ( p< 0.05). The difference between the means of Cosmopost-Cosmoingot and Flexipost- Ticore groups was found to be insignificant. Key Words:Post-Core, Flexipost- Ticore, Cosmopost- Cosmoingot mes ilk defa post uzunluğu ve çapı ile ilgili bilgiler vermiştir. 19. yy. ın sonlarında tek parçalı porselen fasetli kronlar tanımlanmıştır; Richmond kron (1880) ve Logan kron (1884). Daha sonraki teknolojik gelişmeler sonucu hazır döküm Post-Core'lar tek parçalı post kronların yerini almıştır. Prefabrik Post-Core ve kompozit core maddeleri 1960 yılından sonra geliştirilmiştir. 33 Post-Core sistemleri iki ana sınıfa ayrılabilir; -Döküm post-core sistemleri -Prefabrik postcore sistemleri Döküm postların avantajı; az preparasyon ile kök kanalına uyumlu restorasyonların elde edilmesidir. Döküm postlarda, genellikle Tip III ve Tip iv dental altın alaşımı kullanılmakla birlikte Co-Cr, Ni- Cr, Ti vb. soy olmayan metal alaşımları da kullanılmaktadır. 2,24,28 Ayrıca, lösit ile güçlendirilmiş cam seramik maddeleride kullanılmıştır. 14 Prefabrik post yapımında soy metal alaşımları, paslanmaz çelik, titanyum ve titanyum alaşımları kullanılmıştır. Korozyona dirençleri ve biyolojik *Serbest Dişhekimi **S.Ü.Dişhekimliğl Fakültesi Öğretim Üyesi 31

uyumlulukları nedeniyle titanyum dişhekimliğinin çeşitli alanlarında kullanılmaktadır. 12 Metal postların dişeti bölgesinde oluşturdukları estetik problemler, metal olmayan postların geliştirilmesine yol açmıştır. Bu amaçla titanyum, polietilen ve karbon fibrilleri ile güçlendirilmiş prefabrik rezin postlar kullanılmıştır. 3 Ancak karbon fiber postların radyaopak olması, koyu renkleri ve ışık geçirgenliğinin bulunmaması gibi dezavantajları görülmüştür. 29 Dişeti bölgesindeki estetik sorunların ortadan kaldırılması amacıyla seramik postlar denenmiştir.ancak seramik postların en büyük dezavantajı kesme kuvvetlerine karşı olan yetersiz dayanıklılıklarıdır. Bu sorunu çözmek amacıyla son olarak seramik postlar zirkonya ile güçlendirilerek dişhekimliğine tanıtılmıştır. Bu postlar, dişierin rengine uygun parlaklık sağlar ve dişeti kenarında oluşan gölgelenmeyi önler. 11. Literatürde, post-core sistemleri ile ilgili birçok çalışma vardır ve bu çalışmalardan elde edilen sonuçlar klinik kullanıma rehberlik yapmaktadır. Ancak yine de post-core sistemlerinde kullanılan teknik veya maddelere bağlı olarak sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle yeni teknikler ve maddeler geliştirmek amacı ile çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışmanın amacı; endodontik tedavili dişlerde aynı ferrule seviyelerinde hazırlanan 3 farklı post-core sisteminin sıkışma-kesme kuvvetlerine dayanımlarının in vitro şartlarda karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Resim 1: Paraskopta dişlerin preparasyonu cilt: 3, SAYı: 1 MATERYAL ve METOT Çalışmada, standart post yerleşimini sağlamak amacı ile benzer boyutta ve kısa süre önce çekilmiş, 60 adet alt birinci küçük azı dişi kullanıldı ve deney öncesinde serum solüsyonunda bekletiidiler. Dişler rastgele seçilerek her biri 20 örnek içeren üç farklı gruba ayrıldı. Kanallar, apikalde 4 mm. guttapercha kalacak şekilde sealapex kanal dolgu patı ile lateral kondensasyon tekniği kullanılarak dolduruldu. Örnekler, mine-sement birleşiminin 2 mm. apikalinden standart kalıpta otopolimerizan akrilik bloklara alındı. Hazırlanan örnekler Paraskop cihazına yerleştirildi. Dişlerin kök boyları 14 mm. uzunlukta ve koronal yüzeyleri yere paralel olacak şekilde düz olarak prepare edildi. Elmas fissür frez kullanılarak 0.8 mm. genişliğinde, shoulder basamak hazırlandı. Aksiyel yüzlerde, 1.5 mm. yükseklikte ve paralel duvarlı ferrule hazırlandı. Kanal ağızlarının değişik çaplarından dolayı hazırlanan ferrule'un genişliği en az 1 mm. olacak şekilde ayarlandı (Resim 1 ve 2). Resim 2: Ferrule hazırlanmış örnek Altın Döküm Post-Core örnekler hazırlanırken standardizasyonu sağlamak amacı ile 1,3 mm. Çaplı hazır plastik pinler ve rehber frezleri bulunan WKS System (Peridenta Prudukte, T. Schmidt- Dental, Hamburg, Germany) kullanıldı Apikalde 4 mm. guttapercha kalacak şekilde ve 10 mm. derinlikte kanal preparasyonu tamamlandı. Hazır plastik pinler kanal içerisine yerleştirildi ve modelaj mumu ile core kısmın modelajı yapıldı. Core kısımların modelajı, prepare edilmiş diş şeklinde, 6 yaklaşım açısı verilerek yapıldı. Toplam koronal yükseklik 7 mm. ve okluzal yüz yere paralel olacak 32

şekilde modelaj tamamlandı. Modelajı tamamlanan post-core modellerinintip III dental alaşımı ile (Gold EWL-G, Bego Bremer Goldschlaagerei Wilh. Herbst GmbH & Co., Bremen, Germany) dökümleri yapıldı. Dökümden çıkan postcore'lar 250 mikronluk alüminyum oksit kumu ile revetmandan temizlendi. Post-core'ların ajustesinden sonra 50 mikronluk alüminyum oksit ile kumiandı. Kanal boşluklarına, 30 saniye % 37'lik hidroflorik asit uygulandı. Kanal boşluğu su ile iyice yıkandıktan sonra kağıt koni yardımı ile kurutuldu. Simantasyon işleminde dual cure rezin siman (Variolink II Professional Kit, Vivadent Ets., Schaan, Liechtenstein) kullanıldı. Döküm post-core' lar parmak basıncı uygulanarak kanala simante edildi. Çalışmada ikinci olarak yivli yüzeyli, paralel kenarlı, yarık gövdeli (split-shank), koronal kısmı 4.5 mm., köke yerleşen kısmı 10 mm. uzunlukta 1 nolu 2, 13,20 prefabrik Flexipost kullanıldı. Core maddesi olarak (Ticore 800-00, Essential Dental Systems Inc., USA) titanyum ile güçlendirilmiş Ticore bir kompozit rezin kullanıldı. 2,3 Marjinal kesimleri hazırlanan örnekler post'un yerleşeceği kanal boşluğu apikalde 4 mm. guttapercha kalacak şekilde, 10 mm. derinlikte prepare edildi. Sekonder drill ile koronal post başlığı yuvası hazırlandı. 1 No'lu postlar external wrench yardımı ile kanalda denenerek kanal boşluğunda yivler oluşturuldu. Kanal boşluklarına 30 saniye % 37 lik hidroflorik asit uygulanıldı. Kanal boşluğu su ile iyice yıkandı ve kurutuldu. Işık ve kimyasal yolla polimerize olan dual-cure kompozit rezin siman 10 s,aniye homojen bir şekilde karıştırıldı ve bir lentülo yardımı ile kanala yerleştirildi. Extemal wrench yardımıyla Flexipost kanala vidalanarak yerleştirildi. Yerleştirilen postlar üzerine 7.5 mm. uzunluğunda içi boş şeffaf plastik silindirler, ferrule çevresini sarıp basamağa oturacak şekilde uyumlandı. Ticore'lar üretici firmanın önerilerine uygun olarak 1:1 oranında, plastik spatül yardımı ile, 20 saniye homojen bir şekilde karıştırıldı. Hazırlanan kompozit core maddesi şeffaf plastik içerisine hava boşluğu kalmayacak şekilde yerleştirildi. Polimerizasyonun tamamlanması için 4 dakika beklendi ve şeffaf plastik silindirler uzaklaştırıldı. Paraskop cihazında elmas fissür frez ve su soğutmalı aeratör ile üst yapının 6 lik aksiyel duvar eğimleri verildi. Koronal yükseklik 7 mm ve okluzal yüz yere paralel olacak şekilde preparasyon tamamlandı. Çalışmada üçüncü post sistemi olarak Cosmo post sistemi kullanıldı. (IPS Empress CosmoIngot, Ivoclar Aktiengeselischaft, Schaan, Liechtenstein) Cosmopostlar 1.4 mm. çapında ve 20.5 mm. uzun- luğunda, konik ve düz yüzeyli seramik postlardır. Marjinal kesimleri hazırlanan örneklerin paraskop aletinde Cosmopostların özel kanal reamer'ları ile kanal preparasyonları yapıldı. Postu n yerleşeceği kanal boşluğu, apikalde 4 mm. guttapercha kalacak şekilde, 10 mm. derinlikte prepare edildi. Kanal içerisine Cosmopost yerleştirildi ve core kısmın modelajı yapıldı. Core kısımların modelajı, 6 lik yaklaşım açısı verilerek yapıldı. Toplam koronal yükseklik 7 mm. ve okluzal yüz yere paralel olacak şekilde modelaj tamamlandı. Postun revetmandan ayrılmasına izin vermesi amacı ile petrolyum jeli ile model izole edildi. Hazırlanan modeller tijlendikten sonra içerisine cosmo-ingot'ların (IPS Empress Cosmo-Ingot, Ivoclar Aktiengeselischaft, Schaan, Liechtenstein) yerleşeceği şekilde tasarlanmış, özel teflon kaplı manşet ile revetmana alındı. Revetmanın sertleşmesi için manşet 10 dakika vakumlu fırında bekletildi. Ön ısıtma fırınında manşet 850 C ye kadar ısıtıldı. Bu sıcaklıkta 60 dakika bekletilerek mum atımı yapıldı. Daha sonra manşet 700 C deki ısı presleme fırınına (EP500, Ivoclar Aktiengeselischaft, Schaan, Liechtenstein) yerleştirildi. Fırın 900 C ye kadar ısıtıldıktan sonra 10 dakika beklendi. Daha sonra otomatik olarak presleme ünitesi devreye girdi ve 5 bar'lık basınç ile presleme tamamlanıldı. Manşet oda sıcaklığında soğumaya bırakıldı. Preslenen modeller, 2 bar basınçta 100 mikronluk alüminyum oksit ile kumlanarak manşetten uzaklaştırıldı. Elmas disk frez yardımı ile tij uzaklaştırıldı. Core'un dentine yerleşen kısmı 60 saniye % 5 lik hidroflorik asit ile pürüzlendirildi. Ultrasonik banyoda 10 dakika bekletildi. Silanizasyon ajanı (Monobond-S, Ivoclar Aktiengeselischaft, Schaan, Liechtenstein) fırça yardımı ile sürülerek 60 saniye beklendi ve hava spreyi ile kurutuldu. Işık ile polimerize olan bağlayıcı rezin yerleştirildi ve ışıktan koruyucu bir kap(lvocap, Ivoclar Aktiengeselischaft, Schaan, Liechtenstein) içerisine konuldu. Kanal boşluklarına 30 saniye % 37'lik hidroflorik asit uygulandı. Kanal boşluğu su ile iyice yıkandıktan sonra kağıt koni yardımı ile kurutuldu. Kanal içerisine fırça yardımı ile primer yerleştirildi. Hava sıkılarak 15 saniye beklendi, adhesiv sürülerek hava sıkıldı ve 10 saniye beklenildikten sonra ışık ile polimerize olan bağlayıcı rezin yerleştirildi ve hava sıkıldı. Işık uygulaması yapılmadı. Daha sonra, üretici firmanın önerisine uygun olarak 1:1 oranında ışık ve kimyasal yolla polimerize olan dual-cure kompozit rezin siman 10 saniye homojen bir şekilde karıştırıldı ve bir lentülo yardımı ile kanala yerleştirildi. Hazırlanan post-core'lar, bir presel yardımı ile parmak basıncı uygulanarak kanala yerleştirildi. Polimerizasyon öncesi, taşan si- 33

man uzaklaştırıldıktan sonra marjinal bölgeye gliserin jel yerleştirildi. 40 saniye ışık uygulandı, taşan simanlar sond yardımı ile kontrol edilerek uzaklaştırıldı. Bütün grupların core yapımları tamamlandı. (Resim 3) Resim 3: Simante edilmemiş halde post-core' lar Core yapımı tamamlanan örneklerin kron üst yapıları hazırlanırken 100-6552 No'lu şeffaf strip kronlar (Henry Schein Inc., Newyork, USA) kullanıldı. Kron yüksekliği 8 mm. olan strip kronlar ile kron modelajı standart olacak şekilde yapıldı. Modelajı tamamlanan örnekler numaralandırıldı. Ni-Cr alaşımı (Wiron 99, Bego Bremer Goldschlaagerei Wilh. Herbst GmbH & Co., Bremen, Germany) ile dökümleri yapıldl.kronların ajüstesi yapıldıktan sonra 50 mikronluk alüminyum oksit kumu ile kum- Iandı. Tüm örneklerde kronların simantasyonu için dual-cure kompozit rezin siman kullanıldı. Kronlar, hazırlanan restorasyonların üzerine parmak basıncı ile simante edildi. (Resim 4) Resim 4: Kronları simante edilmiş örnekler Örnekler 24 saat serum içerisinde bekletildikten sonra test cihazı na yerleştirildiler. Testler, testometric cihazında (Testometric Micro 500, Maywood Instruments Ltd., England) yapıldı. Dişlerin bukkal tüberkülünün lingual eğimine, dişin uzun aksına 135 lik açı yapacak şekilde 05 cm/dakika hızla sıkışma-kesme tipi kuvvetler uygulandı. (Resim 5) Resim 5: 135 C lik açı ile bukkal cusp'ın lingual eğimine, sıkışma-kesme tipinde kuvvet uygulanması. Kuvvet uygulanmasına örneklerde gözle görülür veya kulakla işitilir seviyede başarısızlık olana kadar devam edildi. Başarısızlık kronun dislokasyonu, core kırılması, dişin kırılması ve post'un kırılması şeklinde oldu. Başarısızlık anındaki değerler monitörden kilogram (Kg.) cinsinden kaydedildi. Elde edilen sonuçların istatistiksel değerlendirmesinde "Varyans Analizi" ve gruplar arası farkın önemini belirlemek için "Duncan Gruplaması" yöntemi uygulandı. 9,22 SONUÇLAR Deneyler sonucunda örneklerin hiçbirisinde post kırılması görülmemiştir. Altın döküm post-core grubunda 15 adet kök kırığı, 5 adet kron dislokasyonu görülmüştür. Cosmopost-Ingot grubunda 11 adet kök kırığı, 9 adet kron dislokasyonu görülmüştür. Flexipost-Ticore grubunda 6 adet kök kırığı, 14 adet kron dislokasyonu görülmüştür. Örneklerin başarısızlık değerleri (Kg.) tablo 1 'de gösterilmiştir. Altın Döküm Post-Core 108.65 110.24 119.87 136.61 116.55 80.31 130.00 97.78 86.97 142.70 84.75 81.25 69.84 114.09 109.92 87.15 70.23 105.82 83.30 71.25 Cosmopost-Ingot 83.77 97.49 40.91 100.68 63.34 137.97 117.93 91.32 86.97 66.71 64.31 51.44 73.48 98.03 79.59 58.14 79.29 81.34 87.52 56.69 Tablo 1: Örneklerin başarısızlık değerleri (Kg.) Flexipost Ticore 80.64 85.36 73.75 114.41 81.32 68.57 83.74 79.79 82.61 57.19 46.28 61.86 100.40 93.71 58.75 73.84 85.17 64.84 76.16 90.04 34

C.Ü. DişHEKiMLiĞi FAKÜLTESi DERGiSi 2000 Gruplar arasındaki farklılığın belirlenmesi için yapılan tek yönlü varyans analizi öncesinde, normalite testi ve varyansların homojenliği test edildi (Tablo 2). GRUPLAR n ORT. SS Altın Döküm Post-Core 20 100.364 22.305 Cosmopost-Cosmolngot 20 81.146 23.067 Flexipost-Ticore 20 77.921 15.847 Tablo 2: Grupların ortalamaları (Kg.) ve standart sapmaları Verilerin normal dağılım gösterdiği ve varyansıarın homojen olduğu belirlendi. Yapılan varyans analizi sonucunda gruplar arasındaki farklılığın 0,01 seviyesinde anlamlı olduğu bulundu. Farklı grupların belirlenmesi amacı ile Duncan Testi uygulandı. Altın döküm post-core grubunun ortalaması, Cosmopost-Cosmolngot ve Flexipost- Ticore gruplarından istatiksel olarak önemli ölçüde yüksek bulundu (p<0,05 seviyesinde). Cosmopost- Cosmolngot ve Flexipost-Ticore grupları ortalamaları arasındaki fark ise istatistiksel olarak anlamsız bulundu. (Grafik1) (Kg.)./ Ortalama Cosmopost- Cosmolngot Grafik 1: Grupların ortalamaları (Kg.) _ Flexipost- Ticore TARTIŞMA ve SONUÇ Zillich ve corcoran (1984) 40 ile Assif ve ark (1991) 4 premolar dişlerin ortalama kök uzunluklarının 14mm., kron yüksekliklerinin ise 8 mm. olduklarını belirtmişlerdir. Freemann ve ark (1998) 15, Kök kanalının lateral kondensazyon yöntemiyle doldurulmasının apikal sızıntıyı önlediğini göstermişlerdir. Post-Core' uygulanacak dişlerde apikalde 4 mm. gutttapercha bırakılmasının apikal tıkama için 16,31,36 yeterli olduğu belirtilmiştir. Spear (1999)35,1,5 mm veya 2 mm yükseklikte hazırlanan ferrule'un dişi kırılmalara karşı koruyacağını rapor etmiştir. McLean (1998) 25, parelel hazırlanmış ferrule'un tüm posterior dişler için gerekli olduğunu, boyunun 2 mm ve' kalınlığının en az 1 mm olması gerekliliğini göstermiştir. Çalışmada kök boyları ve preparasyonları ile apikal tıkama bu kriterler göz önünde tutularak ya- pılmıştır. Post çapı kökün herhangi bir bölgesinde kök çapının 1/3'ünü geçmemelidir. Apikalde postun çapı 1 mm daha az olmalıdır. 16 Post uzunluğunun ise apikal tıkanmayı bozmaksızın kökünü kadar olması tavsiye edilmektedir. 6,32 Çalışmada 10mm uzunluğunda 1,3 mm ve 1,4 mm çapında, kullanılarak kök çapının 1/3 oranını geçmeyen postlar kullanılmıştır. Restoratif diş hekimliğinin başarısı maddenin doğru seçimi, özelliklerinin anlaşılması ve doğru yöntemin kullanılmasına bağlıdır. Bu nedenle seçilen maddenin başarısı veya başarısızlığı tedavi prognozunu etkiler. Döküm Post-Core sistemleri; aşırı derecede koniklik gösteren, geniş ve düzensiz kanallı dişlerde kullanılmaktadır. Ayrıca aşırı derecede harabiyete uğramış ve kökleri parelel olmayan arka grup dişlerde de tercih edilmektedir. Döküm postların avantajı; az preparasyon ile kök kanalına uyumlu restorasyonların elde edilmesidir. 2,24,28 Huysmans ve ark (1993) 18, son yıllarda endodontik tedavili dişlerde döküm altın post-core kullanımının azaldığını, restoratif maddeler ile birlikte kullanılan prefabrik post-core'ların popülaritesini arttırdığını rapor etmişlerdir. Christensen (1996) 8 ise yaptığı bir çalışmada dişhekimlerinin % 17'sinin döküm post-core, % 83' ünün ise prefabrik post-core'ları tercih ettiğini açıklamıştır. Prefabrik post-core sisteminin döküm post-core sistemine göre yapımının belirgin olarak daha hızlı, daha kolay ve daha ucuz olduğunu rapor etmiştir. Prefabrik post yapımında ise paslanmaz çelik (Ni-Cr) postların, fonksiyonel kuvvetlere karşı dayanıklılığın yüksek olmasından dolayı çok kullanıldığını belirtilmiştir. Fakat allerjik reaksiyonlar oluşturması sebebi ile kullanımı azalmıştır. Paslanmaz çelik yerine çoğunlukla soy alaşımlar yada Titanyum veya Titanyum alaşımları tavsiye edilmektedir 7. Stockton (1999) 36 paralel kenarlı, testere dişli ve yarıklı postların çoğu klinik durumlar için memnun edici olabileceğini açıklamıştır. Diğer sistemlere göre retansiyonu daha iyi olan paralel kenarlı, yivli ve gövdesi yarıklı post sisteminin yerleştirme esnasında pasif postlardan daha fazla stres oluşturabileceğini belirtmiştir. Metal postların üstün fiziksel özellikleri ve biyolojik uyumları olmasına rağmen metalik renkleri, ışık geçirgenliğinin olmaması ve korozyon sonucu dişetinde oluşturdukları renklenme gibi dezavantajlara sahip oldukları rapor edilmiştir. Bu problemlerin çözümünde metal olmayan, zirkonyum ile güçlendi- 35

lendirilmiş tam seramik postlar alternatif olarak tanıtılmıştır. 21,27 Core yapımı amacı ile de bileşiminde uygun oranda zirkonyum içeren seramik core maddesi üretilmiştir. Ayrıca core yapımı için kompozit rezinlerin de kullanılabileceği rapor edilmiştir. 38,39 Çalışmada günümüzde en çok kullanılan ve yeni geliştirilen sistemlerden döküm altın post-core sistemi, titanyum alaşımlı prefabrik Flexipost-Ticore sistemi ve zirkonyum ile güçlendirilmiş seramik Cosmopost-Cosmoingot sistemleri incelenmiştir. Rezin esaslı simanların ağız sıvıları ile nerdeyse hiç çözünmedikleri, bağlayıcı ajanlar ile dentine, asitleme tekniği ile mineye bağlandıkları belirtilmiştir. 33 Bachicha ve ark (1997) 5,yaptıkları araştırmada farklı simanlar ile farklı prefabrik postları simante ederek mikrosızıntı oranını incelemişler ve en az mikrosızıntının kompozit simanlarla elde edildiğini bulmuşlardır. Mentoza ve ark(1997) 26, rezin simanlar ile simante edilen postların kırılma dayanımlarının daha iyi olduğunu belirtmişlerdir. Love ve Purton (1998) 23,Yaptıklarıaraştırmada rezin simanların diğer simanlara göre daha retantif olduklarını göstermişlerdir. Çalışmada kırılmaya dayanıklılığı, ağız sıvılarından etkilenmemesi ve retantif olmalarından dolayı postlar rezin simanlar ile simante edilmişlerdir. McLean(1998) 25 endodontik dişlerin tamamında kron yapımının endike olduğunu açıklamıştır. Kronların core'lar üzerine gelen kuvvetleri eşit dağıttığın! belirtmiştir... in vitro bağlanma testinin en yaygın yönteminin sıkışma-kesme direnci testi olduğu rapor edilmiştir. Uygulanan test yönteminin benzer oral durumları yansıtması için kuvvet uygulamasının 135 derece açı ile bukkal kaspın lingual eğimine uygulanması gerektiği belirtilmiştir.10,17 Purton ve ark (1999)3, paslanmaz çelik p- Ostlar ile seramik postları karşılaştırmışlardır. Seramik postların kırılma dayanımiarının daha fazla olduğunu belirtmişlerdir.. Kern ve ark (1992)19, seramik post-core ile metal post-döküm altın core'u karşılaştırmışlardır. Seramik post-core'ların kırılma dayanımlarının da ha az olduğunu rapor etmişlerdir. Çalışmanın sonuçlarına göre; 1- Kullanılan post-core sistemleri arasında istatiksel olarak önemli bir fark bulunmuştur (p<0.05) (Tablo 3., Grafik 1.). Altın döküm post-core grubu'nun kesme-sıkışma kuvvetlerine dayanıkiılığı diğer gruplardan önemli ölçüde yüksektir. 2- Zirkonya ile güçlendirilmiş seramik postcore grubu ile Flexipost-Ticore grubu arasındaki fark istatiksel olarak önemsizdir. Bu çalışmada elde edilen kuvvet (Kg.) değerleri, literatürde bildirilen değerlerin üzerinde çıkmıştır. Bu nedenle test edilen tüm grupların ağız içinde oluşan çiğneme kuvvetlerini karşılayacak düzeyde olduğu söylenebilir. Sonuç olarak endodontik tedavili dişlerde, geleneksel altın döküm post-core yöntemi sıkışmakesme kuvvetlerine karşı daha dayanıklıdır. Fakat üstün estetik özelliklere sahip olan seramik postcore'larında restoratif diş hekimliğinde kullanımlarının hızla artacağı söylenebilir. Post-core seçiminde dişin lokalizasyonu ve yapısı önemli bir kriterdir. Çalışmada altın döküm post-core sistemleri kesme-sıkışma kuvvetlerine en dayanıklı grup çıkmıştır. Bu nedenler ile çiğneme kuvvetlerinin yoğun ve şiddetli olduğu riskli bölgelerde altın döküm post-core sistemlerinin kullanılması uygun olabilir. Estetiğin önemli olduğu ön bölgelerde, özellikle de yüksek dudak çizgisine sahip olan hasta larda, metal post-core sistemleri dişeti bölgesinde ve kronun dişeti hizasında estetik problemlere neden olabilmektedir. Çalışmada, Cosmopost-Cosmoingot sistemi klinikte sıklıkla kullanılan Flexipost- Ticore sisteminden üstün mekanik özellikler sunmuştur. Cosmopost-Cosmoingot sisteminin elde ettiğimiz bulgularına dayanarak, özellikle estetiğin önemli olduğu ön bölgedeki dişlerde post-core yapımında güvenli bir şekilde kullanılabileceği söy lenebilir. 36

KAYNAKLAR 1. Akkayan B ve Caniklioğlu B. Farklı post tiplerinin kök kırılmalarına etkileri ve post seçim kriterleri, Hacettepe Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1997; 21: 75-84. 2. Alaçam T, Nalbant L ve Alaçam A. ileri restorasyon teknikleri, Polat Yayınları. 1998: Ankara. 3. Asmussen E, Peutzfeldt A and Heitmann T Stiffness, elastic limit, and strenght of newer types of endodontic posts, Journal of Dentistry. 1999; 27: 275-278. 4. Assif D, Pilo R and Marshak B (1991) Restoring teeth following crown lengthening procedures, Journal of Prosthetic Dentistry. 1991; 65: 62-64. 5. Bachicha WS, DiFiore PM, Miller DA, Laltıntenschlager EP and Pashley DH. Microleakage of Endodontically Treated Teeth Restored with Posts, Journal of Endodontics.1998; 24: 703-708. 6. Caputo AA and Standlee JP. Biomechanics in clinical dentistry, Quintessence Publishing CO.,lnc. 1987: Illinois. 7. Christensen GJ. When use to fillers, build-ups or posts and cores, Journal of American Dental Association. 1996a; 127: 1522-1527. 8. Christensen GJ. Posts: Necessaryand unnecessary?, Journal of American Dental Association. 1996b; 127: 1397-1398. 9. Cohen BI, Pagnillo MK, Newman I, Musikant Bl and Deutsch AS. Fracture sttenghts of three core restoratiye materi-, als supported with without a prefabricated split-shank post, Journal of Prosthetic Dentistry. 1997; 78: 560-565. 10. Cohen BI, Pagnillo MK, Newman I, Musikant BL and Deutsch AS. Effects of three bonding systems on the torsional resistance of titanium-reinforced composite cores supported by two post designs, Journal of Prosthetic Dentistry. 1999; 81: 678-683. 11. Cosmopost (Editor's choice), The Dental Advisor.1998; 15: 12. 12. Duncan JP and Pameijer CH. Retention of parallelsided titanium posts cemented with six luting agents: An in vitro study, Journal of Prosthetic Dentistry. 1998; 80: 423-428. 13.EDS Product Information Product information, Essential Dental System Inc., NJ.1991; USA. 14. Freedman G. Castable ceramic postlcores and crowns, Dental Economics. 1993; 83: 90-91. 15. Freeman MA, Nicholls JI, Kydd WL and Harrington GW. Leakage associated with load fatigue-induced preliminary failure of full crowns placed over three different post and core systems, Journal of Endodontics. 1998; 24: 26-32. 16. Goodacre CJ and Spolnik KJ. The prosthodontic management of endodontically treated teeth: A literature review. Part III. Tooth preparation considerations, Journal of Prosthodontics. 1995; 4. 122-128. 17. Hoag EP and Dwyer TG. A comparative evaluation of three post and core techniques, Journal of Prosthetic Dentistry. 1982; 47: 177-181. 18. Huysmans MC, Peter MC, Van der Varst PG and Plasschaert AJ. Failure behaviour of faligue-tested post and cores, International Endodontic Journal. 1993; 26: 294-300. 19. Kern M, Pleimes AW and Strub JR. Stability of restorations with all-porcelain or metal post and cores, Journal of Dental Research. 1992; 71: 122. 20. Keyf F and Şahin E. Retentive properties of three post-core systems, Australian Dental Journal. 1994; 39: 20-24. 21. Korkmaz T ve Dayangaç L. Zirkonyum seramik post uygulaması, Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. 1998; 1: 64-67. 22. Loney RW, KotoWcz WE and McDowell GC. Three dimensional photoelastic stress analysis of the ferrule effect in cast post and cores, Journal of Prosthetic Dentistry. 1990; 63: 506-512. 23. Love RM and Purton DG. Retention of posts with resin, glass ionomer and hybrid cements, Journal of Dentistry. 1998; 26: 599-602. 24. Martinez-Insua A, Da Silva L, Rilo B and Santana U. Comparison of the fracture resistances of pulpless teeth restored with a cast post and core or carbon-fiber post with a composite core, Journal of Prosthetic Dentistry. 1998; 80: 527-532. 25. McLean A. Predictably restoring endodontically treated teeth, Journal of Canadian Dental Assocations. 1998; 64. 782-787. 26. Mendoza DB, Eakle S, Kahl EA and Ho R. Root reinforcement with a resin-bonded preformed post, Journal of Prosthetic Dentistry. 1997; 78: 10-15. 27. Meyenberg KH, Lüthy H and Schaarer P. Zirconia posts: A new all-ceramic concept for nonvital abutment teeth, Journal of Esthetic Dentistry. 1995; 7: 73-80. 28. Morgano SM and Milot M. Clinical success of cast metal posts and cores, Journal of Prosthetic Dentistry. 1993; 70:11-16. 29. Purton DG and Payne JA. Comparison of carbon fiber and stainless steel root canal posts, Quintessence International. 1996; 27: 93-97. 30. Purton DG, Love RM and Chandler NP. Rigidity and retention of ceramic root canal posts, Journalaf Dental Research. 1999; 78: 949.. 31. Raiden GC and Gendelman H. Effect of dowel space preparation on the apical seal of root canal fillings, Endodontics& DentaITraumatology.1994; 10: 109-112. 32. Shillinburg HT, Hobo S, Witsett LD, Jacobi R and Brackett SE. Fundamentals of fixed Prosthodontics, Third Edition, Quintessence Publishing Company Inc., 1997; lllinois, USA. 33. Smith CT and Schuman NS. Prefabricated postandcore systems: An overview, Compendium of Continuing Educatian in Dentistry. 1998; 19: 1013-1018. 34. Sorensen JA, Nayyar A, Nicholls JI, Nathanson D, Caputo A and Standlee J. Current clinical trends in restoring the endodontically treated tooth, The Journal of Clinical Dentistry. 1988; 1: 39-47. 35. Spear F. When to restore, When to remove: The single debilitated tooth, Compendium of Continuing Educatian in Dentistry.1999; 20: 574-581. 36. Stockton LW. Factors affecting retention of post systems: A literature review, Journal of Prosthetic Dentistry. 1999; 81: 380-385. 37. Ti-Core (Editor's Choice), The Dental Advisor. 1992; 2, 3. 38. Zalkind M and Hochman N. Esthetic considerations in restoring endodontically treated teeth with posts and cores, Journal of Prosthetic Dentistry. 1998a; 79: 702-705. 39. Zalkind M and Hochman N. Direct core buildup using a preformed crown and prefabricated zirconium oxide post, Journal of Prosthetic Dentistry. 1998b; 80. 730-732. 40. Zillich RM and Corcoran JF. Average maximum post lenghts in endodontically treated teeth, Journal of Prosthetic Dentistry. 1984; 52: 489-491. Yazışma Adresi: Doç.Dr Bülent KESiM Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi A.D. 42079 Kampüs, KONYA. 37