GREV UYGULAMA REHBERİ TÜRKİYE SİVİL HAVACILIK SENDİKASI TARAFINDAN, TÜRK HAVA YOLLARI A.O. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VE BAĞLI İŞYERLERİ İŞLETMESİNİN, TÜM İŞYERLERİNDE 15.05.2013 GÜNÜ UYGULAMAYA KONULMASINA KARAR VERİLEN GREVDE, UYULMASI GEREKEN HUSUSLAR VE AÇIKLAYICI BİLGİLER İÇEREN KURALLAR, GREV UYGULAMA REHBERİ OLARAK EKTE SUNULMUŞTUR. THY A.O İŞLETMESİNİN BÜTÜN İŞYERLERİNDE GREV 15 MAYIS 2013 ÇARŞAMBA GÜNÜ YEREL SAATLE 03.00 DA BAŞLAYACAKTIR. 1) KİMLER GREVE KATILABİLİR Grev uygulama kararı alınan işyerinde iş sözleşmesi(hizmet akdi) ile çalışan herkes, hangi unvanda, hangi görevde ve hangi statü ile çalışıyor olursa olsun greve katılabilir. THY A.O. İşyerleri ile ilgili olarak, yer personeli, kabin personeli, kokpit personeli, belirsiz süreli çalışanlar, belirli süreli çalıştırılanlar, kadrolu olanlar, yarı zamanlı(part-time) çalışanlar vs. sendika üyesi olsun veya olmasın tüm çalışanlar alınan grev kararına uyarak greve katılabilirler. 2) KİMLER GREVE KATILAMAZLAR 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 65.maddesinde belirtilen kanuni grev ve lokavta katılamayacak işçiler greve katılamazlar. Grev ve lokavta katılamayacak işçi kadrosunun ismen belirlenmesi, görevli makam tarafından saptanarak ilgililere ve işçilere bildirilir. THY A.O. Grevinde, görevli makam, eski ismi ile T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İstanbul Bölge Çalışma Müdürlüğü, yeni ismi ile T.C. ISTANBUL ÇALIŞMA VE İŞ KURUMU MÜDÜRLÜĞÜ dür. 3) GREV VE LOKAVT DIŞI BIRAKILAN İŞÇİNİN GÖREVİ NEDİR Grev dışı bırakılan işçi kamu adına belirlenmiştir. Üretime dönük bir görevde çalıştırılamazlar, işveren böyle bir duruma zorlayacak olursa, bu durum kanunsuz bir tavır ve zorlama olur, grev dışı bırakılmış personel bu şekilde, üretime dönük bir görevde çalışmama hakkına sahiptir hatta, üretime dönük böyle bir zorlama görevde çalışacak olursa suç işlemiş olur. Grev ve lokavt dışında kalacak işçi kadrosu, uygulanan grev sırasında yasanın 65.maddesinde açıkça belirtildiği gibi; Hiçbir surette üretim veya satışa yönelik olmamak kaydıyla, niteliği bakımından sürekli olmasında teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya işyeri güvenliğini, makine ve demirbaş eşyalarının, gereçlerinin, hammadde, yarı mamul ve mamul maddelerin bozulmamasını ya da hayvan ve bitkilerin korunmasını sağlayacak sayıda isçi, kanuni grev ve lokavt sırasında çalışmak, işveren de bunları çalıştırmak zorundadır. THY A.O. Grevinde, Yetkili Makam tarafından, grev ve lokavt dışı personel olarak ismi belirlenecek Kokpit Personeli hiçbir surette hava aracını yolcu veya eşya taşıyarak bir yerden bir yere götürmeyecektir. Kabin Personeli aynı şekilde yolcu taşıyan bir hava aracında görev yapmayacaktır. Yer Personeli üretime dönük kendi görevi ile ilgili hiçbir işlemde bulunmayacaktır. Sadece 65.maddede açıkça belirtildiği gibi,...niteliği bakımından sürekli
olmasında teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya işyeri güvenliğini, makine ve demirbaş eşyalarının, gereçlerinin, hammadde, yarı mamul ve mamul maddelerin bozulmamasını sağlamak üzere görev yapacaklardır. 4) GREV VE LOKAVT DIŞI BIRAKILAN VE İSMEN TESPİT EDİLEN İŞÇİLER TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANACAKLAR MI? Grev ve lokavt dışı bırakılan ve ismen tespit edilen işçiler, daha sonra bağıtlanacak Toplu İş Sözleşmesinden aynen yararlanırlar çünkü bu işçilerin durumu yasal zorunluluğu olmadığı halde greve katılmayan ve çalışmasına devam eden grev kırıcı işçiden farklıdır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi zorunlu bir görev yapmaktadır, üretime dönük hiçbir faaliyetin içinde değildir. Kanunda da bu nedenle durumu açıkça belirtilmiştir. 6356 Sayılı Yasanın Toplu İş Sözleşmesinden yararlanma başlıklı 39.maddenin 8.bendinde açıkça Grev sonunda yapılan Toplu İş Sözleşmesinden 65 inci maddeye göre zorunlu olarak çalışanlar dışında iş yerinde çalışmış olanlar aksine hüküm bulunmadıkça yararlanamazlar demektedir. 5) GREV KARARINA UYMAYIP, İŞİNDE VEYA İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDENLER, GREV KIRICILARI İMZALANACAK TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANABİLİRLER Mİ? 6356 Sayılı Yasanın 65.maddesine göre belirlenmiş olan grev ve lokavt dışı personelden olmayıp, buna rağmen, grev kararına uymayarak çalışmasına devam eden işçiler, yukarıda metnini verdiğimiz 6356 Sayılı Yasanın 39.maddesinin 8.bendindeki açık hüküm uyarınca, imzalanacak Toplu İş Sözleşmesinden yararlanamazlar. Bizim, Havacılık iş kolumuzda, bu durum, diğer iş kollarından çok daha farklı sonuçlar doğurmaktadır. Çünkü: Ülkemizde Hava-İş yasası bulunmamaktadır. Havacılık hizmetlerinde görev yapan uçucu personel, Kokpit Personeli ve Kabin Personeli 4857 Sayılı İş Kanunun kapsamı dışındadırlar. Toplu İş Sözleşmesi olmasa, Borçlar Kanununa tabidirler. Uçucu Personel, Toplu İş Sözleşmesinden yararlanamadığı takdirde, tüm işçilik hakları, ücret ve ücret zammı hakları dâhil, KIDEM ve İHBAR TAZMİNATLARI İLE İŞ GÜVENCESİNDEN DE YARARLANAMAZLAR. (İşe iade davası açabilme hakları peşinen ortadan kalkar.) Uçucu ekipler toplu iş sözleşmesi ile SHGM yönetmelik ve talimatlarının daha üstünde haklar sağlayan (8 boş, 30 saat haftalık uçuş süre, 12 saat ve konaklamada 10 saat dinlenme, 24 saat önce tebliğ..) vb tüm haklardan yoksun kalırlar. 6) GREV KARARINA UYMAYIP, İŞİNDE VEYA İŞYERİNDE ÇALIŞMAYA DEVAM EDENLER, GREV KIRICILARI DAHA SONRA GREVE KATILABİLİR Mİ? Bu konuda hem yasa hem de verilmiş Yargıtay kararları ile bunun mümkün olmadığı açıktır. Tüm işçiler grevin başlayacağı 15 Mayıs 2013 Çarşamba günü grevin başlayacağı saat olan 03.00 ve devamında ya greve katılacaklar ya da katılmayacaklardır. Bu saat itibarı ile ilk gün greve katılmayanlar daha sonra tekrar greve katılamaz. Greve katılmayanlar eğer tekrar greve katılırlarsa iş akitleri işveren tarafından haklı nedenle devamsızlıktan feshedilebilir.
Ancak işveren greve katılmayan işçileri çalıştırıp çalıştırmamakta serbesttir. Dolayısı ile greve katılmayan işçi hem toplu sözleşmeden yararlanma hakkını kaybeder hem de işveren isterse maaş alamaz. 7) GREVE KATILAN İŞÇİ İŞTEN ÇIKARTILABİLİR Mİ Greve katılan işçinin İş sözleşmesi (Hizmet Akti) Hukuki ifadesi ile Askıda dır fiilen yürürlükte olan bir iş sözleşmesi bulunmadığından, feshi de söz konusu olamaz. Ayrıca, 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 66.Maddesinin 2. Bendinde açıkça: Kanuni bir grev kararının alınmasına katılma, teşvik etme, greve katılma veya greve katılmaya teşvik etme nedeniyle bir işçinin iş sözleşmesi feshedilemez. Demektedir. Yasada açıkça ve özel olarak belirtilmiştir. Yorum gerektirmez. Greve katılan işçinin iş sözleşmesi feshedilemez. GREVİN YÜRÜTÜLMESİ VE GREV GÖZCÜLERİNİN GÖREVLERİ 8) GREV GÖZCÜLERİNİN BİLDİRİMİ Grev ilan eden sendika tarafından, grev gözcülüğü yapacak olanlar, görev yerleri ve zamanları, bunların göreve başlamalarından en az iki saat önce, mülki idare amirliğine bir çizelge halinde bildirilir. 9) GREV GÖZCÜLERİNİN SAYILARI İşyerinde grev ilan etmiş olan isçi sendikası, kanuni bir grev kararına uyulmasını sağlamak için güç kullanmaksızın ve tehditte bulunmaksızın kendi üyelerinin grev kararına uyup uymadıklarını denetlemek amacıyla, işyerinin giriş ve çıkış yerlerine, ken di üyeleri arasından en çok dörder grev gözcüsü koyabilir. (6356/73-1) Hava İş Sendikası üyesi olmayanlar, Grev gözcülüğü yapamazlar. 10) İŞVEREN GREVE KATILAN İŞÇİLER YERİNE, YASA DIŞI BİR ŞEKİLDE, BAŞKA İŞÇİLERİ ÇALIŞTIRABİLİR Mİ, BU TAKTİRDE GREV GÖZCÜLERİNİN GÖREVİ NEDİR. İşveren, kanuni bir grev veya lokavt süresince, greve katılan ya da lokavta maruz kalan ve iş sözleşmeleri askıda kalan isçilerin yerine, sürekli ya da geçici olarak başka isçi alamaz veya başkalarını çalıştıramaz. Greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçen isçiler, ancak kendi işlerinde çalıştırılabilir. Bu isçilere, greve katılan isçilerin isleri yaptırılamaz. (6356/68-1 ve 2) Bu hükme göre işveren greve katılan işçiler yerine başka işçi alıp çalıştıramayacağı gibi, işçi niteliğinde olmayan kişileri, örneğin yakınlarını, akrabalarını, partililerini ya da başka kişileri de çalıştıramaz. Grevde çalışan işçilere, greve katılan işçilerin işlerini yaptıramaz. Böyle bir durumun grev gözcüleri tarafından tespiti durumunda görevli makama başvurulması ve bu kanalla durumun denetim altına alınmasının ve önlenmesinin sağlanması gerekmektedir. 11) GREV GÖZCÜLERİNİN ZORUNLU İHTİYAÇLARININ KARŞILANMASI Grev gözcülerinin yeme ve içme ihtiyaçları esas itibariyle sendika tarafından karşılanır. Grev esnasında işyerinde çalışmalar yapılıyor ve çalışan işçilere yemek veriliyorsa, nöbeti yemek saatine rastlayan grev gözcülerine de işverence yemek verilir. (Yönetmelik, m.4) Grev gözcülüğü sırasında tıbbi müdahaleyi gerektirecek derecede hastalanma durumunda
işverence gerekli acil yardımda bulunulur. (Yönetmelik m.4) Grev gözcülerinin lavabo ve tuvalet ihtiyaçları için işverence uygun bir yer gösterilir. (Yönetmelik m.4) Grev gözcülerinin olumsuz hava şartlarından korunmaları için gerekli olan şemsiye, yağmurluk ve benzeri kişisel koruyucu malzemeler, sendika tarafından temin edilir. (Yönetmelik m.5) 12) GREV UYGULAMASI SIRASINDA YURT İÇİ VE YURT DIŞI UÇUŞLARININ DURUMU Grev uygulamasından evvel başlayan uçuşlarda, gidilen meydan yurt içinde ise o meydana ulaşılmakla grev fiilen uygulanır. Grev uygulamasından evvel başlayan uçuşlarda, gidilen meydan yurt dışında ise, o meydana ulaşıldıktan sonra değil, ancak, yurt içine ulaşıldıktan sonra, fiilen grev uygulanabilir. Konu ile ilgili 6356 Sayılı Kanunun 62. Maddesinin son fıkrası aynen şöyledir; Başladığı yolculuğu yurt içindeki varış yerlerinde bitirmemiş deniz, hava, demir ve kara ulaştırma araçlarında grev ve lokavt yapılamaz Bu nedenle, Yurt içinde bir meydana gidilmesi halinde, gidilen meydana ulaşılmakla, Yurt dışında bir meydana gidilmesi halinde, yurt içinde bir meydana gelmekle, fiilen grev uygulamasına geçilir. ANAYASA İLE İLGİLİ HÜKÜMLER Madde 51 Sendika kurma hakkı KONU İLE İLGİLİ MEVZUAAT HÜKÜMLERİ Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz. Sendika kurma hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir. Sendika kurma hakkının kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usuller kanunda gösterilir. İşçi niteliği taşımayan kamu görevlilerinin bu alandaki haklarının kapsam, istisna ve sınırları gördükleri hizmetin niteliğine uygun olarak kanunla düzenlenir. Sendika ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Cumhuriyetin temel niteliklerine ve demokrasi esaslarına aykırı olamaz. Madde 53 Toplu iş sözleşmesi hakkı İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler. Toplu iş sözleşmesinin nasıl yapılacağı kanunla düzenlenir. Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu sözleşme yapma hakkına sahiptirler.
Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararları kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir. Toplu sözleşme hakkının kapsamı, istisnaları, toplu sözleşmeden yararlanacaklar, toplu sözleşmenin yapılma şekli, usulü ve yürürlüğü, toplu sözleşme hükümlerinin emeklilere yansıtılması, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun teşkili, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar kanunla düzenlenir. * Bu maddenin kenar başlığı A. Toplu iş sözleşmesi hakkı iken, 7/5/2010 tarihli ve 5982 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir. Madde 54 Grev hakkı ve lokavt Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında, uyuşmazlık çıkması halinde işçiler grev hakkına sahiptirler. Bu hakkın kullanılmasının ve işverenin lokavta başvurmasının usul ve şartları ile kapsam ve istisnaları kanunla düzenlenir. Grev hakkı ve lokavt iyi niyet kurallarına aykırı tarzda, toplum zararına ve millî serveti tahrip edecek şekilde kullanılamaz. Grev ve lokavtın yasaklanabileceği veya ertelenebileceği haller ve işyerleri kanunla düzenlenir. Grev ve lokavtın yasaklandığı hallerde veya ertelendiği durumlarda ertelemenin sonunda, uyuşmazlık Yüksek Hakem Kurulunca çözülür. Uyuşmazlığın her safhasında taraflar da anlaşarak Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir. Yüksek Hakem Kurulunun kararları kesindir ve toplu iş sözleşmesi hükmündedir. Yüksek Hakem Kurulunun kuruluş ve görevleri kanunla düzenlenir. Siyasî amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, işyeri işgali, işi yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişler yapılamaz. Greve katılmayanların işyerinde çalışmaları, greve katılanlar tarafından hiçbir şekilde engellenemez. 6356 SAYILI SENDİKALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KANUNU İLE İLGİLİ HÜKÜMLER Madde 58 Grevin tanımı (1) İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla, aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına grev denir. (2) Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması hâlinde, işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla, bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan greve kanuni grev denir. Madde 39 Toplu İş Sözleşmesinden yararlanma. (8) Grev sonunda yapılan toplu iş sözleşmesinden, 65 inci maddeye göre zorunlu olarak
çalışanlar dışında işyerinde çalışmış olanlar aksine hüküm bulunmadıkça yararlanamaz. Madde 62 Grev ve Lokavt yasakları (3) Başladığı yolculuğu yurt içindeki varış yerlerinde bitirmemiş deniz, hava, demir ve kara ulaştırma araçlarında grev ve lokavt yapılamaz. Madde 65 Kanuni Grev ve lokavt a katılamayacak işçiler (1) Hiçbir surette üretim veya satışa yönelik olmamak kaydıyla niteliği bakımından sürekli olmasında teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya işyeri güvenliğini, makine ve demirbaş eşyalarının, gereçlerinin, hammadde, yarı mamul ve mamul maddelerin bozulmamasını ya da hayvan ve bitkilerin korunmasını sağlayacak sayıda işçi, kanuni grev ve lokavt sırasında çalışmak, işveren de bunları çalıştırmak zorundadır. (2) Grev ve lokavt dışında kalacak işçilerin niteliği, sayısı ve yedekleri, işveren veya işveren vekili tarafından toplu görüşmenin başlamasından itibaren altı iş günü içinde işyerinde yazı ile ilan edilir ve bu ilanın bir örneği taraf işçi sendikasına tebliğ edilir. Bu tebliğden itibaren altı iş günü içinde işçi sendikası mahkemeye itirazda bulunmazsa ilan hükümleri kesinleşir. İtiraz hâlinde mahkeme altı iş günü içinde kesin olarak karar verir. (3) Grev ve lokavta katılamayacak işçiler her ne sebeple olursa olsun kanuni süre içinde tespit edilmemiş ise işveren veya işçi sendikası çalışacak işçi sayısının tespitini süre geçtikten sonra da görevli makamdan isteyebilir. Görevli makam bu tespiti en kısa zamanda yaparak taraflara tebliğ eder. Gerekli hâllerde görevli makam resen tespitte bulunabilir. Görevli makamın tespitine karşı, taraflardan her biri mahkemeye altı iş günü içinde itiraz edebilir. Mahkeme altı iş günü içinde kesin olarak karar verir. (4) Grev ve lokavtın uygulanacağı dönemde hangi işçilerin işyerinde çalışmaya devam edecekleri görevli makamca grev ve lokavt kararının bildirilmesinden itibaren üç iş günü içinde resen tespit edilerek ilgili işverene ve işçilere yazı ile bildirilir. O işyerinde çalışan ve toplu görüşmede taraf olan işçi sendikası ve şubesinin yöneticileri bu hükme tabi tutulamaz. (5) İşveren, grev ve lokavta katılamayacak işçilerden herhangi bir nedenle çalışmayanların yerine görevli makamın yazılı izni ile yeni işçi alabilir. Madde 66 Grev hakkının ve Lokavtın güvencesi (2) Kanuni bir grev kararının alınmasına katılma, teşvik etme, greve katılma veya greve katılmaya teşvik etme nedeniyle bir işçinin iş sözleşmesi feshedilemez. Madde 73 Grev ve Lokavt gözcüleri (1) İşyerinde grev ilan etmiş olan işçi sendikası, kanuni bir grev kararına uyulmasını sağlamak için güç kullanmaksızın ve tehditte bulunmaksızın kendi üyelerinin grev kararına uyup uymadıklarını denetlemek amacıyla, işyerinin giriş ve çıkış yerlerine, kendi üyeleri arasından en çok dörder grev gözcüsü koyabilir.