AB Fonları nda Ortaklık İlkesi Macaristan dan Deneyimler

Transkript

1 AB Fonları nda Ortaklık İlkesi Macaristan dan Deneyimler Ákos Éger Orta ve Doğu Avrupa Banka İzleme Ağı (CEE Bankwatch Network) Ulusal Çevre ve Doğa Korumacıları Topluluğu

2 AB Fonlarının planlanması AB Fonlarının uygulanması AB Fonlarının planlanması Nasıl? Çevre STK larının (ENGO) yapısı Mevcut en iyi ortaklık uygulamaları Yetkililer ve STK lar için öneriler Uygulanabilir deneyimler

3 Ulusal Çevre ve Doğa a Korumacılar ları Topluluğu Dünyanın n Dostları (Friends of the Earth) Macaristan 113 üye grubu olan, kampanyalar düzenleyen Macar şemsiye STK Budapeşte de 12 personel Bölgesel politika, doğa, tarım, endüstri, genetik olarak değiştirilmiş organizmalar (GDO), çevre politikalarının entegrasyonu, eğitim, uluslararası finansman kuruluşları (UFK), küreselleşme REC Türkiye

4 CEE Bankwatch Network (Orta ve Doğu u Avrupa Banka İzleme Ağı) CEE Bankwatch Network, Orta ve Doğu Avrupa ve BDT (Bağımsız Devletler Topluluğu) bölgelerinde bulunan 10 ülkeden üyeleri olan, kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşudur. Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Gürcistan, Macaristan, Letonya, Litvanya, Polonya, Slovak Cumhuriyeti ve Ukrayna Bölgesel Projeler Balkan İstikrar Paktı nın İzlenmesi Kafkaslar ve Orta Asya Projesi

5 CEE Bankwatch Network Bankwatch Network ün misyonu, uluslararası kalkınma fonlarının çevresel ve sosyal açıdan zararlı etkilerini önlemek ve alternatif çözümleri ve halkın katılımını teşvik etmektir. Bankwatch Network, enerji, ulaşım ve atık konuları ile Uluslararası Finansman Kurumlarının (UFK) ve AB Fonlarının faaliyetleri hakkında halkın bilgiye erişimi ve katılımı konularına odaklanır.

6 Ortaklık AB Fonlarının planlanmasında ortaklık : Çevre Bakanlığı nda sektörel izleme komitesi (ISPA) Hükümet ile istişareler Ulusal Kalkınma Planı nın (UKP) detaylandırılması Kamu ile tartışmalar Çevre Bakanlığı çalışma grubunda üyelik Bölgesel Kalkınma Operasyonel Programı (BK-OP) Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) çalışma grubunda üyelik Konferanslar

7 Ortaklık AB Fonlarının planlanmasında ortaklık : Durum analizine yapılan yorumlar, 2001 BK-OP ve Çevre&Altyapı Operasyonel Programı hakkında yorumda bulunurken daha yakın işbirliği, 2001 UKP Stratejisinin kamu ile tartışılması, Çevre Bakanlığı yla işbirliği halinde: 7 forum, 213 katılımcı 37 yazılı yorum/eleştiri toplanılan toplam yorumlar/eleştiriler: 208 sayfa 20 çevre STK sından oluşan bir ağ (ulusal+bölgesel): UKP stratejisi hakkında ortak tutum bildirisi

8 Ortaklık AB Fonlarının uygulanmasında ortaklık : Seçilen çevre STK sı temsilcileri İzleme Komitelerinde Düzenli eylemler, deneyim paylaşımı: çevre STK ları Bölgesel Kalkınma Çalışma Grubu Deneyim: Oldukça resmî, az sayıda tartışma STK önerilerine karşı tutumlar: çeşitli Çoğu kez yavaş ve yüzeysel bilgiler

9 Ortaklık AB Fonlarının uygulanmasında ortaklık : Fakat: Çevre STK ları delegeleri arasında koordinasyon: haberleşme listesi, toplantılar; bilgi paylaşımı, ortak konular STK delegeleri arasında iyi bir koordinasyon (sadece çevre ile ilgili olanlar değil); bu koordinasyon sonuç getirir. Yatay alt komiteler, araştırma, saha ziyaretleri Sürdürülebilir kalkınma hakkında istişareler (İnsan Kaynakları Geliştirme Operasyonel Programı) BK-OP projelerinin sürdürülebilirlik değerlendirmesi

10 Ortaklık AB Fonlarının programlanmasında ortaklık Uzun programlama süreci: inişler ve çıkışlar Ulusal Kalkınma Kavramı Ulusal Stratejik Referans Çerçevesi Operasyonel Programlar Eylem Planları Araçlar Ortaklık planı Farklı konular ve programlar için çalışma grupları Çalıştaylar Konferanslar Yorum yapma/eleştirme dönemleri (Commenting periods) Deneyim Kilit noktalara odaklanma Koalisyon oluşturma Tüm süreç boyunca aynı aktivite

11 Nasıl Ulusal seviyede: Çevre STK ları Bölgesel Kalkınma Çalışma Grubu Bölgesel seviyede: Bölgesel koordinatörler Bölgesel Çevre STK Forumları Uluslararası seviyede: CEE Bankwatch Network Sürdürülebilir bir gelecek için SG takımı Sürdürülebilir AB fonları için koalisyon

12 En iyi uygulamalar Açık UKP planlaması için STK lar Geniş koalisyon Aktif iletişim Sadece ortaklık konuları Hükümet için ortak Her üç ayda bir rapor

13 En iyi uygulamalar Bölgesel seviye çevre STK ları Forumu Batı Transdanubian Bölgesi Bölgesel Çevre Forumu, konseyin bir komitesi gibi hizmet verir Planlayıcılar ağı herkese açık Bölgesel Operasyonel Programın bölgesel proje seçim sürecinde Çevresel STK Forumu Aktif iletişim, bilgi kaynağı

14 En iyi uygulamalar Macaristan daki çeşitli komitelerde çevre STK ları temsilcilerinin seçilmesi için mekanizmalar Ulusal Macar Yeşiller Hareketi nin yıllık toplantıları: seçimler Tüzüğü çevrekorumayı içeren herhangi bir kayıtlı/tescilli STK nın bir oy hakkı vardır. Seçilen temsilcilerin, yıl boyunca kendilerini seçenlere sürekli geri bildirim sağlamaları beklenmektedir.

15 En iyi uygulamalar Macaristan da proje seçim sürecine STK ların katılımı Ulusal Çevre ve Doğa Korumacıları Topluluğu Dünyanın Dostları (FoE)- Macaristan, Bölgesel Operasyonel Programın proje seçim sürecinde işbirliği yaptı. Kalite kontrol, uyumu değerlendirdi; projenin, programlama belgelerinde tanımlanan proje seçim kriterlerine uyup uymadığını ve sürdürülebilirliğin başka bazı yönlerini hesaba katıp katmadığını değerlendirdi. Kalite kontrol, belgelerin tamamlanması için projelere katkıda bulunabiliyor, reddedebiliyor ya da geri gönderebiliyordu.

16 Öneriler Çevre STK ları, Yapısal Fonlarda ve Uyum Fonu programlama ve yürütme konularında hangi değişiklikleri başarmak istedikleri açısından açık seçik amaçlarını belirlemelidirler. Temsilcilerin pozisyonu, diğer kuruluşlardan aldıkları desteğe bağlıdır. Bu nedenle, temsilcilerle tüm çevresel topluluğun arasındaki ilişkileri yakın tutmak büyük önem taşır. Belli istişari kurumların faaliyetleri hakkında bilgi sağlamak, asgari gereklilik olarak düşünülmelidir.

17 Öneriler Bu tip kurumlar için eğitim ve çalıştaylar örgütlemenin yanı sıra kampanyalar düzenlemek ve bilgi materyalleri yaymak da gereklidir. Çevre STK ları, programlama süreçlerine ta başından itibaren aktif olarak katılmalıdırlar. Çevre STK larının belli projelere ya da yatırımlara karşı çıktıkları örnekler mevcuttur. Bu tip faaliyetler önemlidir ama çok daha etkili olan çözüm yolu, programlama süreci sırasında programlama dokümanlarını ve proje seçim kriterlerini etkilemeye çalışmaktır.

18 Öneriler AB mevzuatı, stratejik çevre değerlendirmeleri yapılmasını gerektirir. Bu gereksinim, Üye Devletlerin ulusal mevzuatına aktarılmıştır. AB Fonlarının programlanması, uygulanması ve izlenmesi ile ilgilenen kuruluşlar için çevre STK temsilcilerini görevlendirmenin en iyi yolu, çevresel kuruluşlar arasında örgütlü olarak oy kullanmaktır.

19 Öneriler Ortaklık ilkesi, ulusal mevzuatta yansıtılmalıdır; çevre STK larına bu etkilerin oluştuğu her alanda yasal/meşru ortaklar olarak davranılmalıdır. Çevre STK larının, AB Fonlarının programlanma, uygulanma ve izlenmelerine katılmaları sürecinde, bu süreci örgütleyecek kurumlar tesis etmeleri ve fikir alışverişine olanak sağlayacak bir platform oluşturmaları zorunludur. Çevre STK temsilcilerinin katılımı gayriresmî olmamalıdır; dolayısıyla bu katılımın resmî protokollerle belgelenmesi önemlidir.

20 Öneriler Belgelerin nihaî versiyonlarının sadece önerilen yorumların ve değişikliklerin bir özetini değil, aynı zamanda bunların nasıl ele alındıkları ya da belgeye neden dâhil edilmedikleri hakkında da bilgiler içermesi çok önemlidir. Programlama sürecinin başında, sürecin plan ve programı ile halkın katılımı için fırsatların duyurulması gerekir. İstişareler için yeterli zamanı garantileyen uygun kurallar konmalıdır.

21 Öneriler Programlama belgelerinin içeriklerini belirleyen tüzükler, proje seçim kriterlerinin, programlama belgelerinin zorunlu bir bölümü olmasını temin etmelidir. Stratejik Çevresel Değerlendirmeler, ta başından itibaren programlama sürecinin tüm aşamalarına girdi sağlayacak şekilde çalışmalıdır ve halkın katılımına yeterince açık olmalıdır. AB Fonları için kurulmuş olan ilgili bütün istişari kurumlarda çevre STK larına yer verilmelidir.

22 Öneriler STK temsilcileri belli sosyal grupların sözcüleridir ve bu nedenle bütün istişari kurumlarda tam üye statüsünden yararlanmalıdırlar. Genel olarak, AB Fonları için tayin edilen belli birimlerde çevre STK ları pek güçlü bir konumda değillerdir. Dolayısıyla, karar verme usûlü büyük önem taşır. AB Fonlarının programlanması, uygulanması ve izlenmesine çevre STK larının katılımının getirdiği önemli maliyetlerden dolayı, sosyal kuruluşların temsilcilerinin daha dolu ve daha etkin katılımına izin verecek kaynakların ayrılmasının kaçınılmaz olduğu açıktır.

23 İşbirliği (Cooperation) İnisiyatifi ele alma (Proactivity)

24 Teşekkürler!