TASARIM TASARIM SÜREÇLERİ

Transkript

1 TASARIM Mühendislerin başarılı olmasını etkileyen birçok faktör vardır. Ürün tasarımı ve tasarım süreçleri mühendislerin başarısını etkileyen en önemli faktörlerdendir. Tasarım süreçlerini ve bilgisayar destekli tasarım kavramını anlamak, ürün geliştirme sürecinde başarıya giden yolda büyük önem taşır. Tasarımın en önemli ilkesi yeni bir ürün için ihtiyacın olması veya kullanılan ürünün müşteri memnuniyetini sağlayamamasıdır. Tasarım, sadece tasarım mühendislerini değil tasarlanacak ürünün imalatını yapacak personeli ve üretim hattını da içine alacak kadar geniş bir kavramdır. TASARIM SÜREÇLERİ Problemin Tanımlanması : Tasarım sürecinin en önemli adımıdır. Problem ne kadar iyi tanımlanırsa, ürün o kadar gerçekçi ve ihtiyaç karşılayıcı olacaktır. Örneğin şantiye ortamında kullanılacak bir taşınabilir bilgisayar tasarımı. Ürün taşınabilir olacağından hafif olmalı. Aynı zamanda şantiye ortamında çalışılacağından diğer taşınabilir bilgisayarlara göre toza kire ve darbeye çok daha fazla dayanıklı olmalı. Ön Hazırlık : Problemin tanımlanmasından sonra mümkün olduğunca hızlı şekilde fikirler üretilmelidir. Beyin fırtınası çalışmaları bu adımda en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Taşınabilir bilgisayarın gövdesinin malzemesi ne olmalıdır. Hem dayanıklı hem de maliyet açısından mümkün olduğunca ucuz olmalıdır. Geliştirme : Bu adımda ürünün şekli, büyüklüğü, içeriği tanımlanır. Bu adımda taslak çizimler, ölçülendirme gibi işlevler gerçekleştirilir. Taşınabilir bilgisayarı ele alırsak boyutları içinde kullanılacak parçaların yerleşimi, kaç farklı özellikte üretileceği belirlenir. Hesaplama ve Karar : Bu adım; maliyet, fonksiyonellik, piyasada yer edinebilme,kalite, en hızlı şekilde üretim için imalat adımlarının belirlenmesi gibi kriterlerin hesaplandığı ve en optimum sonuçların belirlendiği adımdır. Gerçekleştirme : Bu adım üretilmesi için kararı verilen parça veya parçaların detaylı planlamasının yapıldığı adımdır. Bu adım tamamlanınca üretim gerçekleştirilir. Müşteri Problemin Tanımlanması Ön Hazırlık HAYIR Geliştirme Hesaplama ve Karar Gerçekleştirme Kriterler Sağlanıyormu? EVET 1

2 BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM Adından da anlaşıldığı gibi tasarım sürecinde bilgisayar kullanılmasına Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD Computer Aided Design ) denir. Anlaşılması gereken tasarımda bilgisayar kullanmanın tasarım süreçlerini değiştirmeyeceğidir. Tasarımda bilgisayar kullanımı süreçlerde hızlanmaya sebep olabilir. Gelişen teknoloji sayesinde bilgisayar destekli tasarım ve bilgisayar destekli imalat sistemleri (donanım ve yazılım) bir bütün olarak kullanılmaya başlanmıştır. CAD CAM SİSTEMLERİ Günümüzde birçok CAD/CAM (Computer Aided Manufacturing - Bilgisayar Destekli İmalat) sistemi mevcuttur. Genel olarak bir CAD sistemi 3 temel elemandan oluşmaktadır. Donanım - Bilgisayar ve giriş çıkış birimleri İşletim Sistemi Unix, Solaris, Windows Yazılım Pro/Engineer, CATIA, SolidWorks, vb. CAD sistemleri bir çok kategoriye göre sınıflandırılabilirler. Uygulama Alanları - Mekanik, Mimari, Görsel, vb. Modelleme Yöntemleri 2 boyutlu, 3 boyutlu, yüzey, v.b Donanımsal Mainframe, Mini bilgisayar, iş istasyonu, v.b DONANIMSAL SINIFLANDIRMA Mainframe Tabanlı Sistemler : Bu sistemler büyük ölçekli firmalar tarafından kullanılır. Sistemde çok büyük bir ana bilgisayar ve buna bağlı olarak çalışan çok sayıda iş istasyonu mevcuttur. Kullanıcı 1 ANA BİLGİSAYAR Kullanıcı 2 Kullanıcı 3 Kullanıcı n Çevre Birimleri WorkStation Tabanlı Sistemler : Mainframe bilgisayarlara göre çok daha basit ve sadece bir kişinin kullanabileceği sistemlerdir. Her sistem kendi işletim sistemi, işlemci, sabit disk gibi donanımlara sahiptir. 2

3 PC Tabanlı Sistemler : 1970 yılında kişisel bilgisayarların piyasaya çıkması ile birlikte CAD/CAM sistemleri küçük çaplı işletmelerinde sahip olabileceği maliyetlere düşmüştür. Özellikle günümüze gelindiğinde PC temelli donanımların gelişmesi ve ucuzlamasıyla artık nerdeyse her evde bir CAD/CAM sistemi mevcuttur. ANA İŞLEMCİ DONANIM 1) Merkezi İşlem Birimi (CPU): Genelde ve özellikle de büyük bilgisayarlarda Merkezi İşlem Birimi olarak tanımlanan, kişisel bilgisayarlarda Mikroişlemci adı verilmiş olan devre, bilgisayar işlemlerinin yapıldığı ve yönetildiği kısımdır. İki bölümden oluşur. 1a)Aritmetik ve Lojik İşlem Bölümü : Bütün matematiksel hesapların ve karşılaştırmaların yapıldığı bölümdür. 1b)Kontrol Bölümü : Bilgisayarın kısımları arasındaki koordinasyonu sağlar. 2) Bellek : Bilgilerin depo edildiği bölümdür. Büyük boy bilgisayarlarda ayrı bir panel şeklindedir. Kişisel bilgisayarlarda ise diğer sistem elemanları ile birlikte küçük bir gövde (kasa) içerisindedir. Genelde iki temel kategoriye ayrılırlar. 2a) Ana Bellek : O anda çalışan programla ilgili bilgileri saklamak için kullanılan bir bellektir. Elektrik kesildiğinde veya bilgisayar kapatıldığında ana bellekteki tüm bilgiler silinir. Bu belleğe RAM da denilmektedir. Günümüzde birçok RAM çeşidi bulunmaktadır. Tek bir bellek maksimum 1 Gb kapasitededir. Bunun yanında ROM bellek denilen, bilgisayarın nasıl çalışacağı hakkında program ve bilgileri içeren bellek de bulunmaktadır. Bu bellekteki bilgiler elektrik kesintisinden etkilenmez. 2b) Yardımcı Bellek: Ana Belleği takviye amacıyla kullanılan belleklere Dış veya yardımcı bellek adı verilir. Bu bellekler bilgi saklamak için kullanılan belleklerdir. Sabit Disk, Memory Stick, v.s, örnek verilebilir. 3) Giriş Çıkış Kapıları : Giriş Çıkış kapıları ara bağlantı devreleridir. Giriş, Çıkış ve girişçıkış birimlerinin bilgisayar ana gövdesine bağlantısını yapan devrelerdir. ÇEVRE BİRİMLERİ 1) Giriş Birimleri : Klavye, Mouse, Işıklı Kalem, Tablet, Cd-Rom, DVD-Rom Sürücü, Tarayıcı,v.s. 2) Çıkış Birimleri : Ekran, Nokta Vuruşlu Yazıcılar, Mürekkep Püs.Yazıcılar, Lazer Yazıcılar, Çiziciler 3) Giriş-Çıkış Birimleri : Disket, Memory Stick, Sabit Disk, Yedekleme Üniteleri 3

4 Programlama Dilleri A) Alt Düzey Diller : Makine dili ve Assembly dili olmak üzere ikiye ayrılır. İşlem yetenek kısıtlaması nedeniyle alt düzey dili adı verilmiştir. B) Üst Düzey Diller: Bu dillere dayanan programlarda bilinen alfabe, sayılar ve matematiksel işaretler kullanılmakta ve insanın konu üzerine en iyi programı yazmasına imkan vermektedir. Basic, Fortran, Cobol, Pascal, C, vs. İşletim Sistemleri : Kullanıcı ile bilgisayar, bilgisayar ile çevre birimleri arasında iletişim sağlayan; bilgileri saklama, transfer etme, geri alma, paylaşma gibi bir çok işlemleri yapan programdır. İşletim sistemi olmadan da bilgisayarın çalışması mümkün değildir. En çok kullanılan işletim sistemleri; MS-DOS, Windows95, OS/2, Novell Netware, Unix, Linux, Macintosh Windows XP, Windows Vista şeklinde sayılabilir. GEOMETRİK MODELLEME Geometrik modelleme. CAD/CAM teknolojisinin ilk adımıdır ve temelidir; parça üzerinde mühendislik analizlerinin yapılması, imalat için teknik resimlerin ve belgelerin hazırlanması. imalat işlemlerinin planlanması, bilgisayar kontrollü tezgahlar için takım yollarının programlanması, kalite ve montaj şartlarının kontrolü, paketleme gibi işlemler bu ilk adımı takip eder. Başlangıçta CAD sistemlerinden sadece teknik ressamların verimliliğini arttırması beklenmekteydi. Günümüzde bilgisayarda oluşturulan geometrik modelin, dokümantasyondan, mühendislik analizine, imalata kadar bütün mühendislik işlerini yerine getirebilmesi istenmektedir. Geometrik modelleme, geometrisi, boyutları ve diğer özellikleriyle imal edilecek parçayı bilgisayarda tam ve tek anlamda sayısal tanımlamak demektir. Bu modeller bir fiziksel prototipten çok daha kolay ve çok daha ucuz oluşturulabilirler. Geometrik modellemenin matematiği bilinirse; CAD/CAM teknolojisinin terminolojisi ve dokümantasyonu daha iyi anlaşılır. Eğimler ve/veya eğrilikler gibi geometrik özelliklerin geometrik modele uygun seçilmesi mümkün olur. CAD/CAM sisteminde karşılaşılabilecek sorun ve sonuçlar daha iyi yorumlanır. Mühendislere geometrik modelin yeteneklerini ve sınırlarını daha iyi tanıma ve gerekirse geliştirme imkanı verir. Geometrik Model, tel kafes, yüzey ve katı modelleme teknikleriyle oluşturulur. 4

5 TEL KAFES MODELLEME Bir tel kafes model nokta ve eğrilerle tanımlanır. Modelin sadece sınır nokta ve çizgileri modellenir. Modelin yüzeyleri, içi-dışı tanımlanamaz. Bir tel kafes model, noktalar ve bu noktaları birbirine bağlayan kenarların oluşturduğu, modellenen parçanın sadece dış kenar ve köşelerinin gösterildiği iskelet bir modeldir. Bu sistem en basit modelleme yöntemidir. Bilgisayar fazla hesaplama yapmadan tel kafes modeli ekranda gösterebilir ve diğer işlemleri yapar. Bundan dolayı büyük kapasiteli bilgisayarlara gerek yoktur. Ayrıca düzlem ile silindir, silindir ile silindir kesişimini tel kafes tekniğinde göstermek mümkün olmaz. Tel kafes modellerin mühendislik uygulamaları sınırlıdır; ancak tel kafesi meydana getiren eğriler, yüzey modelleme tekniğinin de esasını oluştururlar. Bu nedenle incelenmeleri gerekli ve yararlıdır. Tipik bir tel kafes model, doğru, çember, elips, parabol, hiperbol, konik gibi analitik eğriler ve hermite-kübik spline, bezier, B-spline, NURBS (NonUniform Rational B-spline) gibi sentetik eğrilerden meydana gelir. Eğrilerin parametrik denklemler ile ifade edilmesi hem daha geneldir, hem de hesaplamalar ve CAD/CAM de karşılıklı iletişim için daha uygundur. Parametrik ifadede eğri üzerindeki her nokta bir ζ parametresinin fonksiyonu olarak tanımlanır. Bir Doğrunun Parametrik Gösterimi Parametrik Gösterim Sentetik Eğriler Sentetik eğriler, belirli kontrol noktaları ile tanımlanır; makina parçalarının konstrüksiyonu için çok daha uygundur. Kontrol noktalarından biri veya birkaçı değiştirilerek istenen şekle en yakın eğri oluşturulabilir. 5

6 CAD/CAM sistemlerinde başlıca üç tip sentetik eğri kullanılmaktadır. Bunlar Hermite kübik spline, Bezier ve B-spline eğrileridir; her birinin ayrıca rasyonel tipleri vardır. a) Hermite Kubik Egrileri : Hermite kübik spline eğrileri, verilen kontrol noktalarının hepsinden geçen enterpolasyon eğrileridir; Üçüncü dereceden polinomlar olarak tanımlanır. Her polinom, iki kontrol noktasının konum ve teğet vektörleri ile belirlenir. b) Bezier Eğrileri Bezier eğrileri, Sek.2'de gösterildiği gibi, kontrol noktalarının bir kısmından geçen yaklaşık eğrilerdir; yalnızca tanımlanan noktalar ile kontrol edilebilir. Bezier eğrisinin derecesi ve mertebesi değişkendir. Bunlar tanımlanan noktaların sayısına baglıdır. n+1 nokta n dereceden eğriyi daha büyük mertebeden süreklilikle tanımlar. Bezier eğrileri, kübik eğrilerden daha iyi ozelliklere sahiptir; ancak bu eğrilerin de yerel kontrol imkan yoktur; bir kontrol noktası değiştirilirse, tüm eğri değişir. c) B-spline Eğrileri B-spline Eğrileri, Bezier eğrilerinin daha uygun ve genelleştirilmiş bir halidir. Şekil 3 te gösterildiği gibi, kontrol noktalarında yerel kontrollerin yapılmasına imkan verirler.kübik bir eğriye ait P3 noktasının çeşitli konumlara getirilmesi ile eğrinin şekli değişmektedir. B-spline eğrileri ile hem enterpolasyon hem de, yaklaşık eğriler elde edilebilir. Enterpolasyon eğrileri ile, gerilme ve yer değiştirme dağılımı gibi konstrüksiyon ve mühendislik sonuçlarının gösterilmesi, yaklaşık eğriler ile serbest formda geometrilerin oluşturulması kolaylıkla sağlanır. 6

7 d) Rasyonel (Rational) Eğriler : Rasyonel polinom fonksiyonlar, hem serbest şekilli hem de konik eğri tiplerinin birarada kullanılmasına izin verirler. Bu fonksiyonlar iki polinomun oranlanması ile elde Hem Bezier hem de B-Spline eğrilerinin rasyonel şekilleri vardır. Rasyonel eğriler, bilgisayar destekli konstrüksiyonda yaygınlık kazandı ve günümüzde uygulama programları Bezier ve bütün B-spline tanımlarını kapsayan bu gösterimi kullanırlar. En genel şema, NURBS denilen eğrilerdir. NURBS eğrileri yaygındır; çünkü hem B-spline ve Bezier eğrilerini, hem de konikleri gösterme yeteneğine sahiptirler. Bu nedenle NURBS eğrileri, eğri veya yüzeyleri tanımlamada IGES standartlarının bir parçası olmuşlardır. Bir Eğrinin Parametrik Gösterimi Parametrik Gösterim YUZEY MODELLEME Otomobil kaportası, ev aletleri, plastik şişe gibi düzgün eğri yüzeylere sahip nesneler klasik çizimlerle kolayca gösterilemez. Tel kafes modeller ile de bu gibi yüzeyler hassas olarak temsil edilemez. Yüzey modelleme sistemlerinde, karmaşık yüzeylerin bütünü katı olarak modellenebilir. Yüzey modeli oluşturulunca, bundan yararlanarak dövme kalıbı, plastik kalıp tasarlanabilir veya otomatik CNC programı üretilebilir. Yüzey modeller konstrüksiyon işlemlerinde ve mühendislik uygulamalarında yaygın olarak kullanılırlar. Genellikle kütle özelliklerinin hesaplanmasında, sonlu eleman ağlarının üretilmesinde, sayısal kontrol (NC) takım yollarının bulunmasında yüzey modellerinden yararlanılır. 7

8 Analitik Yüzeyler a)düzlemsel yüzey (plane surface): En basit yüzeydir. Farklı 3nokta ile tanımlanır. b)raylı yüzey (Ruled surface) : iki sınır eğri (ray) arasında doğrusal enterpolasyonla tanımlanmış lineer bir yüzeydir. c)dönel yüzey (surface of revolution) : Uzayda düzlemsel bir eğrinin bir eksen etrafında belirli bir açıyla döndürülmesi ile oluşan yüzeydir. d)süpürme yüzey (sweeping surface) : Düzlemsel bir eğriyi belirli bir doğrultu boyunca sürükleyerek oluşturulan yüzeydir. Sentetik Yüzeyler Sentetik yüzeyler, mühendislere serbest şekilli yüzeyleri (free-form surfaces) tasarlama ve gerçekleştirme imkanı verirler. Bunlar sentetik eğrilerin benzeri, Hermite bikübik, Bezier, B- spline, rasyonel gibi yüzeylerdir. 8

9 KATI MODELLEME Katı model, parçaların hacimsel şeklinin tanımlanması ile elde edilen gerçeğe en yakın modelleme şeklidir. Katı modelleme, konstrüksiyon ve imalatın otomasyonunu ve entegrasyonunu sağlayan teknolojik bir çözüm olarak ortaya çıkmaktadır. Katı modelleme teknikleri, nesnelerin bilgi bakımından tam ve çelişkisiz gösterimini sağlar. çelişkili modeller, çakışma kontrolünde, kütle özellikleri hesaplarında, sonlu eleman modellemesinde, bilgisayar destekli işlem planlamada (computer aided process planning) ve sayısal kontrol(nc) programlamada kullanılamazlar. Katı modelleyiciler, tel kafes ve yüzey (geometri) modelleyicilerden daha fazla geometrik ve topolojik bilgi saklarlar. Büyük ölçekli imalat uygulamalarında katı modelleme tercih edilir. Sadece geometrik verileri kullanan tel kafes ve yüzey modellerinin aksine, katı modeller, yan yana gelen nesnelerin hem geometrik verilerini hem de topolojik ilgilerini kullanırlar. Katı modelin sakladığı topolojik ve geometrik bilgiler, daha sonraki kütle özelliklerinin hesabı, sonlu elemanlar ağı üretme gibi işlemlerinin otomatik olarak yapılmasını sağlar. Genel olarak katı modelleme üç yöntemle yapılır: Yapısal Katı Geometri (CSG-Constructive Solid Geometry) : Bu yöntemde katı modeller, küp, dikdörtgenler prizması, koni, silindir gibi temel geometrik şekillere Boolean işlemleri uygulanarak elde edilir. Blok modelleyiciler yapılandırma açısından daha basit ve ekranda görüntüleme açısından daha uygundur fakat karmaşık bir şeklin tanımlanmasında zorluklar olabilir. 9

10 SınırTemsili (B-rep : Boundary Representation) : Bu yöntemde katı model, Sınır elemanları (noktalar, yüzeyler, eğriler) ve bu elemanların birbirleri ile ilişkileri şeklinde oluşturulur. Sınır temsili modelleyiciler karmaşık şekilleri daha iyi sunarken daha fazla işlem gerektirmektedirler. zamanı Unsur Tabanlı Modelleme (Feature Based) : Bu yöntemde katı modeller, Extrude (yükseltme),revolve (döndürme), Sweep (Süpürme), Hole (Delik), Rib (Destek), Round (yuvarlatma) gibi unsurlar kullanılarak oluşturulur. En gelişmiş ve son yıllarda en çok kullanılan katı modelleme yöntemidir. 10

11 UNSUR TABANLI MODELLEMEDE KULLANILAN BAŞLICA KOMUTLAR Unsur tabanlı modellemede extrude (yükselterek ), Revolve (döndürerek), Sweep (sürükleyerek), Blend ( birden fazla kesit doğrusal olarak yükselterek), Swept Blend ( Birden fazla kesit eğrisel olarak sürükleyerek), vb yöntemler kullanılarak katı model oluşturulur. EXTRUDE KOMUTU Herhangi bir kesitin yükselterek katı model oluşturulması yöntemidir. REVOLVE KOMUTU Herhangi bir kesitin bir eksen etrafında döndürülmesi sonucu katı model oluşturulması yöntemidir. SWEEP KOMUTU Herhangi bir kesitin bir yörünge boyunca sürüklenerek katı model oluşturulması yöntemidir. 11

12 BLEND KOMUTU Herhangi iki veya daha fazla kesitin belirli aralıklarla birleştirilmesi sonucu katı model oluşturulması yöntemidir. SWEPT BLEND KOMUTU Herhangi iki veya daha fazla kesitin belirli bir yörünge boyunca sürüklenmesi sonucu katı model oluşturulması yöntemidir. ROUND KOMUTU Round köşe yuvarlatmak anlamındadır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi parçaların kenarlarını yuvarlamak için kullanılır. 12

13 SHELL KOMUTU Shell Kabuk anlamındadır. İçi dolu bir modeli istenilen et kalınlığında kabuk şekline getirmek için kullanılır. RIB KOMUTU Rib komutu feder yani destek yapmak için kullanılır. PATTERN KOMUTU Pattern Komutu değişik şekillerde çoğaltma işlemi için kullanılır. 13

14 PTC CREO 2.0 A GİRİŞ Hızlı Erişim : Yazılımın kullanımı sırasında çokça kullanılan bazı komutların bulunduğu kısım. İsteğe göre kullanıcı tarafından düzenlenebilir. Şerit Menü : Yazılımın kullanımı sırasında tüm komutların bulunduğu kısım. Kullanıcı tarafından düzenlenebilir. Model Ağacı : Yazılımın kullanımı sırasında oluşturulan modelin tüm ayrıntılarını içinde barındıran kısım. Aynı zamanda bilgisayardaki dizinlerin (klasör) arasında gezinti yapılabileceği kısım. Internet Gezgini : Çalışma sırasında gerekli internet bağlantısının sağlandığı kısımdır. Bu kısımdan firmalar tarafından hazırlanmış 3D modellere ulaşılabilmektedir. 14

15 Grafik Alanı : Bu kısımda tüm çizim ayrıntıları görüntülenir. Yani oluşturulan model bu alanda görüntülenir. Mesaj Alanı : Kullanım sırasında gerekli tüm mesajlar bu alanda görüntülenir. Kontrol Paneli: Kontrol Paneli Grafik alanının hemen üzerinde bulunur. Modelleme sırasında görüntülenir. Kontrol paneli kullanılarak modelleme ile ilgili veri girişi yapılır. Diyalog Kutusu: Modelleme sırasında veri girişi gerektiğinde açılan pencerelerdir. 15

16 Komut Yöneticisi: Modelleme sırasında bazı komutların kullanımı sırasında ara yüzün sağ tarafında açılan menü penceresidir. Koyu renkli komutlar orta tuş tıklandığında otomatik olarak seçilirler. Başlangıç Klasörünün Ayarlanması lk olarak bilgisayarımızda istediğimiz Ana Dizinde ( C,D, vb) ptc_schools_working isimli bir klasör açılır. Bu klasör tüm çalışmaların içinde saklanacağı klasör olacaktır. Masaüstündeki Creo Parametric 2.0 simgesine sağ tuşla tıklanır. Properties (özellikler) seçilir. Açılan pencerede Üst kısımdaki Sekmelerden Kısayol (shortcut) seçilir. Start yani başlangıç yeri yazan kısmın karşısına oluşturulan klasörün olduğu kısım girilerek OK (tamam) tıklanır. Çalışma Klasörünün Ayarlanması Çalışma Klasörü (Working Directory) Creo da çalışılan dosyaların kaydedileceği dizindir. Zaman içerisinde bir çok çalışma yapılıp kaydedileceğinden belirli bir sistematikle kaydetme işlemi yapılmalıdır. Bu yüzden tüm creo çalışmalarını altında bulunduracak bir klasör oluşturulup bu klasör başlangıç dizini (startup directory) ve Çalışma klasörü (working Directory) olarak ayarlanmalıdır. Zaman içerisinde çalışma klasörü içerisinde alt klasörler açılarak bu klasörlerde çalışma dizini olarak kullanılabilir. İlk etapta daha önce oluşturulan ptc_schools_working isimli klasör çalışma klasörü olarak ayarlanmalıdır. Creo her yeni açıldığında çalışma klasörü aşağıda anlatıldığı gibi ayarlanmalıdır. Birkaç farklı şekilde çalışma dizini ayarlanabilir. * Üst taraftaki şerit menüde home sekmesindeki Select Working Directory Simgesi tıklanır. Açılan Pencerede ptc_schools_working klasörü bulunur ve alt taraftaki Ok butonu tıklanır. (En basit yöntem) 16

17 * File menüsünden Manage Session ve select working directory seçilir. Açılan pencerede çalışma klasörü yapılacak dizin seçilir ve ok tıklanır. * Klasör Ağacından ana dizin seçilir. Daha sonra sağ taraftaki kısımdan istenen dizin bulunarak üzerinde sağ tuş tıklanır ve set working directory seçilir. Dosyaların Açılması Birçok farklı şekilde daha önceden oluşturulup kaydedilmiş dosyaları açmak mümkündür. File menüsünden Open tıklanarak, klavyeden CTRL +O tıklanarak dosya açmak mümkündür. Dosyaların Kaydedilmesi Dosyalar varsayılan olarak bulundukları klasörlerin içine kaydedilirler. Yani daha önceden oluşturulup kaydedilen bir dosya daha sonra açılıp tekrar kaydedilmek istendiğinde hangi klasör içindelerse o klasöre kaydedilirler. Örneğin çalışma dizini A olsun, B klasörü içerisindeki C dosyası açıldığında ve kaydedildiğinde geçerli çalışma dizini ne olursa olsun dosya bulunduğu klasör içine (B) kaydedilir. Farklı bir klasöre kaydetmek için Save As ( Farklı Kaydet ) butonuna tıklanmalıdır. İlk defa kaydedilecek dosyalar ise güncel çalışma klasörü (working Directory) içine kaydedilir. Klavye Kısayolu CTRL + S Dosyaların Farklı Kaydedilmesi Dosyaları farklı kaydetmek için File Menüsünden Save As ( Farklı Kaydet ) kullanılır. Fakat Creo da dosya farklı kaydedilirken dosyanın içinde bulunduğu klasörden farklı bir klasöre bile kaydedilse bile farklı isimde kaydedilebilir. Yani A klasörü içindeki deneme isimli bir dosya B klasörü içine de kaydedilse deneme ismiyle kaydedilemez. Mutlaka ismi değiştirilmelidir. 17

18 CREO PARAMETRIC DE DOSYALARIN YÖNETİMİ Creo Parametric bir çok modülden (kısım) oluşmaktadır. Bunlardan en çok kullanılanları aşağıda listelenmektedir. Sketch : 2 boyutlu Taslak çizim (*. sec) Part : Parça Modelleme ( *. prt) Assembly : Montaj Modelleme ( *. asm) Manufacturing : İmalat ( *.asm) Drawing : Teknik Resim modülü(*. drw) Creo Parametric te dosyalar her bir kayıt için ayrı ayrı numaralandırılırlar. Örneğin part, parça modelleme kısmında ornek isimli bir dosyayı kaydettiğimizde sabit diskte, çalışma klasörü içerisinde ornek.prt.1 isimli bir dosya oluşur. Aynı dosyayı bir kere daha kaydettiğimizde ornek.prt.2 ismiyle bir dosya daha oluşur. 20 kere kaydetme işlemi yaparsak ornek.prt.20 isimli dosya oluşacaktır. Her bir dosya sabit diskte silinmedikçe tutulmaya devam edecektir. Yeni bir tasarım sırasında zaman içerisinde geriye dönüp ne gibi değişiklikler yapıldığını incelemek için kullanılır. İstenildiği takdirde dosyaların tümü veya en son sürüme kadar olan kısımları ornek dosyası için 1 den 20 ye kadar olan kısım silinebilir. Yani sadece ornek.prt.20 dosyası kalacaktır. Ayrıca sadece arada bulunan bir sürümde (ornek.prt.8 gibi )silinebilir. Dosyaların silinmesi kısmında bu konuya değinilecektir. Geçici (RAM) Bellekteki Dosyaların Silinmesi Creo Parametric te açılan her dosya kapatılsa da geçici bellekte (RAM) yer tutmaya devam eder. Örneğin 1 Mb büyüklüğünde 100 adet dosya açılıp kapansa halen geçici bellekte 100 Mb yer işgal etmeye devam edecektir. Özellikle çok parçalı montaj dosyalarının açılıp kapanması sonrasında kullanılan geçici bellek dolabilir. Bu yüzden yazılımı kullanırken sıkıntı yaşamamak için zaman içerisinde geçici bellekte yer eden bu dosyaları temizlemek gerekir. Geçici bellekten silinen dosyalar sabit diskten silinmez sadece geçici bellekten silinirler. Geçici bellekteki dosyaları silmek için Şerit menüdeki Home sekmesinden Erase Not Displayed ( kapalı olan fakat hala geçici bellekte yer tutmaya devam eden dosyaları sil) butonuna tıklanır. Bu işlem sonrasında kapalı olan fakat halen geçici bellekte yer tutmaya devam eden dosyaları gösteren bir pencere açılacaktır. Bu penceredeki OK butonuna tıklanarak geçici bellekte yer kaplayan dosyaların silme işlemi gerçekleşir. Sabit Diskteki Dosyaların Silinmesi Sabit diske kaydedilen dosyaların sürüm numarası ile birlikte kaydedildiğine önceki konularda değinildi. Sabit diskte bulunan herhangi bir dosya Creo Parametric içerisinde model yani dosya açıkken tamamen ( tüm sürümler ile beraber) veya Son sürüm haricindeki eski sürümler olmak kaydıyla iki şekilde silinebilir. 18

19 Eski Sürümlerin Silinmesi Silme işlemi yapılacak olan dosya açıkken File menüsünden Manage File ve Delete Old Versions Seçilir ve grafik penceresinde çıkan uyarıda bulunan yeşil tik işareti tıklanır. En alttaki mesaj alanında tüm eski versiyonlar silindi ( Any old versions of deneme have been deleted) uyarısı görülecektir. Tüm Sürümlerin Silinmesi Silme işlemi yapılacak olan dosya açıkken File menüsünden Manage File ve Delete All Versions seçilir ve açılan uyarı penceresinde (Tüm sürümler silinecektir. Yani dosya sabit diskten tamamen kaldırılacaktır.) Yes (evet) tıklanır. 19

20 Dosyaların İsimlerinin Değiştirilmesi Dosyalar açıldıklarında geçici hafızada yer tutarlar. Üzerinde çalışılan dosyaların hem geçici hafızadaki hem de sabit diskteki isimlerini değiştirmek mümkündür. Model açık şekildeyken File Menüsünden Manage File ve Rename seçilir. Açılan pencerede New Name ( Yeni İsim ) kısmına dosyaya verilmek istenen yeni isim girilir. Renema on disk and in session seçilirse açık olan dosyanın eski sürümleri ve ekrandaki sürümünün ismi değişir. Eğer Rename in session seçilip Ok tıklanırsa eski versiyonların ismi aynı kalır, sadece ekrandaki isim değişir. Kaydede basılırsa yeni isimle sadece son sürüm kaydedilir. Birim Sisteminin ve Config.pro Dosyasının Ayarlanması PTC Creo Parametric yazılımı Amerikan Menşeili bir program olduğundan varsayılan birim sistemi Inch/Pound şeklinde ayarlanmıştır. Türkiye de kullanılan birim sistemi mm ve kg şeklindedir. Bu yüzden birim sistemi bu şekilde değiştirilmelidir. Her yeni açılan dosyada bu değişiklik yapılmalıdır. Her yeni dosya açılışında bu işlemi yapmak zaman kaybı olacağından bu işlemi confgi.pro diye adlandırılan ve yazılımın her açıldığında içindeki ayarları okuyup uyguladığı dosya içerisinde yapmak çok daha uygun olacaktır. Önemli nokta ayarların yapıldıktan sonra Config.pro dosyasının çalışma dizini (Working Directory) içerisine kaydedilmesidir. İlk olarak yazılım açıldıktan sonra File Menüsünden Options seçilir. Açılan pencerede en alttaki Configuration editor tıklanır. Daha sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi pro_unit_length kısmı Unit_mm ve pro_unit_mass kısmı da unit_kilogram olarak ayarlanır. Tepmlate_solidpart kısmının karşısındaki $PRO_DIRECTORY\templates\inlbs_part_solid.prt kısmına tıklanır. Açılan kısımdan Browse tıklanır. Programın kuruluğu olduğu yer bulunur. C:\Program Files\PTC\Creo 2.0\Common Files\M010\templates\ ve mmns_part_solid seçilerek alt kısımdan OPEN tıklanır. Daha sonra Template_designasm kısmının karşısındaki $PRO_DIRECTORY ile başlayan kısım tıklanır. C:\Program Files\PTC\Creo 2.0\Common Files\M010\templates\mmns_designasm.asm seçilir ve OPEN tıklanır. Bu işlem sonrasında alt kısımdan OK tıklanır. Bir uyarı çıkarsa tiklenerek OK tıklanır. Kayıt yeri olarak ptc_schools_working dizini gösterilir ve config.pro adıyla kaydedilir. 20

21 Datum Plane Datum CSYS Datum Axis Datum Point Kavramları Datum kelimesi ingilizce de veri anlamındadır. Plane düzlem, csys koordinat sistemi axis eksen ve son olarak da point nokta anlamına gelir. Datum plane denildiğinde veri düzlemi veya yazılım için daha anlaşılır şekilde yardımcı düzlem denilebilir. Bu düzlemler kesit çizmek ve bu kesitleri komutları kullanarak katı model oluşturmak için kullanılırlar. Aşağıdaki şekilde Datum Plane, CSYS, Axis ve Point görülmektedir. Modelin Görsel Olarak Yönlendirilmesi (Orientation) Çalışma sırasında, üzerinde çalışılan modelin yönlendirilmesine ( döndürme, kaydırma, büyültme, küçültme vb) ihtiyaç duyulabilir yönlendirme işlemleri aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi yapılabilir. Modelin Döndürülmesi (Turn) Modeli kendi merkezi etrafında döndürmek için farenin orta tuşuna ( tekerlekscrool) basılı olarak fare hareket ettirilir. Modelin Kaydırılması (Pan) Modeli sağa sola kaydırmak için klavyenin Shift tuşu ile beraber farenin orta tuşuna basılı olarak fare hareket ettirilir. Modelin Büyültülüp Küçültülmesi ( zoom) Modeli büyütüp küçültmek için orta tuş ileri geri hareket ettirilir veya klavyenin Shift tuşu ile beraber orta tuşa basılı olarak fare ileri geri hareket ettirilir. 21

22 SKETCH ( TASLAK ÇİZİM ) ORTAMINA GİRİŞ Sketch kelimesinin karşılığı Türkçede taslak olarak belirtilmektedir. Bu ortamda 2 boyutlu şekiller çizilebilmektedir. Bu ortamda yapılan çizimler daha sonra part modeling yani parça modelleme kısmında kullanılarak katı modeller oluşturulabilir. Part modeling modülünün içinde de sketch ortamı bulunmaktadır. Sketch ortamında çalışmaya başlamak için ilk olarak yeni bir çalışma sayfası açılmalıdır. Bunun için FILE Menüsünden New tıklanır. Açılan pencerede aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Sketch kısmına tıklanarak alt taraftan Name yazan kısma uygun bir isim girilir. Verilecek isimlerde ç,ş,ğ,ü gibi Türkçe karakterler kullanılmamalıdır. OK tıklanır. Şekilde görüldüğü gibi Sketch sekmesinin altında Setup, Get Data, Operations, Datum, Sketching, Editing, Constrain, Dimension, İnspect gibi komut grupları bulunmaktadır. Bu gruplardan Sketching altında çizim komutları olması dolayısıyla en fazla bu grup kullanılacaktır. Editing grubunda adından da anlaşılacağı gibi düzenleme komutları ( budama, aynalama, döndürme, kopyalama gibi) komutlar bulunmaktadır. Dimension grubunun altında ölçülendirme, Constrain menüsünün altında ( dik, teğet, eş merkez, eşit, paralel gibi) sabitleme komutları bulunmaktadır. Operations grubunda kes, kopyala, yapıştır gibi komutlar ile Select yani seçim gibi komutlar bulunmaktadır.. 22

23 Line (Doğru) Komutu Line doğru demektir. Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi Doğru ve iki noktaya teğet olmak üzere iki şekilde doğru oluşturulabilir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi 1 ve 2 noktaları tıklanır. Böylece doğru tanımlanmış olur. Devam etmek için istenilen diğer noktalar tıklanır. Komutu tamamlamak için farenin orta tuşuna iki kere tıklanır veya operations grubundan Select tıklanır. Rectangle ( Dikdörtgen) Komutu Line Tangent kullanarak doğru çizmek için daha önceden teğet olabilecek iki girdi ( doğru, eğri, daire, vs) gereklidir. Yandaki şekildeki gibi teğet olması istenen yerlere yakın şekilde tıklanarak eğri oluşturulur. Komuttan çıkmak için orta tuş kullanılır. Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi dört değişik şekilde dikdörtgen çizilebilir. Corner Rectangle komutu ile dikdörtgen çizmek için yandaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla 1 ve 2 noktaları tıklanır. Komuttan çıkmak için orta tuş tıklanır. NOT : Creo da birçok komutu tamamlayıp komuttan çıkmak için orta tuş kullanılır. Slanted Rectangle komutu ile dikdörtgen çizmek için yandaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla 1 ve 2 noktaları, daha sonra 3 nolu nokta tıklanır. Center Rectangle komutu ile dikdörtgen çizmek için yandaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla 1 ve 2 noktaları tıklanır. 23

24 Parallelogram Komutu ile paralel kenar çizmek için sırasıyla 1,2 ve 3 tıklanır. Circle ( Daire ) Komutu Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi dört değişik şekilde daire çizilebilir. Center and Point komutu ile daire çizmek için önce dairenin merkezi (1) tıklanır daha sonra çember üzerinde bir nokta ( 2) tıklanır. Concentric (eşmerkezli) komutu ile daire çizmek için önce aynı merkeze sahip olacağı dairenin çemberi (1) tıklanır daha sonra oluşturulması istenen çember üzerinde bir nokta ( 2) tıklanır. 3 Point komutu ile daire çizmek için dairenin çemberi üzerinde üç nokta (1,2,3) tıklanır. 3 Tangent komutu ile daire çizmek için dairenin teğet olması istenen üç doğru, eğri, vb sırasıyla (1,2,3) tıklanır. Daire 3 üne de teğet olacak şekilde otomatik olarak oluşur. 24

25 Arc ( Yay ) Komutu Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi beş değişik şekilde yay çizilebilir. 3 Point komutu ile yay çizmek için yayın çemberi üzerinde üç nokta (1,2,3) sırasıyla tıklanır. Center and Ends komutuyla yay çizmek için ilk önce yay merkezi (1) daha sonra yayın başlangıç (2) ve bitiş noktası (3) tıklanır. Concentric komutuyla yay çizmek için ilk önce aynı merkezli olması istenen daire veya yay çemberi (1) tıklanır. Daha sonra yayın başlangıç noktası (2) ve bitiş noktası (3) tıklanır. 3 Tangent komutuyla yay çizmek için teğet olması istenen doğru, yay, daire gibi nesneler sırasıyla (1,2,3) seçilir. Conic komutuyla yay çizmek için başlangıç (1), bitiş (2) ve yay üzerinde bir nokta (3) tıklanır. 25

26 Ellipse ( Elips ) Komutu Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi iki değişik şekilde elips çizilebilir. Axis Ends Ellipse Komutuyla yay çizmek için ilk önce yatay eksende çap 1 ve 2 noktalarına tıklanarak belirlenir. Daha sonra dikey eksende çapı belirlemek için 3 noktasına tıklanır. Center and Axis Ellipse komutuyla yay çizmek için ilk önce merkez (1) belirlenir. Daha sonra 2 ve 3 noktalarına tıklanarak elips tamamlanır. Spline ( Eğri ) Komutu Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi bir çok kontrol noktası olan eğri çizmek mümkündür. Spline komutu ile eğri oluşturmak için sırasıyla 1,2,3,4, noktaları tıklanır. Nokta sınırlaması yoktur. 7,8,10,50 ve daha fazla sayıda kontrol noktası olan eğri çizilebilir. Komutu tamamlayıp çıkmak için çoğu komut gibi orta tuş tıklanır. Fillet ( Köşe Yuvarlama) Komutu Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi dört değişik şekilde köşe yuvarlama yapılabilir. Circular Fillet komutuyla köşe yuvarlamak için ilk olarak 1 daha sonra 2 numaralı kısımlar tıklanır. Bu şekilde köşe yuvarlanmış olur. Bu komutta yuvarlama sonrası referans doğrular ( a ve b) saklanır. Yuvarlama işlemi dairesel olur. 26

27 Circular Trim komutuyla köşe yuvarlamak için ilk olarak 1 daha sonra 2 numaralı kısımlar tıklanır. Bu şekilde köşe yuvarlanmış olur. Bu komutta yuvarlama sonrası referans doğrular saklanmaz. Circular Fillet komutundan tek farkı da referans doğrularının saklanmamasıdır. Elliptical Fillet komutuyla köşe yuvarlamak için ilk olarak 1 daha sonra 2 numaralı kısımlar tıklanır. Bu şekilde köşe yuvarlanmış olur. Bu komutta yuvarlama sonrası referans doğrular ( a ve b) saklanır. Yuvarlama işlemi Eliptik şeklindedir. Elliptical Trim komutuyla köşe yuvarlamak için ilk olarak 1 daha sonra 2 numaralı kısımlar tıklanır. Bu şekilde köşe yuvarlanmış olur. Bu komutta yuvarlama sonrası referans doğrular Saklanmaz. Yuvarlama işlemi Eliptik şeklindedir. Chamfer ( Köşe Kırma ) Komutu Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi iki değişik şekilde köşe yuvarlama yapılabilir. Chamfer komutuyla köşe kırmak için ilk olarak 1 daha sonra 2 numaralı kısımlar tıklanır. Bu şekilde köşe kırılmış olur. Bu komutta yuvarlama sonrası referans doğrular ( a ve b) saklanır. 27

28 Chamfer trim komutuyla köşe kırmak için ilk olarak 1 daha sonra 2 numaralı kısımlar tıklanır. Bu şekilde köşe kırılmış olur. Bu komutta yuvarlama sonrası referans doğrular saklanmaz. Text ( Yazı Yazma ) Komutu Text komutu ile Creo da yazı yazmak mümkündür. Komut tıklandıktan sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi ilk olarak fontun yüksekliği belirlenir. Bunun için sırasıyla 1 ve 2 tıklanır. Açılan pencerede Text Line kısmına istenen yazı girilir. Text sembols kısmından sembol seçilebilir. Font kısmından yazının karakteri Aspect ratio kısmından Harf aralıkları belirlenir. Slant angle yazının ağik yazılması için kullanılır. Position kısmından yazılacak yazının yerleşimi ile ilgili ayarlar yapılabilir Centerline ( referans eksen ) Komutu Aşağıdaki şekillerde görüldüğü gibi iki şekilde referans eksen oluşturmak mümkündür. Centerline komutu ile aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi iki noktaya tıklayarak referans eksen çizimi yapılabilir. 28

29 Centerline tangent komutu ile aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi iki teğet noktaya tıklayarak referans eksen çizimi yapılabilir. Delete Segment ( Dinamik Budama ) Komutu Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Delete Segment komutuna tıklayarak dinamik budama yapmak mümkündür. Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi budanması istenen kısımlara farenin sol tuşu ile tıklanır. Veya aşağıdaki resimde gözüktüğü gibi farenin sol tuşuna basılı tutularak hareket ettirilir. Çizginin üzerinden geçtiği veriler budanır. 29

30 Point ( nokta ) Komutu Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi point komutuna tıklayarak nokta oluşturmak mümkündür. Nokta sayısı kadar fare ile tıklamak yeterlidir. Coordinate System ( Koordinat Sistemi ) Komutu Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Coordinat System komutuna tıklayarak nokta oluşturmak mümkündür. Koordinat sistemi sayısı kadar fare ile tıklamak yeterlidir. Divide ( Bölme ) Komutu Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Divide komutuna tıklayarak tıklanan yerlerde bölme işlemi yapılabilir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi divide komutu seçilir. Daha sonra bölünmesi istenen noktalar tıklanır. Bu şekilde dairenin çemberi 3 noktaya tıklandığı için 3 parçaya bölünmüştür. Corner ( Budama) Komutu Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Corner komutuna tıklayarak budama işlemi yapılabilir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi Corner komutuna tıklayarak budama işlemi yapılabilir. Bu komutu kullanırken budama sonrası kalması istenen kısımlar tıklanır. 30

31 Rotate Resize ( Döndürme ölçekleme ) Komutu Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Roatate Resize komutuna tıklayarak parçayla ilgili yer değiştirme ve ölçekleme işlemleri yapılabilir. İlk olarak şekil seçilir. Rotate Resize komutuna tıklanır. Daha sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi istenen ayarlar yapıldıktan sonra yeşil tik işaretine tıklanarak komut tamamlanır. 1- Yatay eksendeki yer değiştirme 2- Dikey eksendeki yer değiştirme 3- Şeklin döndürülme açısı 4- Şeklin büyültme küçültme oranı ( büyültme için 1 üzeri, küçültme için 1 altı ) Mirror ( Aynalama ) Komutu Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Mirror komutuna tıklayarak Aynalama işlemi yapılabilir. 31

32 Aynalama yapmak için ilk olarak referans ekseni (centerline) çizilmelidir. Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi ilk olarak aynalama yapılacak şekil kırmızı dikdörtgende görüldüğü gibi seçilir. Daha sonra mirror komutuna tıklanır. Mirror komutu herhangi bir nesne seçmeden aktif olmaz. Daha sonra 2 no ile gösterilen Referans ekseni tıklanır. Constrain ( Sabitleme ) Komutları Sabitlemeler Creo 2.0 Parametric yazılımında çokça kullanılmaktadır. Sketch ortamındayken Ribbon ( Şerit Menü) menüsü içinde ayrı bir grupta bulunur. Aşağıdaki şekilde Sabitleme komutlarının bulunduğu Constrain grubu gözükmektedir. Aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi 9 adet sabitleme komutu bulunmaktadır. 1. Noktaları dikeyde aynı hizaya getirmek için kullanılır. 2. Bir doğruyu, yayı, daireyi diğer bir doğru, yay veya daireye teğet yapmak için kullanılır. 3. İki noktayı bir referans ekseni üzerinde simetrik yapmak için kullanılır. 4. İki Noktayı yatayda aynı hizaya getirmek için kullanılır. 5. Bir noktayı bir doğru veya yay parçasının ortasına getirmek için kullanılır. 6. İki doğru, yay parçası veya daire yarıçapını eşit yapmak için kullanılır. 7. Bir doğruyu diğer bir doğruya dik hale getirmek için kullanılır. 8. İki daire veya yay parçasını eş merkezli yapmak veya iki noktayı üst üste bindirmek için kullanılır. 9. İki doğru, yay parçası, vb birbirine paralel hale getirmek için kullanılır. 1 Dikeyde noktaları aynı hizaya getirmek için ilk olarak 1 no lu komuta daha sonra yandaki şekilde görüldüğü gibi sırayla 1 ve 2 noktalarına tıklanır. Bu işlem sonrası her iki noktada dikeyde aynı hizaya gelecektir. 2 Bir doğruyu bir daireye teğet yapmak için ilk olarak 2 no lu teğet komutu seçilir. Daha sonra sırasıyla daire ve doğru seçilir. Sıralama tam tersi de olabilir. 32

33 3 İki noktayı bir referans eksenine göre simetrik yapmak için ilk olarak 3 no lu simetri komutu seçilir. Daha sonra sırasıyla iki adet nokta ve simetri ekseni seçilir. 4 Bir doğruyu bir daireye teğet yapmak için ilk olarak 2 no lu teğet komutu seçilir. Daha sonra sırasıyla daire ve doğru seçilir. Sıralama tam tersi de olabilir. 5 İki noktayı bir referans eksenine göre simetrik yapmak için ilk olarak 3 no lu simetri komutu seçilir. Daha sonra sırasıyla iki adet nokta ve simetri ekseni seçilir. 6 Bir doğruyu bir daireye teğet yapmak için ilk olarak 2 no lu teğet komutu seçilir. Daha sonra sırasıyla daire ve doğru seçilir. Sıralama tam tersi de olabilir. 33

34 7 İki noktayı bir referans eksenine göre simetrik yapmak için ilk olarak 3 no lu simetri komutu seçilir. Daha sonra sırasıyla iki adet nokta ve simetri ekseni seçilir. 8 Bir doğruyu bir daireye teğet yapmak için ilk olarak 2 no lu teğet komutu seçilir. Daha sonra sırasıyla daire ve doğru seçilir. Sıralama tam tersi de olabilir. 9 İki noktayı bir referans eksenine göre simetrik yapmak için ilk olarak 3 no lu simetri komutu seçilir. Daha sonra sırasıyla iki adet nokta ve simetri ekseni seçilir. 34

35 ÖLÇÜLENDİRME Yandaki şekilde görüldüğü gibi ölçülendirme komutuna tıklayarak ölçülendirme işlemi yapılabilir. Doğrusal ölçülendirme Bir doğruyu ölçülendirmek için ilk olarak doğru farenin sol tuşu ile tıklanır (1), daha sonra ölçünün konulması istenen yere farenin orta tuşu ile (2) tıklanır. İki doğru arasını ölçülendirme İki doğru arasını ölçülendirmek için ilk olarak farenin sol tuşu ile 1 ve 2 nolu doğrular tıklanır. Farenin orta tuşu ile (3) ölçülendirmenin konulması istenen yere tıklanır. Açı ölçülendirme Açıyı oluşturan doğrular (1 ve 2) tıklanır. Ölçülendirmenin konulması istenen yere farenin orta tuşu (3) ile tıklanır. 35

36 Çap ve Yarıçap ölçülendirme çemberi üzerinde iki noktaya farenin orta tuşu ile (3) tıklanır. Yarıçap ölçülendirmek için dairenin çemberi veya yay parçası üzerine farenin sol tuşu ile (1) tıklanır. Ölçülendirmenin konulması istenen yere farenin orta tuşu ile (2) tıklanır. Çap ölçülendirmek için farenin sol tuşu ile yay parçası veya dairenin ( 1 ve 2) tıklanır. Ölçülendirmenin konulması istenen yere Hizalı ölçülendirme Hizalı ölçülendirme yapmak için ilk olarak farenin orta tuşu ile (1) doğru tıklanır. Ölçülendirmenin konulması istenen yere orta tuş ile (2) tıklanır. Noktalar Arası ölçülendirme Noktalar arası ölçülendirme yapmak için ilk olarak 1 nolu nokta (merkez) daha sonra 2 nolu nokta tıklanır. Yatayda ölçü vermek için 3 nolu nokta orta tuş ile tıklanır. Eğer yatayda değil de dikeyde ölçü vermek istenirse bu sefer 3 nolu nokta yerine 4 nolu nokta dairenin orta tuşu ile tıklanır. 36

37 SKETCH UYGULAMALARI 37

38 38

39 39

40 40

41 41

42 42

43 43

44 44

45 45

46 46

47 47

48 48

49 49

50 EXTRUDE YÖNTEMİ İLE KATI MODEL OLUŞTURMA Extrude yani yükselterek katı model oluşturmak için ilk olarak File menüsünden New tıklanır. Unutulmaması gereken Creo 2.0 açıldığında ilk olarak Set working directory komutunu kullanarak çalışma dizininin ayarlanmasıdır. Çünkü yapılacak kayıt işlemleri ayarlanan dizin altında yapılacaktır. File menüsünden New tıklandığında açılan pencerede Name kısmına çalışma ismi girilir. Ç, Ğ, gibi Türkçe karakterler kullanılmamalıdır. Daha sonra Use default template kısmındaki tik işareti kaldırılır ve OK tıklanır. Açılan pencerede mmns_part_solid seçilir. Ok tıklanır. Mmns_part_solid seçili durumdaysa herhangi bir işlem yapılmadan Ok tıklanır. 2. haftada anlatılan config.pro ayarları yapıldıysa mmns_part_solid seçili olarak gelecektir. Böyle bir durumda her yeni dosya açılışında Use default template tikli durumdayken Ok tıklanır ve çalışmaya devam edilir. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Extrude komutuna tıklanır. Daha sonra yandaki şekilde görüldüğü gibi ilk önce Placement ve daha sonra Define tıklanır. Placement yerleştirme, Define da tanımlama anlamındadır. Yani Placement ve Define komutlarıyla çizilecek kesitin hangi yardımcı düzlem üzerine oluşturulacağı belirlenir. 50

51 Kesitin oluşturulacağı düzlem yandaki şekilde görüldüğü gibi tıklanır ( bu örnekte Front) ve sağ taraftaki pencereden Sketch tıklanır. Daha sonra üzerine çizim yapılacak yardımcı düzlemi ekrana paralel duruma getirmek için yandaki şekilde görüldüğü gibi Sketch View komutuna tıklanır. İlk olarak bir komut seçilmelidir. Rectangle komutunun yanındaki ok tıklanır ve açılan kısımdan Center Rectangle seçilir. Yani merkez ve köşegen kullanılarak dikdötgen çizme komutu seçilmelidir. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi ilk önce 1 noktasına ( merkez) daha sonrada 2 noktasına tıklanır. 1 noktası yardımcı düzlemlerin kesişim noktası olduğundan bu kısma fare yaklaştırılınca o nokta otomatik olarak yakalanır. Daha sonra Select komutuna tıklanarak komut tamamlanır. Bu durumda şekil otomatik olarak ölçülendirilir ve içi dolu duruma gelir. İçinin dolu olması tamamen kapalı bir alanın oluştuğunun ifadesidir. Creo da kapalı olmayan kesitler herhangi bir unsur kullanılarak katı model haline dönüştürülemez. 51

52 Otomatik verilen ölçüler değiştirilerek güncelleneceği gibi yeni ölçüler de verilebilir. Bu örnekte öğrenilmesi açısından yeni ölçülendirme işlemi yapılacaktır. Bunun için Ölçülendirme grubundaki Normal tıklanır. Daha sonra ölçülendirme işlemi için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi ilk olarak 1 doğrusuna farenin sol tuşu ile tıklanır. Ölçünün konulması istenen yere farenin orta tuşu ile (2) tıklanır. Daha sonra diğer doğru (3) farenin sol tuşu ile tıklanır ve ölçülendirmenin konulması istenen yere (4) farenin orta tuşu yani scroll ile tıklanır. Her verilen ölçü sonrasında otomatik verilmiş bir ölçü silinerek yerine yeni ölçü yerleştirilir. Verilen yeni ölçüleri değiştirmek, güncellemek yani istenilen değerleri getirmek için Select tıklanır. Daha sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi farenin sol tuşu basılı tutularak 1 ve 2 noktaları tıklanır. Burada amaç tüm ölçüleri içine alacak şekilde bir seçim yapmaktır. Daha sonra Editing Düzenleme kısmından Modify tıklanır. Bu işlem sonrasında yandaki şekilde görüldüğü gibi tüm ölçüleri içeren bir pencere açılacaktır. Eğer ki açılan pencere içinde şekildeki tüm ölçüler yok ise şekil üzerinden eksik ölçüler tıklanarak pencerenin içerisinde görünmesi sağlanır. İlk olarak Regenerate yanındaki tik işareti kaldırılır. Bu işaret kaldırılmaz ise değiştirilen ölçüler gerçek zamanlı olarak olması gereken değere gelecektir. Örneğin 52

53 verilen ölçü 450, 85 olarak gözüküyorsa 100 olarak değiştirildiğinde yaklaşık 4.5 kat küçülecektir. Böyle bir durumda özellikle karmaşık ve birçok ölçüden oluşan şekillerde problem yaşanabilir. Bu yüzden regenerate önündeki tik kaldırılmalıdır. Değiştirilecek ölçü üzerine tıklanır. Olması istenen değer girilir. Klavyeden enter tuşuna basıldığında otomatik olarak alt satıra geçilir ve o değerde olması istenen değere getirilerek enter tuşuna basılır. Son olarak Yeşil tık tıklandığında şekil otomatik olarak güncellenir. Değiştirilecek her ölçü şekilde Dikdörtgen içine alınacaktır. Bu sayede hangi ölçünün değiştirildiği kolaylıkla anlaşılabilir. Şekil güncellendikten sonra sketch ortamından çıkıp Katı modelleme için gerekli ayrıntıların belirleneceği kısma geçilmelidir. Bunun için şerit menüde en sağda bulunan yeşil tik işareti tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 1 nolu kısımdan yükseltme miktarı girilir ve klavyeden Enter tuşuna basılır. 1 nolu kısımın sağ yanında bulunan ok tıklanarak çizilen kesitin üzerine çizildiği yardımcı düzlemden aşağıya veya yukarıya doğru yükseltilme yapılabilmesi sağlanır. Hangi yöne doğru yükseltme yapılmak isteniyorsa o yönde bırakılır. 2 nolu ok tıklanarak 3 nolu seçenek seçilirse çizilen kesit üzerine çizildiği yardımcı düzlemden her iki tarafa da eşit olmak kaydı ile ortalanır. Bu seçenek özellikle Creo Parametric yazılımını yeni öğrenenler için en ideal seçenektir. İşlemi tamamlayıp katı modeli oluşturmak için 4 no ile gösterilen tik tıklanır. Bu işlem sonrasında katı model aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. Front yardımcı düzlemi şeklin tam ortasında bulunmaktadır. 53

54 GERİYE DÖNÜK İŞLEMLERİN YAPILMASI Herhangi bir unsur veya birçok unsur kullanılarak katı model oluşturulduktan sonra, geriye dönük işlem yani düzeltme yapabilmek için ilk olarak model ağacında değişiklik yapılmak istenen unsur üzerine farenin sol tuşu ile tıklanır. Daha sonra fare hareket ettirilmeden sağ tuş Menü açılana kadar basılı tutulur. Açılan menüden Edit Definition seçilir. Kontrol Paneli üzerinde değişiklik yapılmak isteniyorsa bu kısımda yapılır. Yani parçanın kesit kısmıyla ilgili olmayan diğer bütün özellikleri buradan değiştirilir. Sadece Extrude yüksekliğinin değiştirilmesi isteniyorsa 1 no lu kısımdan 50 yerine 70, 80, 30 ne isteniyorsa girilir ve Enter tuşuna basılır. Kesit üzerinde bir değişiklik yapılmayacaksa 4 no lu kısımdaki tik tıklanır. Böylece model yeni girilen değerlere göre kendini otomatik olarak günceller. Eğer ki kesit üzerinde değişiklik yapılacaksa 2 no lu kısımdan Placement Tıklanır. Daha sonra 3 Nolu kısımdan Edit tıklanır. Bu işlem sonrası Sketch ortamına geçilir. İlk olarak kesitin üzerine çizildiği yardımcı düzlemi ekrana paralel konuma getirmek için Sketch View komutuna tıklanır. Daha sonra kesit üzerinde yapılmak istenen değişiklikler gerçekleştirilir. İşlem tamamlandığında yeşil tik işareti tıklanarak kesit ortamından çıkılır ve tekrar kontrol paneline dönülür. Modeli tamamlamak için 4 no lu kısımdan yeşil tik tıklanır. Bu işlem sonrası katı model otomatik olarak güncellenir. 54

55 YÖNTEMLERİN ARDIŞIK KULLANILMASI Yöntemlerin ardışık kullanılması aynı unsuru veya farklı unsurları peş peşe kullanmak anlamındadır. İlk olarak File menüsünden New tıklanır. Unutulmaması gereken Creo 2.0 açıldığında ilk olarak Set working directory komutunu kullanarak çalışma dizininin ayarlanmasıdır. Çünkü yapılacak kayıt işlemleri ayarlanan dizin altında yapılacaktır. File menüsünden New tıklandığında açılan pencerede Name kısmına çalışma ismi girilir. Ç, Ğ, gibi Türkçe karakterler kullanılmamalıdır. Daha sonra Use default template kısmındaki tik işareti kaldırılır ve OK tıklanır. Açılan pencerede mmns_part_solid seçilir. Ok tıklanır. Mmns_part_solid seçili durumdaysa herhangi bir işlem yapılmadan Ok tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi Extrude komutuna tıklanır. Daha sonra yandaki şekilde görüldüğü gibi ilk önce Placement ve daha sonra Define tıklanır. Placement yerleştirme, Define da tanımlama anlamındadır. Yani Placement ve Define komutlarıyla çizilecek kesitin hangi yardımcı düzlem üzerine oluşturulacağı belirlenir. 55

56 Kesitin oluşturulacağı düzlem yandaki şekilde görüldüğü gibi tıklanır ( bu örnekte TOP) ve sağ taraftaki pencereden Sketch tıklanır. Daha sonra üzerine çizim yapılacak yardımcı düzlemi ekrana paralel duruma getirmek için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Sketch View komutuna tıklanır. İlk olarak bir komut seçilmelidir. Ellipse komutunun yanındaki ok tıklanır ve açılan kısımdan Center and Axis Ellipse seçilir. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi ilk önce 1 noktasına ( merkez) daha sonrada 2 noktasına tıklanır. Daha sonra 3 noktasına tıklanır. Select komutuna tıklanarak komut tamamlanır. Bu durumda şekil otomatik olarak ölçülendirilir ve içi dolu duruma gelir. İçinin dolu olması tamamen kapalı bir alanın oluştuğunun ifadesidir. Creo da kapalı olmayan kesitler herhangi bir unsur kullanılarak katı model haline dönüştürülemez. 56

57 Otomatik verilen ölçüler değiştirilerek güncelleneceği gibi yeni ölçüler de verilebilir. Bu örnekte öğrenilmesi açısından yeni ölçülendirme işlemi yapılacaktır. Bunun için Ölçülendirme grubundaki Normal tıklanır. Daha sonra ölçülendirme işlemi için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi ilk olarak 1 noktasına daha sonra 2 noktasına farenin sol tuşu ile tıklanır. Ölçünün konulması istenen yere farenin orta tuşu ile (5) tıklanır. Daha sonra 3 ve 4 noktalarına farenin sol tuşu ile tıklanır ve ölçülendirmenin konulması istenen yere (6) farenin orta tuşu yani scroll ile tıklanır. Her verilen ölçü sonrasında otomatik verilmiş bir ölçü silinerek yerine yeni ölçü yerleştirilir. Verilen yeni ölçüleri değiştirmek, güncellemek yani istenilen değerleri getirmek için Select tıklanır. Daha sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi farenin sol tuşu basılı tutularak 1 ve 2 noktaları tıklanır. Daha sonra Editing Düzenleme kısmından Modify tıklanır. Burada amaç tüm ölçüleri içine alacak şekilde bir seçim yapmaktır. A ölçüsü 100, B ölçüsü 200 olarak değiştirilir. Son olarak Modify Dimesions Dialog Kutusundan Yeşil tik tıklanır. Şekil güncellenir. 57

58 Şekil güncellendikten sonra sketch ortamından çıkıp Katı modelleme için gerekli ayrıntıların belirleneceği kısma geçilmelidir. Bunun için şerit menüde en sağda bulunan yeşil tik işareti tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 1 nolu kısımdan yükseltme miktarı girilir (50) ve klavyeden Enter tuşuna basılır. 1 nolu kısımın sağ yanında bulunan ok tıklanarak çizilen kesitin üzerine çizildiği yardımcı düzlemden aşağıya veya yukarıya doğru yükseltilme yapılabilmesi sağlanır. Hangi yöne doğru yükseltme yapılmak isteniyorsa o yönde bırakılır. 2 nolu ok tıklanarak 3 nolu seçenek seçilirse çizilen kesit üzerine çizildiği yardımcı düzlemden her iki tarafa da eşit olmak kaydı ile ortalanır. Bu seçenek özellikle Creo Parametric yazılımını yeni öğrenenler için en ideal seçenektir. İşlemi tamamlayıp katı modeli oluşturmak için 4 no ile gösterilen tik tıklanır. Bu işlem sonrasında katı model yandaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. Top yardımcı düzlemi şeklin tam ortasında bulunmaktadır. Oluşturulan katı modelin üzerine bir boşluk açmak için tekrar Extrude komutuna tıklanır. Daha sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi ilk önce Placement ve daha sonra Define tıklanır. Placement ve Define komutlarıyla çizilecek kesitin hangi yardımcı düzlem üzerine oluşturulacağı belirlenir. 58

59 Kesitin oluşturulacağı düzlem yandaki şekilde görüldüğü gibi tıklanır. Bu örnekte bir önceki adımda oluşturulan unsurun üst yüzeyi seçilir. Daha sonra üzerine çizim yapılacak yüzeyi ekrana paralel duruma getirmek için Setup grubundan Sketch View komutuna tıklanır. İlk olarak bir komut seçilmelidir. Rectangle komutunun yanındaki ok tıklanır ve açılan kısımdan Center Rectangle seçilir. Yani merkez ve köşegen kullanılarak dikdötgen çizme komutu seçilmelidir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi ilk önce 1 noktasına ( merkez) daha sonrada 2 noktasına tıklanır. 1 noktası yardımcı düzlemlerin kesişim noktası olduğundan bu kısma fare yaklaştırılınca o nokta otomatik olarak yakalanır. Daha sonra Select komutuna tıklanarak komut tamamlanır. Bu durumda şekil otomatik olarak ölçülendirilir ve içi dolu duruma gelir. İçinin dolu olması tamamen kapalı bir alanın oluştuğunun ifadesidir. Creo da kapalı olmayan kesitler herhangi bir unsur kullanılarak katı model haline dönüştürülemez. 59

60 Daha sonra çizilen dikdörtgenin kenarları aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi ölçülendirilip Yatay kenar 100 dikey kenar 50 olacak şekilde ölçü değiştirilir. Şekil güncellendikten sonra sketch ortamından çıkıp Katı modelleme için gerekli ayrıntıların belirleneceği kısma geçilmelidir. Bunun için şerit menüde en sağda (close grubunda ) bulunan yeşil tik işareti tıklanır. Daha sonra çizilen dikdörtgenin ters yönde yükseltilip bir önceki şekilden çıkarmak için ilk olarak aşağıdaki şelikde görüldüğü gibi 3 nolu simgeye (material Remove) tıklanır. Daha sonra 1 nolu kısımdan 50 girilip klavyeden Enter tuşuna tıklanır. Çıkarma işlemi için 2 nolu kısımdan parça ters yöne çevirilir. Son olarak işlemi tamamlamak için 4 nolu yeşil tik tıklanır. Şeklin tamamlanmış hali aşağıdaki gibidir. Bazı yüzeyler anlaşılması için ayrıca kırmızı renkle gösterilmektedir. 60

61 REVOLVE YÖNTEMİ İLE KATI MODEL OLUŞTURMA Revolve yani döndürerek katı model oluşturmak için ilk olarak File menüsünden New tıklanır. Unutulmaması gereken Creo 2.0 açıldığında ilk olarak Set working directory komutunu kullanarak çalışma dizininin ayarlanmasıdır. Çünkü yapılacak kayıt işlemleri ayarlanan dizin altında yapılacaktır. File menüsünden New tıklandığında açılan pencerede Name kısmına çalışma ismi girilir. Ç, Ğ, gibi Türkçe karakterler kullanılmamalıdır. Daha sonra Use default template kısmındaki tik işareti kaldırılır ve OK tıklanır. Açılan pencerede mmns_part_solid seçilir. Ok tıklanır. Mmns_part_solid seçili durumdaysa herhangi bir işlem yapılmadan Ok tıklanır. 2. haftada anlatılan config.pro ayarları yapıldıysa mmns_part_solid seçili olarak gelecektir. Böyle bir durumda her yeni dosya açılışında Use default template tikli durumdayken Ok tıklanır ve çalışmaya devam edilir. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Revolve komutuna tıklanır. Daha sonra yandaki şekilde görüldüğü gibi ilk önce Placement ve daha sonra Define tıklanır. Placement yerleştirme, Define da tanımlama anlamındadır. Yani Placement ve Define komutlarıyla çizilecek kesitin hangi yardımcı düzlem üzerine oluşturulacağı belirlenir. 61

62 Kesitin oluşturulacağı düzlem yandaki şekilde görüldüğü gibi tıklanır ( bu örnekte Front) ve sağ taraftaki pencereden Sketch tıklanır. Daha sonra üzerine çizim yapılacak yardımcı düzlemi ekrana paralel duruma getirmek için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Sketch View komutuna tıklanır. İlk olarak döndürme ekseni çizilmelidir. Bunun için Centerline komutunun yanındaki ok tıklanır ve açılan kısımdan Centerline seçilir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi ilk olarak 1 numaralı daha sonra 2 numaralı noktalar farenin sol tuşu ile tıklanır. Bu şekilde eksen çizgisi tamalanmış olur. Bu adımdan sonra çizilen çizginin döndürme ekseni olarak tanımlanması gerekmektedir. 62

63 Bunun için çizilen eksene sol tuşla tıklanır. Daha sonra fare hiç hareket ettirilmeden farenin sağ tuşuna menü açılana kadar basılı tutulur menü açılınca sol tuşla Designate Axis of Revolution seçilir. Bu sayede çizilen eksen artık döndürme ekseni olarak tanımlanmış olur. Bu aşamadan sonra döndürülecek olan kesit çizilmelidir. İlk olarak Line komutuna ve Line Chain komutuna tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi sırayla 1,2,3,4,5,6 ve tekrar 1 tıklanır. Şekli tamamlamak için sol taraftaki Select komutuna tıklanır. Şekil otomatik olarak ölçülendirilecektir. Otomatik verilen ölçüler değiştirilerek güncelleneceği gibi yeni ölçüler de verilebilir. Bu örnekte öğrenilmesi açısından yeni ölçülendirme işlemi yapılacaktır. Bunun için Ölçülendirme grubundaki Normal tıklanır. 63

64 Daha sonra ölçülendirme işlemi için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi ilk olarak 1 doğrusuna farenin sol tuşu ile tıklanır. Ölçünün konulması istenen yere farenin orta tuşu ile (A) tıklanır. Daha sonra diğer doğru (2) farenin sol tuşu ile tıklanır ve ölçülendirmenin konulması istenen yere (B) farenin orta tuşu yani scroll ile tıklanır. Daha sonra 3 no lu doğru tıklanır. Ölçülendirmenin konulması istenen yer farenin orta tuşu ile C noktası tıklanır. Son olarak 4 no lu doğru tıklanır. Ölçülendirmenin konulması istenen yere (D) farenin orta tuşu ile tıklanır. Bu işlem sonrasında aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi tüm ölçüleri içeren bir pencere açılacaktır. Eğer ki açılan pencere içinde şekildeki tüm ölçüler yok ise şekil üzerinden eksik ölçüler tıklanarak pencerenin içerisinde görünmesi sağlanır. İlk olarak Regenerate yanındaki tik işareti kaldırılır. Bu işaret kaldırılmaz ise değiştirilen ölçüler gerçek zamanlı olarak olması gereken değere gelecektir. Örneğin verilen ölçü 450, 85 olarak gözüküyorsa 100 olarak değiştirildiğinde yaklaşık 4.5 kat küçülecektir. Böyle bir durumda özellikle karmaşık ve birçok ölçüden oluşan şekillerde problem yaşanabilir. Bu yüzden regenerate önündeki tik kaldırılmalıdır. Değiştirilecek ölçü üzerine tıklanır. Olması istenen değer girilir. Klavyeden enter tuşuna basıldığında otomatik olarak alt satıra geçilir ve o değerde olması istenen değere getirilerek enter tuşuna basılır. Son olarak Yeşil tık tıklandığında şekil otomatik olarak güncellenir. Değiştirilecek her ölçü şekilde Dikdörtgen içine alınacaktır. Bu sayede hangi ölçünün değiştirildiği kolaylıkla anlaşılabilir. Şekil güncellendikten sonra sketch ortamından çıkıp Katı modelleme için gerekli ayrıntıların belirleneceği kısma geçilmelidir. Bunun için şerit menüde en sağda bulunan yeşil tik işareti tıklanır. 64

65 Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 1 nolu kısımdan döndürme miktarı derece olarak girilir ve klavyeden Enter tuşuna basılır. İşlemi tamamlayıp katı modeli oluşturmak için 4 no ile gösterilen tik tıklanır. Bu işlem sonrasında katı model yandaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. GERİYE DÖNÜK İŞLEMLERİN YAPILMASI Herhangi bir unsur veya bir çok unsur kullanılarak katı model oluşturulduktan sonra, geriye dönük işlem yani düzeltme yapabilmek için ilk olarak model ağacında değişiklik yapılmak istenen unsur üzerine farenin sol tuşu ile tıklanır. Daha sonra fare hareket ettirilmeden sağ tuş Menü açılana kadar basılı tutulur. Açılan menüden Edit Definition seçilir. Kontrol Paneli üzerinde değişiklik yapılmak isteniyorsa bu kısımda yapılır. Yani parçanın kesit kısmıyla ilgili olmayan diğer bütün özellikleri buradan değiştirilir. 65

66 Sadece Döndürme derecesinin değiştirilmesi isteniyorsa 1 no lu kısımdan 360 yerine 45, 80, 30 ne isteniyorsa girilir ve Enter tuşuna basılır. Kesit üzerinde bir değişiklik yapılmayacaksa 4 no lu kısımdaki tik tıklanır. Böylece model yeni girilen değerlere göre kendini otomatik olarak günceller. Eğer ki kesit üzerinde değişiklik yapılacaksa 2 no lu kısımdan Placement Tıklanır. Daha sonra 3 Nolu kısımdan Edit tıklanır. Bu işlem sonrası Sketch ortamına geçilir. İlk olarak kesitin üzerine çizildiği yardımcı düzlemi ekrana paralel konuma getirmek için Sketch View komutuna tıklanır. Daha sonra kesit üzerinde yapılmak istenen değişiklikler gerçekleştirilir. İşlem tamamlandığında yeşil tik işareti tıklanarak kesit ortamından çıkılır ve tekrar kontrol paneline dönülür. Modeli tamamlamak için 4 no lu kısımdan yeşil tik tıklanır. Bu işlem sonrası katı model otomatik olarak güncellenir. Daha sonra kesit üzerinde yapılmak istenen değişiklikler gerçekleştirilir. İşlem tamamlandığında yeşil tik işareti tıklanarak kesit ortamından çıkılır ve tekrar kontrol paneline dönülür. Modeli tamamlamak için 4 no lu kısımdan yeşil tik tıklanır. Bu işlem sonrası katı model otomatik olarak güncellenir. 66

67 KATI MODEL UYGULAMALARI 67

68 68

69 69

70 70

71 71

72 72

73 SWEEP YÖNTEMİ İLE KATI MODEL OLUŞTURMA Sweep, bir kesiti bir yörünge boyunca sürükleyerek katı model oluşturmak için kullanılır. Yörünge ve kesit daha önceden oluşturulmuş taslaklar (sketch) kullanılarak veya komut içinde çizilerek oluşturulabilir. Sweep yani sürükleyerek katı model oluşturmak için ilk olarak File menüsünden New tıklanır. Unutulmaması gereken Creo 2.0 açıldığında ilk olarak Set working directory komutunu kullanarak çalışma dizininin ayarlanmasıdır. Çünkü yapılacak kayıt işlemleri ayarlanan dizin altında yapılacaktır. File menüsünden New tıklandığında açılan pencerede Name kısmına çalışma ismi girilir. Ç, Ğ, gibi Türkçe karakterler kullanılmamalıdır. Daha sonra Use default template kısmındaki tik işareti kaldırılır ve OK tıklanır. Açılan pencerede mmns_part_solid seçilir. Ok tıklanır. Mmns_part_solid seçili durumdaysa herhangi bir işlem yapılmadan Ok tıklanır. İlk olarak sweep unsurunu kullanmadan önce yörünge çizilmelidir. Bunun için Datum grubundan Sketch tıklanır. Daha sonra yörüngenin çizileceği yardımcı düzlem (datum plane ) seçilmelidir. Bu örnekte Top yardımcı düzlemi seçilir. Yardımcı düzlem seçildikten sonra sağ tarafta açılan kutucuktan Sketch tıklanır. Çizim yapılacak yardımcı düzlemi ekrana paralel hale getirmek ve daha rahat çizim yapmak için Setup grubundan Sketch View tıklanır. Daha sonra yörüngeyi çizmek için bir komut seçilir. Bu örnekte Spline eğri komutu seçilir. 73

74 Eğri komutuyla çizim yapmak için istenildiği kadar noktaya tıklanır. En son noktaya tıklandıktan sonra komutu tamamlamak için orta tuşa tıklanır veya Select tıklanır. Bu örnekte aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla 1,2,3 ve 4 nolu noktalar tıklandıktan sonra Select seçilir. Tıklanan noktaların yerine göre eğri yandaki şekilden farklı olabilir. Select seçildikten sonra şekil otomatik olarak ölçülendirilir. Bu ve buna benzer çok sayıda ölçü olmayan örneklerde tekrar ölçülendirme yapmadan mevcut ölçüleri istenen değerlerle değiştirmek, yeniden ölçülendirmeden daha kolay ve hızlı olacağından ölçüler tek tek değiştirilmelidir. Bunun için aşağıdaki resimde görüldüğü gibi select durumundayken yani select komutuna tıkladıktan sonra değiştirilmek istenen ölçünün üzerine farenin sol tuşu ile çift tıklanır. Yeni ölçü girilir ve klavyeden Enter tuşuna basılır. Tüm ölçüler yandaki, şekilde görüldüğü gibi 150 olarak değiştirilir. İstenilirse farklı ölçüler kullanılarak eğrinin şekli değiştirilebilir. 74

75 Son olarak kesiti tamamlamak için sağ üst taraftaki yeşil tik tıklanır. İşlem sonrasında çizilen parçayı perspektif şekilde görebilmek için View menüsünden Standart orientation tıklanır. Bu komut sonrası çizilen kesit aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. Yörüngenin çizimi tamamlandıktan sonra Sketch grubundan sweep unsuru tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi çizilen yörünge tıklanır. Daha sonra çizilen yörünge üzerinde sürüklenecek olan kesiti çizmek için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi create or edit sweep section simgesi tıklanır. Kesitin çizileceği düzlemi ekrana paralel hale getirmek için setup grubundan Sketch View tıklanır. 75

76 Sürüklenecek kesiti çizmek için bir komut tıklanır. Bu örnekte circle (daire) komutu kullanılacaktır. Daire komutu tıklandıktan sonra yandaki şekilde görüldüğü gibi yatay ve dikey eksenlerin kesiştiği yere istenen kesit çizilir. Kesit iki eksenin keşiştiği yere çizilirse yörünge tam ortada kalacaktır. Kesit iki eksenin kesiştiği yerin altına üstüne veya yanlarına da çizilebilir. Bu örnekte yandaki şekilde görülen kesit çizilebilir. Daire komutu ile 20 çapında bir daire çizilir. İşlem tamamlanınca sağ üst taraftaki close grubundan yeşil tik tıklanır. Daha sonra aşağıdaki kontrol paneli ekrana gelecektir. Unsuru tamamlamak için sağ taraftaki yeşil tik tıklanır. Üst kısımdaki View menüsünden Standart Orientation tıklanarak model perspektif şekilde görüntülenebilir. 76

77 SWEEP YÖNTEMİ İLE MALZEME KALDIRMA Diğer bütün yöntemlerde olduğu gibi bu yöntemde de malzeme kaldırma işlemi bulunmaktadır. Bunun için daha önceden oluşturulmuş bir unsura ihtiyaç bulunmaktadır. Bu örnekte daha önceden oluşturulan 200mm eni 200 mm boyu ve 40 mm derinliği olan bir katı model kullanılacaktır. Bu yüzden ilk olarak bu model oluşturulmalıdır. Malzeme kaldırma yönteminde de ilk olarak yörünge çizilmelidir. Sweep yönteminde anlatıldığı gibi ilk olarak sketch tıklanır. Daha sonra yörüngenin çizileceği yüzey ( parçanın üst yüzeyi ) aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi tıklanır. Yandaki pencereden Sketch tıklanır. Daha sonra Setup grubundan Sketch View tıklanır. Daha sonra bir adım önce çizilen şekilden bazı kısımları referans olarak tanımlamak için Setup grubundan References tıklanır. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi alt ve üst kenarlar tıklanır. Referans tanımlama işi bitince sağ taraftaki Close tıklanır. 77

78 Daha sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi line komutu kullanılarak sırasıyla 1,2 ve 3 nolu noktalar tıklanır. Şekilde görüldüğü gibi ölçülendirme yapılarak gerekli değerler güncellenir. Sketch ortamından çıkmak için sağ üst taraftaki close grubundaki yeşil tik tıklanır. View menüsünden Standart orientation tıklanarak model perspektif olarak görüntülenir. Çizilen yörüngeyi kullanarak sweep yöntemi ile malzeme kaldırmak için ilk olarak Sketch grubundan sweep komutu tıklanır. Daha sonra yandaki şekilde görüldüğü gibi yörünge tıklanır. Daha sonra açılan kontrol panelinden 1 nolu kısımdan malzeme kaldırma (Material Remove) tıklanır. Bunun ardından kesit çizilmesi için 2 nolu simge tıklanır. 78

79 Bu işlemin ardından Setup grubundan Sketch View tıklanır. Aşağıda görülen kesit daire (circle) komutu kullanılarak çizilir ve 25 mm çap olacak şekilde ölçülendirildikten sonra kontrol panelindeki yeşil tik tıklanır. İşlem sonrası model yandaki gibi olacaktır. Çizilen kesit çizilen yörünge boyunca sürüklenerek daha önce oluşturulan model üzerinden çıkarılır. Fakat şekilde de görüldüğü gibi kesit yörüngeye dik olarak çizildiğinden dolayı malzeme kaldırma işlemi tam olarak gerçekleşmez. Malzeme kaldırma işlemi ni kenarlarla birleştirip tamamlamak için Options kısmından Merge ends ( Son noktaları birleştir ) tıklanır. Şeklin son hali yandaki şekildeki gibi olacaktır. 79

80 HELICAL SWEEP YÖNTEMİ İLE KATI MODEL OLUŞTURMA Helical Sweep, bir kesiti helisel bir yörünge boyunca sürükleyerek katı model oluşturmak için kullanılır. Helical Sweep yani Helisel sürükleyerek katı model oluşturmak için ilk olarak File menüsünden New tıklanır. Daha sonra Use default template kısmındaki tik işareti kaldırılır ve OK tıklanır. Açılan pencerede mmns_part_solid seçilir. Ok tıklanır. Mmns_part_solid seçili durumdaysa herhangi bir işlem yapılmadan Ok tıklanır. İlk olarak kullanılacak unsuru seçmek gereklidir. Bunun için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Sweep komutunun yanındaki oku tıklayarak açılan kısımdan Helical Sweep seçilir. Bu işlem sonrasında üzerinde çalışılacak yardımcı düzlemi seçmek için References ve Define aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi tıklanır. Son olarak üzerinde çalışılacak düzlem seçilir ve sağ taraftaki pencereden Sketch tıklanır. 80

81 Üzerinde çalışılacak düzlemi ekrana paralel duruma getirmek için Setup grubundan Sketch View tıklanır. İlk olarak döndürme ekseni çizilmelidir. Bunun için Centerline komutuna tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla 1 ve 2 noktalarına tıklanır. Çizilen eksen çizgisinin döndürme ekseni olarak tanımlanması için ilk olarak select ( seçim modu) tıklanır. Eksen çizgisine tıklanır. Hemen sağ tuş tıklanır. Açılan pencereden Designate axis of Definition seçilir. Sketch grubundan Line komutuna tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi ortadaki eksen çizgisinin sağ tarafına sırasıyla 1 ve 2 noktalarına tıklanarak bir doğru oluşturulur. Oluşturulan doğru şekilde görüldüğü gibi ölçülendirilir ve Sağ üst köşedeki yeşil tik tıklanır. Bu işlem sonrasında aşağıdaki şekilde görülen kontrol paneli açılacaktır. Kontrol panelinde 1 ile gösterilen kısımda hatve yani adım girilir. Hatvenin anlamı 1 helisel dönüşte dikeyde alınan yol demektir. 2 nolu kısımdaki simgeler ile dönüş yönünün sağ veya sol olması sağlanır. Helisel olarak döndürülecek kesiti çizmek için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 1 nolu simgeye tıklanır. 81

82 Eksen çizgisi hatve Makine Mühendisliğinde Bilgisayar Uygulamaları Ders Notları Hatve, Creo daki Pitch ifadesine karşılık gelmektedir. Türkçede adım olarak da tanımlanabilir. Çizim yapılacak kısım iki eksenin kesiştiği nokta Helisel olarak sürüklenecek kesiti çizmek için Sketch grubundan circle tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi 20 çapında bir daire çizilir. Dikkat edilmesi gereken konu çizilen kesitin çapının veya başka bir kesit kullanılırsa yüksekliğinin hatveden büyük olamayacağıdır. Aksi takdirde katı model oluşturulamaz. Kesitin çizilmesinden sonra kontrol panelindeki yeşil tik tıklanarak katı model tamamlanır. Şeklin son hali yandaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. 82

83 HELICAL SWEEP YÖNTEMİ İLE MALZEME BOŞALTMA Helical sweep yönteminde de malzeme kaldırma işlemi yapmak için diğer yöntemlerde olduğu gibi daha önceden oluşturulmuş bir katı model olmalıdır. Bu örnek için 100 çapında ve 500 yüksekliğinde bir silindir oluşturulmalıdır. Silindir oluşturulduktan sonra Shapes grubundan Helical sweep tıklanır. Sırasıyla Placement ve define tıklanır. Daha sonra yandaki şekilde görüldüğü gibi silindiri boylu boyunca kesen iki düzlemden biri seçilir. Açık olan pencerede Sketch tıklanır. Setup grubundan Setch view tıklanarak şekil ekrana paralel hale getirilir. Sketch view simgesinin üstündeki references tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 2 kenar ve 2 düzlem referans olarak tıklanır. Sağ taraftaki references diyalog kutusu kapatılır. 83

84 İlk olarak döndürme ekseni çizilmelidir. Sketch grubundan Centerline tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi 1 ve 2 noktalarına tıklanır. Operations grubundan Select tıklanarak çizilen eksen çizgisi tıklanır. Sağ tuş tıklanır. Açılan menüden Designate Axis of Revulation seçilir. Daha sonra Sketch grubundan Line komutuna tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi 3 ve 4 noktalarına tıklanır. Bu işlemden sonra Close grubundan Ok tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi açılan kontrol panelinden hatve (bu örnekte 25) girilir. 1 nolu material remove (malzeme kaldırma) simgesine tıklanır. Daha sonra 2 nolu simge tıklanarak helisel olarak döndürülecek kesit çizilir. Modeli ekrana paralel hale getirmek için Setup grubundan Sketch View tıkanmalıdır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 20 çapında bir daire çizilir. Çizilen dairenin çapının girilen hatve yani adımdan büyük olmaması gereklidir. Close grubundan OK tıklanır. Kontrol panelinden yeşil tik tıklanarak işlem tamamlanır. Şeklin sol hali sağ tarafta görünen şekildeki gibi olacaktır. 84

85 BLEND YÖNTEMİ İLE KATI MODEL OLUŞTURMA Blend, iki veya daha çok kesidi doğrusal olarak birleştirerek katı model oluşturmak için kullanılır. Blend ile katı model oluşturmak için ilk olarak File menüsünden New tıklanır. Daha sonra Use default template kısmındaki tik işareti kaldırılır ve OK tıklanır. Açılan pencerede mmns_part_solid seçilir. Ok tıklanır. Mmns_part_solid seçili durumdaysa herhangi bir işlem yapılmadan Ok tıklanır. Blend komutu aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi seçilir. Shapes yazısının sağ tarafındaki ok tıklanır. Açılan kısımdan Blend seçilir. Daha sonra yine aşağıdaki diğer resimde görüldüğü gibi Sections, Sketched sections ve define seçilir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi ilk kesitleri çizmek için herhangi bir düzlem seçilir. Bu örnekte front yardımcı düzlemi kullanılacaktır. Yan tarafta açılan diyalog kutusundan Sketch tıklanır. Setup grubundan Sketch View tıklanır. Bu sayede çizim yapılacak düzlem ekrana paralel duruma getirilir. 85

86 Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Center Rectangle tıklanır. Diğer resimde görüldüğü gibi sırasıyla 1 ve 2 noktalarına tıklanır. Şekil otomatik olarak ölçülendirilecektir. Ölçüler en 100, boy 200 olarak güncellenir. İşlem tamamlanınca sağ üst taraftaki yeşil tik işareti tıklanır. İkinci kesiti oluşturmak için Sections tıklanır. Offset from kısmına 100 girilir. Offset From un anlamı ikinci kesitin ilk kesitten ne kadar uzakta olacağıdır. Sketch tıklanır. Circle komutu tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 65 çapında bir daire çizilir. İlk kesit dört köşeli olduğundan Blend komutu gereği ikinci kesit de dört köşeli olmalıdır. Dairede köşe olmadığından daire dörde bölünmelidir. Blend komutunda tüm kesitlerin köşe sayıları aynı olmalıdır. İkiden fazla kesit kullanıldığı zamanlarda da tüm kesitlerin köşe sayıları aynı olmalıdır. Daireyi dörde bölmek için divide (bölme) komutu kullanılmalıdır. Editing grubundan aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi divide komutuna tıklanır. 86

87 Bir önceki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla 1, 2, 3 ve 4 noktalarına tıklanır. İkinci noktaya tıklayınca ilk noktada bir ok çıkar. Bir önceki kesitte de aynı ok mevcuttur. Birleştirme işlemi bu oklar arasında olacağından okların birbirini görecek şekilde olması gereklidir. Aksi takdirde katı model oluşturulamaz. Bu işlem de tamamlandıktan sonra Close grubundan Ok tıklanır. Üçüncü kesiti çizmek için tekrar section tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi önce Insert tıklanır. Daha sonra Offset from kısmından Section 2 seçili iken 100 girilir. Bunun anlamı üçüncü kesitin ikinci kesitten itibaren 100 birim uzakta olacağıdır. Son olarak Sketch tıklanır. Şeklin son hali aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. Çizim yapılacak düzlemi ekrana paralel hale getirmek için Setup grubundan Sketch View tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi Dikdörtgen çizilerek en 75, boy 150 olarak ölçülendirilir. İşlem bitince Close grubundan Ok tıklanır. Son olarak Kontrol panelinden yeşil tik tıklanarak katı model tamamlanır. 87

88 BLEND YÖNTEMİ İLE MALZEME BOŞALTMA Blend yönteminde de malzeme kaldırma işlemi yapmak için diğer yöntemlerde olduğu gibi daha önceden oluşturulmuş bir katı model olmalıdır. Bu örnek için Eni, boyu ve derinliği 200 olan bir küp oluşturulmalıdır. Küp oluşturulduktan sonra shapes grubundan Blend tıklanır. Daha sonra yine aşağıdaki diğer resimde görüldüğü gibi Sections, Sketched sections ve define seçilir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi parçanın ön yüzü tıklanır. Sketch penceresinden Sketch tıklanır. Daha sonra Setup grubundan Sketch View tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 150x150 boyutunda kare çizilir. Close grubundan Ok tıklanır. Section grubundan offset from yazan kısmın yanına 200 (kübün derinliği) girilir ve Sketch tıklanır. Bu sefer 50x50 ebatlarında bir kare çizilerek close grubundan ok tıklanır. 88

89 Şeklin ön görünümü yandaki gibi olacaktır. Daha sonra kontrol panelinden material remove simgesine tıklanır. Şeklin yönünü değiştirmek için 200 yazan yere -200 girilir ve klavyeden Enter tuşuna basılır. Son olarak işlemi tamamlamak için kontrol panelindeki yeşil tik tıklanır. Parçanın son hali aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. 89

90 HOLE KOMUTU YARDIMCI UNSURLAR Hole yardımcı unsuru ile delik delme işlemi gerçekleştirilir. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Hole komutuna tıklanır Komuta tıkladıktan sonra ilk olarak deliğin yerleştirileceği yüzey tıklanır. Bu işlemden sonra deliğin yüzey üzerinde iki referans noktasına göre sabitlenmesine geçilir. 1 nolu yeşil dikdörtgen üzerine farenin sol tuşu ile tıklanır ve basılı tutularak 3 nolu okla gösterilen yardımcı düzlem üzerine getirilip bırakılır. Aynı şekilde 2 nolu yeşil dikdörtgen üzerine gelinir farenin sol tuşu ile tıklanır. Sol tuş bırakılmadan 4 nolu yardımcı düzlem üzerine getirilerek bırakılır Bu işlem sonrasında ölçüleri güncellemek gereklidir. 1 nolu kutucuk içindeki ölçü üzerine çift tıklanarak 0 olarak 2 nolu kutucuk içindeki ölçü üzerine çift tıklanarak 0 olarak 3 nolu kutucuk içindeki ölçü üzerine çift tıklanarak 20 olarak (çap) 4 nolu kutucuk içindeki ölçü üzerine çift tıklanarak 40 olarak (derinlik) değiştirilir. Bu işlem sonrasında delik silindirin tam ortasına yerleşecektir. Delik çapı aşağıdaki şekilde 1 nolu kutucuk içinde görülen kısımdan, derinlik de 3 nolu kutucuk içinde görülen kısımdan değer girildikten sonra enter tuşuna basılarak değiştirilebilir. İşlem tamamlanınca Yeşil tik işareti tıklanarak delme (hole) komutu tamamlanır. Aşağıda 2 nolu kısımdan yapılabilecek ayarlar açıklanmaktadır. 90

91 Girilen değer kadar derinlik kullanılır. Girilen değer seçili yüzeyden alta ve üste ortalanır. En yakın yüzeye kadar işlemi gerçekleştirir. Seçilen yüzeyi boydan boya deler. Seçilen kenar, köşe, yüzeye kadar işlemi gerçekleştirir. Seçilen yüzeye kadar işlemi gerçekleştirir. ROUND KOMUTU Round yardımcı unsuru ile kenarları yuvarlama işlemi gerçekleştirilir. Dosya açılır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Round komutuna tıklanır. Kontrol panelinden yuvarlama yarıçapı girilir. Daha sonra yuvarlanacak kenar seçilir. Kontrol panelinden yeşil tik tıklanarak işlem tamamlanır. Çoklu seçimlerde Sets kısmına tıklanarak açılan kısımdan her seçim için ayrı ayrı yarıçap girilebilir. Kenar Seçilir. 91

92 CHAMFER KOMUTU Chamfer yardımcı unsuru ile kenarları kırma (pah) işlemi gerçekleştirilir. Model açılır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Chamfer komutunun yanındaki ok tıklanır. Edge Chamfer yani kenar pah kırma komutuna tıklanır Kontrol panelinden seçim yapılmalıdır. Seçimlerin açıklaması aşağıdaki gibidir. D X D - Seçilen kenar her iki taraftan da eşit olacak şekilde kırılır. D1 X D2 - Seçilen kenar girilen D1 ve D2 ölçüsüne göre kırılır. Angle X D Seçilen kenar girilen açı ve D ölçüsüne göre kırılır. 45 X D Seçilen kenar girilen D ölçüsü ve 45 derecelik açı ile kırılır. Kontrol panelinden yöntem seçildikten ve değerler girildikten sonra kenar yandaki şekilde görüldüğü gibi seçilir ve panelden yeşil tik tıklanarak işlem tamamlanır. Kenar Seçilir. Chamfer Corner köşeleri kırmak için kullanılır. Chamfer Corner seçilir. İlk olarak kırılmak istenen köşe aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi seçilir. Daha sonra kontrol panelinden veya aşağıdaki şekilde görülen sarı dairelerin içindeki ölçülere çift tıklayarak ölçüler değiştirilir. Son olarak komutu tamamlamak için kontrol panelindeki yeşil tik tıklanır. Köşe seçilir X 92

93 DRAFT KOMUTU Draft komutu çizilen şekillerin yüzeylerine açı vermek için kullanılır. Draft komutu tıklanır. Birden çok seçenek içeren komutlarda doğrudan komuta tıklayınca ilk komut seçilmiş kabul edilir. Daha sonra References tıklanır. 1 nolu kutucuğun bulunduğu kısma tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi yan yüzeyler klavyeden CTRL tuşuna basılı olarak seçilir. Birden fazla kenar, yüzey, köşe seçileceği durumlarda CTRL tuşu kullanılır. Daha sonra 2 nolu kutucuğun bulunduğu kısma tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi üst yüzey tıklanır. Açı üzerine çift tıklanarak değiştirilebilir. Açı yönü ise çıkan oka tıklanarak değiştirilebilir. Komutu tamamlamak için yeşil tik tıklanır. 93

94 SHELL KOMUTU Shell komutu oluşturulan modellere bir et kalınlığı vererek kabuk haline getirmek için kullanılır. Shell komutu tıklanır. Kontrol panelinden et kalınlığı girilir ve Enter tuşuna basılır. Daha sonra şeklin kabuk haline gelirken açık olması istenen yüzeyi tıklanır. Birden fazla yüzeyin açık olması istendiği durumlarda klavyeden CTRL tuşuna basılı olarak yüzeyler seçilir. Komutu tamamlamak için yeşil tik tıklanır. Yüzey seçilir RIB KOMUTU Rib komutu oluşturulan katı modellere destek oluşturmak için kullanılır. İki şekilde kullanılır. Çizilen bir yörünge boyunca (trajectory) veya bir doğru veya eğri boyunca (Profile) destek oluşturulabilir. Trajectory Rib Rib komutunun yanındaki oka ve Trajectory Rib tıklanır. 1 nolu kutucuğun içinden et kalınlığı girilir ve Klavyeden Enter tıklanır. Daha sonra yörüngeyi çizmek için Placement ve Define tıklanır. 94

95 Yandaki şekilde görüldüğü gibi üst yüzey tıklanır. Açılan pencereden Sketch tıklanır. Bu işlem sonrasında Setup grubundan Sketch View tıklanarak üst yüzey ekrana paralel olacak şekilde hizalanır. İlk olarak modeli yüzeyi kaplanmış şekilde değil de çizgisel olarak görüntülemek gereklidir. Bunun için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Display Style komutuna tıklanır. Açılan alt komutlardan Hidden Line tıklanır. Kaplamalı görüntü için Shading With Edges tıklanmalıdır. Setup grubundan Sketch View komutunun hemen üstündeki References tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla dört adet iç kenarlar tıklanır. References penceresi Close tıklanarak kapatılır. Line komutuna tıklanarak aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla 1,2,34 ve tekrar 1 noktalarına tıklanır. Select komutuna tıklanarak komuttan çıkılır. Close grubundan yeşil tik tıklanır. Son olarak kontrol panelinden yeşil tik tıklanarak destek oluşturulur. Referans olarak seçilecek kenarlar 95

96 Profile Rib Rib komutundan profile Rib seçilir. Daha sonra profili çizmek için References ve Define tıklanır. Modelin orta yardımcı düzlemi Tıklanır. Yandaki pencereden Sketch tıklanır. Setup Grubundan Sketch View tıklanır. Referans tanımlamadan önce Grafik Araç çubuğundan Display Style tıklanır. Hidden Line Tıklanır. Setup grubundan References tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Sağ, Sol iç kenarlar ile Üst kenar tıklanır. Pencereden Close tıklanır. 96

97 Arc komutunu kullanarak aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla 1,2 ve 3 noktalarına tıklanarak yay çizilir. Yeşil tik tıklanır. Kontrol panelinden 1 nolu kutucuk içinden et kalınlığı girilerek Enter tuşuna basılır. İşlemi tamamlamak için Yeşil tik tıklanır. 97

98 KATI MODEL ÜZERİNDE ÖLÇÜMLEME YAPMA Oluşturulan katı modellerin üzerinde zaman zaman bazı ölçümlemelere ihtiyaç olabilir. Tamamlanmış modeller üzerinde bazı ölçümlemeleri yapmak için ilk olarak Analysis Sekmesi tıklanır. Analysis Sekmesinin altındaki Measure tıklanır. Doğru, eğri, çember, yay boylarını ölçmeye yarar. İki doğru, iki yüzey arasındaki uzunluğu ölçmeye yarar. İki doğru, iki yüzey arasındaki açıyı ölçmeye yarar. Dairenin veya yayın çapını ve yarıçapını ölçmeye yarar. Seçilen yüzeyin alanını gösterir. Seçilen katı modelin hacmini hesaplar. İki Koordinat sistemi arasındaki uzaklığı gösterir. Yapılan ölçümlemeleri temizler. Yapılan ölçümlemeyi kaydeder. 98

99 Doğru Uzunluğunu Ölçmek Herhangi bir doğru, eğri veya yayın uzunluğunu ölçmek için 1 nolu simge tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi kenar farenin sol tuşu ile seçilir. 2 nolu kutucuk içinde doğru, eğri veya yayın uzunluğu gösterilir. Ölçümlemeyi silmek için 3 nolu kutucuk tıklanır. Diğer tüm ölçümleme işlemleri için de silme işlemi aynıdır. İki Doğru veya Yüzey Arasındaki Uzaklığı Ölçmek Herhangi iki doğru, iki yüzey arasındaki uzaklığı ölçmek için 1 nolu simge tıklanır. Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi kenarlar klavyeden CTRL tuşuna basılı durumdayken farenin sol tuşu ile seçilir. 2 nolu kutucuk içinde uzaklık gösterilir. 99

100 İki Doğru veya Yüzey Arasındaki Açıyı Ölçmek Herhangi iki yüzey arasındaki açıyı ölçmek için 1 nolu simge tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi yüzeyler klavyeden CTRL tuşuna basılı durumdayken farenin sol tuşu ile seçilir. 2 nolu kutucuk içinde ölçüm sonucu görüntülenir. Daire veya Yayın Çapını, Yarıçapını Ölçmek Herhangi bir silindirin çapını ölçmek için 1 nolu simge tıklanır. Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi silindirin yüzeyi tıklanır. Ölçüm sonucu 2 nolu kutucuk içinde görüntülenecektir. 100

101 Seçili Yüzeyin Alanını Ölçmek Herhangi bir yüzeyin alanını ölçmek için 1 nolu simge tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi yüzey farenin sol tuşu ile seçilir. 2 nolu kutucuk içinde yüzeyin alanı görüntülenir. Seçili Katı Modelin Hacmini Hesaplamak Herhangi katı modelin hacmini ölçmek için 1 nolu simge tıklanır. Hacim otomatik olarak 2 nolu kutucuk içinde görüntülenir. 101

102 İki Koordinat Sistemi Arasındaki Uzaklığı Ölçmek Herhangi iki koordinat sistemi arasındaki uzaklığı ölçmek için 1 nolu simge tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi koordinat sistemleri klavyeden CTRL tuşuna basılı olarak farenin sol tuşu ile seçilir. 2 nolu kutucuk içindeki matrix ifadesi üzerine tıklanınca koordinat sistemlerinin X,Y ve Z eksenleri arasındaki mesafe görüntülenir. Yapılan Ölçümü Kaydetmek Herhangi ölçümleme sonucunu kaydetmek için ölçümleme yapıldıktan sonra yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi1 nolu kutucuktan kaydet tıklanır. 2 nolu kutucuk Make Feature tıklanır. Son olarak Ok tıklanır. Bu işlem sonrasında ölçümleme model ağacı içerisinde bir unsur gibi görülebilir. 102

103 KESIT ALMA Katı modeller üzerinde bazen kesit almak gerekli olabilir. Kesit almak için View Manager kullanılır. İlk olarak grafik araç çubuğundan View Manager tıklanır. Açılan pencerede Sections, New ve Z direction tıklanır. Kesit alınacak görünüşe göre X Direction, Y Direction da seçilebilir. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi istendiği takdirde kesit ismi girilir. Klavyeden ENTER tuşuna basılır. Klavyeden ENTER tuşuna basılınca aşağıdaki şekilde görülen kontrol paneli açılır. 1 nolu kısımdan kesit alanının boyanması istenen renk seçilir. 2 nolu kısımdan kesit alanının taranması sağlanır. 3 nolu kısımdan kesit alanının farklı bir pencere içinde görünmesi sağlanır. Açılan pencerenin kapanması için 3 nolu butona tekrar tıklanır. İşlem tamamlanınca yeşil tik tıklanır. 103

104 Yeşil tik tıklanınca tekrar View Manager açılır. Kesitin (Kesit1) üzerine tıklayıp sağ tuş yapılırsa yandaki şekilde görülen menü açılır. Activate o görünüşü aktif hale getirir. Kesit görünüş aktif haldeyken şeklin yarısı gözükmez. Kesit görünüşü değilde normal görünüşü aktif hale getirmek için No Cross Section üzerine tıklanır. Sağ tuş Activate yapılır. Edit Hatching tıklanırsa diğer pencere açılır. Hatch patterns kısmından tarama şekli seçilebilir. Angle taramanın açısıdır. Scale tarama çizgileri arasındaki uzaklığı artırıp azaltır. İşlem tamamlanınca Apply tıklanır. Menu Manageri kapatmak için Close tıklanır. KÜTLE HESAPLAMALARI Oluşturulan Katı model üzerinde bazı değerler ( kütle, yüzeylerin toplam alanı, hacim, ağırlık merkezi, v.s) otomatik olarak hesaplanabilir. Bunun için Analysis Sekmesinden Mass Properties tıklanır. Açılan pencerede ilk olarak density (yoğunluk) ton/mm 3 olarak girilir. Çelik için yoğunluk 7.85x10-9 dur. Bu 7.85 e-9 şeklinde yazılır. Hesaplama için sol alt köşedeki gözlük simgesi tıklanır. Volume (hacim), Surface Area (yüzey Alanı), Mass (kütle), Center Of Gravity ( Ağırlık Merkezi) ve birçok özellik otomatik olarak hesaplanır. 104

105 RENKLENDİRME Oluşturulan katı modelleri renklendirmek için ilk önce View sekmesine tıklanır. Daha sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Appearence Gallery kısmındaki ok tıklanır. Açılan penceredeki renklerden biri seçilir. Eğer modelin tamamı değil de bazı yüzeyler renklendirilmek isteniyorsa o yüzeyler klavyeden CTRL tuşuna basılı olarak seçilir. İşlemi tamamlamak için sağ üst tarafta bulunan Select kutucuğundan Ok tıklanır. Eğer tüm model renklendirilmek istenirse renk seçimi yapıldıktan sonra aşağıdaki resimde görüldüğü gibi model ağacından model ismi tıklanır. Sağ üst taraftaki select penceresinden Ok tıklanır. Model aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi renklenecektir. 105

106 PATTERN (ÇOĞALTMA) Pattern Creo yazılımında unsurları çeşitli şekillerde çoğaltmaya yarar. Toplamda 8 değişik şekilde unsur çoğaltma işlemi yapılabilir. İlk olarak aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi önceden oluşturulmuş ve çoğaltmak için hazır olan bir unsur olması gereklidir. Kopyalanacak Unsur DIMENSION YÖNTEMİ İLE ÇOĞALTMA İlk olarak çoğaltılacak unsur aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi model ağacından seçilir. Fareyi kıpırdatmadan sağ tuşa basılır. Pattern seçilir. Model ağacından unsur farenin sol tuşuna tıklanarak seçildikten sonra şerit menüden de pattern e tıklanarak seçim yapılabilir. Bu işlem sonrasında aşağıdaki resimde görülen kontrol paneli açılır

107 1 no lu kutucuktan yöntem (bu örnekte dimension) seçilir. C unsurunu ölçüleri kullanarak çoğaltmak yani mevcut ölçüleri artırarak çoğaltmak için 3 nolu kutucuğa tıklanır. A ölçüsüne tıklanır. Ok yönünde çoğaltmak için - (eksi) bir değer (C unsurunun o yöndeki, kenar uzunluğundan fazla olmak kaydıyla (bu örnekte 8 den büyük olmalı) girilir. Klavyeden ENTER tıklanır. 2 nolu kutucuktan ise bu yönde kaç adet çoğaltma yapılacağı belirlenir. 5 nolu kutucuk tıklanır. Daha sonra B ölçüsüne tıklanır. Ok yönünde çoğaltmak için (eksi) bir değer c unsurunun o yöndeki kenar uzunluğundan fazla olmak kaydıyla girilir. Klavyeden ENTER tıklanır. 4 kutucuktan ise bu yönde kaç adet çoğaltma yapılacağı belirlenir. İşlemi tamamlamak için yeşil tik işareti tıklanır. A C B İşlem sonrasında şekil sağ alttaki gibi gözükecektir. 107

108 DIRECTION YÖNTEMİ İLE ÇOĞALTMA İlk olarak çoğaltılacak unsur model ağacından seçilir. Fareyi kıpırdatmadan sağ tuşa basılır. Pattern seçilir. Model ağacından unsur farenin sol tuşuna tıklanarak seçildikten sonra şerit menüden de pattern e tıklanarak seçim yapılabilir. Açılan Kontrol Panelinde 1 nolu kısımdan Direction yöntemi seçilir. Direction yön demektir. Kontrol panelinde 2 nolu kutucuğa tıklanır. A kenarı seçilir. 2 ve 3 nolu kutucuklar arasındaki Oka tıklanarak çoğaltma yönü değiştirilebilir. 3 nolu kutucuktan kaç adet çoğaltma yapılacağı girilir. 4 no lu kutucuktan çoğaltmalar arasındaki uzaklık girilir. Daha sonra 5 no lu kutucuk tıklanır. B kenarı tıklanır. 5 ve 6 nolu kutucuklar arasındaki ok vasıtası ile çoğaltma yönü değiştirilebilir. 6 nolu kutucuktan adet, 7 nolu kutucuktan da çoğaltma aralığı girilir. Kutucuklarda yapılan işlemler sırasında klavyeden ENTER tuşuna basılarak değerler onaylanır. Son olarak çoğaltma işlemini tamamlamak için kontrol panelinden yeşil tik tıklanır. B A AXIS YÖNTEMİ İLE ÇOĞALTMA İlk olarak çoğaltılacak unsur model ağacından seçilir. Fareyi kıpırdatmadan sağ tuşa basılır. Pattern seçilir. Model ağacından unsur farenin sol tuşuna tıklanarak seçildikten sonra şerit menüden de pattern e tıklanarak seçim yapılabilir. Açılan Kontrol Panelinde 1 nolu kısımdan Axis yöntemi seçilir. Axis Eksen demektir. Kontrol panelinde 2 nolu kutucuğa tıklanır. Şekilde görülen eksen seçilir. Bunun anlamı seçilen eksen etrafında dairesel olarak çoğaltma yapılacağıdır. Daha sonra 3 nolu kısımdan kaç adet çoğaltma yapılacağı ve 4 nolu kutucuktan da çoğaltmalar arasındaki açı miktarı (360/adet) girilir. 5 nolu kutucuktan kaç sıra çoğaltma işlemi yapılacağı ve 6 nolu kutucuktan da çoğaltma sıraları arasındaki uzaklık girilir. Son olarak işlemi tamamlamak için Kontrol panelindeki yeşil tik tıklanır

109 FILL YÖNTEMİ İLE ÇOĞALTMA İlk olarak çoğaltılacak unsur model ağacından seçilir. Fareyi kıpırdatmadan sağ tuşa basılır. Pattern seçilir. Model ağacından unsur farenin sol tuşuna tıklanarak seçildikten sonra şerit menüden de pattern e tıklanarak seçim yapılabilir. Açılan Kontrol Panelinde 1 nolu kısımdan Fill yöntemi seçilir. Fill doldurma demektir. Kontrol panelinde 2 nolu kutucuğa tıklanır. Şekilde ok ile gösterilen sınır seçilir. Sınır daha önceden Sketch komutuyla çizilmelidir. Daha sonra 3 nolu kısımdan doldurma yöntemi seçilir. 4 nolu kısımdan çoğaltmalar arasındaki uzaklık, 5 nolu kısımdan ise sınır çizgisi ile bırakılacak boşluk miktarı girilir. 6 nolu kısımdan ise düzlemsel olarak açılı çoğaltma derecesi girilir. İşlemi tamamlamak için son olarak kontrol panelindeki yeşil tik tıklanır PATTERN (ÇOĞALTMA) SİLME Pattern işlemine tabi tutulan unsur soldaki şekilde görüldüğü gibi grup içerisine alınır. Eğer yapılan çoğaltma işleminin silinmesi isteniyorsa ilk olarak model ağacından o çoğaltma işlemi üzerine farenin sol tuşu ile tıklanır. Daha sonra fare hareket ettirilmeden farenin sağ tuşuna basılı tutulur ve menü açılınca bırakılır. Delete ve delete pattern komutları görülecektir. Delete komutu seçilirse çoğaltma işlemi ile birlikte çoğaltması yapılan unsur da silinecektir. Sadece Pattern (çoğaltma) işleminin silinmesi için delete pattern komutu seçilmelidir. PATTERN (ÇOĞALTMA) DÜZENLEME Pattern işlemine tabi tutulan unsur soldaki şekilde görüldüğü gibi grup içerisine alınır. Eğer yapılan çoğaltma işleminin düzenlenmesi isteniyorsa ilk olarak model ağacından o çoğaltma işlemi üzerine farenin sol tuşu ile tıklanır. Daha sonra fare hareket ettirilmeden farenin sağ tuşuna basılı tutulur ve menü açılınca bırakılır. Edit Definition komutuna tıklanır. Pattern kontrol penceresi açılacaktır. Oradan istenen değişiklikler yapılır. 109

110 RELATIONS Relations bağlantı anlamındadır. Bağlantılar kullanıcı tarafından belirlenen ve ölçüler ve parametreler arasında ilişki kuran bir yöntemdir. Relations sayesinde taslaklar, ölçüler, unsurlar ve parçalar arasında bağlantı kurulabilir. Creo da her bir ölçünün değeri olduğu gibi normal şartlarda görünmeyen bir de ismi vardır. Örnek olarak 100 verilen bir değerin d0, d1 gibi gizlenmiş bir de ismi bulunur. Bu isimler En, Boy, Yükseklik gibi isimlerle değiştirilebilir. Bu isimler değiştirildikten sonra da ilişkilendirilebilir. İlk olarak aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi bir parçanın herhangi bir unsurunun üzerine tıklandıktan sonra sağ tuş tıklanır. Menü açılınca bırakılır ve edit seçilir. Daha sonra Şerit menüden Component interface grubundan Switch Symbols tıklanır. Bu işlemden sonra ölçülerin rakamsal büyüklükleri yerine isimleri görüntülenir. Sağdaki şekilde görüldüğü gibi şeklin EN ölçüsüne sağ tuşla tıklanır. Açılan pencerede Properties seçilir. Açılan Dimesion Properties penceresinde Name kısmına EN yazılır ve OK tıklanır. Sırasıyla Boy, Yükseklik, Çap için aynı işlemler sırasıyla yapılır. Şeklin son hali aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. İsimleri değiştirirken ş,ç,ğ,ü gibi Türkçe karakterleri kullanmamaya dikkat edilmelidir. Ayrıca isimleri verirken büyük harf kullanılırsa Türkçe karakter sorunu daha rahat çözülür. 110

111 Aynı Şekilde diğer bir unsur olan silindirik çıkıntı içinde aşağıdaki şekle uygun olarak isimler değiştirilir. 2. Unsur içinde aynı değişiklikler yapıldıktan sonra parça artık ölçüler arasında isimleri kullanarak ilişki kurabilecek duruma gelecektir. Relations Komutuna ulaşmak için Componenet Interface grubundan Relations seçilir. Bu örnekte Tüm değerler EN değerine göre orantılanacaktır. En değeri değiştirildiğinde tüm ölçüler otomatik olarak güncellenecektir. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi formüller girilir. İşlem tamamlandığında Ok tıklanır. BOY=EN*1.5 YUKSEKLIK=EN/4 DELIK_CAP=EN/5 YUKSEKLIK2=EN/2 CAP2=EN*0.15 ARA=EN/2 Component Interface grubundan Switch Symbols seçilir. Bu şekilde Ölçüler artık isim olarak değilde rakamsal olarak değiştirilecektir. Bu işlem sonrasında Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi unsur üzerine gelinir. Sağ tuş edit tıklanır. En olan ölçü üzerine gelinerek ölçü üzerine çift tıklanır. Ölçü değiştirilir ve ENTER tıklanır. Tüm ölçüler değiştirilen ölçüye göre otomatik olarak güncellenecektir. 111

112 FAMILY TABLE Family table şekil olarak aynı fakat farklı ölçülerdeki parçaların düzenlendiği bir şablondur. Örnek olarak Cıvata verilebilir. Aynı tür cıvataların şekilleri aynı fakat büyüklüklerine göre ölçüleri farklıdır. Bir Adet Cıvata çizilir, Family Table şablonu aracılığıyla diğerleri de üretilir. Model açıldığında ekrana bir pencere gelir. Bu pencereden istenen model seçilerek açılır. Bu örnekte bir cıvata modellenmesi ve Family Table aracılığıyla birçok cıvata oluşturulması gösterilecektir. İlk olarak bir adet cıvata çizilir. Civatalarda anma çapına göre çaplar değişir. Örneğin Metrik 12 için Çap 12, Metrik 8 için Çap 8 dir. Buna bağlı olarak tüm ölçülerde değişecektir. Örnek: M8 d= 8 mm k= 8 x 0.8 = 6.4 mm E= 2 x 8 =16 mm L= 70 mm ( serbest seçilir) d = Anma Çapı (M12 için 12, M10 için 10) k = 0.8xd E = 2xd L = Serbest M8,M10,M12,M14 ve M16 olmak üzere 5 cıvata çizimi yapılacaktır. Bunun için ilk Olarak Metrik 8 için yukarıda yapılan hesaplara göre cıvata çizilir. Şerit menüden Component Interface altından Family Table seçilir. Açılan pencerede Add Table Colums butonuna tıklanır. Açılan pencerede alt kısımda Add items kısmından Dimension seçiliyken şekilde görüldüğü gibi ölçülerin görülmesi istenen unsur veya unsurlar parça üzerinden veya model ağacından tıklanır. Her bir unsura tıkladıkça ölçüler açılacaktır. 112

113 Sırasıyla tüm ölçüler tıklanır. Her bir ölçüye tıklandıkça ölçüler Açık olan pencerede Items kısmına eklenecektir. Tüm ölçüler eklendikten sonra OK tıklanır. Açılan pencerede Insert New Instance at the selected window simgesine kaç adet cıvata yapılmak isteniyorsa o sayıda tıklanır. Bu örnekte 5 adet ( M8,M10,M12,M14 ve M16 ) civata yapılacağından 5 kez tıklanır. Daha sonra Instance name Kısmından isimler değiştirilir. CAP, L,K,S ve Kesme yaricap değerleri de formuller kullanılarak bulunur ve değiştirilir. Son olarak OK tıklanır. 113

114 Dosya kaydedilir ve kapatılır. File Open kullanılarak dosya açılır açıldığında ekrana gelen pencereden M8,M10,M12,M14 veya M16 isimlerinden biri seçilir. Seçilen isim sonrası o özelliklerdeki dosya açılır. GRAFİK ARAÇ ÇUBUĞU Grafik Araç çubuğunda Creo da oluşturulan parçaların görsel olarak bazı ayarlamaları yapılabilir. Bunlar; 1. Modeli ekranı kaplayacak şekilde görüntüler. 2. Seçilen pencere içinde kalan alanı yakınlaştırır. 3. Şeklin uzaklaşmasını sağlar. 4. Model görüntüsünü tazeler. 5. Modelin görüntüleme yöntemini belirler. 6. İsimlendirilmiş görüntüyü ekrana uyarlar. (ön, üst, solyan, v.s) 7. Birçok görsel yaralamayı içinde bulunduran görüntü idarecisini (view manager) açar. 8. Çizim yardımcılarının görünür/görünmez durumunu ayarlar. 9. Model üzerine eklenen notların görünür/görünmez durumunu ayarlar. 10. Model merkezinin Görünür/görünmez durumunu ayarlar. Display Style Simgesi Creo da oluşturulan parçalar çeşitli şekillerde ( Kaplamalı, Tel kafes, v.s) görüntülenebilirler. Bu görüntüleme şekilleri modelleme esnasında ayrıntıların referans olarak gösterilmesi için gerekli olabilir. Modelin görüntüleme yöntemleri Grafik Araç çubuğu (Graphics Toolbar) üzerinde bulunan Display Style (Görüntüleme Yöntemi) simgesi kullanılarak değiştirilebilir. 114

115 Shading With Edges : Bu görüntüleme yöntemi ile model kenarları belirtilerek kaplamalı olarak görüntülenir. Shading With Reflections : Bu görüntüleme yöntemi ile model kenarları belirtilmeden kaplamalı olarak ve gölgeli şekilde görüntülenir. Shading : Bu görüntüleme yöntemi ile model kenarları belirtilmeden kaplamalı olarak görüntülenir. No Hidden : Bu görüntüleme yönteminde model kaplamasız (çizgisel) olarak ve şeklin görünmeyen kısımları dahil edilmeden görüntülenir. Hidden Line : Bu görüntüleme yönteminde model kaplamasız (çizgisel) olarak ve şeklin görünmeyen kısımları dahil edilerek görüntülenir. Wire Frame : Bu görüntüleme yönteminde model kaplamasız (çizgisel) olarak ve şeklin tüm ayrıntıları görünüyormuş gibi görüntülenir. 115

116 Named View Simgesi Creo da oluşturulan parçalar çeşitli oryantasyonlarda (önden, üstten, solyan, perspektif) görüntülenebilirler. Bu görüntüleme özellikle teknik resim çıkarma modülünde çokça kullanılır. Creo da unsur oluştururken kullanılan yardımcı düzleme göre (datum plane) hazır oryantasyonlar ( front=önden, Top=üstten, left=soldan, v.s.) bulunmaktadır. Fakat kullanıcılar da isteğe göre kendi oryantasyonlarını Reorient simgesini kullanarak çıkarabilirler. Reorient simgesi tıklandığında yanda görülen pencere açılacaktır. Reference1 kısmının altında bulunan ok tıklanır. Varsayılan olarak Front yani ön seçilidir. Bunun anlamı seçilecek yüzey ekrana paralel olarak kabul edilecektir. Bu seçimden sonra parçanın ön olarak görüntülenmesi istenen yüzeyi seçilir. x Bu işlem sonrasında parçanın üst olarak görüntülenmek istenen yüzeyi ayarlanmalıdır. Reference2 yazan kısmın altındaki ok tıklanır. Burada da varsayılan olarak Top=üst seçilidir. Ok tıklandıktan sonra şeklin üst olarak ayarlanması istenen yüzeyi tıklanır. x 116

117 Bu işlem sonrasında görüntü aşağıdaki şekilde ekrana getirilir. Bu görüntü şekli önden görünüş olarak kaydedilecektir. Bu işlem sonrasında görüntü aşağıdaki şekilde ekrana getirilir. Bu görüntü şekli önden görünüş olarak kaydedilecektir. Name kısmına ON yazılır. Creo da herhangi bir isimlendirme sırasında Türkçe karakter kullanılması tavsiye edilmez. Daha sonra Save tıklanır. Bu sayede ON isimli bir oryantasyon oluşmuş olur. Tüm istenen oryantasyonlar ayarlandıktan sonra Ok tıklanır ve pencere kapatılır. Son olarak model kaydedilir. Model kaydedilmezse oryantasyonlarda kaydedilmeyecektir. Üstten görünüşü ayarlamak için tekrar Reference 1 kısmından Front seçili iken Ok tıklanır. Aşağıdaki şekilde görülen yüzey tıklanır. x Daha sonra Refernce 2 kısmından Top seçili durumdayken ok Tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Yüzey tıklanır x Sol Yan görünüşü hazırlamak için References 1 kısmında Front Seçili iken Ok tıklanır. Aşağıdaki şekilde görülen yüzey tıklanır. x 117

118 Refernces kısmından Top seçili iken ok tıklanır. Aşağıdaki şekilde görülen yüzey tıklanır. Name Kısmına SOL_YAN olarak isim girilir ve save tıklanır. Bu şekilde ON, UST ve SOL_YAN olarak 3 adet oryantasyon tanımlanmış olur. Artık bu oryantasyonlar Grafik araç çubuğundaki Named Views simgesinin altında otomatik olarak gözükecektir. Varsayılan olarak Hazırlanmış oryantasyonlar kullanıcı tarafından hazırlanan oryantasyonlar sonrasında geçerliliğini kaybedeceğinden silinmelidirler. Bunun için reorient simgesi tekrar tıklanır. Açılan orientation penceresinden Silinmek istenen (örnek front) üzerine gelinir ve delete tıklanır. Bu şekilde Front isimli oryantasyon silinmiş olur. Diğer istenmeyen oryanytasyonlarda aynı şekilde silinebilir. Datum Display Simgesi Yazılım tarafından otomatik olarak oluşturulan veya kullanıcı tarafından oluşturulmuş datum plane, datum csys, datum Axis, v.s gibi çizim sırasında kullanıcıya yardımcı olan verilerin görünüp/görünmemesini sağlar. Bu komut silme işlemi gerçekleştirmez sadece Göster/gösterme işlevini gerçekleştirir. Axis Display : Eksenleri göster/gösterme yapar. Point Display : Noktaları göster/gösterme yapar. CSYS Display : Koordinat Merkezlerini göster/gösterme yapar. Plane Display: Düzlemleri göster/gösterme yapar. Spin Center Simgesi Spin Center modelin yaklaşık merkezi anlamındadır. Bu simge ile Spin center Görünür/görünmez yapılır. 118

119 MONTAJ MODELLEME TEMELLERİ Creo da birçok değişik yöntemle montaj yapmak yani parçaları birbiri ile bağlantılamak mümkündür. Bunlardan biri de sabitlemeler kulanarak montaj yapmaktır. Bunun haricinde hareketli (mekanizma) montajlarda yapmak mümkündür. Bu kısımda sabitlemeler kullanarak birbirine rijit olarak bağlanmış ve hareket etmeyen montajlar anlatılacaktır. Bir montaj dosyası 2 veya daha çok parçanın birbirine bağlantılanması ile oluşur. Ayrıca birden çok montaj dosyasını kullanarak da montaj yapılabilir. bu dosyalara alt montaj denir. Part 1 Part 2 Part 1 Part 2 Part 3 Part 4 montaj Alt montaj Alt montaj montaj Montaj işlemleri az sayıdaki parçadan oluşan sistemler için tek dosyada toplanabilir. Fakat çok fazla sayıda parçadan oluşan montajlarda alt montajlar kullanılır. Örneğin bir araba tasarımı ele alınırsa binlerce belki de on binlerce parçadan bahsetmek gerekir. Bunların hepsini tek tek kullanarak bir montajda toplamak nerdeyse imkânsız denecek kadar zordur. Ayrıca bir parçada değişiklik yapmak için tüm montajı açmak gereklidir. Bu da çok gelişmiş donanım gerektirir. Bunun yerine montaj gövde, ön takım, arka takım panel, ön sol kapı, arka sağ kapı, motor, vb. Alt montajlara ayrılarak gruplandırılır ve alt montajlar kullanılarak montaj yapılır. Böylece montaj işleminde büyük kolaylık sağlanmış olur. Montajda Kullanılan Sabitlemeler Creo da montaj esnasında Distance, Angle ofset, Parallel, Coincident, Normal, Coplanar, Centered, tangent, Fix, Default olmak üzere 10 adet sabitleme kullanılabilir. Bunları kullanıcı kendisi seçebileceği gibi Automatic kullanılarak seçimin yazılıma bırakılması da mümkündür. 119

120 Sabitlemelerin Durumu : Creo da montaj esnasında yapılan sabitlemeler sonrasında parçaların birbirine göre tam olarak sabitlenip sabitlenmediği yani montajın tam olarak gerçekleşip gerçekleşmediği sabitlemelerin durumuna bakılarak gözlenir. Kontrol panelinde bulunan Status kısmından gözlemlemek mümkündür. No Constrains : Montaj işlemi sırasında hiçbir sabitleme yapılmadığını belirtir. Partially Constrained : Sabitlemelerin kısmen yapıldığı, parçanın diğer parçaya tam olarak yani hareketsiz şekilde sabitlenebilmesi için daha fazla sabitlemeye ihtiyaç duyulduğunu gösterir. Fully Constrained : Parçanın diğer parçaya göre tam olarak hareket etmeycek şekilde sabitlendiğini ve montajın tamamlandığını belirtir. Constraints Invalid: Girilen sabitlemelere göre parçanın diğer parçaya sabitlenemeyeceğini ve bazı sabitlemelerin değiştirilmesi gerektiğini belirtir. Normal şartlarda bir parçayı diğer parçaya tam olarak sabitlemek için 3 düzlemde ( X-Y, X- Z,Y-Z) sabitleme vermek gerekir. Fakat bazı sabitleme cinsleri 2 düzlem yerine geçmektedir. Örneğin bir ekseni diğer bir eksen sabitlemek 2 eksen yerine geçmektedir. Diğer bir deyişle Front, RIGHT ve TOP düzlemlerini kullanarak montaj yapmak için 3 düzlemi de Montaj ortamındaki herhangi bir parçanın 3 düzlemiyle sabitlemek gerekir. Montaj ortamına ilk parçanın çağrılması durumunda Daha önceden herhangi bir parça olmadığından Montaj ortamının FRONT, RIGHT ve TOP düzlemlerini kullanmak gerekir. Default Sabitlemesinin Kullanımı : Default varsayılan demektir. Bu yöntem genellikle ilk parçanın montaj ortamına çağrılması sonucu sabitleme için kullanılır. Bu sabitlemede parçaların Koordinat Sistemleri hizalanır. A parçası Montaj ortamı A parçası ve Montaj Koordinat sistemi görünüşü Default seçeneği seçildikten sonraki durum ( Koordinat Eksenleri hizalanmış hal) 120

121 Coincident Sabitlemesinin Kullanımı: Coincident çakışan demektir. parçaların yüzeylerini veya eksenlerini çakıştırmak için kullanılır. Montaj sırasında Eksenlerin Çakışması Durumu Yüzeylerin Çakışması durumu Distance Sabitlemesinin Kullanımı : Distance mesafe demektir. Montaj sırasında parçaların yüzeylerini veya eksenlerini istenen mesafede hizalamak için kullanılır. Eksenler Arası Uzaklık Sabitlemesi Yüzeyler Arası Uzaklık Sabitlemesi 121

122 Angle Offset Sabitlemesinin Kullanımı : Angle açı, offset de öteleme demektir. Montaj sırasında parçaların yüzeylerini açılı olarak hizalamaya yarar. Yüzeyler Arası Açısal Öteleme Sabitlemesi Automatic Sabitlemesinin Kullanımı : Automatic otomatik demektir. Montaj sırasında parçaların eksenlerini, düzlemlerini veya yüzeylerini otomatik olarak hizalamaya yarar. Yazılım hangi yöntemi kullanacağını ( distance, angle offset, parallel normal, vb) kendi belirler. Kullanıcı istediği takdirde otomatik seçimi değiştirebilir. Otomatik Sabitleme Tangent Sabitlemesinin Kullanımı: Tangent teğet demektir. Montaj sırasında parçaların yüzeylerini, kenarlarını, vb teğet olarak hizalamaya yarar. 122

123 MONTAJ MODELLEME I İlk olarak çalışma dizini ayarlanmalıdır. Bunun için indirilen klasör SET WORKING DIRECTORY komutu ile çalışma dizini olarak gösterilir. Yeni bir montaj dosyası oluşturmak için ilk olarak FILE menüsünden NEW tıklanır. Açılan pencerede aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Assembly (montaj) seçilir. Daha sonra Name kısmına engine yazılır. Use Default Template yanındaki tik kaldırılır. Ok tıklanır. Açılan pencerede mmns_asm_design seçilerek Ok tıklanır. Montaj ortamına ilk parçayı getirmek için Assemble menüsü altından Assemble tıklanır. Ekrana gelen pencerede montaj ortamına getirilecek parça seçilir. Yandaki sekilde görüldüğü gibi eng_block_rear.prt tıklanır. İlk parça Default seçeneği kullanılarak sabitlenecektir. Bunun için Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Kontrol panelinden default seçilir. Yeşil tik tıklanır. Bu şekilde ilk parça sabitlenmiş olur. 123

124 İkinci parçayı montaj ortamına çağırmak için tekrar Assemble menüsü altından Assemble seçilir. Açılan pencerede eng_block_front seçilir ve Open tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi ekrana getirilen şekildeki çubuk ve ilk parçadaki delik tıklanır. Automatic sabitlemesi seçili olduğundan yazılım otomatik olarak gerekli sabitleme yöntemini seçecektir. İlk sabitleme sonrasında diğer bir sabitleme için aşağıdaki şiekilde görüldüğü gibi ilk parça ve ikinci parçanın yüzeyleri seçilir. Bu işlem sonrasında kontrol panelinde Fully Constrained ibaresi gözükecektir. Bu ibare görüldükten sonra yeşil tik tıklanır. 124

125 Diğer parçayı montaj ortamına getirmek için tekrar Assemble menüsünden Assemble seçilir. Açılan pencereden cylinder.prt tıklanır ve Open seçilir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi iki deliğin iç kısımları seçilir. Daha sonra iki parçanın da örtüşecek yüzeyleri seçilir. Bu işlem sonrasında kontrol panelinde Fully Constrained görülecektir. Son olarak Yeşil tik tıklanarak montaj tamamlanır. File menüsünden SAVE tıklanarak montaj dosyası kaydedilir. Bu dersin Video olarak kaydedilmiş haklini indirmek için; Bu örnekte kullanılacak dosyaları indirmek için; (öğrenci versiyonu dosyaları) Bu örnekte kullanılacak dosyaları indirmek için; (Ticari versiyon dosyaları) 125

126 MONTAJ MODELLEME II İlk olarak çalışma dizini ayarlanmalıdır. Bunun için indirilen klasör SET WORKING DIRECTORY komutu ile çalışma dizini olarak gösterilir. Yeni bir montaj dosyası oluşturmak için ilk olarak FILE menüsünden NEW tıklanır. Açılan pencerede aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Assembly (montaj) seçilir. Daha sonra Name kısmına isim (alt_montaj) yazılır. Use Default Template yanındaki tik kaldırılır. Ok tıklanır. Açılan pencerede mmns_asm_design seçilerek Ok tıklanır. Montaj ortamına ilk parçayı getirmek için Assemble menüsü altından Assemble tıklanır. Ekrana gelen pencerede montaj ortamına getirilecek parça seçilir. Yandaki sekilde görüldüğü gibi UST.prt seçilerek open tıklanır. İlk parça Default seçeneği kullanılarak sabitlenecektir. Bunun için Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Kontrol panelinden default seçilir. Yeşil tik tıklanır. Bu şekilde ilk parça sabitlenmiş olur. 126

127 İkinci parçayı montaj ortamına çağırmak için tekrar Assemble menüsü altından Assemble seçilir. Açılan pencerede BURC.prt seçilir ve Open tıklanır. Daha sonra karışıklık olmaması açısından çizim alanının üst kısmındaki grafik araç çubuğundan Datum Display Filters tıklanır yandaki şekilde görüldüğü gibi sadece Axis Display önündeki tik kalır diğerleri kaldırılır. Sırasıyla ust ve burc parçasının eksenleri tıklanır. Eksenlere tıklama işlemi sonrasında Kontrol paneline bakıldığında yazılım tarafından otomatik olarak distance sabitlemesinin seçilmiş olduğu görülecektir. Bu sabitleme Coincident olarak değiştirilir. Eksenlere tıklama işlemi sonrasında Kontrol paneline bakıldığında yazılım tarafından otomatik olarak distance sabitlemesinin seçilmiş olduğu görülecektir. Bu sabitleme Coincident olarak değiştirilir. İlk sabitleme sonrasında diğer bir sabitleme için aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi parçalar farenin orta tuşuna basılı tutularak hareket ettirilerek seçilecek yüzeyleri görünür vaziyete getirilir. Daha sonra her iki parçanın da üst yüzeyi sırayla tıklanır. İki yüzeyde aynı hizaya gelecektir. Bu işlem sonrasında kontrol panelinde Fully Constrained ibaresi görülecektir. Bu durumda yeşil tik tıklanır. İşlem sonrasında şekil yandaki gibi görülecektir. Toplamda 4 adet burç olduğundan her biri tek tek Assemble Menüsünden Assemble seçilerek sabitlemeler verilerek sabitlenir. Son olarak model kaydedilir. 127

128 Diğer parçaları ayrıca montaj yapmaya gerek yoktur. Yani yeni montaj dosyası açılarak alt ve kolon dosyaları mevcut montaj ortamında birleştirilebilir. Yeni bir montaj dosyası açılır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi montaj ismi verilerek Use Default Template önündeki tik kaldırılır. Ok tıklanır. Açılan pencerede mmns_asm_design tıklanır. OK tıklanır. İlk olarak Assemble menüsünden Assemble tıklanır. Açılan pencereden Alt.prt dosyası tıklanır. Open tıklanır. Sağ taraftaki resimde görüldüğü gibi Kontrol panelinden default tıklanır. İlk parça olduğundan kontrol panelinden yeşil tik tıklanır. İkinci parçayı ekrana çağırmak için tekrar Assemble menüsünden Assemble tıklanır. Açılan pencereden kolon ve open tıklanır. Yandaki şekilde görüldüğü gibi kolonun ekseni ve alt parçasının deliklerinden birinin ekseni tıklanır. Distance ibaresi çıkarsa coincident seçilir. Parçanın alt yüzeyi döndürülür ve kolon ve alt parçasının yüzeyleri şekildeki gibi tıklanır. Distance çıkarsa coincident tıklanır. Son olarak yeşil tik tıklanır. Bu işlem 3 kez daha tekrarlanarak şekil aşağıdaki hale getirilir. 128

129 Daha önce hazırlanan ve kaydedilen alt_montaj.asm dosyasını ekrana getirmek için tekrar Assemble menüsünden Assemble tıklanır. Açılan pencereden alt_montaj.asm seçilir ve open tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi eksen üzerine farenin sol tuşu ile tıklanır ve bırakmadan hareket ettirilerek parça tam ters yöne döndürülür. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi 2 eksen seçilir. Daha sonra Distance ifadesi çıkarsa coincident olarak değiştirilir. Daha sonra herhangi diğer 2 eksen tıklanır. Son olarak da parçanın diğer parçaya göre yüksekliğini ayarlamak için herhangi bir kolonun üst yüzeyi ile ust parçasının üst yüzeyi tıklanır. Distance olarak da 20 veya ters yöne yönlendirmek için -20 girilir ve kontrol panelinden yeşil tik tıklanarak işlem tamamlanır. Montajın tamamlanmış hali aşağıdaki gibi olacaktır. Uygulamanın videosunu indirmek için; Bu örnekte kullanılacak dosyaları indirmek için; (Öğrenci Versiyonu) Bu örnekte kullanılacak dosyaları indirmek için; (Ticari versiyon ) 129

130 MONTAJ MODELLEME III İlk olarak çalışma dizini ayarlanmalıdır. Bunun için indirilen klasör SET WORKING DIRECTORY komutu ile çalışma dizini olarak gösterilir. Yeni bir montaj dosyası oluşturmak için ilk olarak FILE menüsünden NEW tıklanır. Açılan pencerede aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Assembly (montaj) seçilir. Daha sonra Name kısmına isim (montaj3) yazılır. Use Default Template yanındaki tik kaldırılır. Ok tıklanır. Açılan pencerede mmns_asm_design seçilerek Ok tıklanır. Montaj ortamına ilk parçayı getirmek için Assemble menüsü altından Assemble tıklanır. Ekrana gelen pencerede montaj ortamına getirilecek parça seçilir. Yandaki sekilde görüldüğü gibi 1.prt seçilerek open tıklanır. İlk parça olduğundan dolayı Kontrol panelinden Default seçilir. Daha sonra yine kontrol panelinden yeşil tik tıklanır. İkinci parçayı montaj ortamına çağırmak için tekrar Assemble menüsünden Assemble tıklanır. Açılan pencereden 2.prt seçilir. Open tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi ekrana getirilen şeklin ortasına fare ile yanaşılır. Küre çıkınca farenin sol tuşuna basılı olarak şekil ilk parçanın üstüne doğru kaydırılır ve farenin sol tuşu bırakılır. 130

131 Bu işlemin amacı ekrana getirilen parça ve öncesinde yerleştirilen parça üzerinde daha rahat seçim yapabilmektir. Daha sonra ilk parçanın üst yüzeyi ile ikinci parçanın alt yüzeyleri tıklanır. Kontrol panelinde başka bir seçenek çıktıysa Coincident seçilir. Bu işlem sonrası ilk ve ikinci parçadan şekilde görüldüğü gibi iki delik ekseni seçilir. Kontrol panelinde farklı bir sabitleme şekli çıktıysa coincident seçilir. Şekil aşağıdaki gibi olacaktır. Kontrol panelinde Fully Constrained ibaresi görülmesine rağmen parça istenilen şekilde sabitlenmediğinden dolayı bir adet daha sabitleme ilave etmek gereklidir. İlave sabitlemeyi yapmak için yandaki şekilde görüldüğü gibi kontrol panelinden Placement tıklanır. Açılan kısımdan New Constraint tıklanır. Daha sonra üzstteki şekilde görüldüğü gibi iki delik ekseni tıklanır. Eksenler birbirine çok yakın olduğundan seçim sırasında parça yakınlaştırılmalıdır. Bu işlem sonrasında kontrol panelinden yeşil tik tıklanarak işlem sonlandırılır. 131

132 İşlem sonrasında şekil aşağıdaki gibi olacaktır. 2. Prt dosyasından bir adet daha gereklidir. Bunun için Assemble menüsünden Assemble tıklanır. Açılan pencereden 2.prt seçilir ve Open tıklanır. Yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi parça ekrana gelir. Fakat parçanın pozisyonu yerleştirme için ters konumdadır. Bu yüzden ilk olarak parça döndürülmelidir. Parçayı döndürmek için etrafında bulunan çemberler kullanılır. Hangi eksen etrafında döndürülmek isteniyorsa o eksene farenin sol tuşu ile basılı tutulur ve parça döndürülür. Bu durumda parça yeşil renkli eksen etrafında döndürülmelidir. Yandaki şekilde görüldüğü gibi yeşil renkli çembere farenin sol tuşu ile basılı tutularak parça ok ile gösterilen şekilde çevrilir. Şeklin son hali bir sonraki şekilde görülmektedir. Döndürme işlemi sonrasında ilk parçanın üst yüzeyi ile ekrana yeni getirilen parçanın alt yüzeyi tıklanır. Kontrol panelinde farklı bir sabitleme yöntemi çıkmışsa coincident olarak değiştirilir. Bir önceki parça ile bu parça aynı olduğundan o parçada kullanılan sabitleme yöntemleri aynı şekilde bu parçada da kullanılır. Son olarak kontrol panelinden yeşil tik tıklanır. Şekil aşağıdaki gibi olacaktır. 132

133 Bir sonraki adımda 3.prt isimli parça ekrana getirilmelidir. Bunun için Asemble menüsünden Assemble seçilir. Açılan pencerede 3.prt dosyası seçilir ve open tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi iki parçanın eksenleri sırasıyla seçilir. Kontrol panelinde başka bir seçenek aktif ise coincident seçilir. Bu işlemden sonra aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi her iki parçanında orta düzlemi tıklanır. Kontrol panelinden coincident tıklanır. İşlemi tamamlamak için kontrol panelinden yeşil tik tıklanır. 133

134 Montajın sol hali yandaki şekilde görüldüğü gibi olacaktır. Son olarak 4.prt parçasının ekrana çağırılması gerekmektedir. Assemble menüsünden Assemble tıklanır açılan pencerede 4.prt seçilir ve open tıklanır. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi sırasıyla iki eksen seçilir. Kontrol panelinden coincident tıklanır. Daha sonra yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi iki yüzey sırasıyla seçilir. Kontrol panelinden Distance seçilir. Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi -6 girilir ve klavyeden enter tuşuna basılır. 134

135 Son olarak kontrol panelinden yeşil tik tıklanır ve işlem tamamlanır. Montajın son durumu aşağıdaki gibi olacaktır. Montaj Videosu için; Bu örnekte kullanılacak dosyaları indirmek için; (öğrenci versiyonu) Bu örnekte kullanılacak dosyaları indirmek için; (Ticari versiyon) 135

136 MONTAJ MODELLEME ÖZELLİKLERİ Montajın Yerleşme Kontrolü Oluşturulan montajlarda zaman zaman hatalı yerleştirmelerden kaynaklanan iç içe geçmeler olabilir. Bu gibi durumların kontrolü için Global İnterference komutu kullanılır. Şerit menüden Analysis sekmesine tıklanır. Daha sonra Global Interference tıklanır. Daha sonra yandaki şekilde görüldüğü gibi iç içe geçmeleri hesapla (calculate) butonuna tıklanır. Eğer parçada iç içe geçen kısımlar varsa miktarı ile birlikte gözükecektir. Eğer ki iç içe geçmeler yoksa bu sefer de alttaki mesaj alanında There are no interfering parts yani parçalar arasında iç içe geçme yoktur mesajı görülecektir. İç içe geçen durumlar söz konusu ise montajı düzeltmek gerekecektir. Aşağıdaki şekilde iç içe geçmiş yani yanlış montaj yapılmış bir örnek gözükmektedir. Resimde de görüldüğü gibi iç içe geçen parçalar diğerlerine göre farklılaştırılarak rahat anlaşılması sağlanır. 136

137 Aşağıdaki şekilde iç içe geçmiş yani yanlış montaj yapılmış bir örnek gözükmektedir. Resimde de görüldüğü gibi iç içe geçen parçalar diğerlerine göre farklılaştırılarak rahat anlaşılması sağlanır. Montajda Kesit Alma Oluşturulan montajlarda da parçalarda olduğu gibi kesit alınabilir. Bunun için Şerit menüden View sekmesi tıklanır. Daha sonra Section ve kesit alınması istenen eksen tıklanmalıdır Yukarıdaki şekilde görülen kontrol panelinden 1 nolu kutucuktan kesit ekseni, 2 nolu kutucuktan kesitin yönü, 3 nolu kutucuktan tarama rengi, 4 nolu kutucuktan tarama ayarları yapılabilir. 5 nolu kutucuğa tıklayarak işlem tamamlanır. Kesitin görünüp görünmemesi ile ilgili ayarlar da Grafik araç çubuğundaki View Manager simgesi aracılığıyla yapılır. Açılan pencerede Sections (kesitler) sekmesi tıklanır. Daha sonra No cross Section ibaresiinin üzerine gelinerek sağ tuş ve Activate (aktif hale getir) tıklanır. Bu sayede artık parça kesilmiş şekilde görünmez. Kesit çizgilerinin de görünmesi istenmiyorsa Show section ibaresinin önündeki tik de kaldırılmalıdır. 137

138 Modelin Patlatılması Oluşturulan monajın görsel olarak resimlenmesi için veya başka sebeplerden dolayı montaj patlatma işlemi yapılır. Bunun için Grafik Araç çubuğundan View Manager simgesi tıklanır. Explode simgesi tıklanır. New tıklanır. İsim verilir. Daha sonra isim üzerinde sağ tuş tıklanır ve Edit Position tıklanır. Açılan kontrol panelinde References tıklanır. Components to Move (hareket ettirilecek parça) kısmına tıklanır. Hareket ettirilecek parça tıklanır. Sağdaki şekilde görüldüğü gibi hangi eksende hareket ettirilmek isteniyorsa o eksen (bu örnekte yeşil) tıklanır. Daha sonra farenin sol tuşuna basılı olarak model hareket ettirilir. İstenen yerde bırakılır. Hareket ettirilmek istenen ikinci parça tıklanır aynı şekilde hareket ettirilecek eksen tıklanır. Farenin sol tuşuna basılı olarak istenen yere götürülüp bırakılır. İstenen tüm parçalar bu şekilde hareket ettirilir. Son olarak kontrol panelinden yeşil tik tıklanarak işlem tamamlanır. 138

139 Aşağıdaki şekilde patlatılmış bir montaj resmi görülmektedir. Patlatılmış montajı eski haline getirmek için yandaki şekilde görüldüğü gibi isim üzerine sağ tıklanır. Explode önündeki tik kaldırılır. Bu şekilde montaj eski haline yani patlatılmış durum öncesine geri döner. Son olarak Close tıklanarak pencere kapatılır. 139

140 TEKNİK RESİM ÇIKARTMA Creo da oluşturulan katı modellerden veya montajlardan teknik resim otomatik olarak çıkarılabilir. Bunun için oluşturulan parçalarda veya montajda Reorient kullanılarak yön ayarlamaları veya kesit kullanılacaksa kesit ayarlamaları yapılmış olmalıdır. Katı modellerden teknik resim çıkarmak için Drawing ( *.drw uzantılı) modül kullanılır. İlk olarak File menüsünden NEW tıklanır. Drawing Modülü seçili olacak şekilde Name kısmına isim girilir. Use default Template önündeki tik kaldırılır. Ok tıklanır. Açılan pencerede Browse tıklanarak teknik resmi çıkarılmak istenen parça seçilir. Specifiy Template Kısmından Empty seçilir. Size kısmından A4 seçilir ve Ok tıklanır. Şerit menüden General tıklanır. Açılan pencerede Do Not Prompt for Combined States önündeki kutucuk ve OK tıklanır. ÖN GÖRÜNÜŞ ÜST GÖRÜNÜŞ SOL YAN GÖRÜNÜŞ Teknik resim kurallarına göre parçanın görünüş yerleşimleri üstteki şekilde görülmektedir. İlk olarak önden görünüş yerleştirilmelidir. Bunun için farenin sol tuşu ile önden görünüşün yerleştirilmesi istenen yer yaklaşık olarak tıklanır. 140

141 Aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi parça ekrana gelir. Aynı zamanda görünüş ile ilgili tüm ayarlamaların yapılacağı bir ekranda görünür. View Type otomatik olarak seçili olarak gelecektir. Model view names kısmından oryantasyon (orientation) seçilir. View Name kısmından istenirse görünüşe isim verilir. Apply tıklanır. Categories kısmından Scale tıklanır. Custom Scale tıklanarak istenen büyütme/küçültme oranı girilir. Apply tıklanır. Daha sonra Categories kısmından View Display tıklanır. Display Style kısmından görünüşün tipi ( hidden line görünmez çizgileri de göster) seçilir. Apply tıklanır. Son olarak Close tıklanır. Close butonuna tıklanınca bu görünüşle ilgili ayarlar tamamlanmış olur. 141

142 Varsayılan olarak oluşturulan görüntüler oldukları yerden başka yere taşınamaz. Görüntüleri hareket etirmek için ilk olarak görünüş üzerine tıklanır. Sağ tuş tıklanır ve Lock View Movement ( görünüşün hareketini kitle) seçeneği önündeki tik kaldırılır. Bu şekilde görüntü seçildikten sonra farenin sol tuşu basılı olarak görüntü istenen yere taşınabilir. İkinci bir görünüşü oluşturmak için tekrar General tıklanır. Yaklaşık olarak üst görünüş kısmına tıklanır. Böylece yeni bir görünüş tekrar bir pencere eşliğinde ekrana gelecektir. Diğer görünüşte olduğu gibi bu görünüşte de istenen ayarlar yapılır. View type Top olarak ayarlanır ve Apply tıklanır. View Display Hidden Line olarak ayarlanır ve Apply tıklanır. Bu görünüşün ön görünüşe göre hizalanması gerekmektedir. Bunun için Categories kısmından Alignement tıklanır. Align This View to Another View ( bu görünüşü diğer bir görünüşle hizala) seçeneği önündeki kutucuk tıklanır. Daha sonra ön görünüş tıklanır. Bu sayede üst görünüş ön görünüşle dikeyde aynı hizaya getirilmiş olur. Apply ve Close tıklanır. 142

143 Sol yan görünüşü oluşturmak için General ve sol yan görünüşe uygun bir yer yaklaşık olarak tıklanır. View Type kategorisinden LEFT yani sol yan görünüş ve APPLY tıklanır. Bu görünüşte örnek olması açısından Kesit oluşturulacaktır. Categories Kısmından Sections tıklanır. Daha sonra 2D cross-section ibaresi seçilir. Daha önceden hazırlanmış bir kesit varsa ve bu görünüşe uygunsa Name kısmında ismi önünde yeşil + işaretiyle gözükür. Başka bir görünüşe uygun kesit varsa o da isminin önünde kırmızı X işareti ile gözükecektir. Önünde yeşil + işareti olan kullanılabilir. Eğer uygun kesit yoksa ve kesit oluşturulmak isteniyorsa yeşil + işareti tıklanır. Açılan pencerede Done tıklanır. Kesite isim verilir ve yeşil tik tıklanır. Açılan pencerede Done tıklanır. Kesite isim verilir ve yeşil tik tıklanır. Parçanın yüzeyi tıklanır. APPLY tıklanır. Görünüşün Ön görünüşle yatayda aynı hizaya getirilmesi için Categories kısmından Alignement tıklanır. Align this view to Another View ifadesinin önündeki kutucuk tıklanır ve ön görünüş tıklanır. APPLY ve CLOSE tıklanarak görünüşlerin çıkarılması tamamlanmış olur. File Menüsünden Save tıklanarak dosya kaydedilir. Ölçülendirme Hazırlanan görünüşler üzerinde ölçülendirme yapmak için Şerit menüden Annotate Dimension ve New References Seçilir. Hazırlanan görünüşler üzerinde ölçülendirme yapmak için Şerit menüden Annotate Dimension ve New References Seçilir. Ölçülendirilmek istenen doğru seçilir orta tuş ile ölçünün konulmak istendiği yere orta tuşla tıklanır. İki doğru arası ölçülendirilecekse iki doğru seçilir ölçünün konulmak istendiği yere orta tuş ile tıklanır. Daire yarıçapı ölçülendirilecekse daireye tıklanır orta tuş ile ölçünün konulmak istendiği yere tıklanır. 143

144 Farklı Kaydetme Hazırlanan teknik resim farklı yazılımlarda (Autocad, vb) açılmak isteniyorsa, File menüsünden Save As seçeneği tıklanarak istenilen formatta kaydedilmelidir. DWG formatında kaydetmek için File Menüsünden Save As tıklanır. Açılan pencerede Type kısmından DWG seçilir Ok tıklanır. Tekrar bir pencere açılacaktır. Açılan bu pencerede DWG Version kısmından Autocad yazılımının versiyonu seçilir. Ok tıklanır. Dosya DWG uzantılı olarak kaydedilmiştir. 144