Kuzey ve Güney in Enflasyon Perfomansı Üzerine: Gayri İhtiyari Bilekgüreşi

Transkript

1 Kuzey ve Güney in Enflasyon Perfomansı Üzerine: Gayri İhtiyari Bilekgüreşi Mehmet Yörükoğlu Koç Üniversitesi January 15, 216 Sabancı University, İstanbul

2 Özet 1. Kuzey ve güney in enflasyon performansına tarihi bir bakış 2. Olası açıklamalar 3. Tüketici sepetlerindeki yapısal farklılıklar: Yeni ürün (ileri teknoloji) yanlılığı (the new-good bias) 4. Öngörü ve sonuçlar

3 1. Gelişmiş ve Yükselen Piyasa Ekonomilerinin Ayrışan Enflasyon Performansı

4 Kuzey ve Güney in Göreli Performansı Gelişmiş ülkeler enflasyon hedeflemesinde oldukça başarılı oldular; The Great Moderation Era. Yükselen piyasa ekonomileri (YPE) bu sürece biraz gecikme ile katıldı. İlk etapta başarı elde edildi, ancak bir türlü gelişmiş ülkeler seviyesinde bir başarı gösterilemedi. Son 15 yılda gelişmiş ve YPE ortalama enflasyonları arasında neredeyse sabit bir fark gözlenmektedir.

5 Enflasyon ve Hedefler (enflasyon hedeflemesi uygulayan ülkeler) Developed Countries, inflation 12 1 Developed Countries, inflation target Emerging Countries, inflation Emerging Countries, inflation target Developed Countries: USA, Euro Area, Japan, UK, Canada, Sweden, Switzerland, Norway, Israel. Developing Countries: Brazil, Mexico, Turkey, Poland, Indonesia, S.Africa, Thailand, Czech Rep., Colombia, Hungary, Romania, Phillipines, Chile, Peru. Source: Bloomberg, TCMB. Last data: September 215.

6 Çekirdek Enflasyon ve Hedefler (enflasyon hedeflemesi uygulayan ülkeler) Developed Countries, inflation Developed Countries, inflation target Emerging Countries, inflation Emerging Countries, inflation target Developed Countries: USA, Euro Area, Japan, UK, Canada, Sweden, Switzerland, Norway, Israel. Developing Countries: Brazil, Mexico, Turkey, Poland, Indonesia, S.Africa, Thailand, Czech Rep., Colombia, Hungary, Romania, Phillipines, Chile, Peru. Source: Bloomberg, TCMB. Last data: September 215.

7 Yakın Geçmiş (enflasyon hedeflemesi uygulayan ülkeler)

8 Enflasyon Kişi başına düşen gelir ve enflasyon ilişkisi,45,4 Gelir ve Enflasyon (Eurostat Data),35,3 Korelasyon= -.41,25,2,15,1,5,2,3,4,5,6,7,8,9 1 Göreli Gelir 8

9 Yükselen piyasa para politikaları çok mu gevşek? Reel Politika Faizleri (yüzde) 7 Advanced countries Emerging Countries Source: Bloomberg. * Emerging Countries: Brazil, Colombia, Czech Republic, Hungary, Indonesia, Mexico, Philippines, Poland, Romania, South Africa, Thailand, Turkey. ** Advanced Countries: Australia, Canada, Denmark, Eurozone, Israel, Japan, Norway, New Zealand, South Korea, Sweden, Switzerland, UK, US. Last Observation: May,

10 Gelişmiş ve YPE lerinde Büyüme ve Politika Faiz Oranları % Growth Rates in Advanced and Emerging Economies 8 % Policy Rates in Advanced and Emerging Economies Advanced Emerging -2-3 Advanced Emerging

11 Merkez bankaları tercihlerinde bir çelişki mi var? Gelişmiş ve YPE lerinin para politikalarının bir Taylor Kuralı çerçevesinde oluştuğunu varsayalım. Potansiyel büyümeye yakın olma ve optimal enflasyon seviyesine yakın olma merkez bankalarının araç fonksiyonlarında normal good olma özelliğine sahiptir. Bu çerçevede, orta ve uzun vadede, Gelişmiş ülkelerin nisbeten yavaş büyüme ve düşük enflasyon; YPE lerin nisbeten hızlı büyüme ve yüksek enflasyonu; tercih etmeleri bir çelişkidir. Örneğin gelişmiş ülke merkez bankaları hakikaten optimal olanı yapıyorlarsa, YPE merkez bankalarının büyümeden biraz feragat ederek enflasyonu biraz düşürmeleri daha iyi olurdu. Oysa bu çelişkili durum uzun süredir devam etmektedir. Yanlış olan nedir?

12 2. Olası Açıklamalar 12

13 Olası Açıklamalar : Balassa-Samuelson Etkisi? Brazil Canada Chile Colombia Czech Republic Europe Hungary Indonesia Israel Japan Mexico Norway Peru Philippines Poland Romania South Africa Sweden Nontradable/Manufacturing Prices (with current weights) 4,5 4, 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5 - Kaynak : Yörükoğlu (218)

14 Olası Açıklamalar : Balassa-Samuelson Etkisi? 1,9 Nontradable/Manufacturing Prices (with current weights) 1,7 1,5 1,3 1,1, Emerging Average Advanced Average Emerging/Advanced Kaynak : Yörükoğlu (218)

15 Olası Açıklamalar: Yapısal Farklılıklar Yapısal bir açıklama: 1.Yüksek enflasyon oynaklığı YPE lerinde daha yüksek bir enflasyon seviyesine yol açabilir. Enflasyon seviyesi ve oynaklığı arasında kuvvetli bir ampirik ilişki gözlenmektedir. YPE tüketim sepetlerinde gıda ve emtia gibi fiyatı oynak kalemlerin ağırlığı daha yüksektir. Ayrıca yüksek kur oynaklığı ve yüksek kur geçişkenliği de oynak enflasyona sebebiyet verebilir. Bu iki kanalla çalışabilir; Düşük merkez bankası kredibilitesi, Fiyat belirleme mekanizmasında artan risk primi.

16 1/5 5/5 9/5 1/6 5/6 9/6 1/7 5/7 9/7 1/8 5/8 9/8 1/9 5/9 9/9 1/1 5/1 9/1 1/11 5/11 9/11 1/12 5/12 9/12 1/13 5/13 9/13 1/14 5/14 Gıda enflasyonundaki yüksek oynaklık: Türkiye örneği 27 Unprocessed Food Price Index (Level, Seasonally Adjusted) Source: TURKSTAT, CBRT. Last Observation: May

17 Kur ve enflasyon oynaklığı Kurun Enflasyona Katkısı 6, 4,5 Contribution of Exchange Rate to Inflation (Percentage Points) Exchange Rate (Yearly % change, right axis) 4 3 3, 2 1,5 1, -1,5-1 -3, -2 Source: CBRT. Last Observation: June

18 Olası Açıklamalar Yapısal Açıklama 2: 2. Gelişmiş ve YPE enflasyon sepetlerindeki yapısal farklılıklar Yüksek teknolojili yeni ürünlerin ağırlığı gelişmiş ülke sepetlerinde daha yüksektir. Bu ürünlerin fiyatı inovasyondan sonraki ilk yıllarda hızla düşmektedir; enflasyon ölçümünde yeni ürün yanlılığı (the new good bias) Yörükoğlu (218) bir Kuzey-Güney modeli çerçevesinde yeni ürün yanlılığının enflasyon üzerindeki etkilerini çalışmaktadır.

19 3. Enflasyon ölçümünde yeni ürün yanlılığı 19

20 Yeni ürün yanlılığı nedir? İnovasyondan sonra fiyat profili Fiyat A B Yüksek teknolojili yeni bir ürünün fiyatı piyasaya sunulmasından hemen sonra hızlı bir şekilde düşmektedir. (AD arası) C D Bu ürünler gelişmiş ve YPE enflasyon sepetlerine Ta ve Te noktalarında girmektedir. Ta Te Zaman (BC) noktaları arasındaki fiyat düşüşü YPE enflasyon ölçümüne yansımamaktadır.

21 Average Price Tarihi bir örnek : Yeni otomobillerin ortalama fiyatı 2.7 Average Price of a New Car (in 1929 ($)) (Nonhedonic) Year Kaynak : Yörükoğlu (218)

22 Yeni ürün yanlılığı Geçtiğimiz yirmi yılda: Büyüme büyük ölçüde yeni ürünlerin inovasyonu ile gerçekleşti; inovasyon hızı arttı; Yeni ürünlerin difüzyonu hızlandı; Yeni ürünlerin fiyat profili daha eğik hale geldi. Yeni ürün yanlılığı çok daha önemli hale geldi.

23 Percent of households with Yeni Ürünlerin Difüzyonu Diffusion of Products Range Telephone Electricity Automobile Radio Refrigerator Washer Airconditioning Dishwasher Dryer ColorTV Microwave VCR Computer Cellular Year Kaynak : Yörükoğlu (218)

24 Years it took until 5% adoption rate Yeni ürünlerin yarı ömrü Diffusion Half Lives 7 Telephone 6 Electricity 5 4 Range Automobile Radio Washer Dishwasher Air-conditioner 3 2 Refrigerator Dryer Microwave oven Computer Color TV VCR Cellular Phone 1 Internet Introduction Year

25 Şu ana kadarki sonuçlar... Yeni ürün inovasyon ve difüzyonu, gelişmiş ve YPE leri arasında önemli bir asimetrik dezenflayonist baskı yaratmaktadır; Bu asimetrik dezenflayonist baskı, yeni ürün inovasyonu hızlandıkça ve, yeni ürünlerin fiyat düşüş hızı arttıkça, artmaktadır. Fakat merkez bankaları her halikarda uygun gördükleri enflasyon seviyelerini uygun politikalarla başarabilecek güce sahiptir. O halde, YPE merkez bankaları neden bunu tercih etmiyor gözüküyor? Kur kaygıları ve kur oynaklığından çekinme olabilir mi?

26 Bağısız olmayan para politikaları? Serbest kur korkusu (Fear of float) literatürü (a la Calvo and Reinhart). Üçlem endeksi (Trilemma indices) (a la Aizenman). Fed politikalarının etkileri (spillover of Fed s policy).

27 Üçlem Endeksinin (Trilemma Indices) Evrilişi Source: Aizenman, 21 27

28 Üçlem Endeksinin (Trilemma Indices) Evrilişi Source : Aizenman, Chinn, and Ito, 28 28

29 Fed politikalarının etkileri (spillover of Fed s policy) Source : Mohanty, BIS Papers 78 29

30 Brezilya da Parasal Büyüme % Money Growth in Brasil Correlation =.8167 % Data Model -5

31 Kolombiya da Parasal Büyüme % Money Growth in Colombia 25 % Correlation =.751 Data Model 5

32 Macaristan da Parasal Büyüme % Money Growth in Hungary 2 % 2 15 Correlation= Data Model -5

33 Güney Afrika da Parasal Büyüme % Money Growth in South Africa 25 % Correlation= Data Model 5-5

34 Endonezya da Parasal Büyüme % Money Growth in Indonesia 35 % Correation= Data Model 5

35 Avrupa Para Birliği nde Parasal Büyüme % Money Growth in Euro Area % Correlation= Data Model

36 Norveç te Parasal Büyüme % Money Growth in Norway Correlation=.8538 % Data Model 2

37 Polonya da Parasal Büyüme % Money Growth in Poland 25 % Correlation= Data Model

38 Normalized Total Loss En iyi politika tercih parametreleri 1,9,8,7 Advanced Emerging,6,5,4

39 Inflation Gelir ve Enflasyon İlişkisi,45,4,35 Income and Inflation,45,4,35,3,3,25 Model Data,25,2,2,15,15,1,1,5,5,2,3,4,5,6,7,8,9 1 Relative Income

40 Ortalama Enflasyon; Data ve Model % Average Inflation -- Data 8 % Average Inflation -- Model Advanced Emerging Advanced Emerging

41 Gelecek 7 yılın simülasyonu: Gayri ihtiyari bilekgüreşi % Simulation -- Inflation Dynamics 3,5 % Simulation -- Exchange Rate Dynamics,4 3,35 2,5 2,3,25 Advance Emerging Target 1,5 1,5 Advanced Emerging,2 -,5-1,15-1,5,1-2 Years Years

42 Sonuçlar Asimetrik yeni ürün yanlılığı neticesinde Gelişmiş ülkelerde öçülen enflasyon nisbeten daha düşüktür; YPE kurları değerlenme baskısı altındadır; YPE merkez bankaları bu problemle başedecek yollar bulmalıdır.

43 Ne yapılabilir? Sonuçta bu bir ölçüm meselesi. Serbest kur korkusunu yenmeğe çalışmak. YPE leri daha yüksek enflasyon hedefleri, çok araçlı para politikası, makro ihtiyati araçları, daha sıkı mali politikalar, kullanmak durumundalar.

44 REER - Gelişmiş Ülkeler / YPE % REER Advanced/Emerging 1 % 1,95,95,9,9,85,85,8,8,75,75,7,7,65,6 REER Ratio,65,6 44

45 Reel Kur ve Kamu Borcu

46 Makro İhtiyati Tedbirler Source: Eugenio Cerutti, Stijn Claessens, and Luc Laeven, 215.

47 Teşekkürler. Mehmet Yörükoğlu Koç Üniversitesi January 15, 216 Sabancı University, İstanbul