İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Eylül 2015 Ankara

Transkript

1 İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 23 Eylül 2015 Ankara

2 Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Yılın ilk yarısında iç talep büyümeye ılımlı katkı verirken dış talep zayıf seyretmiştir. Yılın ikinci yarısında Avrupa Birliği ekonomilerindeki talep artışının desteğiyle net ihracatın büyümeye katkısının yükselmesi beklenmektedir. Cari işlemler dengesindeki iyileşmenin Ağustos verisi ile birlikte tekrar gözlenmeye başlayacağı ve yıl boyunca devam edeceği öngörülmektedir. Eylül ayında döviz kurunun gecikmeli etkileri ve işlenmemiş gıda fiyatlarındaki oynaklığa bağlı olarak enflasyonun yükselmesi beklenmektedir. TCMB, döviz kurunun etkileri ve enflasyon beklentilerindeki artıştan kaynaklanan riskleri sınırlamak için likidite politikasındaki sıkı duruşunu korumaktadır. TCMB, açıklanan «küresel para politikalarının normalleşme sürecinde yol haritası» kapsamında, yakın zamanda geniş bir tedbir paketi uygulamıştır. Bu çerçevede, para politikası enflasyon görünümüne karşı sıkı, döviz likiditesinde dengeleyici ve finansal istikrarı destekleyici bir duruş sergilemektedir. 2

3 Sunum Planı 1. İktisadi Faaliyet 2. Dış Denge 3. Enflasyon 4. Parasal ve Finansal Koşullar 5. Yakın Dönem Politika Tedbirleri 3

4 İKTİSADİ FAALİYET VE DENGELENME 4

5 03/10 06/10 09/10 12/10 03/11 06/11 09/11 12/11 03/12 06/12 09/12 12/12 03/13 06/13 09/13 12/13 03/14 06/14 09/14 12/14 03/15 06/ Yılın ilk yarısında iç talep büyümeye ılımlı katkı verirken dış talep zayıf seyretmiştir. GSYİH Büyümesine Katkılar (Yüzde Puan) Stok Değişimi Net İhracat Nihai Yurt İçi Talep GSYİH Kaynak: TÜİK Son Veri: 2015 Ç2 5

6 01/12 05/12 09/12 01/13 05/13 09/13 01/14 05/14 09/14 01/15 05/15 09/15 01/12 04/12 07/12 10/12 01/13 04/13 07/13 10/13 01/14 04/14 07/14 10/14 01/15 04/15 07/ Tüketici güven endseksleri yılın ikinci yarısında özel tüketim talebinde bir miktar yavaşlama olacağına işaret etmektedir. CNBC-e Tüketici Güveni TÜİK-TCMB (sağ eksen) Yatırım Eğilimi ve İstihdam Beklentisi (Mevsimsellikten Arındırılmış) Yatırım Eğilimi İstihdam Beklentisi Kaynak: CNBC-e, TÜİK, TCMB. Son Veri: CNBC-e Anketi için Temmuz 2015, TÜİK-TCMB Anketi için Ağustos 2015 Kaynak: TCMB İktisadi Yönelim Anketi. Son Veri: Ağustos

7 01/12 04/12 07/12 10/12 01/13 04/13 07/13 10/13 01/14 04/14 07/14 10/14 01/15 04/15 07/15 01/14 03/14 05/14 07/14 09/14 11/14 01/15 03/15 05/15 07/15 Yılın ikinci yarısında ihracattaki toparlanmanın iktisadi faaliyetteki yavaşlamayı sınırlayacağı tahmin edilmektedir. Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranı (Mevsimsellikten Arındırılmış) İhracat Siparişleri (Mevsimsellikten Arındırılmış) Sanayi Üretimi KKO (sağ eksen) Kaynak: TÜİK, TCMB. Son Veri: Sanayi Üretimi, Temmuz KKO, Ağustos Kaynak: TCMB İktisadi Yönelim Anketi. Son Veri: Ağustos

8 05/10 09/10 01/11 05/11 09/11 01/12 05/12 09/12 01/13 05/13 09/13 01/14 05/14 09/14 01/15 05/15 05/10 09/10 01/11 05/11 09/11 01/12 05/12 09/12 01/13 05/13 09/13 01/14 05/14 09/14 01/15 05/15 İstihdam yılın ilk yarısında istikrarlı bir şekilde artmaya devam etmiştir; ikinci yarıda bir miktar yavaşlama beklenmektedir. 52 Katılım Oranı (yüzde) İşsizlik Oranı (yüzde) 51 İstihdam (Milyon kişi, sağ eksen) 27 Tarım Dışı İşsizlik Oranı (yüzde) Kaynak: TÜİK Hanehalkı İşgücü Anketi, TCMB. Son Veri: Haziran

9 DIŞ DENGE 9

10 Son dönemde jeopolitik gelişmeler ihracat artışını sınırlamıştır. Rusya ya İhracat (Aylık, Milyon ABD Doları) Irak a İhracat (Aylık, Milyon ABD Doları) Kaynak: TÜİK Son Veri: Temmuz

11 Avrupa ekonomilerinde gözlenen toparlanmanın ihracata verdiği destek önümüzdeki dönemde büyümeyi ve dengelenmeyi destekleyecektir. 60 Avrupa Birliğine İhracat (12 aylık birikimli, milyar Euro) Kaynak: TÜİK. Son Veri: Temmuz

12 30 Yakın dönem verileri, Avrupa ülkelerine yapılan ihracatın güçlü bir şekilde artmaya devam ettiğine işaret etmektedir. İhracat Büyümesi (1-20 Eylül) (Yıllık Yüzde Değişim, Çalışma Gününe Göre Arındırılmış, Milyon Euro*) Almanya İngiltere İtalya Fransa İspanya Hollanda Belçika Kaynak: Gümrük ve Ticaret Bakanlığı *İngiltere için milyon Sterlin. 12

13 Petrol fiyatlarındaki düşüşün cari denge üzerindeki olumlu etkisi önümüzdeki aylarda daha belirgin hale gelebilecektir. 65 Enerji İthalatı (12-Aylık Birikimli, Milyar ABD Doları) Kaynak: TÜİK Son Veri: Haziran

14 02/03 08/03 02/04 08/04 02/05 08/05 02/06 08/06 02/07 08/07 02/08 08/08 02/09 08/09 02/10 08/10 02/11 08/11 02/12 08/12 02/13 08/13 02/14 08/14 02/15 08/15 Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi tarihi düşük seviyelere ulaşmıştır 140 Reel Efektif Döviz Kuru (TÜFE Bazlı, 2003=100) Kaynak: TCMB. Son Veri: Ağustos

15 10/10 12/10 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11 12/11 02/12 04/12 06/12 08/12 10/12 12/12 02/13 04/13 06/13 08/13 10/13 12/13 02/14 04/14 06/14 08/14 10/14 12/14 02/15 04/15 06/15 Cari işlemler dengesindeki iyileşmenin Ağustos verisi ile birlikte tekrar gözlenmeye başlayacağı ve yıl boyunca devam edeceği öngörülmektedir. -30 Cari İşlemler Dengesi (12 Ay Birikimli, Milyar ABD Doları) CİD CİD (altın hariç) Kaynak: TCMB. Son Veri: Temmuz

16 10/10 01/11 04/11 07/11 10/11 01/12 04/12 07/12 10/12 01/13 04/13 07/13 10/13 01/14 04/14 07/14 10/14 01/15 04/15 07/15 Temmuz itibarıyla cari işlemler açığı finansmanının neredeyse tamamı uzun vadeli borçlanma ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile sağlanmaktadır. (12-aylık birikimli, Milyar ABD doları) 85 Portföy ve Kısa Vadeli** DYY ve Uzun Vadeli* CA Kaynak: TCMB. *Uzun vadeli sermaye hareketleri banka ve özel sektörün uzun vadeli net kredi kullanımlarını ve banka, özel sektör ve Hazine nin tahvil ihraçlarını kapsamaktadır. **Kısa vadeli sermaye hareketleri banka ve özel sektörün net kısa vadeli kredi kullanımları ve bankalardaki mevduatları kapsamaktadır. Son Veri: Temmuz

17 ENFLASYON 17

18 08/11 10/11 12/11 02/12 04/12 06/12 08/12 10/12 12/12 02/13 04/13 06/13 08/13 10/13 12/13 02/14 04/14 06/14 08/14 10/14 12/14 02/15 04/15 06/15 08/15 Enerji fiyatlarındaki gelişmeler enflasyonu olumlu etkilerken döviz kuru hareketleri çekirdek enflasyondaki düşüşü geciktirmektedir. 13 (Yıllık Yüzde Değişim) 12 TÜFE ÖKTG-H ÖKTG-I Kaynak: TÜİK. Son Veri: Ağustos

19 İthalat fiyatlarındaki düşüş döviz kurundan enflasyona geçiş etkisini kısmen telafi etmektedir İthalat Fiyat Endeksi (2010=100) İthalat Fiyatları (TL) İthalat Fiyatları (USD) Kaynak: TÜİK, TCMB. Son gözlem: Temmuz

20 İthalat fiyatlarındaki düşüş döviz kurundan enflasyona geçiş etkisini kısmen telafi etmektedir. 180 İthalat Fiyat Endeksi (2010=100) 160 İthalat Fiyatları (TL) İthalat Fiyatları (ABD Doları) Kaynak: TÜİK, TCMB. Son gözlem: Ağustos * Ağustos ayı verisi tahmindir. 20

21 08/11 10/11 12/11 02/12 04/12 06/12 08/12 10/12 12/12 02/13 04/13 06/13 08/13 10/13 12/13 02/14 04/14 06/14 08/14 10/14 12/14 02/15 04/15 06/15 08/15 Son dönemde dış ve iç piyasalardaki oynaklığa bağlı olarak enflasyon beklentilerinde bir miktar yükseliş gözlenmektedir. 8,5 8,0 Enflasyon Beklentileri (Yüzde) 7,5 7,0 12 aylık 6,5 24 aylık 6,0 5,5 5,0 Kaynak: TCMB. Son Veri: Eylül

22 Parasal ve Finansal Koşullar 22

23 01/12 03/12 05/12 07/12 09/12 11/12 01/13 03/13 05/13 07/13 09/13 11/13 01/14 03/14 05/14 07/14 09/14 11/14 01/15 03/15 05/15 07/15 09/15 Gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları oynak bir seyir izlemektedir Gelişmekte Olan Ülkelere Hisse Senedi ve Tahvil Akımları (Milyar ABD doları, 4 Haftalık Hareketli Toplam) Tahvil Piyasaları Hisse Senedi Piyasaları Kaynak: EPFR. Son Veri: 9 Eylül

24 04/11 06/11 08/11 10/11 12/11 02/12 04/12 06/12 08/12 10/12 12/12 02/13 04/13 06/13 08/13 10/13 12/13 02/14 04/14 06/14 08/14 10/14 12/14 02/15 04/15 06/15 08/15 Benzer şekilde risk primi göstergeleri ve Ülkelerin ve Bölgelerin Risk Primleri (Baz Puan) EMBI Avrupa EMBI Türkiye EMBI Latin Amerika EMBI Asya Kaynak: Bloomberg. Son Veri: 21 Eylül

25 02/11 04/11 06/11 08/11 10/11 12/11 02/12 04/12 06/12 08/12 10/12 12/12 02/13 04/13 06/13 08/13 10/13 12/13 02/14 04/14 06/14 08/14 10/14 12/14 02/15 04/15 06/15 08/15 döviz kurları da oynak bir seyir izlemektedir. İma Edilen Döviz Kuru Oynaklığı (1 Ay, Yüzde) Gelişmekte Olan Ülkeler* Türkiye Kaynak: Bloomberg Gelişmekte olan ülkeler arasında Brezilya, Şili, Kolombiya, Meksika, Polonya, Çek C., G. Afrika, Endonezya, Romanya para birimlerinin ABD doları karşısında ima edilen oynaklığı kullanılmıştır. Son Veri: 21 Eylül

26 05/13 06/13 07/13 08/13 09/13 10/13 11/13 12/13 01/14 02/14 03/14 04/14 05/14 06/14 07/14 08/14 09/14 10/14 11/14 12/14 01/15 02/15 03/15 04/15 05/15 06/15 07/15 08/15 09/ TCMB, enflasyon görünümüne dair riskleri sınırlamak için likidite politikasındaki sıkı duruşunu korumaktadır. Gecelik Borç Alma -Verme Faiz Koridoru BİST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri Faiz Oranları (Yüzde) TCMB Ortalama Fonlama Faizi 1 Haftalık Repo Faizi Kaynak: TCMB Son Veri: : 21 Eylül

27 04/11 06/11 08/11 10/11 12/11 02/12 04/12 06/12 08/12 10/12 12/12 02/13 04/13 06/13 08/13 10/13 12/13 02/14 04/14 06/14 08/14 10/14 12/14 02/15 04/15 06/15 08/15 TCMB nin sıkı likidite politikasının etkisiyle getiri eğrisi yataya yakın konumunu korumaktadır. Faiz Oranı (Yüzde) 12 5 Yıllık Piyasa Faizi 3 Aylık Piyasa Faizi Yıl-3 Ay Farkı Kaynak: TCMB. Son Veri: 21 Eylül

28 01/10 04/10 07/10 10/10 01/11 04/11 07/11 10/11 01/12 04/12 07/12 10/12 01/13 04/13 07/13 10/13 01/14 04/14 07/14 10/14 01/15 04/15 07/15 Sıkılaşan parasal koşullar tüketici kredisi faiz oranlarına yansımaktadır. 21 Tüketici Kredi Faizleri (Yüzde) Diğer Otomobil Konut 9 7 Kaynak: TCMB. Son Veri: 4 Eylül

29 01/11 03/11 05/11 07/11 09/11 11/11 01/12 03/12 05/12 07/12 09/12 11/12 01/13 03/13 05/13 07/13 09/13 11/13 01/14 03/14 05/14 07/14 09/14 11/14 01/15 03/15 05/15 07/15 09/15 40 Sıkı para politikası duruşu ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle kredi büyüme hızları makul düzeylere inmiştir. Toplam Kredi Büyümesi (Yıllık Değişim, Yüzde) Kaynak: TCMB. Son Veri: 11 Eylül Toplam Bankacılık Sektörü (Katılım Bankaları dahil), TGA Hariç Kur Etkisinden Arındırılmış. 29

30 Ticari kredilerin tüketici kredilerine göre daha hızlı büyümesi fiyat istikrarına, finansal istikrara ve dengelenme sürecine katkı yapmaktadır. 50 Ticari ve Tüketici Kredi Büyümesi (Yıllık Yüzde Değişim) Ticari Tüketici Kaynak: TCMB. Son Veri: 11 Eylül Tüm Bankacılık Sektörü (Mevduat bankaları, Katılım bankaları ve Kalkınma/Yatırım bankaları). 30

31 KÜRESEL PARA POLİTİKALARININ NORMALLEŞME SÜRECİNE HAZIRLIKLAR: SON DÖNEM TEDBİRLERİ 31

32 TL Likidite Yönetiminin Operasyonel Çerçevesinin Sadeleştirilmesi Piyasa yapıcılarına sağlanan repo uygulamasına, söz konusu bankaların TCMB den sağladıkları fonlamanın maliyetini değiştirmeyecek şekilde, son verilmiştir. Piyasa yapıcı bankalara, repo işlemleri yoluyla tanınan borçlanma imkanı faiz oranı uygulaması yerine 1 hafta vadeli miktar ihalesi teklif limitlerinde avantaj sağlanmıştır. Teminat koşulları sadeleştirilmiştir. Tranşlar, iskonto ve fazla bulundurma oranlarında sadeleşme Türk lirası likidite imkanları için döviz depolarının teminat olarak kullanılabilmesi. 32

33 Döviz Likiditesi Önlemleri: Döviz ve Efektif Piyasaları TCMB nezdindeki döviz ve efektif piyasalarında işlem yapma limitleri artırılarak bankaların döviz likiditesine erişimi desteklenmiştir. Bu çerçevede, bankalara tahsis edilen depo limitleri ile ROM kapsamında TCMB de bulundurulan altın ve döviz varlıklarının toplamı, bankaların kısa vadeli borçlarının tamamını fazlasıyla karşılayabilecek seviyeye yükselmiştir. 60 TCMB'den Kısa Vadeli YP Borçlanma İmkanı TCMB'de ROM İmkanı Çerçevesinde Tutulan YP ve Altın (Milyar ABD doları) 100 ROM YP ve Altın Rezervleri+Kısa Vadeli YP Borçlanma İmkanı Bankacılık Sisteminin Kısa Vadeli YP Borcu (Sağ Eksen) Kaynak: TCMB Son Veri: 11 Eylül, Kaynak: TCMB Son Veri: 28 Ağustos,

34 01/14 02/14 03/14 04/14 05/14 06/14 07/14 08/14 09/14 10/14 11/14 12/14 01/15 02/15 03/15 04/15 05/15 06/15 07/15 08/15 Finansal İstikrarı Destekleyici Önlemler: Yabancı Para Çekirdek Dışı Yükümlülüklerin Vadelerinin Uzatılması Bankaların yeni yabancı para çekirdek dışı yükümlülükleri için zorunlu karşılık oranları üç yıldan uzun vadeyi teşvik edecek şekilde yeniden belirlenmiştir. 60 Mevduat-Dışı YP Yükümlülüklerin Vade Dağılımı (Yüzde Pay) 50 1 Yıla Kadar Yıldan Uzun Zorunlu Karşılık Tedbirleri 10 3 Yıla Kadar 0 Kaynak: TCMB Son Veri: 28 Ağustos

35 01/10 03/10 05/10 07/10 09/10 11/10 01/11 03/11 05/11 07/11 09/11 11/11 01/12 03/12 05/12 07/12 09/12 11/12 01/13 03/13 05/13 07/13 09/13 11/13 01/14 03/14 05/14 07/14 09/14 11/14 01/15 03/15 05/15 07/15 09/15 Finansal İstikrarı Destekleyici Önlemler: Türk Lirası Cinsi Çekirdek Yükümlülüklerin Desteklenmesi Bankacılık sektörünün aracılık maliyetini azaltmak ve çekirdek yükümlülükleri desteklemek için Türk lirası zorunlu karşılıklara ödenen kısmi faizin yıl sonuna kadar üç adımda 150 baz puan artırılmasına karar verilmiştir Kredi/Mevduat Oranı (Yüzde) Finansal İstikrar Raporu'nda Zorunlu Karşılık Tedbirlerinin Açıklanması Kaynak: BDDK Son Veri: 11 Eylül

36 09/11 11/11 01/12 03/12 05/12 07/12 09/12 11/12 01/13 03/13 05/13 06/13 08/13 10/13 12/13 02/14 04/14 06/14 08/14 10/14 12/14 01/15 03/15 05/15 07/15 Döviz Likiditesi Önlemleri: Zorunlu Karşılık Politikası Türk lirası zorunlu karşılıklara ödenen kısmi faizin artırılması finansal sisteme döviz likiditesi sağlarken, çekirdek olmayan yabancı para cinsi yükümlülükler için zorunlu karşılık oranlarının yükseltilmesi rezervleri artırıcı yönde etkileyecektir. TCMB Rezervleri (Milyon ABD doları ) 140 YP ZK için döviz TCMB diğer döviz rez. ROM döviz TCMB diğer altın rez. Kıym.mad. için altın ROM altın Kaynak: TCMB Son Veri: 11 Eylül

37 Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Yılın ilk yarısında iç talep büyümeye ılımlı katkı verirken dış talep zayıf seyretmiştir. Yılın ikinci yarısında Avrupa Birliği ekonomilerindeki talep artışının desteğiyle net ihracatın büyümeye katkısının yükselmesi beklenmektedir. Cari işlemler dengesindeki iyileşmenin Ağustos verisi ile birlikte tekrar gözlenmeye başlayacağı ve yıl boyunca devam edeceği öngörülmektedir. Eylül ayında döviz kurunun gecikmeli etkileri ve işlenmemiş gıda fiyatlarındaki oynaklığa bağlı olarak enflasyonun yükselmesi beklenmektedir. TCMB, döviz kurunun etkileri ve enflasyon beklentilerindeki artıştan kaynaklanan riskleri sınırlamak için likidite politikasındaki sıkı duruşunu korumaktadır. TCMB, açıklanan «küresel para politikalarının normalleşme sürecinde yol haritası» kapsamında, yakın zamanda geniş bir tedbir paketi uygulamıştır. Bu çerçevede, para politikası enflasyon görünümüne karşı sıkı, döviz likiditesinde dengeleyici ve finansal istikrarı destekleyici bir duruş sergilemektedir. 37

38 İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 23 Eylül 2015 Ankara