Karar Verme Süreçlerinde Kamu Katılımına İlişkin AB Direktifinin sunduğu Fırsatlar. Kaidi Tingas Katılımuzmanı İstanbul, Aralık 2009

Transkript

1 Karar Verme Süreçlerinde Kamu Katılımına İlişkin AB Direktifinin sunduğu Fırsatlar Kaidi Tingas Katılımuzmanı İstanbul, Aralık 2009

2 Giriş (1) Çevre haklarının hukuk sistemine dahil edilmesi konusunun çerçevesi 80 lerin sonunda yavaş yavaş oluşmaya başlamıştır Bazı kamu ya da özel çevre projelerinin etkisine ilişkin Konsey Direktifi 85/337/EEC Kirliliğin engellenmesine ve kontrolüne ilişkin Süreci etkileyen ilgili uluslararası anlaşmalar: Espoo Sözleşmesi, sınırötesi çevre etki değerlendirme konusunda, 1991 de kabul edildi, 1997 de yürürlüğe girdi Aarhus Sözleşmesi (taslak süreci: ), 2001 de yürürlüğe girdi, 2005 de AB tarafından imzalandı ve onaylandı Stratejik Çevre Etki Değerlendirme Protokolü: Mayıs 2003 de Kiev de kabul edildi

3 Giriş (2) Bazı plan ve programların çevreye etkisini değerlendirmeye ilişkin Direktif 2001/42/EC (Aarhus Sözleşmesi ne paralel olarak geliştirildi) Çevreyle ilgili konulardaki plan ve programlara katılımı öngören 26 Mayıs 2003 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi 2003/35/EC ve bunu katılım ve adalete erişim açısından düzenleyen Konsey Direktifi 85/337/EEC and 96/61/EC AB ye yeni üye olan ülkelerin çoğu ÇED kanunlarını benimsedi, 90 lı yılların başlarında planlama yaparak yeni Stratejik ÇED direktifi yürürlüğe girmeden Espoo ve Aarhus Sözleşmelerini onaylayarak uygulamaya koydular

4 Karar Çeşitleri Belirli faaliyetlerde (projeler) karar alma süreçlerine katılım ÇED onayları Birleşik onay süreçleri Stratejik faaliyetlere ilişkin katılım: çevreye yönelik plan ve programlar Stratejik faaliyetlerin değerlendirilmesine ilişkin olarak (SÇED de)

5 Direktifin Amacı (madde 1) Aarhus Sözleşmesi nden kaynaklanan sorumlulukların yerine getirilmesine katkıda bulunmak: Çeşitli plan ve programların tasarlanmasına katılımı sağlamak Konsey Direktifleri 85/337/EC ve 96/61/EC çerçevesinde katılımı sağlayıp, adalete erişim konusunda düzenlemeler yaparak

6 Kamu nun tanımı (madde 2) Bir veya birden fazla gerçek ya da tüzel kişi, ve ulusal kanun veya uygulamalarına bağlı olarak ilgili birim, organizasyon veya grupları.

7 İlgili Kesim in Tanımı (madde 3) Çevresel karar alma süreçlerinden etkilenen veya etkilenmesi muhtemel olan ya da konuya ilgi duyan halk kesimi; Çevre koruma konusunda çalışan ve ulusal kanunların öngördüğü kurallara uygun olan sivil toplum örgütleri

8 Katılıma İlişkin Genel Prensipler Kararı etkilemenin mümkün olduğu erken devrelerde katılım Katılımın farklı evreleri için mantıklı zaman çizelgeleri Kişiler katılım olanakları konusunda etkili biçimde bilgilendirilmesi Konuya ilişkin arka plan bilgileri verilir Karar almada kullanılan bütün bilgiler incelemeye açıktır Yorum yapmak mümkündür Kamu otoritesi yapılan yorumları dikkate alır Son karar hakkında bilgi verilir

9 Bazı aktivitelere yönelik Kamu Katılımı (madde 3) Halk alınan karardan haberdar edilir: Kararın içeriği ve şartları Kararın dayandığı ana nedenler ve katılım sürecine ilişkin bilgi Tanım, yapılmayacaklar ve mümkünse olumsuz etkilerin azaltılması ya da yok edilmesi

10 Bazı aktivitelere yönelik Kamu Katılımı Verilecek bilgi: Gelişim anlaşması talebi (madde 3) Projenin ÇED e (ya da sınırötesi ÇED) tabi olduğuna dair veriler İlgili bilginin temin edilebileceği otoriteyle ilgili detaylı bilgi, yorumlar ve sorular İlgili kesime bilginin sağlanacağı yöntem, yer ve zamanlamaya dair veri

11 Bazı Projelerin Çevreye Etkisini Değerlendirye Yönelik Katılım (madde 3) İlgili kesime sağlanacak bilgi prosedürü sırasında: Sınırötesi ÇED e sürecine ilişkin her türlü bilgi İlgili kesimin bilgilendirilmesi sırasında yayımlanan rapor ve tavsiyeler (ulusal kanunlar çerçevesinde) Bilgiye erişim direktifi çerçevesinde ilgili diğer her türlü bilgi Katılıma ilişkin erken ve etkili katılım fırsatları

12 Bazı Projelerin Çevreye Etkisini Değerlendirmeye Yönelik Katılım (madde 3) Bütün yorum ve ihtimallerin ifade edilme fırsatı bütün ihtimaller açık olduğunda Halkın bilgilendirilmesi ve ilgili kesime danışılması için detaylı çalışma (örneğin; posterler, yerel gazete, açık toplantı, vs.) Farklı evreler için mantıklı zaman çizelgeleri, halkın bilgilendirilmesi ve ilgili kesimin hazırlanıp etkili katılım sağlaması için yeterli zaman tanıma

13 Plan ve Programlara Yönelik Katılım (madde 2) Hazırlama ve düzeltme ya da değerlendirme evrelerinde erken ve etkili fırsatlar (ek I) Teklif hakkında halkın uygun yöntemlerle bilgilendirilmesi İlgili bilgi erişilebilir olmalı Karar almaya katılım ve yorum ve soruların yönlendirilebileceği ilgili kurum hakkında bilgi dahil Karar alınmadan önce herkes yorum yapma hakkında sahiptir

14 Plan ve Programlara Yönelik Katılım (madde 2) Alınan kararın duyurulması için yeterli çaba Katılım süreci dahil olmak üzere kararın dayandığı nedenler dahil olmak üzere Üye ülke katılım hakkı olan kesimi tespit eder Çevre koruma konusunda çalışan ve ulusal kanunların öngördüğü kurallara uygun olan sivil toplum örgütleri dahil Üye ülke katılımın detayları hakkında ayarlamalar yaparak ilgililerin etkili katılımını mümkün kılar İstisna: ulusal güvenlik ve acil durumlar 42/2001/EC ve 2000/60/EC Direktifleriyle düzenlenen plan ve programlar

15 IPPC Sürecinde Katılım (madde 4) 96/61/EC Direktifinde düzeltme: Kamu ve ilgili kesim kavramlarını tanımlar İlgili kesimin katılımı için erken ve etkili fırsatlar sunar Yeni yapılar için izinler İşletmede değişiklikler için izinler İzin veya izin şartlarının değişmesi Kararı takiben: Bir kopyasıyla birlikte kararın içeriği ve Neden ve değerlendirmeler hakkında bilgi verilir.

16 Adalete Erişim (madde 10, 15) İlgili kesim in üyeleri için katılım hakkının ihlal edilmesi hukuki yaptırım hakkı taşır Prosedürün mahkeme ya da diğer bağımsız bir kuruluş tarafından incelenmesine erişim Kararların hangi safhada sorgulanabileceğine üye ülke karar verir Yeterli düzeyde çıkar veya bozma hakkı nın ne olduğuna üye ülke karar verir Amaç ilgili kesim e geniş bir adalete erişim hakkı sağlamaktır

17 Adalete Erişim (madde 10, 15) STK lar için özel durum: Çevre koruma konusunda çalışan ve ulusal kanunların öngördüğü kurallara uygun olan sivil toplum örgütleri bu hakka sahip olacaktır Adil, zamanında ve mali açıdan ağır olmayan prosedürler AJ prosedürleri hakkında pratik bilgilerin verilmesi Diğer alternatifler: Ombudsman (ulusal veya AB düzeyinde) Avrupa Adalet Divanı