Depremi Yaşayan Kişi Gözlemlerinin Hızlı Bir Şekilde Toplanması

Transkript

1 Depremi Yaşayan Kişi Gözlemlerinin Hızlı Bir Şekilde Toplanması M.Tün 1, E.Pekkan 2, S. Mutlu 3, C. Helvacı Dr., Geobilgi Bilişim Teknolojileri Tic. Ltd. Şti., 34750, İstanbul. ÖZET: mtun@anadolu.edu.tr. Bilgi ve iletişim, riskli davranışları önlemenin en önemli köşe taşlarından olmasından dolayı kitle kaynak yönetimiyle sismik riskin azaltılmasında ileri teknolojiler kullanılır. Ülkemizin bulunduğu coğrafi bölgedeki doğal tehlike türleri ve terör olayları başta olmak üzere gündelik yaşantımızda karşılaşabileceğimiz her türlü afet ve acil durum olaylarının gerçek zamanlı tespiti ve raporlanması oldukça önemlidir.. İnsanların can ve mal güvenliğini sağlamak, karşılaşılan afetin etki alanı ve etki derecesini hızlı ve güvenilir bir şekilde tespit etmek amacıyla afet veya acil durum olaylarının sistematik bir şekilde raporlanması gerekmektedir. Her bir afet veya acil durum olayı mekânsal veri özelliği de taşıdığından, bu olaylar coğrafi bilgi sistemi çözümlerinde gerçek nesneler olarak tanımlanır ve bu nesneler arasındaki ilişkilerin modellenmesine yönelik veri tabanları geliştirilir. Hızlı durum tespitine yönelik bu çalışmalarda kitle-kaynak (crowdsourcing) yönetiminden etkin bir şekilde yararlanılır. Bu çalışmada coğrafi bilgi teknolojileri ve mobil uygulama kullanılarak yenilikçi bir deprem algılama yöntemi araştırılmıştır. Bu method depremi ilk hisseden yani depremden ilk olarak etkilenen kişilerin gözlemleri, tanıklıklarına dayanır. Gerçek zamanlı bilgiler depremden etkilenen kişilerle doğrudan bağlantı kurularak toplanmaktadır. Araştırma, afet ve acil durum anlarında hasar ve kayıplarının azaltılması, toplumsal bilgilendirme hizmetleri, kitle kaynak kullanımı konularındaki literatüre önemli katkılar sağlamayı hedeflemektedir. ANAHTAR KELİMELER: Afet Yönetimi, Mobil Uygulama, Kitle-Kaynak

2 The Rapid Information Collection of the Effects Observed by Witnesses M.Tün 1, E.Pekkan 2, S. Mutlu 3, C. Helvacı 4 1 Assist. Prof. Dr., Earth and Space Sciences Institute, Anadolu University, Eskişehir 2 Assist. Prof. Dr., Earth and Space Sciences Institute, Anadolu University, Eskişehir 3 Ress. Assist. Prof. Dr., Earth and Space Sciences Institute, Anadolu University, Eskişehir 4 Dr., Geobilgi Information Technologies Tic. Ltd. Şti., 34750, İstanbul. ABSTRACT: mtun@anadolu.edu.tr. Because information and communication are cornerstones in preventing risky behaviors, advanced technologies uses to the reduction of seismic risk by providing to the crowdsourcing management. Real-time determination and reporting of all disaster and emergency incidents that we may encounter in our daily lives are crucial. That is especially true of the natural hazard types common in the geographic location of our country and of terrorist incidents. Systematic reporting of disaster and emergency situations is required to promote safety of life and property and to rapidly and reliably determine the scope and degree of the disaster. Because each disaster and emergency incident has spatial data properties, those incidents are represented as real objects in the geographic information system (GIS) solutions, and databases aimed at modeling the relationships between those objects are developed. Crowdsourcing management is used effectively in such quick, assessment-oriented studies. In this study, an innovative earthquake detection method has investigated by using of Web Geographic Information System (GIS) Technologies and Mobile Application. The method is based on earthquake witnesses, who are the first to feel an earthquake, and therefore the first informed that an event is happening. The real-time information and data is collected in connection with to the populations affected by earthquakes. The research aims to minimize the damage and losses caused by disasters and emergency incidents, to provide public information services, and to contribute to the literature concerning the utilization of crowdsourcing. ANAHTAR KELİMELER: Disaster Management, Mobile Application, Crowdsourcing

3 1. GİRİŞ Geçmişte yaşadığımız büyük depremlerin yaşam alanlarımıza olan olumsuz etkileri, toplum olarak afete hazır olmanın önemi konusunda bir farkındalık oluşturmuştur. Elde ettiğimiz deneyimler, eğitimli ve bilinçli bir toplumun, başarı için kritik öneme sahip bir parametre olduğunu göstermiştir. Bir deprem sırasında, mevcut durum tespiti ve iletişim kaynakları, afet yönetiminin en önemli bileşenlerinden birisidir. Gelişen teknoloji ve artan mobil cihaz kullanımı, bilginin paylaşımı ve toplumsal katılım şeklini değiştirmiştir. Bu çalışmanın ana amacı, karşılaşılan afet veya acil durumun etki alanı ve etki derecesinin kitle-kaynak yönetimi ile hızlı ve güvenilir olarak belirlenebilmesidir. Özellikle depremin en fazla yapısal hasara neden olduğu bölgelerin belirlenmesi, afet ve acil durum olay yerleri haritasının kitle-kaynak verileri ile üretilmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla, coğrafi bilgi teknolojileri, konum belirleme servisleri ve mobil uygulama teknolojilerinden etkin bir şekilde yararlanmaya yönelik uygulama ve web sunucu hizmetleri geliştirilmiştir. Bu kapsamda, ülke genelinde çalışılacak sistem kurgulanarak, afet veya acil durum olaylarının sunucu hizmetleri ile otomatik raporlanması amaçlanmaktadır. Bu çalışma ile etkin bir acil müdahale ve kamusal bilgilendirme sisteminin oluşturulması hedeflenmektedir. Bu bilgi acil müdahale ekiplerinin afet veya acil durumun hemen sonrasında oluşturacakları acil müdahale planının önemli bir parçası olabilecektir Afet Yönetimi Ülkemizde, yılları arasında 6 dan büyük 77 deprem olmuştur. Bu depremlerde kişi yaşamını yitirmiş konut ağır hasar görmüş veya tamamen yıkılmıştır yılındaki toplam deprem aktivitesi sayısı 22040, 2016 yılı Nisan ayına kadar ise toplam deprem aktivitesi sayısı 6428 dir ( Afet en genel anlamda, doğal ve insan kaynaklı nedenlerle meydana gelerek insan yaşantısını olumsuz etkileyen, sosyal, ekonomik ve çevresel kayıplara neden olan doğal veya teknolojik olaylar olarak tanımlanmaktadır (JICA, 2005). Afet yönetimi, öncesi, anı ve sonrası olmak üzere üç ana evreden oluşur. Afet öncesi yapılacak çalışmalar risk yönetimi evresi olarak adlandırılır ve zarar azaltma, hazırlıklı olma ara evrelerini içerir (Şekil 1). Şekil 1. Modern afet yönetimi sistemi ve evreleri şematik gösterimi (

4 2. VERİ TOPLAMA Deprem Bilgi Sistemi nde bulunan fotoğraf yükleme bölümü kullanıcıların ektiği hasarlı bina fotoğraflarının web uygulaması ara yüzündeki Fotoğraflar menüsü altında hasar durumlarının kodlanması şeklinde kullanılır. Kullanıcının çektiği fotoğraf, konum, kişi ve açıklama bilgisiyle birlikte web uygulaması arayüz ekranında liste veya harita olarak gösterilir. Fotoğraf incelenerek, binanın hasar durumu sunucu operatörü tarafından kodlanır. Sonuç olarak kullanıcılardan gelen fotoğraflar değerlendirilerek karşılaşılan hasar durum haritası gerçek zamanlı olarak oluşturulabilir ve web uygulama kullanıcıları tarafından izlenebilir. Fotoğrafı çekilen binaların hasar durumları farklı renk kodları kullanılarak sınıflandırılır ve yapısal hasarın yoğun olduğu bölgelerin tespitine yönelik saha verileri değerlendirilir. 3. VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Afet yönetiminde ve acil eylem planlarının uygulanmasında konum tabanlı sistemlerin kullanılması yaygınlaşmaktadır. Gelişen teknoloji ve artan mobil cihaz kullanımı, bilginin paylaşımı ve toplumsal katılım şeklini değiştirmiştir. Bu çalışmadaki amaç, afet yönetiminde kitle kaynağın etkin bir şekilde kullanılmasıdır. Bu kapsamda, bireylerin deprem bilincini ve afet yönetimine katılımını artırmak, deprem verisi paylaşımı yapmak, deprem anında iletişim aracı olarak kullanmak, acil yardım çağrılarını toplamak ve sahadan deprem hakkında bina bazında bilgi toplamak amacı ile bir Coğrafi Bilgi Sistemi tasarımı ve uygulaması tasarlanmıştır. Sistem; veritabanı, web tabanlı yönetim sistemi ve son kullanıcı mobil uygulaması olmak üzere üç bileşenden oluşmaktadır (Şekil 2). Şekil 2. ESDBS Deprem Oldu (Anket) bölümüne verilen cevapların web uygulaması Anketler menüsü altında değerlendirilmesi Mevcut durumda olay raporlama ve arşivleme sistemlerine servis bilgi desteği sağlayabilecek bu yapının özellikle araştırmacılar tarafından olay bildirimlerinin analiz edilmesi ile doğal ve endüstriyel tehlike türlerinin alansal dağılımı, toplumun kültürel farklılıkları, sosyal ve ekonomik koşullar, toplumun afet veya acil durumlara karşı algı ve tepki biçimleri gibi birçok konuda bilgiye ulaşılabilecektir.

5 3. SONUÇLAR VE ÖNERİLER Depremler, fırtınalar, tsunamiler, sel baskınları, salgın hastalıklar, biyolojik ve kimyasal saldırılar, nükleer sızıntılar gibi farklı felaketler oluştuğunda toplumsal olarak kriz anları ile karşılaşılmaktadır. Bu tür durumlarda karşılaşılan afet veya acil durumun etki alanı ve etki derecesinin kitle-kaynak yönetim sistemleri ile sahadan eş zamanlı toplanması ve veri tabanı yönetim hizmetleri ile sorgulanarak analiz edilmesi oldukça önemlidir. Bu kapsamda yeni yaklaşımların ortaya konulması, test edilmesi, toplumun ve ilgili kurum-kuruluşların geliştirilen bu sistemlere karşı tepkilerinin ortaya konulması gerekir. Bu çalışma kapsamında geliştirilen ESMAY Sisteminin tüm bu açılardan değerlendirilmesine yönelik çalışmalar henüz başlangıç aşamasında olup elde edilen bilgi birikimi ve tecrübenin proje sonucunda raporlanarak karar vericilere tavsiyeler niteliğinde sunulması hedeflenmektedir. KAYNAKLAR JICA (T.C. İçişleri Bakanlığı Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı) Türkiye Ofisi. URL 1. URL 2.