İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN GENEL PRENSİPLERİ

Transkript

1 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN GENEL PRENSİPLERİ

2 İNSANLARIN EN TEMEL HAKKI NEDİR? YAŞAMA HAKKI NASIL BİR YAŞAMA HAKKI?

3 SAĞLIKLI, FİZİKSEL VE SOSYAL YÖNDEN TAM BİR İYİLİK HALİ İÇİNDE İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ; SANAYİİ YÖNLENDİRECEK İNSAN SAĞLIĞININ KORUNMASINI SAĞLAYACAK TEDBİRLER İLE ÇALIŞMALARIN TAMAMINI KAPSAR

4 SAĞLIK? YALNIZ HASTALIK VE SAKATLIĞIN OLMAMASI DEĞİL, FİZİKSEL VE RUHSAL YÖNDEN TAM BİR İYİLİK HALİDİR. ( WHO) SAĞLIK = FİZİKSEL + SOSYAL İYİLİK

5 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ? İŞYERLERİNDE İŞİN YÜRÜTÜMÜ SIRASINDA, ÇEŞİTLİ SEBEPLERDEN KAYNAKLANAN SAĞLIĞA ZARAR VEREBİLECEK ŞARTLARDAN KORUNMAK AMACIYLA YAPILAN SİSTEMLİ VE BİLİMSEL ÇALIŞMALAR, İŞYERLERİNDE ÇALIŞANLARIN SAĞLIKLI VE GÜVENLİ ÇALIŞMALARINI SAĞLAMAK ÜZERE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER DİZİSİDİR.

6 ÜRETİMİN GERÇEKLEŞEBİLMESİ İÇİN; + ENERJİ + TEZGAH = TEHLİKE VE RİSK İŞÇİ ÖNEMLİ OLAN ÜÇ UNSURUN UYUM İÇERİSİNDE BULUNMASIDIR

7 + ENERJİ + TEZGAH = TEHLİKE VE RİSK İŞÇİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TEMEL AMACI BU UYUMUN EN UYGUN BİÇİMDE OLMASINI SAĞLAMAK VE BU KONUDA ÇALIŞMALAR YAPMAKTIR.

8 BİR BAŞKA İFADE İLE; İNSANIN EN TEMEL HAKKI OLAN YAŞAMA HAKKINI TEHDİT EDEN VE ÇOĞU KEZ KARŞIMIZA KAZALAR VE MESLEK HASTALIKLARI OLARAK ÇIKAN TEHLİKELERDEN -İNSANLARI KORUMAK, -ZARARLI UNSURLARI ORTADAN KALDIRMAK VEYA EN ALT DÜZEYE İNDİRMEK, - KISACASI DAHA GÜVENLİ BİR ÇALIŞMA ORTAMI SAĞLAMAKTIR.

9 İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİNİN AMAÇLARI 1- ÇALIŞANI KORUMAK 2- ÜRETİM GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK 3-İŞLETME GÜVENLİĞİ SAĞLAMAK.

10 TEHLİKE RİSK?

11 TEHLİKE BİR KİŞİYE, MADDEYE, CİHAZA, İŞE VEYA İŞ YÜRÜTÜMÜNE ; SAKATLIK, HASAR, KAYIP VEYA ZARAR VERME POTANSİYELİ...

12 RİSK TEHLİKE DURUMUNDAKİ ZARARIN GERÇEKLEŞMESİ, MEYDANA GELMESİDİR.

13 TEHLİKE VE RİSK

17 TEHLİKENİN TANIMLANMASI ÇALIŞAN HERHANGİ BİR ENERJİ KAYNAĞI YA DA TEHLİKELİ MATERYAL İLE TEMAS EDER Mİ? - ELEKTRİK -SICAK-SOĞUK -KİMYASAL MADDELER -RADYASYON -GAZLAR YA DA DUMANLAR -SU YA DA BUHAR -YETERSİZ HAVA

18 ÇALIŞANA HERHANGİ BİR ŞEY Mİ? ÇARPABİLİR -- HAREKETLİ YA DA UÇAN NESNELER -- DÜŞEN MATERYAL

19 ÇALIŞAN HERHANGİ BİR ŞEYE ÇARPABİLİR Mİ? -- DURAN YA DA HAREKETLİ NESNELER -- KESKİN KÖŞELER -- ANİDEN DIŞARI ÇIKAN NESNELER

20 ÇALIŞAN HERHANGİ BİR ŞEYİN İÇİNDE -ÜZERİNDE-YA DA ARASINDA Mİ? SIKIŞABİLİR - AÇILIP KAPANAN NESNELER -HAREKETLİ VEYA DURAN NESNELER

21 ÇALIŞAN KAYARAK VEYA BİR YERE TAKILARAK DÜŞER Mİ? - AYNI SEVİYEDE -DAHA AŞAĞI SEVİYEDE

22 AŞIRI ZORLAMA İHTİMALİ VAR MI? - KALDIRIRKEN, -ÇEKERKEN -İTERKEN SORULARIN HER BİRİ CEVAPLANARAK POTANSİYEL KAZALARIN VE TEHLİKELERİN SEBEPLERİ TANIMLANABİLİR. BU TANIMLAMALARLA İŞYERİ DAHA GÜVENLİ VE ETKİN HALE GETİRELEBİLİR.

23

24 RİSK YÖNETİMİ-İNSAN HATASINI ANLAMA İnsanlar bir şeyi neden yaparlar? KAZAYLA -Eğitimsizlik -Bilgisizlik -Dalgınlık -Rahatlık -Düşüncesizlik KASITLI -Dikkat etmeme -Yapmaya zorlanma -İsteyerek yapma

25 İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ GELİŞİGÜZEL VE HERHANGİ BİR ARAŞTIRMAYA GEREK DUYULMADAN ALINAN TEDBİRLER FAYDA SAĞLAMAZ. ARAŞTIRMADA EN ÖNEMLİ HUSUS; İŞ GÜVENLİĞİ TEDBİRLERİNİN HANGİ NOKTAYA KADAR ÜRETİM AKIŞINA VE MALİYETLERİN DÜŞMESİNE ETKİ EDECEĞİ, HANGİ NOKTADAN SONRA GEREKSİZ VE MASRAFLI HALE GELECEĞİNİN TESPİT EDİLMESİDİR.

26 İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ DİĞER UNSURLAR: -KİMYASAL ETKENLER( KATI,SIVI,GAZ,TOZ,BUHAR) -FİZİKSEL ETKENLER (GÜRÜLTÜ, TİTREŞİM, ISI, IŞIK, NEM VE BASINÇ) -ERGONOMİK ETKENLER -BİYOLOJİK ETMENLER (BAKTERİ, VİRÜS, MANTAR) -PSİKOLOJİK ETKİLER (MONOTON İŞ YÜKÜ, AŞIRI ÇALIŞMA TEMPOSU) -PSİKO-SOSYAL ETMENLER (İNSANIN ÇEVRE İLE OLUŞAN İLİŞKİSİ)

27 İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ İNSANİ SEBEPLER TEKNİK SEBEPLER DİĞER SEBEPLER

28 İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ İNSANİ SEBEPLER: -BİLGİSİZLİK -İŞE UYUMSUZLUK -TEHLİKEYİ ÖNEMSEMEME -İHMAL -TEDBİRSİZLİK -BAKIM YETERSİZLİĞİ -YORGUNLUK -DİSİPLİNSİZLİK, İŞİ CİDDİYE ALMAMA -MORAL BOZUKLUĞU

29 İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ İNSANİ SEBEPLER: -FİZİKİ RAHATSIZLIKLAR -GEREKLİ EĞİTİMLERİN VERİLMEMESİ -YETERLİ TEKNİK ELEMAN BULUNMAMASI -İŞ BÖLÜMÜNÜN OLMAMASI - YETKİ VE SORUMLULUKLARIN BELLİ OLMAMASI -GÜVENLİK İLE İLGİLİ YÖNETİM HATALARI -ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARIN ETKİSİ

30 İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ TEKNİK SEBEPLER: - İŞYERİNİN MAKİNE VE TEZGAHLARININ YANLIŞ PLANLANMASI, UYUMSUZLUĞU, -YETERSİZ AYDINLATMA, - YETERSİZ ISITMA, - KORUYUCUSUZ MAKİNE, -KİŞİSEL KORUYUCULARIN EKSİK VE UYGUN OLMAMASI, -KAYGAN VE/VEYA PÜRÜZLÜ ZEMİN

31 İŞYERİ GÜVENLİĞİNİN TEMEL FELSEFESİ 1-SAĞ DUYU (AKLI SELİM) İLE HAREKET ETMEK 2- SORUMLULUK HİSSİ TAŞIMAK 3- DİKKATİ YALNIZ O İŞE YÖNELTMEK 4- GÜVENLİĞİ SAĞLAYICI KURALLARA UYMAK

32 GENEL PRENSİPLER Eğitim? Bilmek? Uygulamak? - İŞKAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARININ ÖNLENEBİLECEĞİNİ BİLMEK VE BUNA İNANMAK, - ÖNLEMENİN, ÖDEMEKTEN DAHA İNSANİ BİR DAVRANIŞ OLDUĞUNU VE DAHA AZ MADDİ KAYIPLARA NEDEN OLDUĞUNU BİLMEK,

33 Bir kaza kurbanının işverenine söylediği; BANA HAYATTA KALDIĞIM İÇİN ŞANSLI OLDUĞUMU SÖYLEME

34 GENEL PRENSİPLER - TEKNOLOJİK GELİŞMELERİ TAKİP EDEREK, DAHA AZ RİSKLİ VE DAHA KALİTELİ ÜRETİM METOTLARI KULLANMAK, - KULLANILAN MALZEMELERDEN TEHLİKELİ VE ZARARLI OLANLARI, DAHA UYGUNLARI İLE DEĞİŞTİRMEK,

35 GENEL PRENSİPLER * MAKİNE VE TEZGAHLARIN OPERASYON NOKTALARI VE DİĞER TEHLİKELİ KISIMLARINI KORUYUCU İÇİNE ALMAK, * GEREKLİ OLAN, TÜM MAKİNE TEZGAH VE TESİSLER İLE ELEKTRİK TESİSATININ PERİYODİK KONTROLLARINI YAPMAK,

36 GENEL PRENSİPLER * İŞE UYGUN PERSONEL İSTİHDAM ETMEK VE ÇALIŞANLARI EĞİTMEK, * İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KURULUNU GEREKTİĞİ GİBİ ÇALIŞTIRMAK.

37 BİR ZİNCİRİN SAĞLAMLIĞI NE KADARDIR? EN ZAYIF HALKA KADARDIR

38 İŞ GÜVENLİĞİ İŞ GÜVENLİĞİ BİLİMİ KAZALARIN ÖNLENMESİ YÖNÜNDE YAPILAN ÇALIŞMALARDA, KAZA ZİNCİRİ NİN HALKALARINDAN OLAN TEHLİKELİ DURUM VE TEHLİKELİ HAREKET E MÜDAHALEYİ TEMEL FAALİYET ALANI OLARAK KABUL EDER.

39 Yönetim Orijin Belirti Temas TEHLİKELİ DURUM TEHLİKELİ HAREKET 1 2 YETERSİZ KONTROL TEMEL NEDEN 3 4 DİREKT NEDEN SORUN Zarar 5 ZARAR TEHLİKELİ DURUM TEHLİKELİ HAREKET KAZA ZİNCİRİ 5

40 İŞ GÜVENLİĞİ ÇALIŞMALARI Tehlikeli Hareketlere (Kişisel Nedenler) Örnekler; - Güvensiz ve hatalı çalışma, - Koruyucu tertibatı kullanmama, - Alet ve makineleri tehlikeli şekilde kullanma,

41 İŞ GÜVENLİĞİ ÇALIŞMALARI Tehlikeli Durumlara (Fiziksel Nedenler) Örnekler: - Makine ve tezgahların hatalı yerleşimi, - Koruyucu tertibatın bulunmaması ya da uygun olmaması, - Hatalı çalışma yöntemi, - Uygun olmayan termal konfor şartları, vb.

42 İŞ GÜVENLİĞİ ÇALIŞMALARI İŞ KAZALARININ BÜYÜK BİR KISMI, TEHLİKELİ HAREKETLERDEN KAYNAKLANMAKTADIR. KAZA SONUCU MEYDANA GELEBİLECEK ZARARIN BÜYÜKLÜĞÜ ÖNCEDEN KESTİRİLEMEZ, BU TAMAMEN TESADÜFLERE BAĞLIDIR.

43 İŞ GÜVENLİĞİ ÇALIŞMALARI * Ağır yaralanma, ya da ölümle sonuçlanan her bir kazanın temelinde, 300 adet yaralanmasız ve 29 adet hafif yaralanma ile sonuçlanan benzer kaza olayı vardır. Ağır yaralanma - ölüm... 1 Hafif yaralanma Yaralanmasız

44 İŞ GÜVENLİĞİ ÇALIŞMALARI KAZALARDAN KORUNMA YÖNTEMİ : a) Mühendislik çalışmaları, * Tehlike tespiti, * Tehlikenin analizi, * Tehlikeyi önleme yollarının belirlenmesi, * Belirlenen tedbirlerin uygulanması

45 İŞ GÜVENLİĞİ ÇALIŞMALARI b) İkna ve teşvik uygulamaları, -Eğitim, öğretim, -Propaganda, uyarı levhaları,afişler, -Yarışmalar ve ödüllendirme,

46 İŞ GÜVENLİĞİ ÇALIŞMALARI c) Ergonomi kurallarından faydalanma, d) Disiplin tedbirlerini uygulama.

47 İş güvenliği ile ilgili çalışmalara, uygulanacak kurallara ve alınacak tedbirlere, üst düzey yöneticiler de katılmalı ve sorumluluğa ortak olmalıdır.

48 Formen ustabaşı ve ilk kademe yöneticileri, kazalardan korunma çalışmalarında en önemli personeldir. Bu nedenle bu personele özel önem verilmelidir.

49 Öncelikle, çalışanların sağlığının korunması ve iş güvenliğinin sağlanması amacı ile yapılan tüm bu çalışmaların, aynı zamanda üretimi artırıp, maliyeti düşüreceği de unutulmamalıdır

50 Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, maliyet ve kalite kontrolü yöntemleri, benzerlik ve paralellik göstermelidir.

51 KALİTE BAŞARI HALKASI (PUKÖ) Geliştirmek istediğin amacını planla Başarıyı sürekli kılacak kayıtlarını tut 4. ÖNLEM AL 3. KONTROL ET Sonucu denetle 1. PLANLA 2. UYGULA Değişiklikleri uygula

52 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BİR AYNADIR SİZ ONA GÜLÜMSERSENİZ O DA SİZE GÜLÜMSER

53 SAĞLIK SEKTÖRÜ-SAĞLIK ÇALIŞANLARI Sağlık sektörü emek yoğun sektörlerden birisidir. Sağlık Hizmetleri verilirken değişik meslek gruplarından birçok insan bir arada çalışmaktadır. Bu yoğun ve yorucu çalışmalar sırasında elbette sağlık çalışanları pek çok hastalık ve kaza riskleri ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bunları da tıpkı diğer sektörlerde olduğu gibi sınıflandırmak mümkündür.

54

55

56 SAĞLIK SEKTÖRÜNDE KAZALAR, HASTALIKLAR VE TEHLİKELER Hastalıklar Biyolojik Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar Kimyasal Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar Fiziksel Tehlikeler ve Kapalı Ortam Risklerinden Kaynaklanan Hastalıklar Kazalar

57 Biyolojik Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar HBV, Hepatit B Virüsü*, tüm dünyada bütün sağlık çalışanları için en önemli risklerden birisidir. Özellikle Asya ve Afrika da bazı bölgelere özgü hastalıklardan biri olduğundan, bu bölgedeki çalışanlar için daha da tehlikelidir. HBV yüzey antijen pozitif kanla deriden temas etmek, hastalığı kapmak konusunda aynı şekilde HIV* -Human Immunodeficiency Virus- pozitif kanla temas etmekten tam 100 kat daha tehlikelidir. Doktorlar ve hemşireler için kullanılan iğnelerin batması ya da keskin obje kesikleri oldukça önemli riskleri beraberinde getirmektedir. Genel olarak kana bulaşmış bütün maddeler, risk taşımaktadır. Bunun için kan bulaşmış materyallerle karşılaşma ve dokunma ihtimali olan bütün çalışanlar, risk altındadır. Bu riskin azaltılması için kan alırken ya da damar içi müdahalelerde, iğnesiz sistemler kullanılmalı ve/veya iğneler ve keskin objeler için özel olarak yapılmış atık kutuları kullanılmalıdır. Tüberküloz* da aynı şekilde Nozokomiyal Enfeksiyonlardan (Hastanede Bulaşan) biri olarak sağlık çalışanları için önemli tehditlerden birisidir. Özellikle hastanede karşılaşılan türlerin ilaçlara karşı dayanaklı olması riski daha da arttırmaktadır.

58 Kimyasal Tehlikelerden Kaynaklanan Hastalıklar Sağlık çalışanları; dezenfektanlar, sterilizanlar, laboratuar malzemeleri, ilaçlar ve anestezikler gibi çeşitli kimysallarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu kimyasallar iritan(vücudun allerjik reaksiyon göstermesine neden olan) ve sensitize(vücudun reaksiyon vermesi) edici olabilmektedirler. Ayrıca bazı dezenfektanlar ve antiseptikler toksik(zehirli) olmakta ve deri ya da solunum yolu rahtsızlanmalarına yol açmaktadırlar. Formaldehit ve etilen dioksit gibi, bazıları mutajen(organizmanın genetik yapısını değiştiren), bazıları teratojen( fonksiyon bozukluklarına neden olan) ve bazıları da karsinojen dir (kanser yapan).

59 Fiziksel Tehlikeler ve Kapalı Ortam Risklerinden Kaynaklanan Hastalıktır Binalar inşa edilirken bazı önemli hususlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bunların en başında havalandırma sistemleri gelmektedir. Laboratuarlarda ya da diğer odalarda kullanılan kimyasalların yaydığı kokular, gazlar ve dumanlar özel olarak yerel cebri çekişli havalandırma sistemleri ile ortamdan çekilmeli ve genel havalandırma sistemine asla karışmamalıdır. Tersi durumda kimyasallarla ilgili yukarıda sayılan risklerle, genel ortamdan hava soluyan herkes karşı karşıya kalcaktır. Ayrıca enfeksiyon risklerine karşı uygun filtreler ve UV lambaların kullanılması gerekmektedir. Hastaneler ve sağlık merkezlerinde yoğun olarak elektrik kullanılmaktadır. Bunun için binaların içinden pek çok elektrik hattı ve kablosu geçmektedir. Bunların iyi bir şekilde bağlanmaması ve topraklanmaması sonucunda elektrik çarpmaları meydana gelmektedir.

60 Radyasyon, radyoloji(x ışınları, anjiyografi, tomografi) çalışanları için önemli riskler oluşturur. Ancak konusunda bilgili teknisyenlerin çalıştığı, ekipmanların yaydığı radyasyonun kamufle edildiği ortamlarda elbette risk faktörü en aza inmektedir. Ne var ki, yoğun bakım üniteleri, acil servis odaları ve ameliyathanelerde kullanılırken radyasyona maruz kalmayı önleyemeyebilmektedir. Bu ünitelere temizlik amacıyla girip çıkan çalışanlar da risklere karşı çoğunlukla korunmasız olmaktadırlar.

61 Kazalar 1 Örnek ABD de bir büyük hastanede 1 yıl içinde 1360 iş kazası meydana gelmiştir. İğne batması sonucu 181 kaza meydana gelmiştir. Bunlardan 159 tanesi kanamaya, 22 tanesi kesilmeye neden olmuştur. En çok görülen kaza sonucu, 558 görülme sayısı ile burkulmadır. Kanama 289, morarma 243, ve kesilme 136 sayı ile en çok görülen diğer kaza sonuçlarıdır. Hasta taşıma, ziyaretçi, iğne batması, çarpma ve düşme ise en çok görülen kaza nedenleridir.

62 LABORATUVARLARDA GENEL GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Ağızla pipet kullanılması yasağı, Pipetle çalışırken baloncuk oluşmasına dikkat edilmesi, Pipet yerine iğne ve şırınga kullanılmaması, Özelerin kullanılmadan önce soğutulması, Tüp kapakları açıldığında tüp ağzının alkollü bez ile örtülmesi, Tüm tehlikeli işlemlerin Biyolojik Güvenlik Kabini nde yapılması, Santrifüj işleminin iyi havalandırılan bir odada yapılması, sağlam plastik tüp kullanılması, Parenteral enjeksiyon ve aspirasyonun iğnesi kilitlenen enjektörle yapılması, iğne enjektörden ayrılırken alkollü bezle tutulması,

63 GÜVENLİK ÖNLEMLERİ (DEVAM) Kullanılmış iğne ve enjektörlerin doğruca dar ağızlı sağlam kaplara atılması, Tüm kontamine materyalin atılmadan önce otoklavdan geçirilmesi, Tüm kontamine cam ve pipetlerin otoklava gitmeden önce dezenfektanlı kaplarda toplanması, Laboratuvarlarda yemek, içmek ve sigara içmenin yasaklanması, Çıkarken ellerin yıkanması, önlüklerin laboratuvarlarda bırakılması, Serum veya örnek saklanan buzdolabında yiyecek bulunmaması.

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83

84

85

86

87

88 BAŞARILAR