OÖE305A BEBEKLİK DÖNEMİNDE EĞİTİM 2017 GÜZ DÖNEMİ

Transkript

1 OÖE305A BEBEKLİK DÖNEMİNDE EĞİTİM 2017 GÜZ DÖNEMİ Yrd.Doç.Dr. Aysel Tüfekci Akcan BEBEKLİK DÖNEMİNDE DUYGUSAL GELİŞİM BEBEKLİK DÖNEMİNDE SOSYAL GELİŞİM Salı sabah Cuma sabah Cuma Öğlen CZ Hersek F407 NOT: Ders başladıktan sonraki ilk 10 dakika içinde dikkat çekmeden sınıfa girip derse katılabilirsiniz ancak 10 dakikadan sonraki gecikmelerde lütfen dersi bölmeyin.

2 BEBEKLİKTE DUYGULARIN GELİŞİMİ Duygu, bir kişinin içinde olduğu ya da yaşadığı iletişimsel bir durumla ilgili memnuniyet ya da memnuniyetsizliği yansıtan davranış özelliğidir. Bazı duyguların işaretleri bulunsa da bebeklerin en erken duygusal yaşamı iki evrensel uyarılma durumundan daha fazlasını içermez: hoşa giden uyarıcıya yaklaşma ve hoş olmayan uyarıcıdan kaçınma. Duygular daha sonra aşamalı olarak açık ve iyi düzenlenmiş işaretler hâline gelir. Duygular anne, baba ve bebeklerin iletişim kurduğu ilk dildir. Sosyal ilişkiler, duyguların gelişimi ve çeşitliliği için ortam sağlar. Bebeğin duygusal gelişimi hem biyolojik temellerden hem de kişinin deneyimlerinden etkilenir. Bebeklerin ilk duyguları hem başkaları ile olan ilişkilerini şekillendirir hem de başkaları ile olan ilişkiler bebeklerin ilk duygularını şekillendirir (yani duygular ve sosyal ilişkiler etkileşim içindedir). Bebeklerin duygularını iletebilme yeteneği, bakım verenleriyle aralarında duygusal bağın başlamasına ve yetişkinlerde düzenlenmiş etkileşimlere olanak sağlar. Ebeveynlerin bebekleri ile duyarlı ve duygusal bir iletişim kurması, bebeklerde yetişkinlerin duygularına benzeyen duygusal ifadelerin oluşmasına yardımcı olmaktadır.

3 Temel Duygular insanlarda ve diğer primatlarda evrenseldir ve hayatta kalmaya katkıda bulunan uzun evrimsel bir geçmişe sahiptir. 2-7 ay arasında bebeklerde görülen öfke, iğrenme, korku, mutluluk, üzüntü ve şaşırma gibi temel duygular evrenseldir.

4 Mutluluk: Refleksif Gülümseme İlk önce keyifli gülümsemeler, daha sonra coşkulu kahkahalar şeklinde ifade edilen mutluluk, gelişimin pek çok yönüne katkıda bulunur. Bebekler yeni becerileri başardıkça motor ve uyarıcı olmaya teşvik ettikçe bebek daha fazla gülümser. Yeni doğan bebekler ilk haftalar boyunca karınları tok olduğunda, REM uykusu esnasında, cildine dokunulması, sallanması ve annenin yumuşak ve tiz sesi gibi nazik dokunuş ve seslere karşılık olarak gülümser. Yeni doğanın refleksif gülümsemesi

5 Mutluluk: Sosyal Gülümseme İlk ayın sonunda bebekler, görüş alanından hızlıca zıplayarak geçen parlak bir nesne gibi hareketli ve göz alıcı manzaralar karşısında gülümserler. Bebekler ebeveynlerinin yüzüne dikkatini verdikçe ve ebeveynleri onlarla konuştukça ve onlarla gülümsedikçe kaşlarını çatarak cıvıldamak için ağızlarını açarak kollarını ve ayaklarını heyecanlı bir şekilde hareket ettirerek git gide duygusal olarak daha pozitif hale gelirler. 8. Aylık bebekte sosyal gülümseme 6. ve 10. haftalar arasında ebeveynlerin iletişimi sosyal gülümseme adı verilen geniş bir gülümsemeyi harekete geçirir. 1. yılın ortalarında ebeveyn-bebek ilişkisini güçlendirmek için tanıdıkları insanlarla etkileşirken, bebekler daha sık gülümser ve gülerler. Yetişkinler gibi 10 ile 12 aylık bebekler de bağlama göre değişen çeşitli gülümsemelere sahiptirler. İlk yılın sonunda gülümseme amaca yönelik sosyal bir işaret haline gelir

6 Öfke Yaklaşık olarak aylarda öfke ifadeleri sıklık ve yoğunluk açısından artar. Bebekler amaçlı davranışlar konusunda becerikli hale geldikçe kendi eylemlerini ve eylemlerinin sonuçlarını kontrol etmek isterler. Ayrıca istedikleri nesneleri elde etme konusunda ısrarcıdırlar. Yeni motor beceriler, öfkeli bir bebeğin kendini korumasına ya da bir engeli aşmasına olanak sağlar. Öfke, bebeğin sıkıntısının giderilmesi konusunda bakıcılarını motive eder ve ayrılık söz konusu olduğunda onları yakın zaman içinde tekrar bebeklerinden ayrılmaktan alıkoyar. Üzüntü Üzüntü, genellikle bebekler tanıdık, sevgi dolu bir bakıcıdan yoksun kaldıklarında ve ebeveyn-bebek etkileşimleri ciddi derecede hasar gördüğünde ortaya çıkar.

7 Korku Yürüme çağındakiler yeni bir oyuncakla oynamadan önce tereddüt ederler ve yeni emekleyen bebekler yüksek yerde olduklarını fark edip hemen geriye çekilirler Fakat en sık rastlanan korku ifadesi tanıdık olmayan yetişkinlere karşı gösterilen ve yabancı kaygısı olarak adlandırılan tepkidir. 6 aylıktan sonra korkudaki artış yeni hareketlenmeye başlayan bebeklerin keşif heyecanını kontrol altında tutar.

8 Öz Bilinç Duyguları: Öz farkındalığı, özellikle de ben bilinçliliği ve duygusunu gerektiren duygular; örnekler, kıskançlık, empati ve utancı içerir.

9 Duygu Düzenleme Duygu düzenleme; amaçlarımıza ulaşabilmek için duygusal durumunuzu rahatlatıcı düzeye getirmek için kullandığımız stratejilerdir. Duygu düzenleme becerileri Duyguların Oluşumu Gelişimi Duyguları Tanıma Anlama İfade etme becerileri ile birlikte oluşmaktadır.

10 Duygu Düzenleme (dev.,) İlk aylarda bebekler duygusal durumlarını düzenleme konusunda yalnızca sınırlı bir kapasiteye sahiptirler. Çocuğun yaşadığı yoğun duyguların etkisinden kurtarabilmek için bakım veren bireyler, bebeğin dikkatini dağıtmak ve ilgisini başka yöne çekmek için sakinleştirici müdahaleler (kucağa alma, sallama, nazikçe dokunma ve yumuşakça konuşma gibi) yapabilirler. 4. ve 6. ayda dikkatin yönünü değiştirme becerisi ve kendi kendini sakinleştirici etkinliklerde bulunma, bebeğin duygularını kontrol etmesine yardımcı olur. 1. yılın sonunda emeklemek ve yürümek, çeşitli durumlara yaklaşma ya da onlardan kaçınma yoluyla bebeklerin duygularını daha işlevsel biçimde düzenlemesine olanak sağlar.

11 Duygu Düzenleme (dev.,) İkinci yılda temsilleştirme ve dilde görülen gelişmeler, duyguları düzenlemek için fırsat tanır. Duygular hakkında konuşmak için gerekli kelime dağarcığı 18. aydan sonra hızla gelişir; fakat yürüme çağındaki çocuklar duygularını kontrol etmek için dili kullanmada henüz etkin değillerdir. Öfke nöbetleri ortaya çıkabilir; çünkü yürüme çağındaki çocukların talepleri yetişkinler tarafından reddedildiğinde bu çocuklar, özellikle de yorgun ve aç olduklarında sık sık ortaya çıkan yoğun kızgınlık duygularını kontrol edemezler. Ebeveynler 2. yılda zihinsel durumları ne kadar isimlendirir ve bu durumlar hakkında ne kadar konuşursa, iki yaşındaki çocuklarının duygusal kelime dağarcıkları ve durumsal ipuçlarından diğerlerinin nasıl hissettiğini saptama becerisi de o kadar genişler. İlk birkaç aydan başlayarak, ebeveynler bebeklerinin kızgınlık ve üzüntü ifadelerinden çok ilgi, mutluluk ve şaşırma ifadelerini taklit ederek onların olumsuz duyguları bastırmalarını teşvik ederler.

12 BEBEKLERDE MİZAÇ ÖZELLİKLERİ Mizaç : Bir bireyin gelişimi boyunca gözlenebilen temel yönelimi. Bir insanı "neşeli ve eğlenceli", diğerini "hareketli ve enerjik", bazılarını da "sakin, dikkatli ya da öfke patlamalarına eğilimli" şeklinde tanımladığımızda, erken dönemde ortaya çıkan tepkisellikte ve öz-düzenlemede sabit bireysel farklılıklar mizaç olarak tanımlanır. Mizacı oluşturan psikolojik özelliklerin yetişkin kişiliğinin taşlarını biçimlendirdiğine inanılmaktadır. Tepkisellik duygusal uyarılma, dikkat ve motor aktivitelerdeki hıza ve yoğunluğa işaret eder. Öz-düzenleme ise tepkiselliği azaltan stratejilere işaret eder.

13 Mizaç gelişimi konusunda çığır açıcı bir inceleme, 1956 yılında Alexander Thomas ve Stella Chess tarafından başlatılan ve 141 çocuğun erken bebeklikten yetişkinliğe kadar takip edildiği New York Boylamsal Çalışması'dır. Bebeklerin Mizaç Özellikleri Video (8,25dk):

14 Thomas ve Chess'in mizaç modeli, takip eden tüm diğerlerine ilham vermiştir. Ebeveyn görüşmelerinden elde edilen bebek ve yürüme çağı çocuklarının davranışlarının detaylı tanımları, mizacın dokuz boyutu üzerinden sınıflandırılmış ve belirli özelliklerin üç çocuk tipini ortaya çıkaracak biçimde bir araya toplandığı görülmüştür: Kolay çocuk (%40) Sıcakkanlı, neşeli, tanımadıklarına karşı arkadaşça, ve rahat avutulabilirler. Bebeklikte hızlıca düzenli alışkanlıklar oluşturur ve yeni deneyimlere kolayca uyum sağlarlar. Zor çocuk (%10) Hemen ağlayan, daha az olumlu duygular sergileyen, ve kolay avutulamayan bebeklerdir. Günlük rutinlerinde düzensizdir; yeni deneyimleri kabul etmede yavaştır; olumsuz ve yoğun biçimde tepki göstermeye eğilimlidir. En fazla ilgi çeken kategori "zor çocuk" olmuştur çünkü bu gruptaki çocuklar ilk ve orta çocukluktaki kaygılı içe kapanık ve saldırgan davranışlar gibi uyum sorunları açısından yüksek risk taşımaktadır Yavaş ısınan (çekingen) çocuk (%15) Yabancılara karşı temkinli, ebeveynlerinde ayrılma konusunda isteksizdirler. Düşük faaliyet düzeyine sahip ve yeni deneyimlere uyum sağlamada çok yavaştırlar. Durgundur; çevresel uyaranlara karşı hafif ve ılımlı tepki gösterir; duygu durumu olumsuzdur. Zor çocuklarla karşılaştırıldığında çekingen çocuklar, ilk yıllarda daha az sorun Yaşarlar. Buna karşın, sınıfta ve akran gruplarında etkin ve hızlı bir şekilde tepki vermeleri beklenen ileriki okul dönemlerinde ise aşırı korku hissetmeye, yavaş ve kısıtlı davranış sergilemeye eğilimlidirler Çocukların yüzde 35'inin bu kategorilerden hiçbirine girmeyip, mizaç özelliklerinin özgün bir karışımını göstermektedirler.

15 Rothbart ın Mizaç Modeli BOYUT Tepkisellik Aktivite Düzeyi Dikkat Süresi Korkulu Stres Huzursuz Stres Olumlu Duygulanım Öz-Düzenleme Çaba Gerektiren Kontrol Kaba motor aktivite düzeyi TANIM Sürekliliği- Yönelme ya da ilgi süresi Yeni durumlara uyum sağlamayı da içeren alışılmadık uyaranlara karşı gösterilen temkinlilik ve stres İstekler engellendiğinde mızmızlanma, ağlama ve stresin boyutu Mutluluk ve hoşnutluğun ifade edilme sıklığı Daha işlevsel bir tepki planlamak ve uygulamak adına baskın ve reaktif bir tepkiyi gönüllü olarak bastırma kapasitesi

16 MİZAÇ VE ÇOCUK YETİŞTİRME: Uyum İyiliği Modeli Thomas ve Chess (1977), mizaç ve çevrenin birlikte nasıl olumlu sonuçlar üretebileceğini açıklamak için bir uyum iyiliği modeli geliştirmişlerdir. Uyum iyiliği; her çocuğun mizacını göz önünde bulunduran çocuk yetiştirme ortamlarının yaratılmasını ve eş zamanlı olacak daha uyumsal işlevselliğin teşvik edilmesini içermektedir. Uyum iyiliği modeli, mizaç olarak zor çocuk olarak tanımlanan yeni uyaranlar karşısında, geri çekilen, olumsuz ve yoğun biçimde tepki gösteren çocukların neden mizaçlarıyla uyumsuz ve ileride uyum sorunları açısından onları riske atan ebeveyn tutumları ile karşılaştığını açıklar. Zor olarak nitelendirilen çocukların ebeveynleri öfkeli ve cezalandırıcı disipline başvurma eğilimindedirler. Çocuk karşı çıkma ve itaatsizlikle tepki verdikçe ebeveynler artan bir şekilde stresli hale gelirler. Ancak ebeveynlerin ve yürüme çağı çocuklarının duygularını düzenlemelerine yardımcı olacak şekilde olumlu ve duyarlı olduklarında, çocuğun zorluğu 2 ya da 3 yaşına geldiğinde azalır.

17 Mizaç genetik bir temele sahiptir ancak çocuk yetiştirme pratikleri ve kültürel inanç ve uygulamalar mizacın korunmasında ya değişmesinde çok etkilidir. Sonuçlar mizacın, çocuğun psikolojik sorun yaşama ihtimalini arttırabileceğini ya da alternatif biçimde onu stresli bir ev hayatının olumsuz etkilerinden koruyabileceğini göstermiştir. Thomas ve Chess (1977) anne-baba tutumlarının çocukların duygusal durumlarını önemli ölçüde değiştirebileceğini tespit etmişlerdir. Mizacın değişmezliği Mizaç yaşla birlikte gelişmektedir. Bir çocuğun mizacının kararlı kalma derecesinde birçok etmenin payı vardır Mizacın üzerine yapılandığı biyolojik sistemlerin gelişimi Çocuğun çabalı denetim yeteneği Çabalarının başarısını içerir

18 BAĞLANMA KURAMI (John Bowlby ) Bağlanma bebek ve ebeveyn arasında karşılıklı olarak gelişen bir duygusal bağ kurma sürecidir. İlk olarak anneyle daha sonra diğer yakınlarla kurulan bu bağlanma deneyimi, bebeğin yetişkin yaşantısındaki tüm bilişsel, sosyal ve duygusal deneyimlerini etkiler.

19 BAĞLANMA SÜRECİ 1. Aşama (0-2 ay): İnsan figürlerine yönelik ilgi gösterme (kardeşler, anne, yabancılar, akrabalar, vb. eşit derecede tepkiye yol açar). 2. Aşama (2-7 ay): Tanıdık olan ve olmayan insan figürleri ayırt edilir ve bağlanma belirli bir figüre (anne) odaklanır. 3. Aşama (7-24 ay): Belirli bir figüre bağlanma yaşantısı yoğunluk kazanır ve bununla birlikte ayrılık kaygısı ve yabancı kaygısı artar aylarda bu kaygı en yoğun düzeye ulaşır. 4. Aşama (24 ay sonrası): Bebek erken empati, yani başkalarının duygularını fark edebilme ve davranışlarını buna göre düzenleme becerisi geliştirir. Bağlanma Teorisinin İlkeleri Karşılıklılık: Yetişkinler ve bebeklerin birbirlerine verdikleri tepkiler ve bu tepkilere cevap vermedeki duyarlıkları onlar arasındaki duygusal bağı şekillendirir. Biyolojik donanım: Yetişkinler de bebekler de duygusal bağ kurmaya doğuştan eğilimlidirler.

20 Yabancı Kaygısı 6. ile 8. aylar arasında bebekler, yabancı kaygısı gösterirler. Bu kaygı, tanıdık olmayan kişilere karşı duyulan korkudur ve sıklıkla bebekte ciddi huzursuzluklara neden olur Yabancı Kaygısı: Sıklıkla 6 ve 8. aylarda oluşan ve bebeğin bakımından birincil derecede sorumlu olmayan yabancılardan korkma. Bebek ve küçük çocuklar onlara karşı sıcak ve duyarlı olan yetişkinlere bağlanırlar.

21 Ayrılık Kaygısı 6. aydan sonra bebekler, ayrılık kaygısı, yani onlara bakım veren kişilerden ayrı kalacakları korkusu göstermeye başlarlar (Eisen ve Schaefer, 2005; Vondra ve Barnett, 1999). Ayrılık Kaygısı: Genellikle 6 ile 8. aylar arasında ortaya çıkan asıl bakıcıdan ayrılma veya yalnız bırakılma korkusu. Yabancı kaygısı ve ayrılık kaygısı bebekten bebeğe ve durumdan duruma farklılıklar gösterir. Diğer kültürel uygulamalar, bebek bakımı ile ilgili kültürel inançlar vs. ( tartışılmalı) gibi etkenler de bebeklerdeki ayrılık kaygısını ve yabancı kaygısını etkiler.

22 BİYOLOJİK DONANIM İLKESİ Harry Frederick Harlow ( ) Video (6,07d):

23 BAĞLANMA TÜRLERİ: Anne Davranışları Güvenli bağlanma: Anne bebeğin ihtiyaç ve tepkilerine duyarlıdır ve bebekle yoğun sıcak fiziksel temas kurar. Güvensiz bağlanma o Kaçınan bağlanma: Anne bebeğin ihtiyaç ve tepkilerine duyarlı değildir, reddedici davranışlar sergiler, fiziksel temas yok/çok azdır. o Kararsız bağlanma: Anne bebeğin ihtiyaç ve tepkilerine tutarsız cevaplar verir. o Dağınık bağlanma: Genellikle bebeği ihmal ya da istismar etme veya annede ruhsal bozuklukların olduğu durumlarda görülür.

24 Yabancı Ortam/Durum Deneyi (Mary Ainsworth ) Video (3,38d):

25 BAĞLANMA TÜRLERİ: Bebek Davranışları o o o Güvenli bağlanma: Annenin varlığını bir güven üssü olarak değerlendirir ve etrafı keşfetmeye yönelir. Anne ayrıldığında ağlar, anne geri döndüğünde ona yakınlık ve ilgi gösterir, kısa sürede ilgisi yeniden çevresine yönelir. Güvensiz bağlanma Kaçınan bağlanma: Anneye kayıtsızmış gibi davranır, anne ayrıldığında ağlayabilir ya da ağlamaz, anne geri geldiğinde ise onu görmezden gelir, ondan uzaklaşır. Kararsız bağlanma: Anneye yapışır, anne ayrıldığında aşırı ağlar, geri döndüğünde ağlamaya devam edebilir, hem ona yapışır hem de onu öfkeyle uzaklaştırmaya çalışabilir, çevresine ilgi göstermez. Dağınık bağlanma: Kaçınan ve kararsız davranışları birlikte sergileyen ya da aşırı korku gösteren bebeklerin bağlanma biçimleridir. Anne odaya döndüğünde çocuk ona yapışabilir, onu uzaklaştırabilir, sonra da onu görmezden gelebilir.

26 BAĞLANMA TÜRLERİ: İleri Çocukluk, ergenlik ve Yetişkinlik Yaşantısına Yansımaları Güvenli bağlanma: Arkadaşlarıyla iyi geçinme, işbirliği, girişkenlik, olumlu benlik algısı o o o Güvensiz bağlanma Kaçınan bağlanma: Saldırganlık, dürtüsellik ve/veya işbirliği veya sosyal etkileşimden kaçınma Kararsız bağlanma: Utangaçlık, bağımlılık, olumsuz benlik algısı Dağınık bağlanma: Saldırgan ve düşmanca davranışlar, bir kısmında (%40) nörolojik bozukluklar

27 BAĞLANMAYI OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEYEN FAKTÖRLER Bebek ve anne arasındaki bağlanma deneyimi kültürel değerler (bağlılık/özerklik) ve kültüre özgü çocuk yetiştirme uygulamaları (birlikte uyuma, sırtta taşıma, süt anne, vb) tarafından şekillenir: Yenidoğan hastalıkları Uzun süreli ayrılıklar İşitme ya da görme engelli Down sendromu ve diğer özel gereksinim gerektiren sorunlar Ailede yoksulluk ve stres Beslenme yetersizliği Bebeğin cinsiyeti, doğum sırası, beklenen cinsiyet, vb. Bebek ve yetişkinin duygu durumu ve duygu kontrol becerisi Bebekte fiziksel görüntü bozuklukları Ebeveyn ruhsal rahatsızlıkları ve bağımlılıklar Bebeğin mizaç özellikleri (kolay mizaç, zor mizaç, yavaş ısınan mizaç) Kültürel değerler ve çocuk yetiştirme uygulamaları Bebekler ve anneleri arasında bağlanmayı etkileyen faktörlere rağmen, özel gereksinim durumlarına rağmen, kültürler arası farklıklara rağmen ağır otizm durumu dışında sağlıklı bağlanma gerçekleşebilmektedir. Bu da anne ve bebekte tüm zorluklara rağmen duygusal bir bağ kurma yönünde güçlü bir dürtü/eğilim olduğunu göstermektedir.

28 BAĞLANMA TÜRLERİ: Kültür Yabancı durum deneyine göre Dünya genelinde bağlanma türlerine giren insan oranları kabaca bakıldığında birbirine yakındır: Güvenli bağlanma: % 70 Kararsız bağlanma: % Kaçınan bağlanma: % 5-10 Dağınık bağlanma: son yıllarda eklenen bir kategori olup bu kategoriye yönelik değerler belirtilmemiştir. Yabancı durum deneyinde bebeğin hangi bağlanma kategorisine girdiği anne odaya geri, döndüğünde gösterdiği tepkiye bağlıdır. Ancak kültürler arası değer ve uygulamalardaki farklılıklar yabancı durum deneyinin kültürlerarası kullanım geçerliğini şüpheli hale getirmiştir. Örneğin Japonya da kararsız bağlanma oranı dünya geneli ortalamasının üzerindedir (%40 civarındadır). Ayrıca bazı modern toplumlarda bebekler anneden ayrılma deneyimini çok ender yaşadıkları ve/veya uzun süre ayrı kaldıkları için aşırı tepki gösterirken diğer bazı toplumlarda bebekler her gün ayrılma ve kavuşma deneyimini yaşadıklarından ayrılmaya tepki göstermeyebilirler.

29 BAĞLANMA: Güven & Özerklik Güven: Erik Erikson a (1968) göre, yaşamın ilk yılı, gelişimin güvene karşı güvensizlik dönemi ile nitelendirilir. Özerklik: Erik Erikson (1968) özerkliğin, yaşamın ikinci yılında önemli bir konu olduğunu vurgulamış ve gelişimin ikinci evresini, özerkliğe karşı utanç ve kuşku dönemi olarak tanımlamıştır. Özerklik, bebeğin annenin bir uzantısı olmaktan çıkıp ayrı bir birey (ben) olma yönündeki eğilimidir. Anne ile bebek arasında güvenli bağlanma deneyimi bebeği özerklik girişiminde destekler. kötü havalarda kampa geri dönen bir dağ tırmanıcısı gibi çocuklar ebeveynlerinden uzaklaşırlar ancak desteğe ihtiyaç duydukları zaman hızla geri gelirler (Trawick-Swith, 2013, s. 182)

30 NOT: Çocuklar, temel ihtiyaçları (sevgi, saygı, ait olma isteği, vb.) bakımından, yetişkinlerden farklı değildirler SAĞLIKLI İNSANIN TEMEL İHTİYAÇLARI SAĞLIKLI GELİŞİMİ ZEDELEYEN UNSURLAR GÜVEN (Birliktelik) sosyalleşme ÖZERKLİK (Kendi olabilme) bireyselleşme GÜVENSİZLİK DUYGUSU SUÇLULUK DUYGUSU BENLİK BÜTÜNLÜĞÜ YETERSİZLİK DUYGUSU

31 SOSYAL/DUYGUSAL GELİŞİM: KAVRAMLAR Ben Algısı Video (2,46d): Still Face (Donuk Yüz Deneyi) Video (2,49d): t0&list=pl8fc9da7512c44e53 Sosyal Referanslama: Çocukların, yetişkinlerin duygusal tepkilerini dikkate alarak nasıl hissetmeleri gerektiğini anlamaları ve bu doğrultuda davranış sergilemeleri (ör. Annesi olumlu yüz ifadeleri sergileyen bebeğin yabancıların yanında daha az huzursuzluk duyması). Sosyal Referans Alma, belirli bir durumda nasıl davranacağını belirlemeye yardımcı olma için diğerlerinin duygusal ipuçlarını okuma anlamına gelir. Video (2,36d): p6cqnhhrmja

32 BEBEKLİKTE AKRAN İLİŞKİLERİNİN GELİŞİMİ 0-12 ay Bebekler diğer bebeklere ilgi duyar, göz temasında ya da dokunduklarında gülümserler Tanımadıkları yetişkinlerin yanında gerginlik duyar ancak tanımadıkları akranların yanında gerginlik yaşamaz ay Birbirlerinin davranışlarını (ör: oyuncakla yaptıklarını) taklit ederler Akranlara yetişkinlerden daha çok ilgi duyar Nesne (oyuncak) paylaşımından kaynaklı çatışma ve gerilim yaşanmaya başlar

33 2-3 yaş Sırasıyla sözsüz, fiziksel ve sözlü iletişim yoluyla ilişki kurma Hemcins akran yönünde tercih göstermeye başlarlar İkili ilişkiler ağırlıklıdır ancak daha çok sayıda çocuğu içeren akran grupları da oluşmaya başlar Gerçek anlamda sosyal yeterlik belirtileri sergilenmeye başlar Sosyal tercihte saldırganlık tek kriterdir (saldırgan akran reddedilir)