TEKNOLOJİ VE İNOVASYON YÖNETİMİ

Transkript

1 TEKNOLOJİ VE İNOVASYON YÖNETİMİ -Hafta1 Dr. Hakan ÇERÇİOĞLU 1

2 Dr. Hakan Çerçioğlu, Endüstri Müh. Böl., Ofis: Mühendislik Fakültesi 8. Kat No:805; Tlf.: e-posta: Özgeçmişim OİBS de var! İlgi alanlarım: Montaj Hattı Dengeleme Problemleri, Üretim Planlama ve Stok Kontrolü, Üretim Sistemleri, Yöneylem Araştırması, Uzman Sistemler 2

3 Konular --DERS İÇERİĞİ 1. Hafta GİRİŞ: Ders içeriği ve ders kaynaklarının tanıtılması 2. Hafta Bilimsel ve Teknolojik Gelişmelerin Katma değeri, Bilim ve teknolojiden değer oluşturma 3. Hafta Teknoloji yönetiminde kritik faktörler: Teknolojinin sektörel bazda Gelişimi, Proje bazında teknoloji seçimi 4. Hafta Teknoloji ve firma rekabetçiliği 5. Hafta İnovasyon Süreci 6. Hafta İnovasyonun kaynakları ve çeşitleri, Ürün ve Süreç İnovasyonu 7. Hafta İnovasyon planlaması 8. Hafta Vize Sınavı 9. Hafta Teknoloji hayat döngüsü 10. Hafta Teknoloji stratejisi 11. Hafta Teknoloji planlama 12. Hafta Teknoloji transferi 13. Hafta Teknoloji geliştirme Modelleri: Teknoparklar, Bilim parkları, Araştırma enstitüleri 14. Hafta Ulusal Ekonomik Gelişme ve Küresel Rekabette Teknolojinin Rolü 15. Hafta Final sınavı 3

4 Kaynaklar Önerilen Kaynaklar: 1. Betz, F. Managing Technological Innovation: Competitive Advantage from Change, 2011, John Wiley & Sons 2. Betz, Frederick., Teknolojik Yenilik Yönetimi Değişimle Gelen Rekabet Avantajı, (2003 sürümünden çeviren Pınar Güran), TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları no:339, Ankara, Tidd, J. & Bessant, J., Managing Innovation: Integrating Technological, Market and Organizational Change, 2009, John Wiley & Sons. 4. Erdal M., Teknoloji Yönetimi, 2008,Türkmen Kitapevi,. 5. Çetindamar D., Phaal R.,Probert D., Teknoloji Yönetimi:Faaliyetleri ve Araçları, 2013, Efil Yayınevi, Ankara 4

5 Kaynaklar 2 Önerilen Kaynaklar 6. Ayhan A., Dünden Bugüne Türkiye de Bilim-Teknoloji ve Geleceğin Teknolojileri, 2002, Güriş Yayınları, İstanbul 7. Tekin, Mahmut, Güleş Hasan K., ve Öğüt, Adem, Değişim Çağında Teknoloji Yönetimi 5. baskı, Gazi Kitabevi, Kılıç S., İnovasyon ve İnovasyon Yönetimi, 2013 Seçkin Yayınları, 9. Gürsu H., Sahi, İnovasyon Neden Bize Bu Kadar Uzak?, 2013, Destek Yayınları 10. Çelikçapa F.O., Kaygusuz S.Y.,Teknoloji Yönetimi, 2010, Dora Yayınları. 5

6 Teknoloji Nedir? Teknoloji etimolojik olarak Yunanca kaynaklı olan bir kelimedir. Technologia: Techne ( yapma becerisi) + logia ( söylemek) şeklinde tanımlanmaktadır. Daha formal bir tanımla, insanoğlunun ihtiyaçlarını karşılamada faydalandığı bilgi ve becerilerin bütünüdür. İnsani bir etkinlik olarak teknolojinin, tarih içerisinde bilim ve mühendislikten daha önce önem kazandığı gözlemlenmektedir. 6

7 Teknoloji Tanımları Sözlük anlamı; Endüstriyel bilim; endüstriyel sanatların özellikle de iplik, dokuma, metalurji, vb. gibi önemli üretim dallarının sistematik bilgisinin (yapım yöntemleri, aygıtları vb. gibi.), faydalı şeylerin keşfi veya problemlerin çözümü için kullanılmasıdır. (Webster s Dictionary) Ticari bir değer elde edebilmek amacıyla gerçekleştirilen bilimsel uygulamalar. Üretim faaliyetlerinde kullanılan yol ve yöntemler bütünü. Bilimin, pratik hayatın gereksinimlerinin karşılanmasına, ya da insanın çevresini denetleme, biçimlendirme ve değiştirme çabalarına yönelik uygulamaları teknolojiyi ifade eder. ( Ana Britannica) 7

8 Teknoloji Tanımları Teknik üretme ve bu tekniğin uygulanması ile ilgili gerekli alet, makine ve malzemeler geliştirebilme bilgisi. Bir kişinin, toplum kesiminin, ya da toplumun sorun çözme kabiliyetini oluşturan öğelerin herbiri; Birer teknolojidir. ( Titiz, 1999) Teknoloji, Teknik bilgi ( know-how), bilgi (knowledge), buluş (invention) ve yenilik (innovation) gibi doğrudan insan faaliyetlerinin değişik tiplerini içeren bir kısaltma olup, verimlilik, büyüme, istihdam ve rekabet edebilirlik gibi ölçülebilir ekonomik değişkenlerin açıklanmasında önemli rol oynar. ( Archibugi & Simonetti, 1998) 8

9 Farklı Açılardan Teknoloji Araç olarak teknoloji; Sıkça kullanıldığı şekliyle, teknoloji insanların ihtiyaçlarını karşılamada ve problemlerini çözmede yararlandıkları alet ve araçları işaret eder. Bu bakış açısından, tornavidadan, hızlı trenlere dek çok çeşitli alet ve araçlar yer almaktadır. 9

10 Farklı Açılardan Teknoloji Yöntem Olarak Teknoloji; İhtiyaçları karşılamak, problemleri çözmek için kaynaklarımızı nasıl bir araya getirip hangi yolu izlediğimize ilişkin bilgi birikimidir. Yazılım Teknolojisi, İnşaat Teknolojisi, Uzay Teknolojisi 10

11 Farklı Açılardan Teknoloji Kültürel bir Etken olarak Teknoloji; Kültürel yapıları oluşturan esas unsur olmasa da, teknoloji kültürel yapıları değiştirebilen bir aktivitedir. Örneğin; Üretim Teknolojisi, Bilgi teknolojisi 11

12 Toplumsal Dönüşüm Açısından Teknoloji «Bir devrim niteliği taşıyan teknolojik bir gelişim üretimde kullanıldığında ve geniş çaplı bir sürdürülebilir başarı elde edildiğinde toplumun; sosyal, kültürel, ekonomik, siyasi, hukuki alanlarında kalıcı değişimler meydana gelmektedir.» Toffler, 3 Dalga Kuramı 12

13 Toplumsal Dönüşüm Açısından Teknoloji Teknolojik keşiflerle beraber bir yandan insan hayatı kolaylaşmakta diğer taraftan toplumsal yapıda önemli değişiklikler meydana gelmektedir. Sanayi Devrimi Bilgi Devrimi Teknoloji Teknoloji 1. Dalga Tarım Toplumu 2. Dalga Sanayi Toplumu 3. Dalga Bilgi Toplumu 13

14 Sanayi Devrimi Teknolojik İlerlemenin üretimde kullanılması 1776 Fransız İhtilali 1765 Milletlerin 1789 Zenginliği Sanayi Devrimi 14

15 Neden Yenilik? Zamanlama? Rekabetin Gereği Olarak mı? Stratejik Tercih Olarak mı? 15

16 Rekabetin Değişen Yüzü Yenilik ve Yaratıcılık Üst. İle Rekabet Gücü Hız Üstünlüğü ile Rekabet Gücü Kalte Üstünlüğü ile Rekabet Gücü Maliyet Üstünlüğü İle Rekabet Gücü Üretim Üstünlüğü ile Rekabet Gücü 16

17 Yenilik İnovasyon Yenileşim INNOVATION 17

18 İnovasyon Kavramı İnovasyon, Latince kökenli bir sözcük olan «innovatus» kelimesinden türetilmiş bir kavramdır. «Toplumsal, kültürel ve idari ortamda yeni yöntemlerin kullanılmaya başlanması» şeklinde bir tanıma sahiptir. Bu kavramı ilk olarak ele alan Schumpeter dir. İnovasyonu, «girişimciye kar getiren ve teknolojik gelişmeler sonucu ortaya çıkan herşey» olarak tanımlamıştır. 18

19 İnovasyon Nedir? Günümüzün hızla değişen rekabet ortamında ayakta kalabilmek için şirketlerimizin ürünlerini, hizmetlerini ve üretim yöntemlerini sürekli olarak değiştirmeleri ve yenilemeleri gerekmektedir. Bu değiştirme ve yenileme işlemi «inovasyon» yenilik olarak adlandırılır. Türkçe literatürde inovasyon kavramı yerine Yenilik, yenilikçilik, yenileşim gibi kavramlar ikame edilmiştir, fakat eğer Türkçe karşılık belirlemek gerekirse, karlılık getiren yenilik olarak adlandırılması önem taşımaktadır. 19

20 İnovasyon Yönetimi Nedir? İnovasyon Yönetimi; yeni veya iyileştirilmiş ürün ( mal, hizmet), üretim yöntemi vb. gibi geliştirmek ve bunu ticari bir kazanç haline getirmek için yürütülen tüm faaliyetleri kapsayan bir süreçtir. 20

21 İnovasyonda Karşılaşılan İkilem Örgütler yaratıcılığı destekleyecek tarzda yapılandırılmıyor; büyük çapta aynı şeyleri mümkün olduğunca tekrarlayarak yapacak şekilde yapılandırılıyor. Müşteriler örgütlerden tutarlılık ve güvenilirlik beklemekte, Bu nedenle; üst yönetimlerin, günümüz uzmanlarının «ya yenilik ya da başarısızlık» sloganlarını dikkate almakta bu kadar çekimser olmaları anlaşılabilir bir durumdur Değişim ve istikrarı aynı zamanda gerçekleştirmek istiyoruz. Bunu elde etmek mümkün müdür? 21

22 İnovasyon ve Buluş Arasındaki İlişki İnovasyon az çok ileri teknoloji gerektiren- yeni ürünler oluşturma süreci olarak kullanılabilir. Bu bağlamda çoğu zaman «buluş» (icat) ile karıştırılmaktadır. Buluşun, satılabilir hale gelip piyasaya sürülmesi halinde bir yenilik potansiyeli taşıyabileceği söylenerek, bu ikisi arasında basit bir ayrım yapmak mümkün olabilir. 22

23 Örnek Buzdolabı gıdaların tazeliğini koruması ile çok yararlı bir alet olarak başarılı bir inovasyon örneği oluşturmaktadır. Fakat Eskimolara bu buzdolabını yiyeceklerin kaskatı kesilmesini engelleyen bir araç olarak satan satıcı, bu icattan başka bir inovasyon örneği oluşturmuştur. 23

24 Elektrikli süpürgenin bir icat olarak çıkışı J. Murray Spengler tarafından sağlanmıştır, fakat elektrikli süpürgenin ticarileştirilmesi ve satışını W.H. Hoover adlı bir deri imalatçısı gerçekleştirmiştir. Bundan dolayı uluslararası piyasada Spengler adıyla değil Hoover markasıyla bilindi ve yayıldı. 24

25 Dolayısıyla bir icadı gerçekleştirmek değil bu ürünü ekonomik ve ticarileştirilebilir hale getirmek önem kazanmaktadır. Aşağıda icatlar ve bunu ticari hale getirenler tablo olarak görülmektedir. Ürün Mucit İnovasyonu sağlayan Transistörlü Radyo Regency Sony VCR Ampex Sony, Victor TV RCA Matsushita Rotatif Motor Vanchel Mazda CD Philips Sony 25

26 İnovasyon Nedir? İnovasyon sözcüğü yeni ürünlerin yaratılmasında kullanılan yöntemi açıklamak için de kullanılabilir. Kimi zaman «yaratıcılık/ creativity» sözcüğü ile neredeyse birbirlerinin yerini tutacak şekilde kullanılmaktadır. İnovasyon örgütsel bir işlevin ( fonksiyonun) veya belirli bir bölümün adı olarak da kullanılabilir. Antropoloji literatüründe ise yenilik yapma; insanlığımızı tanımlayan bir karakter özelliği olarak görülmektedir. 26

27 İnovasyon Nedir? Sanayi devriminden bu yana örgütleri işlevsel olarak tasarladık, çalışmayı ve işçileri, bir mühendisin bir makinenin parçalarını örgütlemesine çok benzer biçimde örgütlemeye devam ediyoruz. İnovasyona bu perspektiften bakınca; bir endüstriyel süreç gibi görünmektedir; «Ticarileştirilebilir yeni ürünlerinçoğu zaman yüksek teknolojili- yaratılması süreci» Bu süreç çoğu zaman, ilk fikirden ürünün piyasaya sürülmesine kadar bir tür montaj hattı biçiminde örgütlenip, algılanır. Bu görüş son yıllarda eleştirilmektedir. ( Hammer& Champy «Değişim Mühendisliği») 27

28 İnovasyon Nedir? Yeni görüşe göre; inovasyon, daha az mekanik ve daha çok organik bir görünüme sahiptir. Bir montaj sürecinden çok bir evrim süreci, endüstriyel bir süreçten çok bilişsel bir süreç; bilginin ve öğrenme kapasitesinin kullanımını gerektiren bir süreçtir. Yenilik; zengin bir «faaliyetler bütünün» sonucu olarak ortaya çıkar; Stratejik planlamanın, araştırma ve geliştirmenin, pazarlamanın, proje yönetiminin, ekip çalışmasının, eğitimin, yaratıcı düşünmenin bir karışımıdır. 28

29 İnovasyon Nedir? Başka bir tanımla; inovasyon, müşteri tatminine yönelik yeni kaynaklar yaratmaktır. Bir ürün veya hizmetin yenilik olabilmesi için müşteri tarafından fark edilip, yenilik olarak algılanması gerekir. 29

30 İnovasyon Nedir? YARATICI FİKİR GİRİŞİMCİ ÜRÜN SÜREÇ PAZARLAMA ORGANİZASYON HİZMET KATMA DEĞER İnovasyon Nedir?H. Gürsu,

31 İnovasyonun Özellikleri Nelerdir? Yaşam kalitesini ve refah düzeyini artıran bir araçtır Kullananların yaşamında değişiklik yaratan bir araçtır Bir süreçtir ve süreklidir Ekonomik ve toplumsal yarar yaratan bir değerdir Önemli rekabet araçlarından biridir Kültürel bir ortamın ürünüdür Problem çözme sürecidir İşlevler arası bütünleşmenin bir ürünüdür Çevreye uyma ve bütünleşmenin aracıdır Yayılmacı niteliktedir 31

32 Yaratıcılık ( Creativity) ve İnovasyon Bu iki kavram çoğu zaman birlikte karşımıza çıkmaktadır. Biri olmadan diğeri de anlamsız gibidir. Hatta uygulamaya- vizyon, misyon tanımları vs.- baktığımızda birbirlerinin yerine kullanıldığını görebiliriz. Ancak bu iki kavramı birbirinden ayırt etmek gerekir. Yaratıcılık; yeni fikirler yaratma yeteneğidir. İnovasyon bir süreçtir. Yaratıcılık ise bu süreci mümkün kılan beceri ve yetenekler kümesidir. Yaratıcılık, yenilik gerektiren bir yetenektir yani yenilik yaratıcılığın sonucudur. Esasında yaratıcılık olsa da başarı getiren unsur inovasyondur. 32

33 Radikal ve Artımsal İnovasyon Ayrımı İnovasyon, ya radikal fikirler sonucu daha önce denenmemiş ve geliştirilmiş ürün veya üretim yöntemlerinin ortaya çıkarıldığı büyük atılımlarla oluşur ( radikal inovasyon), ya da adım adım yapılan, bir dizi geliştirme ve iyileştirme faaliyetini içeren çalışmalarının bir sonucu olarak ortaya çıkar ( artımsal inovasyon) 33

34 Yenilik Çeşitleri Köktenci, artımsal ve yapısal yenilikler: Köktenci: ilkler yaratan; göreli zor: ev telefonu => cep telefonu teknolojileri Artımsal: mevcudu iyileştiren; göreli kolay: 3G den 3.5G ye, sonra 4G ye sonra 5G ye geçiş. Yapısal: bir bileşendeki yeniliğin sistemin geri kalanında değiştirici etki yapması: bilgisayar ekranı: CRT => sayısal ekran dizüstü bilgisayarlar Köktenci yenilikler ve büyüme ilişkisi: Yıkıcı / destekleyici etki Yıkıcı ( disruptive ) ve destekleyici yenilikler Ürün, hizmet ve süreç yenilikleri Teknolojik ve teknolojik olmayan yenlikler: Yenilik sürecinde teknoloji ne kadar kullanılıyor? Teknik ve yönetimsel yenilikler Toplumsal yenilikler Toplum için, toplum yararına yenilik 34

35 İnovasyon Sürekli Bir Uğraştır Günümüzde gelişen teknolojinin, değişen müşteri isteklerinin, bilgiye ve teknolojiye kolaylıkla erişen rakiplerin yeniliği taklit etme becerilerinin hızlarını düşünürseniz, tek bir yenilik ile elde edilen rekabet avantajının ne kadar kısa sürebileceğini tahmin edebilirsiniz. Bu nedenle, sürekli olarak yenilik yapmak gereklidir. 35

36 Neden Yenilik? Vazgeçilmez İtici Güç (VİG): Ülkenin sürdürülebilir ekonomik büyümesinde Toplumun refahı ve kalkınmasında İşletmelerin farklılaşarak rekabetçi yapılarında. Satışları ve Pazar payını artırmak Mikro ve makro düzeyde: Olmazsa olmaz! Yüksek Riskli bir Süreç (YRS) Riskleri yönetmek gerekir Günümüzde Yenilik Teknoloji Odaklıdır/Desteklidir (YTO). Bu nedenle dersimizin konusu: Teknoloji ve İnovasyon Yönetimi 36

37 Örnek 1 Arçelik Telve- Geleneksel Türk Kahvesi Pişirme Makinesi: Tasarım dünyasının en seçkin ödüllerinden if Tasarım Ödülü nü kazandı yılı «ürün tasarımı sınıfı: sanayi tasarım alanı». > kullanış kolaylığı, süreçte yenilik, otomatikleştirme. 37

38 Örnek 2 Türkiye nin ilk Internet üzerinden yemek siparişi kapısı 38

39 Örnek 3: E-Devlet: turkiye.gov.tr 39

40 E-Devlet kapısı: «e-devlet uygulamalarının yaygınlaştırılmasıyla verimlilik artışı sağlanacağını, zamandan ve maliyetten tasarruf edileceğini belirten Ergün, Vatandaşımızın, tüm hizmetlerini e-devlet kapısından yapabilir hale getirmek zorundayız. Bu anlamda BTYK da çok önemli kararlar aldık. Artık bu konuda sorumlu bakanlığımız belli oldu. e-devlet ile ilgili koordinasyonu Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı yürütecek. e- Devlet çalışmaları tek merkezden kontrol edilecek ve vatandaşlarımız yakında tüm işlerini e-devlet kapısından yapabilecek. Bu konudaki çalışmalar bundan sonra daha da hızlanacak. Tamamlandığında vatandaşlarımızın yaşam kalitesini artıracağız. ifadelerini kullandı.» TÜBİTAK Bülten, Şubat 2013, sayfa 9. 40

41 Yenilik Örnekleri? İpek Kağıt tan Selpak kağıt mendil cep paketi. Örnekleriniz?:? -? 41

42 Bağlantılar TÜBİTAK, 2014 İnovasyon Fuarı ndaydı. İnovasyon Türkiye 2014: Kasım 2014 İstanbul Fuar Merkezi nde