SAKARYA ÜNİVERSİTESİ. Kamu Yönetimi. Hafta 9. Yrd. Doç. Dr. Hale BİRİCİKOĞLU

Transkript

1 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Kamu Yönetimi Hafta 9 Yrd. Doç. Dr. Hale BİRİCİKOĞLU Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders içeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Her hakkı saklıdır 2013 Sakarya Üniversitesi

2 2 Sakarya Üniversitesi Dokuzuncu Bölüm İdare Kavramı ve İdare Hukuku Belediye Yönetimi Hedefler Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Belediye yönetiminin nasıl kurulduğunu öğrenmek Belediyelerin görevlerini öğrenmek Belediye yönetiminin organlarını öğrenmek Belediye yönetiminin mali yapısını öğrenmek 5393 sayılı Belediye Kanunun getirdiği yenilikleri öğrenmek Anahtar Kavramlar Belediye, belediye meclisi, belediye encümeni, belediye başkanı İçindekiler I) Belediye Yönetimi A) Yeni Belediye Kanunun Getirdiği Yenikler B) Kuruluşu C) Görev ve Yetkileri D) Organları 1) Belediye Meclisi 2) Belediye Başkanı 3) Belediye Encümeni E) Mali Yapısı 1) Gelirleri 2) Bütçesi

3 İdare Kavramı ve İdare Hukuku 3 I. BELEDİYE YÖNETİMİ Hedef: Belediye yönetiminin nasıl kurulduğunu öğrenmek Belediyelerin görevlerini öğrenmek Belediye yönetiminin organlarını öğrenmek Belediye yönetiminin mali yapısını öğrenmek 5393 sayılı Belediye Kanunun getirdiği yenilikleri öğrenmek Ülkemizde belediye yönetimlerinin kuruluşu Osmanlıya kadar uzanmaktadır. İlk belediye teşkilatı 1855 yılında İstanbul da Şehremaneti ve Beyoğlu nda Altıncı Belediye Dairesi adıyla kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde 1930 yılında 1580 sayılı Belediye Kanunu çıkarılmıştır. Belediyeler uzun yıllar bu kanun ile yönetilmiştir. Belediyelere ilişkin son düzenleme 2005 yılında çıkarın 5393 sayılı Belediye Kanunudur. Ülkemizde iki çeşit belediye bulunmaktadır. Bütünüyle Belediye Kanunu na göre işleyen belediyeler (normal belediyeler), ikincisi ise sadece büyük kentlerde olan ve farklı bir statüye sahip, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu na tabi olan belediyelerdir Büyükşehir belediyeleridir. Öncelikli olarak tamamıyla 5393 sayılı Kanun a tabi olan belediyeler, daha sonra 5216 sayılı Kanun a tabi olan belediyeler incelenecektir sayılı Belediye Kanunu Belediyeyi şöyle tanımlamaktadır: Belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir. A) YENİ BELEDİYE KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLER Yeni Belediye Kanunu, kamu yönetiminin yeniden yapılandırılması çerçevesinde, belediye yönetiminde önemli yenilikler getirmiştir. Bu Kanunun, büyük ölçüde, Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, yeni kamu yönetimi anlayışı, gelişmiş ülke deneyimleri ile uygulamada ortaya çıkan sorunlar, ülkemizin reel gerçekleri ve 150 yıllık belediyecilik deneyiminin etkisi altında hazırlandığı görülmektedir. Kanunun getirdiği başlıca yenilikler şöyle sıralanabilir: 1. Belediyenin kuruluş koşulları yeniden düzenlenmekte ve ölçeği büyütülmektedir. Bir yerleşim yerinde belediye kurulabilmesi için gerekli nüfus kriteri, den e yükseltilmiştir. İl ve ilçe merkezlerinde belediye kurulması zorunludur. İçme ve kullanma suyu havzaları ile sit ve diğer koruma alanlarında ve meskûn

4 4 Sakarya Üniversitesi İdare Kavramı ve İdare Hukuku sahası kurulu bir belediyenin sınırlarına metreden daha yakın olan yerleşim yerlerinde belediye kurulması yasaklanmıştır. Belediye kurulmasına ilişkin nüfusun iki binden beş bine çıkarılması, ölçek ekonomisi (economy of scale) düşüncesiyle ilgilidir. Bilindiği gibi ölçek ekonomisi, iktisadi bir kavramdır, bir hizmetin üretim ölçeği genişledikçe toplam üretim ve maliyetler artarken, ilave birim maliyet ve kişi başına ortalama hizmet maliyetleri düşüyorsa ölçek ekonomisinden söz edilir. Küçük belediyelerde, hizmetlere ilişkin birim maliyetler ve kişi başına düşen ortalama maliyetler, optimal ölçekteki belediyelere göre hayli yüksek olmaktadır. Çünkü, bina, araç/gerek, insan kaynakları ve diğer idari giderler gibi bürokratik maliyetler, küçük belediyelerin yatırımlara gidecek kaynağı zayıflatmaktadır. Bu nedenle olacak, tarih ve 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun la, nüfusu altına düşün belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılarak köy statüsüne dönüştürülmüş, bazı bucaklar kaldırılmış ve 43 yeni ilçe kurulmuştur. Böylelikle belde belediyesi ve bucak sayısı azaltılmış, bazı köy ve mahallelerin bağlanması ve birleştirmeler yoluyla ilçe sayısı ve dolayısıyla ilçe belediyesi ise artırılmıştır. 2. İdari ve mali özerklik ilkesi getirilmiştir. Yeni Kanunda belediye, belde sakinlerinin mahalli müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmaktadır. 3. Yetki ve görevlerin belirlenmesinde, tadadi (liste usulü sayma) ilkeden, yetki ve genel yetki ilkesine geçilmiştir. Kanunda, belediyelerin yetki ve görevleri, konu olarak belirtilmiş, liste halinde sayılmamıştır. 4. Mahalle, belediyenin bir yönetim birimi haline getirilmiştir. Mahalle muhtarı, mahalle sakinlerinin gönüllü katılımıyla ortak ihtiyaçları belirlemek, mahallenin yaşam kalitesini geliştirmek, belediye ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla ilişkilerini yürütmek, mahalle ile ilgili konularda görüş bildirmekle yükümlü kılınmıştır. Belediye de, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli yardım ve desteği sağlamak, onların ortak isteklerini göz önünde bulundurmak ve hizmetlerin ihtiyaçlarına uygun biçimde yürütülmesini sağlamakla görevlidir. 5. Hemşehri hukuku, yeniden tanımlanarak geliştirilmiştir sayılı Belediye Kanunu, her Türk, nüfus kütüğüne yerli olarak yazıldığı beldenin hemşerisidir diyerek hemşehriliği nüfus kütüğüne yerli olarak yazılma koşuluna bağlamış iken, yeni Belediye Kanunu, herkes ikamet ettiği beldenin hemşehrisidir demek suretiyle hemşehriliği, ikamet esasına dayandırmıştır. Hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma hakları vardır. Belediye,

5 İdare Kavramı ve İdare Hukuku 5 hemşehriler arasında sosyal ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi ve kültürel değerlerin korunması konusunda gerekli çalışmaları yapmakla görevlidir. Belediye sınırları içinde oturan, bulunan veya ilişiği olan her şahıs, belediyenin, kanunlara dayanan kararlarına, emirlerine ve duyurularına uymakla ve belediye vergi, resim, harç, katkı ve katılma paylarını ödemekle yükümlüdür. 6. Belediyenin yerel hizmetler konusundaki yetki ve görevleri artırılmıştır. Belediye, salt altyapıya ilişkin yetki ve görevleri olan bir kuruluş olmaktan çıkarak, eğitim, sağlık, sosyal yardım, kültür, ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi gibi geniş bir alanda yetkili ve görevli hale gelmiştir. Belediyecilikte, belediye kurumunu yönetmekten, kenti yönetmeye yönelik bir yapı oluşturulmaya çalışılmıştır. 7. Belediye yönetiminde demokrasi ve yönetime katılma ilkeleri geliştirilmektedir. Belediye meclisi, öncekinden farklı olarak (eski kanunda yılda üç defa olağan toplanması öngörülmüştü), her ayın ilk haftası düzenli olarak toplanacaktır. Meclisin, bilgi edinme ve denetim işlevleri artırılmıştır. Ayrıca, mahalle muhtarlarının, ildeki kamu kuruluşlarının amirleri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, üniversiteler, sendikalar ve gündemdeki konularla ilgili sivil toplum örgütlerinin temsilcileri, oy hakkı olmaksızın, kendi görev ve faaliyet alanlarına giren konuların görüşüldüğü meclisteki ihtisas komisyonu toplantılarına katılabilme ve görüş bildirebilme hakkına sahip kılınmışlardır. Kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, sürdürülebilir kalkınma, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmek için Kent Konseyi kurulması öngörülmüştür. 8. Belediyelerde esnek bir örgütlenmeye gidilmesinin yolu açılmıştır. Belediye teşkilatında, yazı işleri, mali hizmetler, fen işleri ve zabıta birimleri zorunlu olmakta; beldenin nüfusu, fiziki ve coğrafi yapısı, ekonomik, sosyal ve kültürel özellikleri ile gelişme potansiyeli dikkate alınarak, norm kadro ilke ve standartlarına göre sağlık, itfaiye, imar, insan kaynakları, hukuk işleri ve ihtiyaca göre diğer birimler, meclisin kararıyla kurulabilmektedir. 9. Belediye yönetiminde norm kadro sistemine geçilmiş; personel istihdamında, verimliliğe ve etkinliğe dayalı bir politika izlenmesine olanak sağlanmaktadır. Norm kadroya uygun olarak çeşitli alanlarda sözleşmeli personel çalıştırılabilecek, belediye memurlarına başarı durumlarına göre ikramiye ödenebilecektir. Personel giderlerinin, bütçe gelirlerinin %30 unu aşmama ilkesi getirilmiştir. 10. Gönüllü katılım: Belediye; sağlık, eğitim, spor, çevre, sosyal hizmet ve yardım, kütüphane, park, trafik ve kültür hizmetleriyle, yaşlılara, kadın ve çocuklara, özürlülere, yoksul ve düşkünlere yönelik hizmetlerin yapılmasında beldede

6 6 Sakarya Üniversitesi İdare Kavramı ve İdare Hukuku dayanışma ve katılımı sağlamak, hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygulayabilecektir. 11. Denetimde, idari vesayet ile özerklik arasında bir denge kurulmaya çalışılmıştır. Belediyelerin denetimi, yeni bir içerikle tanımlanmak suretiyle yeniden düzenlenmiştir. Buna göre belediyelerin denetimi; faaliyet ve işlemlerinde hataların önlenmesine yardımcı olmak, çalışanların ve belediye teşkilatının gelişmesine, yönetim ve kontrol sistemlerinin geçerli, güvenilir ve tutarlı duruma gelmesine rehberlik etmek amacıyla; hizmetlerin süreç ve sonuçlarını mevzuata, önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere, performans ölçütlerine ve kalite standartlarına göre tarafsız olarak analiz etmek, karşılaştırmak ve ölçmek; kanıtlara dayalı olarak değerlendirmek, elde edilen sonuçları rapor haline getirerek ilgililere duyurmaktır. 12. Denetim, iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, mali ve performans denetimini kapsamaktadır. Belediyelerin mali işlemlerinin, Sayıştay tarafından denetlenmesi öngörülmüştür. Belediyelerin mali işlemler dışında kalan diğer idari işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenmektedir. B) KURULUŞU Bir yerde belediye kurulabilmesi için nüfusunun en az 5000 olması gerekir. Ancak il ve ilçe merkezlerinde nüfusa bakılmaksızın belediye kurulması zorunludur. Ancak, içme ve kullanma suyu havzaları ile sit ve diğer koruma alanlarında ve meskûn sahası kurulu bir belediyenin sınırlarına metreden daha yakın olan yerleşim yerlerinde belediye kurulamaz. Bir veya birden fazla köyün köy ihtiyar meclisinin kararı veya seçmenlerinin en az yarısından bir fazlasının mahallin en büyük mülkî idare amirine yazılı başvurusu ya da valinin kendiliğinden buna gerek görmesi durumunda, valinin bildirimi üzerine, mahallî seçim kurulları, onbeş gün içinde köyde veya köy kısımlarında kayıtlı seçmenlerin oylarını alır ve sonucu bir tutanakla valiliğe bildirir. İşlem dosyası valinin görüşüyle birlikte İçişleri Bakanlığına gönderilir. Danıştay ın görüşü alınarak müşterek kararname ile o yerde belediye kurulur.

7 İdare Kavramı ve İdare Hukuku 7 C) GÖREV VE YETKİLERİ Belediyelerin görev ve yetkilerinin belirlenmesi yöntemi, ülkeler bakımından farklılık göstermektedir. Belediyelerin görev ve yetkilerinin belirlenmesinde başlıca üç ilkeden söz edilmektedir. Birincisi, genel yetki ilkesi, ikincisi yetki ilkesi ve üçüncüsü ise liste ilkesi dir. Genel yetki ilkesine göre belediyeler, kanunların yasaklamadığı ya da başka yönetim birimlerine bırakılmamış olan bütün yerel hizmetleri yürütmeye yetkilidirler. Almanya ve Hollanda da bu ilke uygulanmaktadır. Yetki ilkesine (ultra vires) göre belediyeler, ancak yasama organının açıkça yetkilendirdiği konularda faaliyet gösterirler. Belediyeler, yasaların yasaklamadığı alanlarda hizmet yürütmekle yetkili değildirler. İngilizler bu ilkeyi benimsemişlerdir. Liste ilkesine göre, belediyelerin yetki ve görevlerini kanunlar liste halinde teker teker saymaktadır. Buna tadadi (sayma) usul de denilmektedir. Yürürlükten kaldırılmış bulunan 1580 sayılı Belediye Kanunu belediyelerin yetki ve görevlerini, büyük ölçüde bu ilkeye göre belirlemiş; az da olsa genel yetki ilkesine de yer vermişti. Yeni Belediye Kanunu ise, yukarıda belirtildiği üzere, yetki ve genel yetki ilkelerini benimsemiştir. Belediye nin görev ve sorumlulukları şu alanlarda toplanmaktadır: Stratejik plan, imar, ruhsat ve denetim; su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel altyapı; toplu taşıma ve şehir içi trafik, Çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık, ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar, konut, Zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans, Kültür ve sanat, turizm ve tanıtım; gençlik ve spor, sosyal hizmet ve yardım, meslek ve beceri kazandırma; kadınlar ve çocuklar için koruma evleri, Evlendirme, defin ve mezarlıklar, Ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi, Coğrafi ve kent bilgi sistemleri, Gayri sıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması ve denetimi, Devlete ait her derecedeki okul binalarının yapım, bakım, onarım ve her türlü malzeme ihtiyaçlarını karşılama, Sağlıkla ilgili her türlü tesis açma ve işletme, Kültür ve tabiat varlıkları, tarihi doku ve kent tarihiyle ilgili mekânlar ve işlevlerin korunması, bakımı ve onarımı, Toptancı ve perakendeci halleri, otobüs terminali, fuar alanı, yat limanı ve mezbaha hizmetleri. Görüldüğü gibi belediyeler belde halkının mahalli müşterek bütün ihtiyaçlarını karşılamaktadır.

8 8 Sakarya Üniversitesi İdare Kavramı ve İdare Hukuku D) ORGANLARI Belediye yönetiminin belediye meclisi, belediye başkanı ve belediye encümeni olmak üzere üç organı bulunmaktadır. 1) Belediye Meclisi Belediye meclisi belediye yönetiminin karar organıdır. Üyeleri belde halkı tarafından seçilmektedir. Belediye meclisinin üye sayısı belediye nüfusuna göre değişmektedir. a) Belediye Meclisinin Çalışma Esasları Belediye meclisine belediye başkanı başkanlık eder. Belediye meclisi, her ayın ilk haftası, önceden kararlaştırdığı günde toplanır. Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi en çok yirmi gün, diğer toplantıların süresi en çok beş gündür. Meclis toplantıları açıktır. yapabilir. Ancak belediye meclisi gerektiğinde kapalı oturum da Belediye meclisi, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla toplanır ve katılanların salt çoğunluğuyla karar verir. Ancak, karar yeter sayısı, üye tam sayısının dörtte birinden az olamaz. Belediye meclisi, üyeleri arasından en az üç en fazla beş kişiden oluşan ihtisas komisyonları kurabilir. İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu in üzerindeki belediyelerde plan ve bütçe ile imar komisyonlarının kurulması zorunludur. b) Belediye Meclisi Kararlarının Kesinleşmesi Belediye başkanı, hukuka aykırı gördüğü meclis kararlarını, gerekçesini de belirterek yeniden görüşülmek üzere beş gün içinde meclise iade edebilir. Yeniden görüşülmesi istenilmeyen kararlar ile yeniden görüşülmesi istenip de belediye meclisi üye tam sayısının salt çoğunluğuyla ısrar edilen kararlar kesinleşir. Belediye başkanı, meclisin ısrarı ile kesinleşen kararlar aleyhine on gün içinde idarî yargıya başvurabilir. Kararlar kesinleştiği tarihten itibaren en geç yedi gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine (illerde vali, ilçelerde kaymakam) gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. c) Belediye Meclisinin Görev ve Yetkileri Belediye meclisinin başıca görevleri şunlardır: Stratejik plan ile yatırım ve çalışma programlarını, belediye faaliyetlerinin ve personelinin performans ölçütlerini görüşmek ve kabul etmek.

9 İdare Kavramı ve İdare Hukuku 9 Bütçe ve kesin hesabı kabul etmek, imar planlarını ve programlarını görüşmek ve onaylamak, borçlanmaya karar vermek. Belediye vergi ve resimlerine ait tarifeleri; bunların dışında belediye tarafından yerine getirilecek hizmetler karşılığında alınacak ücret tarifelerini düzenlemek. Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya kaldırılmasına karar vermek. Belediye adına imtiyaz verilmesine ve belediye yatırımlarının yap-işlet veya yap-işlet-devret modeli ile yapılmasına; belediyeye ait şirket, işletme ve iştiraklerin özelleştirilmesine karar vermek. Belediye tarafından çıkarılacak yönetmelikleri inceleyip onaylamak. Meydan, cadde, sokak, park ve benzeri yerlere ad vermek; mahalle kurulması, kaldırılması, birleştirilmesi, adlarıyla sınırlarının tespiti ve değiştirilmesine karar vermek. Belediye başkanı ile encümen arasındaki anlaşmazlıkları karara bağlamak d) Belediye Meclisinin Bilgi Edinme Ve Denetim Yolları Belediye meclisi, belediye yönetimini, soru, genel görüşme, gensoru, denetim komisyonu ve faaliyet raporunu değerlendirme yöntemleriyle denetleyebilir. Soru: Meclis üyeleri, meclis başkanlığına önerge vererek belediye işleriyle ilgili konularda sözlü veya yazılı soru sorabilir. Soru, belediye başkanı veya görevlendireceği kişi tarafından sözlü veya yazılı olarak cevaplandırılır. Genel Görüşme: Meclis üyelerinin en az üçte biri, meclis başkanlığına istekte bulunarak, belediyenin işleriyle ilgili bir konuda genel görüşme açılmasını isteyebilir. Bu istek meclis tarafından kabul edildiği takdirde gündeme alınır. Gensoru: Meclis üye tam sayısının en az üçte biri oranındaki üyenin imzasıyla belediye başkanı hakkında gensoru önergesi verilebilir. Gensoru önergesi, meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun oyu ile gündeme alınır ve üç tam gün geçmedikçe görüşülemez. Denetim Komisyonu: İl ve ilçe belediyeleri ile nüfusu 'in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisi, her ocak ayı toplantısında belediyenin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile bunlara ilişkin hesap kayıt ve işlemlerinin denetimi için kendi üyeleri arasından gizli oyla ve üye sayısı üçten az beşten çok olmamak üzere bir denetim komisyonu oluşturur. Komisyon, çalışmasını 45 işgünü içinde tamamlar ve buna ilişkin raporunu mart ayının sonuna kadar meclis başkanlığına sunar. Konusu suç teşkil eden hususlarla ilgili olarak meclis başkanlığı tarafından yetkili mercilere suç duyurusunda bulunulur.

10 10 Sakarya Üniversitesi İdare Kavramı ve İdare Hukuku Faaliyet Raporunu Değerlendirme: Belediye başkanınca meclise sunulan bir önceki yıla ait faaliyet raporundaki açıklamalar, meclis üye tam sayısının dörtte üç çoğunluğuyla yeterli görülmezse, yetersizlik kararıyla görüşmeleri kapsayan tutanak, meclis başkan vekili tarafından mahallin mülkî idare amirine gönderilir. Vali, dosyayı gerekçeli görüşüyle birlikte Danıştay a gönderir. Yetersizlik kararı, Danıştayca uygun görüldüğü takdirde belediye başkanı, başkanlıktan düşer. Belediye Meclisinin Faaliyet Raporunu Değerlendirme Süreci Belediye Başkanı tarafından hazırlanan faaliyet raporu belediye meclisine sunuluyor. Raporun yeterli olup olmadığı belediye meclisinde görüşülüyor. Eğer meclis üye tam saysısının ¾ çoğunluğu ile raporu yeterli görmezse yetersizlik kararı alınıyor. Meclis balkan vekili yetersizlik kararını mülki idare amirine gönderiyor. Vali dosyayı Danıştay a gönderiyor. Danıştay uygun görürse Belediye Başkanı başkanlıktan düşer.

11 İdare Kavramı ve İdare Hukuku 11 ÖNEMLİ İl genel meclisi ve belediye meclisinin bilgi edinme ve denetim yöntemleri birbirine çok benzemektedir. Ancak bu ikisi arasında iki farklılık bulunmaktadır. 1) Gensoru, sadece belediye meclisi için söz konusudur. İl genel meclisinin gensoru ile valiyi düşürme yetkisi yoktur. 2) Faaliyet raporunu değerlendirmede meclisin yetersizlik kararı almasından sonraki süreç, belediye yönetimi ve il özel idaresi için farklı işlemektedir. e) Belediye Meclisinin Feshi Belediye meclisinin feshine ilişkin nedenler ve izlenen süreç, il genel meclisi ile aynıdır. 2) Belediye Başkanı Belediye başkanı, belediye yönetimin başı ve yürütme organıdır. Başkan, belediye sınırları içinde yaşayan seçmenler tarafından tek dereceli ve çoğunluk sistemi ile beş yıllık bir süre için seçilir. Belediye başkanı, görevinin devamı süresince siyasî partilerin yönetim ve denetim organlarında görev alamaz; profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamaz ve yönetiminde bulunamaz. Aşağıdaki şartlardan birinin gerçekleşmesi halinde, İçişleri Bakanlığı nın başvurusu üzerine Danıştay ın kararı ile belediye başkanının başkanlık sıfatı sona ermektedir: Seçilme yeterliliğini kaybetmesi. Görevini mazeretsiz ve kesintisiz olarak 20 günden fazla terk etmesi ve bu durumun mahallin mülki idare amiri tarafından belirlenmesi. Görevini sürdürmesine engel bir hastalık veya sakatlık durumunun yetkili sağlık kuruluşu raporuyla belgelenmesi. Belediye meclisinin feshedilmesini gerektiren eylem ve işlemlere katılması.

12 12 Sakarya Üniversitesi İdare Kavramı ve İdare Hukuku 3) Belediye Encümeni Belediye encümeni, belediyenin yürütme ve danışma organıdır. Belediye Encümeni, belediye başkanının başkanlığında; İl belediyelerinde ve nüfusu in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından her yıl seçeceği üç üye ile, biri mali hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği iki üye olmak üzere yedi kişiden, Diğer belediyelerde iki meclis üyesi ile yine biri mali hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının birim amirleri arasından seçeceği bir üye olmak üzere beş kişiden oluşur. Encümene, belediye başkanı, başkanın katılamadığı toplantılara, başkanın görevlendireceği başkan yardımcısı veya bir encümen üyesi başkanlık eder. Encümenin gündemi, belediye başkanı tarafından hazırlanır. Encümen üyeleri başkanının uygun görüşü ile gündem maddesi teklif edebilir. Belediye başkanı tarafından kendine havale edilmeyen konular encümende görüşülemez. Encümene havale edilen konular, bir hafta içinde görüşülerek karara bağlanır. Encümen, haftada birden az olmamak üzere önceden belirlenen gün ve saatte toplanır. Encümen, yukarıda da belirtildiği gibi yeni düzenleme ile danışma ve yürütme organı haline getirilmiştir. İl belediyeleri ve nüfusu in üzerinde olan belediyelerde encümen üye sayısı Belediye başkanı (başkan)+belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği 3 üye+belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği 2 üye=6 Diğer belediyelerde encümen üye sayısı Belediye başkanı (başkan)+belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından seçeceği 2 üye+belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği 1 üye=4 E) MALİ YAPISI 1) Gelirleri Belediyenin gelir kaynakları genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan paylar, öz gelirler ve denkleştirme ödeneği olmak üzere üç grupta toplanabilir.

13 İdare Kavramı ve İdare Hukuku 13 Belediyelere genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamından verilen paylar, il özel idarelerinin gelirleri incelenirken belirtildiği gibi, tarih ve 5779 sayılı Kanunla yeniden düzenlenmiştir. Kanuna göre, Büyükşehir dışındaki belediyelere, genel bütçe vergi gelirlerinden verilecek olan pay, %2,85 olarak belirlenmiştir. Daha önce bu pay, %6 idi. Payın oranında azalma olmasına rağmen, belediyelerin eline geçen miktar ise artmıştır. Bunun da nedeni, daha önce genel bütçe vergi gelirleri havuzu dışında tutulan önemli bazı vergi gelirleri kalemlerinin (bazı ürünlerin ÖTV leri ile özel iletişim vergisi), kısmen veya tamamen havuzun içine alınması sonucu, dağıtıma esas olan havuz büyüdüğünde verilen pay da otomatik olarak artış göstermiştir. Önceden payların dağıtımında belediyelerin sadece nüfusları esas alınıyordu. Yeni yapılan değişiklikle, nüfus kriterinin yanına bir de gelişmişlik endeksi ilave edildi. Buna gore, genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan belediye payının %80 lik kısmı, belediyelerin nüfusuna ve %20 lik kısmı ise gelişmişlik endeksine gore İller Bankası tarafından belediyelere dağıtılması esası getirildi. Devlet, ekonomik, sosyal ve siyasal sebeplerle belediyelere yardım etmektedir. Bu yardımlardan bir kısmı genel niteliklidir, bir kısmı da belirli bir hizmetin kurulması ya da iyileştirilmesini amaçlamaktadır. Ancak yukarıda belirtilen 5779 sayılı Kanun, yerel yönetimlere yardım amacıyla bakanlıkların, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşların bütçelerine pay, fon veya özel hesap gibi adlarla bir ödenek konulamayacağını hükme bağlamıştır. Bunların yerine denkleştirme ödeneği ni getirmiştir. Buna gore kesinleşmiş en son genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının binde biri, Maliye Bakanlığı bütçesine, belediyeler denkleştirme ödeneği olarak konulacaktır. Maliye Bakanlığı bu ödeneği, Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksit halinde dağıtılmak üzere, İller Bankasına aktarılacaktır. Banka da bu ödeneğin %60 ını, nüfusu e kadar olan belediyelere, %40 ını ise, nüfusu arasında olan belediyelere eşit olarak dağıtacaktır. Böylece nüfusu on binin altındaki belediyelere yönelik olarak yeni bir mali denkleştirme sistemi getirilmiş bulunmaktadır. 2) Bütçesi Belediye bütçesi, belediyenin mali yıl ve izleyen iki yıl içerisindeki gelir ve gider tahminlerini gösterir; gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin verir. Belediye bütçe tasarısı, belediye başkanı tarafından hazırlanarak ilgili yılın Eylül ayının birinci gününden önce encümene sunulur. Encümen, bütçeyi inceleyerek görüşüyle birlikte Kasım ayının birinci gününden önce belediye meclisine sunar. Meclis bütçe tasarısını yılbaşından önce, aynen veya değiştirerek kabul eder. Kabul edilen bütçe, mali yılbaşından itibaren yürürlüğe girer. Yeni Belediye Kanunu ile belediye bütçesinin, mahallin en büyük mülki amirince onaylanması koşulu ortadan kaldırılmıştır.

14 14 Sakarya Üniversitesi İdare Kavramı ve İdare Hukuku KAYNAKLAR ERYILMAZ, Bilal (2011), Kamu Yönetimi, Okutman Yayıncılık, Ankara. GÖZLER, Kemal ve Gürsel Kaplan (2011), İdare Hukukuna Giriş, Ekin Yayınevi, Bursa sayılı Belediye Kanunu