Demokrasi ve Sivil Toplum (SBK256)

Transkript

1 T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Demokrasi ve Sivil Toplum (SBK256) 13. Hafta Ders Notları - 10/05/2017 Arş. Gör. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1

2 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet 2

3 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Devlet ve Sivil Toplum Birbirinden ayrı varlıklar Birbirleriyle çatışma halinde olan varlıklar Biri güçlenirken diğeri zayıflıyor 3

4 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Bir toplumda sivil toplumun gelişmesinin 3 önemli koşulu vardır Farklılaşma Örgütlenme Otonomileşme 4

5 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Cumhuriyet rejimi, Osmanlı dan genel olarak iki gelenek devralmıştır Katı merkeziyetçi ve kolektivist değerlere sahip paternal devletçi anlayış Modernleşme Sivil topluma doğru evrilen bir toplumsal mozaik Farklılaşma 5

6 Devlet ile Sivil Toplum Arasında Cumhuriyet Elitizm Anglo-Sakson modeli Serbest piyasa ekonomisi 6

7 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Demet Dinler 7

8 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Güçlü devlet geleneği Türkiye tarihini Batı tipi modelden ayırt etmek için ve onun kendine haslığını özgüllüğünü göstermek için analitik bir araç olarak kullanılan bir tez devlet/burjuvazi devlet/iktisadi alan devlet/toplum merkez/çevre 8

9 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Patrimonyal devlet Eleştirisi Weber e dayanarak Osmanlı nın patrimonyal bir devlet olduğunu ileri süren Halil İnalcık a göre Patrimonyalizm, hükümdarın askeri ve yönetsel örgütlenmeyi kendi kişisel aracı haline getirmesidir. Patrimonyal devlet analizine katılan bir diğer yazar olan Ahmet İnsel in de deyişliyle Osmanlı devlet adamlarının Osmanlı Hanedanını yüzyıllar boyunca safdışı bırakamamaları, böyle bir girişimde bulundukları takdirde kendileri de safdışı kalacaklarından, yani kendi meşruiyet zeminleri de ortadan kalkacağı içindir. 9

10 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Mülkiyet ilişkileri açısından patrimonyalizm, mülkiyetin mutlak olarak hükümdarın elinde toplanmasına ve devletin toplumsal ve ekonomik ilişkilerin belirleyicisi olmasına denk düşer. Patrimonyalizm kavramıyla merkez ve çevre analizi yakın ilişki içindendir. 10

11 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Merkez X Çevre Eleştirisi Batı da kral, feodal lordlar ve diğer yerel güçlerin çoğulluğu içinde şekillenen bir yönetim yapısının ve bunun doğurduğu sivil toplum yerine Osmanlı da toplumun devlete tâbi olma durumu söz konusudur. Batı da danışma, ittifak ve koordinasyon gibi kavramlar üzerinden açıklanabilecek devlet/toplum ilişkisi, Osmanlı da merkezin çevre üzerindeki mutlak kontrolü ve denetimi şeklinde düzenlenmiştir. 11

12 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Bu okumanın sorunları Bu problemlerden birincisi Osmanlı ve Batı nın karşılaştırılma biçiminde yatmaktadır. Patrimonyalizm ve Batı feodalizmi arasındaki farklılıklar tamamen ampirik alandan çıkarılan bilgilere dayandırılır. Örneğin Batı da serf, vassal, feodal lorda bağlılık gibi kavramların birebir karşılığı Osmanlıda bulunmadığı için Osmanlı nın feodal olmadığı sonucuna varılmıştır. Oysa feodalizmi kendi topraklarını işeten, geçim kaynaklarıyla doğrudan ilişkisi olan ve topraktaki üretimlerinden ortaya çıkan değere belli toplumsal grupların el koyduğu bir köylüler toplumu olarak tanımlarsak, endüstri öncesi tüm toplumlar bu tanıma uymaktadırlar. 12

13 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Osmanlı yı durağan bir toplumsal yapıdan ve her şeyi yönlendiren kadir-i mutlak bir devletten ibaret gördüğümüz zaman 600 yıllık tarihi de tek bir çizgi halinde düşünmeye başlarız. Osmanlı nın düz bir tarihsel çizgide ele alınması kadar, homojen bir bütün olarak da görülmesi çok sorunludur. Sorunlu yanları Osmanlı yı Batı ya referansla bir yoklar tarihi yazarcasına incelemesi ve Weberci bir ideal-tip olan patrimonyalizm kavramına açıklayıcı bir güç atfetmesidir. 13

14 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Sivil toplum/devlet ayrımı kapitalist ilişkilere özgüdür ve kapitalizmin yarattığı bir ayrımdır. Ellen Meiksins Wood Eleştirisi 14

15 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Şerif Mardin e göre kendi projelerini topluma dayatan modernleştirici elitler, Osmanlı daki merkez-çevre gerilimini yeniden üretmişlerdir. Osmanlı toplumunu tarif etmek için kullanılan merkez/çevre metaforunun ise toplumsal gerilimlerin ve çelişkilerin anlaşılmasını engelleyici bir işlevi vardır. 15

16 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi 1980 ler: Kırılma Noktası ve Patrimonyal Devletin Sürekliliği Arasındaki Gerilimde Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Sorunları 3 noktada sorun var 1) Güçlü devlet geleneğine ilk defa bu kadar şiddetli bir şekilde karşı çıkan gruplarla bu geleneği sürdürmeye çalışanlar arasında 2) Devlet ile burjuvazi ilişkisinin niteliğinde 3) Devlet ile toplum arasındaki ilişkinin niteliğinde 16

17 Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi Avrupa-merkezcidir Devlet ve sivil toplumu sadece metodolojik olarak değil, varlıksal anlamda ayrı ayrı okur Aynı şekilde ekonomi ve siyaset, devlet ve piyasa ayrı ayrı okunur Sivil topluma otomatik olarak ilerici bir rol yüklenir Sosyal üretim ilişkileri (sınıf mücadelesi) yok sayılır Tarih dışı bir okumadır (Ahistorical) 17

18 Sorular 18

19 Sorular Son yıllarda yaşanan toplumsal hareketler ile sosyal medya kanalları arasındaki bağları, devlet ve sivil toplum teorilerini göz önünde bulundurarak değerlendiriniz. Anglo-Sakson modeli ile Kıta Avrupası modeli arasındaki farkları, tarihsel nedenleriyle sıralayınız. 19

20 Sorular 1789 Fransız Devrimi, 1917 Rus Devrimi, Amerikan Devrimi, Meksika Devrimi, İtalya nın ulusal birliğini sağlaması (Risorgimento), Japonya Meiji Restorasyonu, 1920 ler-1930 lar Kemalist Devrim Aralarındaki benzerlikler, farklılıklar? Pasif Devrim? 20

21 Sorular Osmanlı Devleti nde devlet ve sivil toplumun ilişkisinin nasıl bir dinamiği olduğunu sebepleriyle anlatınız. Osmanlı Devleti nde merkez-çevre ilişkileri şeklinde özetlenebilecek devletsivil toplum okumasına alternatif bir okuma geliştiriniz. (İpucu: Gramsci) 1923 yılının sivil toplum ve devlet ilişkileri bağlamında bir kopuşa mu yoksa bir devamlılığa mı işaret ettiğini tartışınız. 21

22 Sorular Türkiye de arası gelişmeleri ve buna bağlı olarak değişen devlettoplum ilişkilerini devamlılık ve kopuş tartışmaları çerçevesinde değerlendiriniz. Türkiye de arası Tek Parti dönemini, arası Çok Partili dönem ile devlet-toplum ilişkileri bağlamında karşılaştırınız arası dönemde Türkiye de ordu-siyaset ilişkisini Türkiye nin kapitalizme eklemlenme süreci bağlamında değerlendiriniz. 22

23 Sorular 24 Ocak 1980 Kararları ile 12 Eylül 1980 Darbesi nin Türkiye'de sivil toplum ve devlet ilişkilerini nasıl bir dönüşüme neden olduklarını tartışınız yılının devlet ile sivil toplum ilişkileri çerçevesinde bir kopuşa mı yoksa bir devamlılığa mı işaret ettiğini tartışınız. 23

24 Final Sınavı 24

25 Final Sınavı 10 çoktan seçmeli soru (her biri 5 puan) Çaha, Ömer. (2012). Aşkın Devletten Sivil Topluma. Ankara: Orion 3 klasik soru (her biri 25 puan) sadece 2 soru cevaplanacak (3 soruyu birden cevaplayanın sadece ilk iki sorusuna not verilecek) Çaha, Ömer. (2012). Aşkın Devletten Sivil Topluma. Ankara: Orion. Atılgan, Gökhan; Aytekin, E. Attila; Ozan, Ebru Deniz; Saraçoğlu, Cenk; Şener, Mustafa; Uslu, Ateş; Yeşilbağ, Melih. (2015). Osmanlı dan Günümüze Türkiye de Siyasal Hayat. İstanbul: Yordam , , , Dinler, Demet. (2003). Türkiye de Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisi. Praksis, (9),

26 Teşekkür Ederim. Herkese Başarılar! İyi Tatiller! 26